100 con thuần chủng hàng đầu mọi thời đại năm 2022

F. Engels
Nguồn gốc của gia đ�nh

---

I
NHỮNG GIAI ĐOẠN TIỀN SỬ CỦA VĂN MINH

Morgan l� người đầu ti�n, với kiến thức uy�n th�m, đ� nỗ lực đưa ra một trật tự x�c định về lịch sử nguy�n thủy của lo�i người; chừng n�o chưa c� th�m những t�i liệu mới, khiến việc sửa đổi trở n�n cần thiết, th� c�ch ph�n chia của �ng - kh�ng nghi ngờ g� - vẫn c�n nguy�n gi� trị.

Trong ba thời đại ch�nh - m�ng muội, d� man v� văn minh - th� dĩ nhi�n Morgan chỉ quan t�m tới hai c�i đầu, v� bước qu� độ sang c�i thứ ba. �ng chia hai c�i đầu th�nh c�c giai đoạn thấp, giữa v� cao; t�y theo những bước tiến đ� c� được trong việc sản xuất lương thực (hay sản xuất tư liệu sinh hoạt n�i chung), v� như �ng n�i:

�Sự kh�o l�o của con người về mặt đ� quyết định tr�nh độ thống trị tự nhi�n của họ. C� thể n�i l� chỉ con người mới đạt tới mức ho�n to�n l�m chủ được việc sản xuất lương thực. Những thời đại lớn trong sự ph�t triển của lo�i người rất c� thể đều �t nhiều gắn liền với việc mở rộng nguồn sinh sống�1

Gia đ�nh cũng ph�t triển song song với n�, nhưng c�c dấu hiệu đặc trưng để ph�n định thời k� th� kh�ng c� được.

I. Thời m�ng muội

1. Giai đoạn thấp. Thời thơ ấu của lo�i người. Con người thời đ� vẫn sống trong m�i trường ban đầu của m�nh, l� những khu rừng nhiệt đới hay cận nhiệt đới; họ sống tr�n c�y, �t nhất cũng l� một bộ phận, phải thế th� mới sống s�t được, khi m� c�c lo�i th� dữ lớn vẫn c�n. Họ ăn c�c thứ quả, vỏ v� củ. Tiếng n�i c� �m tiết ph�t triển l� kết quả chủ yếu của thời k� n�y. Tất cả c�c d�n m� lịch sử từng biết tới đều kh�ng c�n ở cấp độ nguy�n thủy đ� nữa. Thời k� ấy c� thể k�o d�i h�ng ngh�n năm, nhưng ta vẫn kh�ng c� bằng chứng trực tiếp n�o về sự tồn tại của n�; nhưng một khi đ� thừa nhận l� con người tiến h�a từ giới động vật, th� nhất thiết phải thừa nhận trạng th�i qu� độ đ�.

2. Giai đoạn giữa. Bắt đầu với việc d�ng c� (t�m, cua, ... v� c�c lo�i thủy sinh n�i chung) l�m thức ăn, v� việc sử dụng lửa. Hai việc n�y đi đ�i với nhau, v� chỉ c� d�ng lửa th� c� mới trở n�n ăn được. Nhờ nguồn thức ăn mới đ�, con người đ� hết phụ thuộc v�o kh� hậu v� địa phương; ngay ở thời m�ng muội, họ cũng c� thể tỏa đi gần như khắp nơi tr�n mặt đất, dọc theo bờ s�ng bờ biển. Chứng t�ch của những cuộc di cư đ� l� những c�ng cụ đ� - c�n th� sơ v� chưa được m�i sắc, c� ở đầu thời đồ đ� cũ - được t�m thấy rải r�c tr�n c�c lục địa. Việc di cư tới c�c v�ng mới, việc kh�ng ngừng ph�t triển �c s�ng tạo, việc l�m ra lửa nhờ cọ x�t; đều đ� gi�p con người t�m ra c�c nguồn thức ăn mới: c�c loại củ c� chất bột, nướng trong tro n�ng hoặc trong c�c l� đ�o dưới đất. Nhờ việc ph�t minh ra c�c vũ kh� đầu ti�n l� gậy v� gi�o đ�, n�n đ�i khi cũng c� cả thịt th� rừng. Nhưng c�c bộ lạc sống ho�n to�n bằng săn bắt, như c�c s�ch từng n�i tới, th� kh�ng bao giờ c�; v� kết quả của săn bắt l� rất bấp b�nh. V� kh�ng thường xuy�n đảm bảo được nguồn thức ăn, n�n việc ăn thịt người h�nh như đ� ph�t sinh ở giai đoạn n�y, v� c�n được duy tr� rất l�u. C�c d�n bản xứ ở Australia v� nhiều d�n ở Polynesia vẫn đang ở trong giai đoạn giữa của thời m�ng muội.

3. Giai đoạn cao. Bắt đầu với việc ph�t minh ra cung t�n, v� đ� m� thịt th� rừng ch�nh thức trở th�nh một nguồn thức ăn, v� săn bắn trở th�nh một c�ng việc thường ng�y. Cung t�n hồi đ� đ� l� một c�ng cụ rất phức tạp, việc ph�t minh ra n� cho thấy con người, qua thời gian, đ� t�ch lũy được rất nhiều kinh nghiệm v� tăng cường tr� th�ng minh; v� thế, cũng đ� biết tới nhiều ph�t minh kh�c. Tr�n thực tế, ta thấy rằng c�c d�n đ� biết l�m cung t�n nhưng chưa biết l�m đồ gốm (Morgan coi đ� l� bước chuyển l�n thời d� man) đều đ� bắt đầu định cư ở l�ng mạc, v� đ� phần n�o l�m chủ việc sản xuất tư liệu sinh hoạt; ta thấy chậu gỗ v� c�c dụng cụ từ gỗ, việc dệt vải - từ c�c thứ sợi lấy ở vỏ c�y - bằng tay (chưa c� khung cửi), c�c sợi đ� (hoặc l� sợi liễu gai) cũng d�ng để đan rổ, c�c c�ng cụ đ� đ� được m�i sắc (thuộc về thời đồ đ� mới). Với lửa v� c�y r�u đ�, việc l�m thuyền độc mộc đ� trở n�n phổ biến; c�c cột v� v�n (d�ng để dựng nh�) cũng được chế ra. Những bước tiến ấy, ta c� thể thấy ở người Indian ở T�y Bắc nước Mĩ; họ đ� biết tới cung t�n, nhưng chưa biết l�m đồ gốm. Cung t�n với thời m�ng muội l� thứ vũ kh� quyết định; cũng như thanh kiếm sắt với thời d� man, v� khẩu s�ng với thời văn minh.

II. Thời d� man

1. Giai đoạn thấp. Bắt đầu từ khi đồ gốm xuất hiện. C� thể chứng minh l� trong nhiều trường hợp, v� c� thể l� tất cả c�c trường hợp, những chiếc b�nh gốm đầu ti�n bắt nguồn từ việc tr�t đất s�t b�n ngo�i những chiếc b�nh l�m từ vỏ c�y, để ch�ng kh�ng bắt lửa. Theo c�ch đ�, người ta sớm nhận ra rằng chỉ đất s�t l� đủ, kh�ng cần c�i b�nh ban đầu l�m cốt nữa.

Tới l�c n�y, ch�ng ta c� thể coi tiến tr�nh ph�t triển tr�n l� ph� hợp với mọi d�n tộc, ở một thời k� nhất định, kh�ng phụ thuộc v�o nơi họ sống. Nhưng khi thời d� man bắt đầu, ch�ng ta đ� đi tới giai đoạn m� sự kh�c biệt về điều kiện tự nhi�n giữa hai b�n cầu bắt đầu c� � nghĩa. Yếu tố đặc trưng của thời d� man l� việc thuần dưỡng, chăn nu�i c�c lo�i vật; v� việc trồng trọt c�c thứ c�y. Ở b�n cầu Đ�ng, tức l� thế giới cũ, c� hầu hết c�c lo�i động vật c� thể thuần dưỡng; v� tất cả c�c loại ngũ cốc c� thể trồng trọt, chỉ trừ một thứ. C�n ở b�n cầu T�y kh�ng c� một lo�i th� n�o c� thể thuần dưỡng, trừ đ� m� (llama), lo�i n�y lại chỉ c� ở một v�ng của Nam Mĩ th�i; v� cũng chỉ c� một loại ngũ cốc c� thể trồng trọt, d� c� thể coi l� loại tốt nhất, ấy l� ng�. V� những kh�c biệt về điều kiện tự nhi�n, n�n từ đ�y d�n cư tr�n hai b�n cầu ph�t triển theo những con đường kh�c nhau, v� những mốc d�ng để ph�n chia giai đoạn cũng kh�c nhau.

2. Giai đoạn giữa. Bắt đầu với việc thuần dưỡng gia s�c ở ph�a Đ�ng; c�n ở ph�a T�y l� việc trồng c�c giống c�y - nhờ c� nước tưới - để l�m thức ăn, v� việc d�ng gạch sống (adobe, loại gạch kh�ng được nung, chỉ được phơi ngo�i nắng) v� đ� để x�y nh�. Ch�ng ta bắt đầu từ ph�a T�y, v� chưa c� d�n n�o ở đ� vượt qua được giai đoạn n�y, trước khi người ch�u �u tới x�m lược.

Khi t�m ra người Indian ở giai đoạn thấp của thời d� man (bao gồm mọi bộ lạc ở miền Đ�ng Mississippi), th� người ta thấy họ đ� biết trồng ng�, c� thể l� cả b�, dưa v� v�i thứ c�y kh�c; từ đ� thu được một lượng thực phẩm đ�ng kể. Họ sống trong những ng�i nh� gỗ, tại c�c l�ng c� h�ng r�o bao quanh. C�c bộ lạc ở miền T�y Bắc, nhất l� khu vực s�ng Columbia, vẫn ở giai đoạn cao của thời m�ng muội; kh�ng biết l�m đồ gốm, cũng kh�ng biết trồng c�y g� cả. Nhưng, khi người ch�u �u tới, người Indian ở New Mexico (gọi l� pueblo), người Mexico, c�c d�n ở Trung Mĩ v� người Peru đều đ� ở giai đoạn giữa của thời d� man. Họ sống trong c�c ng�i nh� x�y bằng gạch sống v� đ�, tr�ng giống c�c ph�o đ�i. Họ trồng ng� v� c�c thứ c�y kh�c - đ� l� nguồn thức ăn ch�nh - t�y theo địa phương v� kh� hậu, trong c�c khu vườn được tưới nước; họ thuần dưỡng v�i con vật: người Mexico nu�i g� t�y v� v�i loại gia cầm kh�c, người Peru nu�i đ� m�. Họ cũng biết l�m đồ kim loại, nhưng kh�ng phải đồ sắt; v� thế họ vẫn kh�ng thể bỏ được c�c vũ kh� v� c�ng cụ đ�. Cuộc x�m lược của thực d�n T�y Ban Nha đ� l�m gi�n đoạn mọi sự ph�t triển độc lập sau đ� của họ.

Ở ph�a Đ�ng, như đ� n�i, giai đoạn n�y bắt đầu với việc thuần dưỡng c�c gia s�c để lấy sữa v� thịt, nhưng h�nh như rất l�u sau đ� họ mới biết trồng trọt. Việc thuần dưỡng, chăn nu�i v� sự h�nh th�nh c�c đ�n gia s�c kh� lớn đ� tạo ra sự kh�c biệt giữa người Arya v� Semite với những người d� man kh�c. Người Arya ch�u �u v� ch�u � gọi t�n c�c gia s�c giống nhau, nhưng hầu hết c�c thứ c�y trồng lại c� t�n gọi kh�c nhau.

Sự xuất hiện c�c đ�n gia s�c đ� dẫn tới cuộc sống du mục ở những nơi ph� hợp cho việc đ�: với người Semite l� c�c đồng cỏ ở v�ng Lưỡng H�; với người Arya l� c�c đồng bằng ở Ấn Độ, hay ở ven c�c con s�ng như Oxus v� Jaxartes2, hoặc l� Don v� Dnepr. Việc thuần dưỡng động vật c� lẽ được thực hiện trước ti�n l� ở r�a của c�c v�ng đồng cỏ ấy. V� thế, với những thế hệ sau th� c�c bộ lạc du mục h�nh như đ� nảy sinh ở những nơi kh�ng chỉ kh�c hẳn nguồn cội của lo�i người; m� c�n gần như kh�ng thể ở được đối với những tổ ti�n của họ ở thời m�ng muội, v� với cả những người ở giai đoạn thấp của thời d� man. Nhưng một khi đ� quen với cuộc sống du mục tr�n c�c đồng cỏ ven s�ng, th� những người đ�, đang ở giai đoạn giữa của thời d� man, lại kh�ng bao giờ nghĩ tới việc vui l�ng trở lại những khu rừng m� tổ ti�n họ từng sống. Ngay cả khi bị đẩy về ph�a Bắc v� ph�a T�y, những người Arya v� Semite cũng kh�ng thể tiến v�o v�ng rừng rậm ở miền T�y ch�u � v� ch�u �u, cho đến khi họ c� thể chăn nu�i gia s�c - đặc biệt l� gi�p ch�ng qua được m�a đ�ng - tr�n c�c v�ng đất k�m thuận lợi đ�, nhờ trồng trọt ngũ cốc. Hẳn nhi�n l� ở c�c bộ lạc đ�, việc trồng ngũ cốc đ� ph�t sinh từ nhu cầu thức ăn cho gia s�c, v� về sau mới trở th�nh nguồn thức ăn quan trọng cho cả con người.

V� c� rất nhiều thịt v� sữa l�m thức ăn, đặc biệt l� t�c dụng rất c� lợi của ch�ng đối với sự ph�t triển của trẻ em, n�n người Arya v� Semite đ� ph�t triển hơn những d�n kh�c. Thật thế, những người Indian ở New Mexico (hay pueblo, như ta đ� biết) - vốn gần như chỉ ăn rau, c� bộ n�o nhỏ hơn bộ n�o của những người Indian ở giai đoạn thấp của thời d� man - vốn ăn nhiều thịt v� c� hơn. D� sao th� việc ăn thịt người l�c n�y cũng mất dần đi, v� chỉ được duy tr� như một h�nh vi t�n gi�o hoặc ma thuật, m� hai c�i đ� th� cũng như nhau.

3. Giai đoạn cao. Bắt đầu bằng việc nấu quặng sắt, v� chuyển qua thời văn minh với việc t�m ra c�c chữ c�i, rồi sử dụng ch�ng để ghi lại c�c t�c phẩm văn học (như ở Lưỡng H�, tầm 3000 năm trước c�ng nguy�n). Chỉ diễn ra một c�ch độc lập ở b�n cầu Đ�ng, như ta đ� biết, giai đoạn n�y ghi nhận nhiều tiến bộ trong sản xuất hơn tất cả c�c giai đoạn trước đ�y cộng lại. Người Hi Lạp ở thời đại anh h�ng; c�c bộ lạc ở �, �t l�u trước khi La M� ra đời; người Germania thời Tacitus; người Norse thời Viking3; họ đều ở v�o giai đoạn n�y.

Trước hết, lần đầu ti�n ta thấy chiếc lưỡi c�y sắt, do gia s�c k�o; việc trồng trọt tr�n c�c c�nh đồng rộng, tức l� nền n�ng nghiệp qui m� lớn, nhờ đ� m� được thực hiện; v� thế, một nguồn thức ăn gần như v� hạn - so với c�c điều kiện trước kia - đ� được tạo ra. N� dẫn tới việc ph�t quang đất rừng để trồng trọt v� chăn nu�i, m� những việc n�y cũng kh�ng thể l�m tr�n qui m� lớn nếu kh�ng c� r�u sắt v� mai sắt. D�n số cũng tăng nhanh, trở n�n đ�ng đ�c tr�n một khu vực nhỏ. Nửa triệu người khi đ� đ� đo�n kết lại dưới sự chỉ đạo từ trung ương, trước khi c� n�ng nghiệp; tức l� l�c đ� phải c� những t�nh thế rất đặc biệt, chưa từng xảy ra trước kia.

Đỉnh cao của giai đoạn n�y được mi�u tả trong c�c t�c phẩm của Homer, nhất l� trong �Iliad�. C�c c�ng cụ sắt đ� rất ph�t triển, c�i bễ l� r�n, cối xay tay, b�n quay của thợ gốm, việc chế ra dầu ăn v� rượu vang, nghề kim kh� ph�t triển tới mức trở th�nh một nghệ thuật, xe ngựa chở h�ng v� chiến xa, việc đ�ng thuyền bằng cột v� v�n, bước đầu của nghệ thuật kiến tr�c, c�c th�nh phố c� th�nh lũy - với th�p canh v� lỗ ch�u mai - bao bọc, thi�n sử thi của Homer v� to�n bộ thần thoại; đ� l� c�c di sản ch�nh m� người Hi Lạp đem từ thời d� man sang thời văn minh. Khi so s�nh họ với người Germania, qua m� tả của Caesar v� Tacitus, l� những d�n đang ở buổi đầu của giai đoạn n�y; th� ch�ng ta sẽ thấy sản xuất đ� tiến bộ đến thế n�o ở giai đoạn cao của thời d� man.

Bức ph�c họa về sự ph�t triển của nh�n loại, từ thời m�ng muội v� d� man tới bước đầu của thời văn minh, m� t�i vẽ ra theo � kiến của Morgan, c� kh� nhiều đặc trưng mới; hơn nữa ch�ng lại l� kh�ng thể tranh c�i được, v� đều được trực tiếp r�t ra từ qu� tr�nh sản xuất. Bức ph�c họa của t�i c� vẻ lờ mờ v� nhợt nhạt, nếu so với bức tranh sẽ hiện ra ở cuối chuyến đi của ch�ng ta; chỉ khi đ�, bước chuyển từ thời d� man sang thời văn minh mới ho�n to�n được đưa ra �nh s�ng, c�ng với những m�u thuẫn nổi bật của n�. B�y giờ, c� thể t�m tắt c�ch ph�n chia của Morgan như sau: Thời m�ng muội - con người chủ yếu chiếm hữu những sản vật tự nhi�n sẵn c�, những sản phẩm của họ phần lớn l� c�c c�ng cụ trợ gi�p cho việc chiếm hữu tr�n. Thời d� man - lo�i người đ� biết thuần dưỡng động vật v� trồng trọt, cũng như biết c�ch sản xuất ra c�c sản vật tự nhi�n bằng hoạt động của m�nh. Thời văn minh - con người biết đưa ng�y c�ng nhiều cải tiến v�o việc sản xuất, thời đại của c�ng nghiệp thực sự v� nghệ thuật.

---

Bổ sung đặc biệt cho chương I
(Phỏng dịch theo �Editorial Footnotes� của bản tiếng Anh đăng tr�n marxists.org)

Phần n�y nhằm gi�p người đọc đ�nh gi� t�c phẩm n�y một c�ch c� ph� ph�n, nhất l� khi so s�nh với c�c bằng chứng khoa học mới; n� cũng cho thấy phương ph�p biện chứng của Engels đ� c� hiệu quả đến thế n�o: nhiều kết luận của Người đến nay vẫn c�n đ�ng. C�c chương sau sẽ kh�ng c� phần n�y, v� kh�ng cần thiết. Cũng cần n�i th�m: Engels tập trung hơn v�o c�c nền văn minh ở ch�u �u, v� Người thiếu tư liệu về c�c nền văn minh kh�c.

1) Ở năm 1880, c�c bằng chứng về giai đoạn thấp của thời m�ng muội l� hết sức �t ỏi, nhưng c�c kết luận của Engels (quan trọng nhất l� về tiếng n�i) đến nay vẫn ch�nh x�c. Trong suốt thế kỉ 20, c�c ph�t hiện mới, g�y chấn động của khảo cổ học, đ� mở rộng hiểu biết của ch�ng ta về giai đoạn n�y. C�c đặc trưng được m� tả trong nguy�n văn l� của giống người đầu ti�n: Australopithecus (�vượn phương Nam�), xuất hiện c�ch đ�y 5-6 triệu năm ở lục địa Phi, v� tuyệt chủng c�ch đ�y 90-160 vạn năm. Họ chủ yếu ăn c�c loại quả, củ, c� thể cả x�c động vật. Họ vẫn sống leo tr�o l� ch�nh, d� kh�ng chủ định như vậy.

2) Trong phần n�i về giai đoạn giữa của thời m�ng muội, Engels m� tả đời sống của lo�i homo erectus (�người đứng thẳng�), v� d� thiếu c�c bằng chứng về giai đoạn đ� ở thời của m�nh, Người lại đ�ng. Việc h�i lượm thức ăn chiếm ưu thế, ngo�i ra l� việc săn bắt động vật, lửa được d�ng phổ biến, v� quan trọng nhất: c�c hoạt động n�y cho ph�p con người di cư. C�ch đ�y 1 triệu năm, homo erectus rời lục địa Phi, định cư ở Trung Đ�ng (đ� ch�nh l� c�i n�i của nền văn minh sau n�y, v� kh�ng c� g� lạ khi coi đ� l� giao lộ vĩ đại tr�n con đường di cư của lo�i người); rồi t�ch ra, đi tới Nam �u v� Nam � (tiến l�n ph�a Bắc khi đ� l� kh�ng thể, v� Tr�i Đất đang trong kỉ băng h�).
Tuy nhi�n, Engels đ� sai lầm ở hai điểm: thứ nhất, việc ăn thịt người khi đ� rất c� thể l� kh�ng c� (sự tồn tại của n� đến nay vẫn l� một c�u hỏi); thứ hai, những d�n ở Polynesia v� Australia kh�ng phải l� homo erectus, m� ch�nh l� homo sapiens (�người th�ng minh�, tức lo�i người ng�y nay).

3) Phần �giai đoạn cao của thời m�ng muội� ch�nh l� n�i về homo sapiens, xuất hiện c�ch đ�y 10 vạn năm, nhiều khả năng l� ở ch�u Phi (homo erectus được cho l� đ� tuyệt chủng tr�n to�n cầu, chỉ c� một nh�nh ở ch�u Phi l� sống s�t, v� homo sapiens nảy sinh từ đ�).

4) Dữ liệu của những năm 1880, về việc trồng trọt v� chăn nu�i của con người, đ� bị chứng minh l� c� phần kh�ng đ�ng. Chừng 1 vạn năm trước C�ng nguy�n (sớm nhất trong lịch sử), người Lưỡng H� đ� bắt đầu thuần dưỡng động vật, c�ng l�c với việc trồng trọt. C�c sự kiện ch�nh x�c về việc n�y đến nay c�n chưa r�.

5) Điều quan trọng trong phần �giai đoạn giữa của thời d� man� l� Engels đ� gắn liền người Arya v� người Semite. Cho tới giữa thế kỉ 19, th�ng tin về người Lưỡng H� vẫn chỉ giới hạn trong kinh th�nh; đ�ng ra l� tới năm 1850, khi khảo cổ học bắt đầu t�m ra v� thu thập c�c bằng chứng lịch sử ở Lưỡng H�. Việc gắn liền n�y của Engels c� thể l� kết hợp của cả kinh th�nh (chỉ n�i về người Arya v� Semite, chứ kh�ng n�i về v�ng Lưỡng H�) v� c�c c�ng tr�nh khảo cổ đương thời (được Người d�ng l�m tư liệu).
Một kh�a cạnh kh�c ở đ�y ch�nh l� t�nh kh�ch quan của Engels. Ở thế kỉ 19, Arya được coi l� một giống người độc đ�o, v� l� một chủng tộc ưu thế (so với c�c chủng tộc kh�c), dựa tr�n c�c bằng chứng khoa học; về sau, n� c�n biến th�nh một thuyết coi người Đức ch�nh l� người Arya thuần chủng nhất. C�i thuyết phổ biến đ� đ� kh�ng bị c�c nh� nh�n loại học b�c bỏ cho đến tận thế kỉ 20. Việc gắn người Arya với người Semite cho thấy Engels đ� tiến xa hơn nhiều so với thời của m�nh về mặt n�y.

6) Thuyết cho rằng �n�o lớn hơn th� th�ng minh hơn� đ� bị b�c bỏ v�o cuối thế kỉ 19. Mức độ th�ng minh n�i chung được so s�nh bằng tỉ lệ giữa k�ch cỡ n�o v� k�ch cỡ cơ thể. V� người Indian Pueblo c� tầm v�c nhỏ, n�n n�o của họ mới nhỏ; tương tự, người ch�u Phi n�i chung l� cao lớn, v� n�o của họ cũng lớn.

7) Thực ra, người Hi Lạp chỉ tiến đến giai đoạn cao của thời d� man sớm nhất ch�u �u. Người Lưỡng H�, người Ai Cập, người Harappa (tr�n lưu vực s�ng Ấn), người Trung Quốc đều đ� ở giai đoạn đ� sớm hơn người Hi Lạp nhiều. Engels đ� nhầm ở đ�y.

---

Chú thích của người dịch

1 "X� hội Cổ đại".

2 Đ�y l� t�n gọi cũ của c�c s�ng Amu Darya v� Syr Darya.

3 Ở bản in năm 1884, đoạn �người Germania thời Tacitus; người Norse thời Viking� được ghi l� �những người Germania thời Caesar (hay như ch�ng ta th�ch n�i hơn, l� thời Tacitus)�.

---

[Chương trước]   [Mục lục]   [Chương sau]

Mark Hedges và Kate Green vinh danh 50 Equines lớn nhất đã chạm vào văn hóa Anh.

Tuần này, Nữ hoàng đã đặt tên cho những con ngựa yêu thích của mình cho ấn phẩm chị em của chúng tôi Horse & Hound.Nó có một mảnh hấp dẫn, và đã truyền cảm hứng cho chúng tôi nhìn lại danh sách này từ tháng 9 năm 2015, bao gồm con ngựa có lẽ là chiến mã nổi tiếng nhất mọi thời đại của cô ấy: Miến Điện. & NBSP;

---

1. Arkle (Steeplechaser)

Người chiến thắng Cúp vàng Cheltenham Arkle, với tay đua Pat Taaffe, huấn luyện viên Tom Draper và chủ sở hữu ngựa, Anne Nữ công tước xứ Westminster tại mùa xuân năm 1965 tại RDS.

Nhà bình luận đua xe muộn Sir Peter O'Sullevan gọi anh ta là 'Freak of Nature' và những người khuyết tật có hai hệ thống trọng số khi anh ta chạy và khi anh ta không phải là sự nổi tiếng của 'chính anh ta' vượt xa trick hat-trick của anh taCheltenham Gold Cup (1964 Từ66) và 1964 Chiến thắng quốc gia Ailen.

Tem và khăn trà được trang trí bằng hình ảnh của anh ấy, các bài hát được viết ('Nhìn đằng sau bạn Willie Robinson, người đàn ông Bạn đang nói gì vậy?'), Khẩu hiệu 'Arkle for President' được vẽ trên một bức tường Dublin và các chữ cái gửi cho 'Arkle,Ireland 'luôn đi đến cánh cửa ổn định của mình.

---

2. Red Rum (Steeplechaser)

Galloping trên Southport Sands có thể là chìa khóa cho đại lý xe hơi Ginger McCain, đào tạo Red Rum, bởi vì người chiến thắng lớn ba lần của quốc gia (1973, 1974 và 1977)Nghỉ hưu, anh đã mở các siêu thị, bật đèn chiếu sáng Blackpool và xuất hiện trên chương trình phát sóng của BBC Sports Persony of the Year Are) và Shergar (23%).

---

3. Frankel (Căn hộ đua)

Sự thuần chủng của thiên niên kỷ, bất bại trong 14 cuộc đua của tất cả các con ngựa được huấn luyện bởi Sir Henry Cecil lôi cuốn, sau đó chết vì ung thư, điều tốt nhất chắc chắn là được cứu cho cuối cùng.Những màn trình diễn gây ra tâm trí được thực hiện từng người khác, không ai ngoạn mục hơn chiến thắng của anh trong 2.000 Guineas vào năm 2011.

---

4. Charisma (sự kiện)

Người New Zealand đáng sợ Mark Todd và 'con ngựa béo, đầy lông' đã trở thành huyền thoại, giành được huy chương vàng Olympic trở lại cho New Zealand vào năm 1984 và 1988, lúc đó 'Podge' là 16. Cặp đôi có một mối quan hệ tuyệt vờiCon ngựa sẽ đi theo người cưỡi của anh ta xung quanh như một con chó.Con ngựa duy nhất đã mở các trò chơi Khối thịnh vượng chung.

---

5. Milton (Showjumper)

The Life Grey, các triệu phú đầu tiên của môn thể thao trong tiền thưởng, đã trôi nổi trên hàng rào như một sinh vật thần thoại từ Narnia trong một mối quan hệ đối tác trong mơ với Horseman Yorkshire John Whitaker rực rỡ, giành huy chương Galore và hai trận chung kết World Cup.

---

6. Valegro (Dressage)

Trong nhiều năm, Anh là kẻ yếu trong trang phục, nhưng tất cả những gì đã thay đổi khi Charlotte Dujardin, cô gái với con ngựa nhảy múa và Valegro Little Bay-Roan Valegro đã đến.Các nhà vô địch Olympic, thế giới và hai lần châu Âu đã phá vỡ mọi kỷ lục, nhưng, tốt nhất là ‘quả việt quất có một tính khí thú vị và ngưỡng mộ lòng danh dự.

---

7. Chiến binh (ngựa chiến)

Sự sống sót phi thường của Ngựa Gen Jack Seely, trong bùn và khốn khổ của Thế chiến thứ nhất-sau đó anh ta đã chạy theo điểm-điểm-phản ánh sự của anh hùng ngựa chiến tranh Michael Morpurgo, Joey.Ngựa mà người Đức không thể giết chết, đã được trao một huy chương PDSA Dickin sau năm 2014;Brough Scott đã viết một cuốn sách về cuộc sống phi thường của con ngựa.

---

8. Hoa lan sa mạc (Steeplechaser)

Màu xám mạnh mẽ thích có những bước nhảy vọt tóc từ bên ngoài đôi cánh có một câu lạc bộ fan hâm mộ lớn.34 chiến thắng của anh bao gồm Cheltenham Gold Cup 1989 và bốn King George VI đuổi theo.

---

9. Vô giá (sự kiện)

Ngựa xuyên quốc gia rực rỡ được mô tả là đi góc như một chiếc xe máy và chưa bao giờ từ chối.Được điều khiển bởi Ginny Holgate (nay là Elliot), anh đã giành được cầu lông, Burghley, các danh hiệu thế giới và châu Âu, cộng với hai huy chương Olympic vào năm 1984.

---

10. Pirata (Polo Pony)

Chơi 13 mùa giải mục tiêu cao liên tiếp từ năm 1998 với anh em người Argentina Matias và Pablo MacDonough;Trước đây nói: Anh ấy có rất nhiều can đảm và một trái tim lớn.Về anh ấy, tôi luôn cảm thấy rất tự tin.

---

11. Foxhunter (Showjumper)

Anh và Sir Harry Llewellyn đã giành chiến thắng 78 cuộc thi quốc tế và chiếm được trí tưởng tượng của công chúng với Huân chương Vàng duy nhất của Anh tại Thế vận hội 1952.

---

13. Eclipse (Racehorse phẳng)

Trước tiên, phần còn lại không nơi nào đã nói.Các nghiên cứu cho thấy hầu như tất cả các ngựa đua hiện đại đều xuất thân từ con ngựa thế kỷ 18 giật gân này.

---

14. Nijinsky (Racehorse phẳng)

Gallop vào các cuốn sách lịch sử dưới huyền thoại Lester Piggott vào năm 1970 bằng cách giành được Triple Crown của Anh, một kỳ tích mà không có con ngựa nào đạt được kể từ đó.

---

15. Golden Miller (Steeplechaser)

Ông không chỉ giành được năm Cup Gold Cheltenham, mà, vào năm 1934, Grand National cũng vậy.Anh ta hạ gục đối thủ của mình với tốc độ không ngừng của mình.

---

16. Xe đẩy (Showjumper)

Con ngựa duy nhất đã thi đấu tại Thế vận hội, anh ta có thể có limbo-ed dưới hàng rào khổng lồ mà anh ta đã thực hiện với sự thích thú như vậy.14.2hh đáng kinh ngạc đã giành huy chương bạc với Marion Coakes tại Thế vận hội Mexico năm 1968 ở tuổi 18.

---

17. Sam (sự kiện)

Liên minh của con ngựa có vẻ ngoài không đáng chú ý này và những tài năng phi thường của tay đua người Đức Michael Jung đã viết lại lịch sử sự kiện: Họ là cặp đầu tiên giữ đồng thời các danh hiệu Olympic, Thế giới và Châu Âu.

---

18. Chuẩn tướng Gerard (Racehorse phẳng)

Được đặt theo tên của Ngài Arthur Conan Doyle, anh hùng, ông đã giành chiến thắng 13 cuộc đua nhóm 1 trong những năm 1970 và bị đánh bại một lần trong 18 lần bắt đầu.

---

19. Ngôi sao Kauto (Steeplechaser)

Một trong những Steeplechaser lôi cuốn nhất của thời đại hiện đại, người có thể ngoạn mục nếu đôi khi nhảy thất thường và hoảng hốt với số đo bình đẳng.Đáng buồn thay, King George VI Chase năm lần kỷ lục và người chiến thắng hai lần của Cheltenham Gold Cup đã chết gần đây sau một vụ tai nạn khi nghỉ hưu.

---

20. Sefton (Ngựa kỵ binh)

Ngựa kỵ binh hộ gia đình dũng cảm sống sót một cách kỳ diệu các vụ đánh bom IRA ở Công viên Hyde năm 1982;Ông đã trải qua tám giờ phẫu thuật, trở thành một biểu tượng quốc gia về sự bất chấp chống khủng bố.

---

21. Cornishman V (sự kiện)

Con ngựa cao cấp và tay đua tóc vàng nhẹ của anh ấy Mary Gordon Watson đã truyền cảm hứng cho các thế hệ câu lạc bộ ngựa, chiến thắng đội Olympic Gold ở Munich (con ngựa cũng giành được vàng dưới thời Richard Meade ở Mexico) cộng với các danh hiệu thế giới và châu Âu.Được lái bởi John Oaksey, anh đã nhảy một chiếc xe cho bộ phim Dead Cert.

---

22. Rạn san hô Mill (Racehorse phẳng)

Một động cơ xinh đẹp lướt qua sân cỏ, khí chất của anh ta đủ yên tĩnh để Clare Balding, cô con gái hai tuổi của anh ta, ngồi trên anh ta không được giám sát và có lẽ là thứ đã cứu anh ta khi anh ta bị gãy chân.Có một kỷ lục sáu chiến thắng trong nhóm 1 liên tiếp vào đầu những năm 1970, cộng với Derby và Prix de l hèArc de Triomphe, và sống thông qua con cháu thành công.

---

23. Dancing Brave (Căn hộ đua)

Ông chủ của thế hệ của mình, anh ta đã giành được tám trong số 10 lần bắt đầu từ năm 1985 đến 1986, bao gồm cả Prix de L hèArc de Triomphe, và là một người đàn ông sung mãn.

---

24. Chesney (Polo Pony)

Con ngựa được tìm kiếm nhiều nhất trong những năm 1980, đồng nghĩa với Carlos Gracida, 10 bàn thắng của Mexico, và người chiến thắng giải thưởng Pony chơi tốt nhất tại Cup Gold Open British Open ba lần.Những người bảo trợ giàu có được cung cấp một cách có tiếng, nhưng chủ sở hữu David Jamison đã từ chối họ.

---

25. BIỂN THE SAO

Đây là một trong những người vĩ đại, tay đua thì thầm Mick Kinane cho huấn luyện viên John Oxx sau khi giành chiến thắng trong trận derby Epsom năm 2009.Mặc dù Colt không bao giờ giành chiến thắng bởi lợi nhuận khổng lồ, anh ta đã tham gia sáu cuộc đua nhóm 1 trên chiến lợi phẩm, bao gồm cả Prix de l hèArc de Triomphe.

---

26. Avebury (sự kiện)

Grey quyến rũ được đặt theo tên của một di sản thế giới, được nhân giống và cưỡi bởi crack Kiwi kỵ sĩ Andrew Nicholson.Họ đã làm nên lịch sử với chiến thắng Burghley thứ ba liên tiếp vào năm 2014.

---

27. Aldaniti (Steeplechaser)

Đã sản xuất chiến thắng lớn nhất trong nước mắt trong lịch sử năm 1981. Horse and Racer, Bob Champion, đã bị xóa sổ, trước đây với chấn thương và sau này bị ung thư.Câu chuyện của họ được thực hiện thành các nhà vô địch phim, với sự tham gia của John Hurt.

---

28. Boomerang (Showjumper)

Con ngựa thành công nhất trong lịch sử của Hickstead Derby, chiến thắng bốn lần liên tiếp (1976 Ném79) với tay đua kỳ diệu của Ailen Eddie Macken.

---

29. Xin chào Sanctos (Showjumper)

Ngựa rực rỡ, là công cụ trong Huy chương vàng của đội tuyển Anh tại Thế vận hội Olympic London.Vô số chiến thắng của anh đã nâng người lái trẻ tuổi của anh, Scott Brash, lên vị thế số một thế giới.Cặp đôi này sẽ có một vết nứt tại Rolex Grand Slam trị giá 1 triệu euro tại Spruce Meadows, Canada, trong tháng này.

---

30. Mister Softee (Showjumper)

Hạt dẻ nổi tiếng được cưỡi bởi tên hộ gia đình David Broome;Họ đã giành được các danh hiệu châu Âu vào năm 1967 và 1969 và huy chương đồng tại Thế vận hội Mexico.

---

31. Istabraq (Hurdler)

Một người nhảy trôi chảy với một bước chân mạnh mẽ, anh ta được gửi đến Aidan O'Brien, huấn luyện viên sắp tới của thời đại, và sau khi ra mắt năm 1998 tại Punchestown, đã được gửi đi yêu thích cho mọi cuộc đua mà anh ta xếp hàng.Giành chiến thắng ba chướng ngại vật vô địch.

---

32. Whistlejacket (biểu tượng)

Marquess of Rockingham sườn nổi tiếng Racehorse làm cho danh sách cho hình ảnh dừng chân của mình trong Phòng trưng bày Quốc gia;Bức tranh Stubbs từ 1762 là một tác phẩm nhân thọ trên quy mô thường dành cho các vị vua.

---

33. Người săn trộm (sự kiện)

Richard Meade với Huy chương vàng và cá nhân tại Thế vận hội Olympic Munch năm 1972, Thứ Sáu ngày 1 tháng 9 năm 1972.

Khi Richard Meade giành được cầu lông cho anh ta vào năm 1970, anh ta đã yêu cầu bạn bè đến vòng nửa vòng để giữ cho con ngựa quan tâm.Con ngựa duy nhất đã giành được cầu lông vĩ đại và nhỏ (với chủ sở hữu Captin Martin Whiteley vào năm 1965), ông là xương sống của các đội Anh trong một kỷ nguyên vàng, đảm bảo huy chương, bao gồm vàng tại Thế vận hội năm 1968 và 1972.

---

34. Ready Teddy (sự kiện)

Hạt dẻ không thể thay thế, người nhảy giật gân đã giành được vàng Olympic tại Thế vận hội Atlanta năm 1996 chỉ mới tám tuổi.Với New Zealand Blyth Tait, anh đã giành được danh hiệu thế giới vào năm 1998 và Burghley vào năm 2001 và một lần đã trèo ra khỏi ổn định.

---

35. Totilas (trang phục)

STALION ĐEN TUYỆT VỜI, TUYỆT VỜI, TUYỆT VỜI, đã nâng trang phục cho một kinh tuyến khác với người lái Hà Lan Edward Gal cho đến năm 2010, khi anh ta được bán một cách hợp lý cho Đức với giá hàng triệu người.Anh ấy đã mất phong độ với một tay đua mới và hiện đã nghỉ hưu sau một giải vô địch châu Âu nhục nhã.

---

36. Dawn Run (Mare Racing Top)

Ai không cảm thấy nổi da gà trong ký ức của Sir Peter O hèSullevan hét lên khàn khàn ‘Những con ngựa bắt đầu để lên?Con ngựa duy nhất đã hạ cánh Double Champion Hurdle/Cheltenham Gold Cup, vào năm 1984/1986.

---

37. Người bạn đời tốt nhất (Steeplechaser)

Đẹp trai, thể thao vịnh gelding mãi mãi liên quan đến hành động đôi tuyệt vời của Hunt Hunt, Henrietta Knight và người chồng quá cố của cô, Terry Biddlecombe.Hình ảnh hoàn hảo để nhìn vào, anh ta đã giành được Cheltenham Gold Cup vào năm 2002, 2003 và 2004. Tro tàn của anh ta được chôn cất bên cạnh bài hoàn thiện.

---

38. Cuối cùng (Showjumper)

Chiếc gelding màu xám mà Nick Skelton bất đắc dĩ đã phá vỡ kỷ lục nhảy cao của Anh, bằng cách xóa 7ft 7in tại Olympia năm 1978.

---

39. Con trai Ryan Ryan (Showjumper)

John Whitaker, hạng nặng Ailen lỗi thời có một ngọn lửa trắng đặc biệt, một cái đuôi vung và thói quen lật đổ dữ dội sau hàng rào cuối cùng được công chúng yêu thích.

---

40. Miến Điện (Ngựa kỵ binh)

Nữ hoàng Elizabeth II cưỡi Miến Điện trong buổi lễ màu tại Cung điện Buckingham vào tháng 6 năm 1985.

Ngựa kỵ binh yêu thích của Nữ hoàng;Con ngựa đen được cảnh sát gắn kết cho cô ấy.Nữ hoàng cưỡi ngựa Miến Điện tại Trooping the Color 18 lần liên tiếp (1969 Hàng86) và an ủi cô khi một thành viên của đám đông bắn sáu phát súng trống vào năm 1981.

---

41. Chiến binh (Ngôi sao điện ảnh)

Sự kiện xuất sắc đã giành được cầu lông và Burghley, nhưng đã tìm thấy ngôi sao thực sự khi anh và Jane Holderness-Roddam đã đóng thế nhân đôi cho Tatum O hèNeal và Arizona Pie trong bộ phim quốc tế năm 1978.

---

42. Chỉ đơn thuần là một vị vua (đa ngành)

Danh đua linh hoạt lọt vào danh sách giải vô địch trong cả ba môn Olympic, nhưng được tổ chức là dấu ấn hoàn hảo của sự kiện.Với Anneli Drumond-Hay, anh đã giành được Burghley đầu tiên vào năm 1961, cầu lông năm 1962 và một Grand Prix trưng bày chỉ vài tháng sau đó.

---

43. SCEPTER (RaceHorse phẳng)

Con ngựa duy nhất giành được bốn tác phẩm kinh điển hoàn toàn (vào năm 1902) thành tích đáng kinh ngạc cho bất kỳ con ngựa nào.Thậm chí đáng chú ý hơn, chủ sở hữu của cô, Robert Sievier, một người phụ nữ nối tiếp và phá sản, đã điều hành cô trong các cuộc đua không phù hợp chỉ để tiếp nhiên liệu cho túi của anh ta.

---

44. Nashwan (Racehorse phẳng)

Tên của anh ấy có nghĩa là ‘niềm vui trong tiếng Ả Rập và đó là những gì anh ấy mang lại trong một thời gian căng thẳng cho huấn luyện viên xe lăn Maj Dick Hern.Một yêu thích của tay đua Willie Carson, anh đã hoàn thành một cuộc càn quét độc đáo của các cuộc đua lớn vào năm 1989.

---

45. Can đảm Hà Lan (trang phục)

Trở lại những ngày không mô tả của Anh, Jennie Loriston-Clarke, đã cứu vãn danh dự với Huân chương đầu tiên của chúng tôi trong môn thể thao này, Đồng, tại Giải vô địch thế giới năm 1978 tại Goodwood.Di sản của ông sống thông qua con cháu thành công.

---

46. Chiến tranh Ba Tư (Hurdler)

Hurdler nhà vô địch Triple (1968 Hàng1970) là một trong những người vĩ đại mặc dù có một danh mục những bất hạnh, bao gồm mất hai chiếc răng trong một cuộc đua và gõ mình ra sau một rào cản khác.

---

47. Y tá đêm (Hurdler)

Vô địch kép Hurdler là một vận động viên phía trước cứng rắn và dũng cảm như một con sư tử.Trong chín mùa, anh đã giành chiến thắng 32 trong số 64 cuộc đua của mình trên các bước nhảy, kiếm được hơn 130.000 bảng, rất nhiều tiền cho những năm 1970.

---

48. Ngựa trắng Uffington

Matisse sẽ tự hào: Ngựa trắng Uffington prhistoric, được tạo ra từ các rãnh đầy phấn.

Giống như một con ngựa trắng khổng lồ, thời tiền sử, con ngựa trắng 374ft bằng đồng, nhảy qua một sự trốn thoát trên Berkshire Downs là một trong những địa danh nâng cao nhất của chúng tôi và đã đưa ra vô số dấu hiệu quán rượu.

---

49. Columbus (sự kiện)

Video được đề xuất cho bạn

Nữ hoàng Nữ hoàng lai tạo, Rangy, Gray dễ bị tai nạn được coi là quá mạnh mẽ đối với Công chúa Anne, nhưng Mark Phillips, người đã giành được cầu lông cho anh ta vào năm 1974, mô tả anh ta là người giỏi nhất mà anh ta từng cưỡi.

---

50. Shergar (Racehorse phẳng)

Sinh ra một trong những bí ẩn lớn, trên đó với Lord Lucan.Colt đã giành chiến thắng trong trận derby năm 1981 với kỷ lục 10 độ dài, nhưng, bi thảm, đã bị bắt cóc vào năm 1983, không bao giờ được nhìn thấy nữa.

---

Bài viết này ban đầu được xuất bản vào tháng 9 năm 2015

---

Ai là người chạy đua thuần chủng nhất mọi thời đại?

Những con ngựa đua nổi tiếng nhất trong lịch sử là gì?

Ai là Ban thư ký nhanh hơn hay người đàn ông o Chiến tranh?

Làm thế nào để tôi tìm thấy lịch sử thuần chủng của tôi?