Hút thuốc lá gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đối với sức khỏe con người, trong đó có nguy cơ gây tăng huyết áp. Chất nicotine có trong thuốc lá chính là nguyên nhân của tình trạng tăng huyết áp ở những người hút thuốc.
Cao huyết áp do hút thuốc có nguy hiểm không?
Huyết áp là lực tác động của máu trên thành động mạch trong quá trình lưu thông. Huyết áp tăng [hay thường gọi là cao huyết áp] xảy ra khi các thành động mạch nhận được quá nhiều áp lực trong quá trình bơm máu của tim. Nói cách khác, huyết áp tăng tức là lượng máu lưu thông qua mạch máu nhiều và nhanh.
Một người bình thường sẽ có huyết áp là 120/80mmHg. Nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp xảy ra khi mức huyết áp ở ngưỡng trên 140/90mmHg [ở người < 60 tuổi] và trên 150/90 mmHg [ở người > 60 tuổi].
Theo nghiên cứu khoa học, khi hút thuốc lá, tim người hút sẽ đập nhanh hơn do khí CO sẽ lấy ô xi ở trong hồng cầu. Khi tim đập nhanh hơn nghĩa là máu sẽ được bơm đi rất nhanh và nhiều, từ đó dẫn đến huyết áp tăng. Nếu hút thuốc quá nhiều lần trong ngày lâu dần sẽ dẫn đến tình trạng bệnh cao huyết áp.
Ngoài ra, hút thuốc cũng làm tăng huyết áp dao động, nghĩa là số lượng hút thuốc lá càng nhiều thì tỷ lệ mắc bệnh cao huyết áp và các bệnh lý nguy hiểm khác càng gia tăng.
Đặc biệt, dưới tác động của thuốc lá, tình trạng bệnh của những người đang mắc cao huyết áp, các bệnh liên quan đến tim mạch, hô hấp càng diễn biến xấu với tốc độ nhanh chóng, khó lường, gây ra những tổn hại nghiêm trọng tới sức khỏe người bệnh.
Chưa kể, việc hút thuốc lá còn làm giảm tác dụng điều trị chứng bệnh cao huyết áp. Theo một số nghiên cứu, khói thuốc lá kích thích gan sản xuất ra enzym vào trong máu làm hạn chế hoặc mất tác dụng của thuốc điều trị cao huyết áp.
Ngoài nguyên nhân khí CO trong thuốc lá lấy oxy khiến tim đập nhanh thì còn phải kể đến chất nicotine có trong thuốc lá. Chất nicotine làm hỏng lớp màng lót trên các thành động mạch, dẫn đến làm cho động mạch thu hẹp lại, làm cho quá trình lưu thông máu bị cản trở, lực tác động của máu trên thành động mạch tăng lên gây ra cao huyết áp. Hút thuốc lá thụ động [hít phải khói thuốc lá] cũng có thể làm tăng nguy cơ huyết áp cao với cơ chế tương tự.
Hút thuốc lá cũng làm tăng nồng độ chất carbon monoxid làm tổn thương lòng mạch tạo điều kiện cho hình thành nhanh mảng xơ vữa; hút thuốc làm giảm chất HDL-cholesterol [cholesterol có lợi] và làm tăng nồng độ LDL-cholesterol [cholesterol có hại] và tăng triglycerid [mỡ máu] gây tăng tình trạng vữa xơ động mạch – nguyên nhân gây ra bệnh cao huyết áp.
Hút thuốc trong thời gian kéo dài gây tổn hại cho mạch máu một cách âm thầm. Vì thế, hút thuốc lá không những gây cao huyết áp mà còn góp phần làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm khác như bệnh tim mạch, hô hấp,….
Ngoài ra, hút thuốc lá và cao huyết áp kết hợp còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ hoặc các tai biến tim mạch khác so với những người không hút thuốc bị cao huyết áp.
Như vậy, cao huyết áp do hút thuốc lá gây bất lợi cho sức khỏe, khiến sức khỏe của bạn tệ đi rõ rệt. Bên cạnh đó, theo một số nghiên cứu cho thấy, việc hút thuốc còn làm giảm tác dụng điều trị tăng huyết áp. Nguyên nhân là do khi hút thuốc sẽ kích thích gan sản xuất ra một loại men vào trong máu dẫn đến làm hạn chế tác dụng của thuốc. Hút thuốc lâu ngày còn làm tụ mỡ bụng tăng vòng eo, tăng mỡ máu,... Theo thời gian, người khỏe mạnh hút thuốc lá có tần suất mắc bệnh tim mạch gấp hai lần người mới bỏ thuốc hoặc đã bỏ từ lâu.
Cách điều chỉnh nguy cơ cao huyết áp do hút thuốc lá
Theo cảnh báo từ các chuyên gia, nếu hút thuốc lá trong thời gian dài có thể làm tăng huyết áp một cách đột biến. Việc hút thuốc lá kéo dài có thể dẫn đến các bệnh lý nguy hiểm như suy tim, nhồi máu cơ tim, đột quỵ,...
Một số khuyến cáo sau đây sẽ giúp bạn cai thuốc lá, làm giảm và ổn định huyết áp một cách hiệu quả:
Bỏ thuốc lá
Cai thuốc lá là biện pháp tốt nhất để bạn cải thiện tình trạng cao huyết áp do hút thuốc. Tất nhiên, việc bỏ hút thuốc lá không hề dễ dàng, đặc biệt là đối với những người nghiện thuốc lá trong thời gian dài, lâu năm. Do đó, bạn cần phải đặt mục tiêu và tạo ra cam kết hàng ngày cũng như quyết tâm thực hiện đến cùng mục tiêu đã đề ra. Trong trường hợp cần thiết, bạn có thể nhờ người thân trợ giúp để có thêm quyết tâm cai thuốc lá.
Sau khi đã đặt ra mục tiêu rõ ràng, bạn cần phải dứt khoát vứt bỏ tất cả những thứ có liên quan đến việc thuốc lá trước nay, như gói thuốc lá, gạt tàn, bật lửa. Trong thời gian đầu cai thuốc, bạn sử dụng miếng dán nicotine theo chỉ dẫn của bác sĩ hoặc nhai kẹo cao su để giúp làm hạn chế cảm giác thèm hút thuốc. Đây là giai đoạn rất khó khăn để bạn giữ vững quyết tâm cai thuốc.
Khiến bản thân bận rộn hơn
Những lúc xem tivi, sau khi ăn hoặc khi trò chuyện cùng người khác,... là thời điểm bạn có cảm giác muốn hút thuốc. Bên cạnh đó, với không ít người khi cơ thể bị rơi vào trạng thái căng thẳng, stress hoặc suy nghĩ quá nhiều thì xem việc hút thuốc lá là giải pháp giúp cân bằng lại cảm xúc, tâm trạng cũng như tinh thần.
Nếu là người thuộc trong số trên, việc lập ra một kế hoạch khiến bản thân bận rộn hơn là một cách rất hay giúp bạn từ bỏ thuốc lá [ví dụ như bạn có thể tập luyện thể thao hoặc đi bộ sau khi ăn thay vì ngồi xem ti vi…].
Cao huyết áp do hút thuốc lá: Làm sao để điều chỉnh?. Trên hết, việc giữ cho tâm trí luôn ổn định, nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng kéo dài là biện pháp hữu hiệu giúp bạn cai thuốc lá. Hãy sử dụng triệt để quỹ thời gian của bạn vào việc mua sắm, chơi thể thao hoặc tìm các sở thích khác như vẽ tranh, chơi đàn,... sẽ giúp bạn "quên" mất việc phải hút thuốc hoặc uống rượu bia.
Như Quỳnh
Nguồn tham khảo: Tổng hợp
Khi vào cơ thể, khói thuốc có thể gây ra một số tác động tức thì lên mạch máu và tim. Nghiên cứu cho thấy, chỉ trong vòng phút đầu tiên sau hút thuốc, nhịp tim đã bắt đầu tăng lên, thậm chí tăng đến 30% chỉ trong vòng 10 phút và không thể trở về bình thường nếu không ngừng hút thuốc.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, Giám đốc Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
Ngay từ những năm 1940 các nhà khoa học đã chứng minh được mối liên hệ mật thiết giữa hút thuốc lá và nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Mối liên hệ này không chỉ được thể hiện rõ nét ở cả nam giới và nữ giới, mà còn thấy được ở người lớn tuổi và trẻ nhỏ. Đáng lưu ý, dù chỉ hút vài điếu thuốc mỗi ngày cũng có nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Chỉ với vài điếu thuốc lá mỗi ngày người bệnh vẫn có nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch
PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, Giám đốc Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết một số bệnh lý tim mạch thường gặp ở những người có thói quen hút thuốc lá gồm xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ, đột tử, bệnh mạch vành, rối loạn nhịp tim, phình động mạch chủ và tăng huyết áp.
Cảnh báo !!! Những rối loạn bất thường ở tim hiện đang là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong xã hội hiện đại. Bài viết về các căn bệnh tim mạch thường gặp sẽ giúp bạn nhận biết được nguyên nhân, triệu chứng và một số yếu tố nguy cơ để phòng tránh chúng hiệu quả nhất.
Hút thuốc lá có thể gây xơ vữa động mạch theo nhiều cơ chế. Thứ nhất, nồng độ chất carbon monoxide [một chất có nhiều trong thuốc lá] tăng lên, làm tổn thương đến sự mềm dẻo của lòng mạch, dẫn đến hình thành các mảng xơ vữa. Tiếp theo, hút thuốc lá có thể làm giảm chất HDL-cholesterol [một cholesterol có lợi] và tăng nồng độ LDL-cholesterol [một cholesterol có hại], tăng triglyceride [còn gọi là mỡ máu] gây nên tình trạng xơ vữa động mạch.
Bệnh mạch máu não là hội chứng tổn thương thần kinh xuất phát từ nguyên nhân tưới máu não bị ngắt quãng. Tổn thương này có thể nhẹ hoặc nặng, có thể là tạm thời [cơn thoáng thiếu máu não] hoặc vĩnh viễn. Các hợp chất trong khói thuốc lá có thể gây hình thành các cục máu đông, là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến đột quỵ não. Thêm vào đó, khói thuốc có thể phá hủy thành tế bào máu, hình thành các mảng xơ vữa động mạch, gây hẹp động mạch, tăng triglyceride trong máu… Tất cả những điều này làm tăng nguy cơ đột quỵ não một cách trực tiếp hoặc gián tiếp.
Thống kê cho thấy có khoảng 1/4 trong tổng số các trường hợp đột quỵ có liên quan trực tiếp đến hút thuốc lá. Nguy cơ mắc đột quỵ do hút thuốc lá có thể tăng lên gấp 3 lần, phụ thuộc vào lượng thuốc lá đã hút, tần suất hút và độ tuổi người bệnh.
Bệnh mạch vành là tình trạng một hoặc nhiều nhánh của động mạch vành bị hẹp hoặc tắc do nhiều nguyên nhân khác nhau. Mảng xơ vữa động mạch dẫn đến hẹp mạch vành, ảnh hưởng khả năng cung cấp oxy cho tế bào cơ tim. Hút thuốc lá là một trong những yếu tố nguy cơ gây bệnh mạch vành. Đặc biệt, người hút thuốc thụ động thông qua tiếp xúc với môi trường nhiều khói thuốc, cũng có 20-30% nguy cơ mắc bệnh. Ở những người hút thuốc chủ động thì xác suất mắc bệnh cao hơn, gấp 2-4 lần và tỷ lệ tử vong do bệnh khoảng 70%.
Việc hút thuốc lá thường xuyên có thể gây phá hủy mạch máu trầm trọng. Thường xuyên hút thuốc có thể gặp những cơn đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim nhiều hơn so với không hút thuốc. Thêm vào đó, độ tuổi bắt đầu xuất hiện tình trạng nhồi máu cơ tim cũng sớm hơn, nhiều biến chứng nguy hiểm hơn, và cao gấp 2 lần so với người không hút thuốc lá.
Người thường xuyên hút thuốc lá có thể gặp nhiều cơn đau co thắt ở ngực
Khói thuốc lá sẽ làm tăng tiết chất catecholamine. Đây là một hoạt chất tự nhiên có trong cơ thể, có tác dụng tương tự như adrenaline. Khi chất này có nồng độ cao quá mức cho phép có thể gây ra tình trạng loạn nhịp tim, thậm chí rung thất, dẫn đến đột tử nếu không được can thiệp xử trí kịp thời.
Thường xuyên hút thuốc lá sẽ có nguy cơ cao hình thành các mảng xơ vữa động mạch ở động mạch chủ nhiều hơn, cản trở việc cung cấp máu từ tim đến các cơ quan trong cơ thể. Khi động mạch chủ bị hẹp do các mảng xơ vữa sẽ tạo thành những chỗ phình to, song song đó động mạch trở nên yếu dần, có thể bị vỡ, đe dọa đến tính mạng.
Nghiên cứu cho thấy, người thường xuyên hút thuốc lá có nguy cơ bị phình động mạch chủ cao gấp 8 lần so với người bình thường.
Ngoài ra, hút thuốc lá chính là có thể gây nên tình trạng tăng huyết áp [cao huyết áp] cấp tính. Chỉ trong vòng vài phút đầu tiên hút thuốc, nhịp tim bắt đầu tăng, làm co mạch máu, và tim hoạt động nhiều hơn để vận chuyển oxy. Bên cạnh đó, hút thuốc còn làm giảm hiệu quả của việc điều trị tăng huyết áp do các chất hóa học trong khói thuốc có thể kích thích gan phóng thích enzym vào máu, làm hạn chế tác dụng của thuốc điều trị.
Nhiều người nghĩ rằng khi hút thuốc lá không khói hoặc thuốc lá điện tử sẽ vô hại, đây là quan niệm sai lầm. Trên thực tế, thuốc lá không khói và thuốc lá điện tử vẫn làm tăng nồng độ nicotine và nhiều chất khác có trong máu, làm tăng nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch và mắc một số bệnh ung thư..
Một điều cần đặc biệt lưu ý, việc hút thuốc lá thụ động cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ bệnh nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai. Chỉ với 30 phút tiếp xúc với khói thuốc lá đã có thể làm tổn thương chức năng của nội mạc động mạch vành, tương tự như ở những người hút thuốc lá thường xuyên.
Cai thuốc lá có vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa diễn tiến các bệnh lý tim mạch. Nghiên cứu cho thấy, đối với người mắc bệnh động mạch vành, cai thuốc lá giảm đi 36% nguy cơ biến chứng tim mạch và 50% nguy cơ tử vong sớm. Ở người nhồi máu cơ tim, cai thuốc lá giảm 40% nguy cơ tử vong, 30% nguy cơ. Sau 1 năm cai thuốc, nguy cơ mắc bệnh tim mạch giảm đi một nửa. Sau 15 năm, nguy cơ mắc bệnh sẽ như người bình thường, chưa từng hút thuốc lá.
Tuy nhiên, ở bệnh nhân ung thư, việc cai thuốc lá không thể giúp người bệnh khỏe mạnh trở lại như bình thường bởi khói thuốc đã tác động sâu sắc lên phế quản, làm biến đổi cấu trúc và dẫn đến ung thư. Lúc này, việc cai thuốc lá sẽ làm giảm bớt phần nào tiến triển của bệnh, đặc biệt nếu cai thuốc lá trước 40 tuổi thì nguy cơ mắc ung thư phổi cũng giảm xuống rõ rệt.
Bên cạnh những lợi ích về sức khỏe, việc cai thuốc còn đem lại nhiều lợi ích khác, trước hết là mặt kinh tế. Đầu tiên, bạn sẽ tiết kiệm được khoản chi phí không nhỏ để mua thuốc lá, tiếp đó bạn còn tránh được những thiệt hại về thu nhập do những ngày đi khám và chữa bệnh. Thêm vào đó, việc cai thuốc lá còn giảm bớt nguy cơ mắc bệnh cho những người hút thuốc lá thụ động, là trách nhiệm của bạn đối với người thân, gia đình và cộng đồng.
Cai thuốc lá cũng chính là cách bảo vệ sức khỏe bản thân, gia đình và những người xung quanh
Lợi ích của việc cai thuốc lá rất rõ ràng, thế nhưng việc cai thuốc không dễ dàng vì thuốc lá có chứa chất nicotin – một chất gây nghiện tác động lên não theo cơ chế tương tự như heroin và cocain, tạo ra cảm giác sảng khoái. Xếp loại mức độ gây nghiện của các chất gây hưng phấn thần kinh, nicotin chính là chất gây nghiện hơn cả heroin, cocain, cần sa, rượu và cà phê. Do đó, rất nhiều người đã quyết tâm bỏ thuốc lá nhưng sau đó tái nghiện.
PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh chia sẻ, để cai thuốc lá thành công, người hút thuốc lá cần áp dụng 4 bước quan trọng. Đầu tiên, hãy so sánh mặt lợi – hại của việc hút thuốc lá đối với bản thân, gia đình và những người xung quanh. Thứ hai, hãy liệt kê những việc làm có thể thay thế cho thói quen hút thuốc như nhai một thanh kẹo cao su, cắn hạt hướng dương, hoặc đi bộ, tập thể dục, ngâm nga bài hát yêu thích… Thứ ba, hãy tìm kiếm chỗ dựa vững chắc để quyết tâm thực hiện cai thuốc lá, có thể là đưa ra một mục tiêu mới, hoặc dựa vào sự hỗ trợ của gia đình. Thứ tư, bắt đầu thực hiện.
Hút thuốc lá gây ảnh hưởng xấu đến các cơ quan trong cơ thể, do đó khuyến cáo mọi người cần kiên quyết loại bỏ các yếu tố hình thành thói quen hút thuốc lá, cũng như kiên trì thực hiện việc cai thuốc lá bằng chế độ tập luyện và dinh dưỡng phù hợp. Đặc biệt, người hút thuốc lá lâu năm, kéo dài cần khám, tầm soát bệnh tim mạch định kỳ để phòng ngừa nguy cơ và có hướng xử trí kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.
Trung tâm Tim mạch là một trong những trung tâm mũi nhọn của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ giàu kinh nghiệm như PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, PGS.TS.BS Nguyễn Thị Bạch Yến, BS Nguyễn Minh Trí Viên [cố vấn phẫu thuật tim], TS.BS Trần Văn Hùng, TS.BS Nguyễn Anh Dũng, BSCKII Huỳnh Ngọc Long, BSCKI Vũ Năng Phúc, TS.BS Nguyễn Thị Duyên, TS.BS Lê Thị Thanh Hằng, BS Nguyễn Đức Hưng, BS Nguyễn Phạm Thùy Linh, BS.CKI Phạm Thục Minh Thủy, ThS.BS Huỳnh Khiêm Huy, BS.CKII Võ Ngọc Cẩm, ThS.BS Nguyễn Khiêm Thao, BS.CKI Hoàng Thị Bình, ThS.BS Nguyễn Quốc Khánh… không ngừng cập nhật và ứng dụng những tiến bộ mới trong chẩn đoán và điều trị hiệu quả các bệnh lý tim mạch.
TRUNG TÂM TIM MẠCH, BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
– Hà Nội:
- Địa chỉ: 108 Hoàng Như Tiếp, phường Bồ Đề, quận Long Biên, TP. Hà Nội
- Hotline: 1800 6858
– TP.HCM: