Vì sao các mùa nóng lạnh khác nhau

Theo dân gian sở dĩ có mùa hè nóng bức là do Trái Đất tiến gần đến Mặt Trời, mùa đông lạnh giá là do Trái Đất lùi ra xa Mặt Trời. Đây là cách giải thích theo suy luận, thiếu khoa học. Bản chất là Trái Đất của chúng ta ở trong quỹ đạo vì vậy không có chuyện đến gần hay lùi ra xa mặt trời

Sự thật là có các mùa trong năm là do ảnh hưởng của độ nghiêng 23.5°của trục Trái Đất so với mặt phẳng quỹ đạo của nó quay xung quanh Mặt Trời chứ không phải vì Trái Đất ở gần hay xa Mặt Trời. Điều đó có nghĩa là mùa hè ở Bắc Bán Cầu xảy ra khi mà cực Bắc của Trái Đất hướng về phía Mặt Trời. Cũng tại thời điểm đó thì cực Nam của Trái Đất hướng ra xa Mặt Trời và do vậy Mùa Đông sẽ bắt đầu đến tại Nam bán cầu của chúng ta.

Chúng ta cũng phải lưu ý đến cự ly giữa điểm cận nhật và điểm viễn nhật [tức điểm gần nhất và xa nhất từ Trái Đất đến Mặt Trời] của Trái Đất trong hành trình quay xung quanh Mặt Trời. Trái Đất đi qua cận nhật vào khoảng từ ngày 2 đến ngày 5 tháng một, khi đó khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời là khoảng 147,1 triệu kilômét; trong khi đó nó qua điểm viễn nhật vào khoảng ngày 4 đến ngày 7 tháng bảy với khoảng cách là khoảng 152,1 triệu kilômét. Như vậy Chúng ta thấy rằng hiệu số của hai khoảng cách này là khoảng 5 triệu kilomét, quy đổi ra tỷ lệ phần trăm thì Điểm cận Nhật và Điểm viễn Nhật chỉ chênh lệch nhau khoảng 3%. Ba phần trăm là một con số rất nhỏ, nó không thể tạo nên các mùa của Trái Đất, sự khác nhau về khoảng cách này chỉ tạo ra sự chênh lệch về lượng ánh sáng Mặt Trời mà mỗi Bán cầu nhận được trong cùng một mùa, cụ thể là mùa hè ở Nam Bán Cầu sẽ nhận được nhiều ánh sáng Mặt Trời hơn là mùa hè ở Bắc Bán Cầu.

Mùa hè và mùa đông có tâm điểm là các ngày mà chúng ta gọi là các ngày chí, chúng được đánh dấu bằng sự kiện Mặt Trời  ở điểm cao nhất và thấp nhất trên bầu trời của chúng ta. Tại Bắc bán cầu, Mặt Trời thường ở vị trí cao nhất vào ngày 21 tháng 6, cao hơn 47° so với vị trí thấp nhất của nó vào ngày 21 tháng 12. Chính vì lý do đó mùa hè bắt đầu vào khoảng ngày 21 tháng 6 tại Bắc bán cầu và mùa đông sẽ bắt đầu ở Nam bán cầu cũng trong ngày này. Đến đây chúng ta cũng có thể thấy rằng ngày mà chúng ta thường gọi là ngày hạ chí, tức 21 tháng 6 hàng năm, thực chất là không chính xác bởi vì nó chỉ là ngày bắt đầu của mùa hè ở Bắc bán cầu chứ không phải là ngày bắt đầu mùa hè của toàn bộ Trái Đất, hạ chí của Bắc bán cầu thì lại là đông chí của Nam bán cầu và ngược lại, không có ngày hạ chí cũng như ngày đông chí chung cho cả Trái Đất [tương tự mùa xuân và mùa thu cũng có sự đối xứng như vậy giữa hai bán cầu].

Benh.vn tổng hợp

Các mùa trong năm, tại sao mùa hè nóng, mùa đông lại lạnh?

Điện tích là gì? lịch sử vật lý điện từ

Mùa là một khái niệm phân chia thời tiết trong năm. Trong một năm được chia thành 4 mùa: mùa đông, mùa xuân, mùa hạ, mùa thu. Khái niệm 4 mùa chỉ mang tính tương đối vì do vị trí địa lý nên một số nơi trên trái đất sẽ không có 4 mùa rõ rệt.
Video bốn mùa trong một cánh rừng

Sự tạo thành các mùa trong năm do chuyển động quay của Trái Đất quanh mặt trời và do độ nghiên của trục Trái Đất. Sự bắt đầu các mùa tại Bắc bán cầu trong năm được đánh dấu bằng các ngày chí [tính theo dương lịch]:

• Mùa xuân bắt đầu từ ngày Xuân phân [21/3] đến ngày Hạ chí [22/6],
• Mùa hè từ Hạ chí [22/6] tới Thu phân [23/9]
• Mùa thu từ Thu phân tới Đông chí [22/12]
• Mùa đông từ Đông chí [22/12] tới Xuân phân [21/3].

Các mùa trong năm, tại sao mùa hè nóng, mùa đông lại lạnh?

Các mùa trong năm được lặp lại theo chu kỳ mùa đông – mùa xuân – mùa hạ – mùa thu rồi lại mùa đông xảy ra ở hai cực của trái đất. Do con người tập trung sống ở Bắc bán cầu nên ta chỉ xét sự khác biệt về thời tiết của các mùa ở Bắc bán cầu.

Do quỹ đạo của Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời là một đường elip gần tròn nên nhiều người lầm tưởng rằng mùa đông lạnh hơn mùa hè là do Trái Đất ở xa mặt trời hơn điều này tương đối thiếu chính xác. Sự thật nguyên nhân làm mùa đông lạnh hơn mùa hè là do trục nghiêng của Trái Đất so với Mặt Trời.

Theo lịch thiên văn mùa hè sẽ dài hơn mùa đông khoảng 7 ngày do quỹ đạo của Trái Đất là hình elip, mùa hè ở bắc bán cầu được bắt đầu từ ngày 22/6 [tính theo lịch thiên văn] là ngày mà Trái Đất chuyển động đến vị trí xa Mặt trời nhất.

Nghe có vẻ nghịch lí tại sao mùa hè lại bắt đầu vào ngày mà Trái Đất cách xa mặt trời nhất còn mùa đông thì Trái đất gần Mặt Trời hơn.

Do trục nghiêng của Trái Đất bắt đầu ngày hạ chí 22/6 các khu vực thuộc chí tuyến Bắc được ánh sáng mặt trời chiếu vuông góc nhận được nhiều nhiệt nhất nên tại các khu vực này đang là mùa hè, các khu vực từ chí tuyến nam trở xuống ở xa Mặt Trời hơn nhận được ít ánh sáng hơn nên nhiệt độ tại các khu vực đó thấp hơn và giảm dần về phía cực nam, nên một số khu vực nằm từ chí tuyến nam trở xuống đang là mùa đông. Ngược lại bắt đầu ngày đông chí [22/6] ánh sáng mặt trời chiếu vuông góc xuống khu vực chí tuyến nam [tại đây sẽ là mùa hè] các khu vực từ chí tuyến bắc trở lên xa mặt trời hơn, nhận được nhiệt lượng ít hơn nên đang là mùa đông.
Trái đất của chúng ta nghiêng một góc 23º27′ so với trục thẳng đứng [trục thẳng đứng là trục vuông góc với mặt phẳng chuyển động quanh mặt trời của trái đất], nên vào mùa hè [bắt đầu từ 22-6 theo lịch thiên văn] thì Bắc bán cầu nhận được nhiều ánh sáng hơn, ngược lại vào mùa đông [bắt đầu từ 22-12 theo lịch thiên văn] thì nhận được ít ánh sáng Mặt Trời hơn.

Như vậy có thể kết luận rằng mùa đông lạnh hơn mùa hè vì lí do trục Trái Đất nghiêng một góc 23o27 so với trục vuông góc với mặt phẳng chuyển động quanh Mặt Trời của Trái Đất. Ngoài ra phần nhiệt độ của Trái Đất trong các mùa phụ thuộc vào lớp khí quyển của Trái Đất hấp thụ được bao nhiêu năng lượng [dưới dạng nhiệt] từ mặt trời. Video giải thích sự hình thành các mùa trong năm

Trục nghiêng và bề mặt hình cầu của Trái Đất khiến cho mùa đông, mùa hè tại bắc bán cầu ở các khu vực khác nhau sẽ khác nhau. Đối với Việt Nam có hình dạng địa lý hình chữ S trải dọc từ bắc vào vào nam nằm theo hình dọc theo đường kinh tuyến của Trái Đất nên vào mùa hè các khu vực miền Trung sẽ nóng nhất, vào mùa đông các khu vực các tỉnh phía Bắc Việt Nam sẽ lạnh nhất.

Câu 20: Vì sao Bắc bán cầu thời gian nửa năm mùa nóng và thời gần nửa năm mùa lạnh không bằng nhau?

Lời giải

Ớ Bắc bán cầu thời gian nửa năm mùa nóng và thời gian nửa năm mùa lạnh không bằng nhau do:

– Trục Trái Đất nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo một góc 66 33 và không đổi phương trong không gian.

– Quỹ đạo Trái Đất quanh Mặt Trời là hình elip gần tròn mà Mặt Trời là một tiêu điểm, nên:

+ Khi Bắc bán cầu ngả về phía Mặt Trời [mùa nóng ở Bắc bán cầu] thì Trái Đất xa Mặt Trời nhất [tháng 7], lúc đó lực hút giữa hai thiên thể là bé nhất, vận tốc của Trái Đất trên quỹ đạo chậm nhất, mùa nóng kéo dài đến 186 ngày.

+ Khi Nam bán cầu ngả về phía Mặt Trời [mùa nóng ở Nam bán cầu hay mùa lạnh ở Bắc bán cầu] thì Trái Đất gần Mặt Trời nhất [tháng 1], lúc đó lực hút giữa hai thiên thể là lớn nhất, vận tốc của Trái Đất trên quỹ đạo nhanh nhất, mùa lạnh ở Bắc bán cầu chỉ kéo dài đến 179 hoặc 180 ngày [năm nhuận].

Như vậy, nửa năm mùa nóng và nửa năm mùa lạnh ở Bắc bán cầu chênh nhau 6 đến 7 ngày.

Trái đất nóng vào mùa hè và lạnh vào mùa đông là do trục tự quay của trái đất nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo của nó quanh mặt trời. Thời tiết nóng, lạnh chủ yếu do lượng nhiệt trái đất thu nhận được nhiều hay ít từ mặt trời.

Mùa là sự phân chia của năm, dựa trên sự thay đổi chung nhất theo chu kỳ của thời tiết.

Khoảng cách từ mặt trời tới trái đất khoảng 150 triệu km. Trái đất quay quanh mặt trời ở góc nghiêng 23,5 độ. Góc này gây ra việc một số vùng trái đất xa hơn mặt trời và một số vùng gần hơn.

Tại bất kỳ thời điểm nào trong năm, bán cầu bắc hoặc bán cầu nam xoay nhiều hơn về phía mặt trời. Bán cầu ở gần hơn sẽ là mùa hè. Bán cầu ở xa hơn thì là mùa đông.

Tại sao hè nóng, đông lạnh?

Mùa hè nóng và mùa đông lạnh là do trục tự quay của trái đất nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo của nó quanh mặt trời.

Trái đất nóng vào mùa hè và lạnh vào mùa đông là do trục tự quay của trái đất nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo của nó quanh mặt trời. Thời tiết nóng, lạnh chủ yếu do lượng nhiệt trái đất thu nhận được nhiều hay ít từ mặt trời.

Mùa là sự phân chia của năm, dựa trên sự thay đổi chung nhất theo chu kỳ của thời tiết.

Khoảng cách từ mặt trời tới trái đất khoảng 150 triệu km. Trái đất quay quanh mặt trời ở góc nghiêng 23,5 độ. Góc này gây ra việc một số vùng trái đất xa hơn mặt trời và một số vùng gần hơn.

Tại bất kỳ thời điểm nào trong năm, bán cầu bắc hoặc bán cầu nam xoay nhiều hơn về phía mặt trời. Bán cầu ở gần hơn sẽ là mùa hè. Bán cầu ở xa hơn thì là mùa đông.

Các mùa thuộc các vùng cực và ôn đới của một bán cầu sẽ ngược lại với các mùa bán cầu kia. Khi mùa hè diễn ra bắc bán cầu thì ở nam bán cầu là mùa đông và ngược lại.

Câu hỏi

Trái Đất có mấy chuyển động? Vì sao có hiện tượng các mùa nóng, lạnh khác nhau trên Trái Đất?

Tải trọn bộ tài liệu tự học tại đây

Giải chi tiết:

* Trái Đất có 2 chuyển động chính:

- Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất

- Chuyển động quay quanh Mặt Trời của Trái Đất

* Có hiện tượng các mùa nóng, lạnh khác nhau trên Trái Đất:

- Do khi chuyển động trên quỹ đạo, trục Trái Đất có độ nghiêng không đổi và hướng về một phía nên hai nửa cầu Bắc và Nam luân phiên nhau ngả về phía Mặt Trời, sinh ra các mùa.

+ Từ ngày 21/3 – 23/9, bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời nên nhận được một lượng nhiệt lớn. Đây là thời gian nửa năm mùa nóng ở bán cầu Bắc. Ngược lại bán cầu Nam ngả về phía đối diện nên được chiếu sáng ít hơn, đây là nửa năm mùa lạnh ở bán cầu Nam.

+ Từ ngày 23/9 – 21/3 năm sau, bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời nên nhận được lượng nhiệt lớn. Đây là thời gian nửa năm mùa nóng ở bán cầu Nam; ngược lại bán cầu Bắc ngả về phía đối diện nên nhận được lượng nhiệt ít hơn, đây là nửa năm mùa lạnh ở bán cầu Bắc.