U xơ tử cung thường ở dạng lành tính không gây nguy hiểm nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời bệnh có thể gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống Vì vậy kiến thức về bệnh u xơ tử cung là rất cần thiết mà chị em phụ nữ nên trang bị cho mình.
I. Tổng quát
- U xơ tử cung [UXTC] là khối u lành tính ở tế bào cơ trơn tử cung
- Hay gặp ở lứa tuổi hoạt động sinh dục
- Tuổi thường gặp 35- 50, có liên quan đến nội tiết.
- Sinh ít và vô sinh là yếu tố thuận lợi.
- Cơ chế bệnh sinh chưa rõ nhưng người ta cho rằng có tình trạng cường Estrogen tương đối
II. Phân loại
Tùy theo vị trí khối u xơ có thể chia thành nhiều loại:
- U xơ dưới thanh mạc
- U xơ trong cơ cơ tử cung
- U xơ dưới niêm mạc
- U xơ có thể ở cổ tử cung hoặc trong dây chằng rộng
III.Triệu chứng
1. Cơ năng: Phần lớn phụ nữ có u xơ tử cug không có triệu chứng lâm sàng nhưng cũng có thể có triệu chứng nặng.
- Ra huyết tử cung bất thường là triệu chứng chính gặp 60% các trường hợp [rong kinh,ronghuyết, cường kinh
- Đau hạ vị hoặc vùng hố chậu, đau kiểu nặng bụng, tức bụng [40% trường hợp] đau thường xuyên khi đứng hoặc khi bệnh nhân mệt. Có khi đau tăng trước khi có kinh hoặc trong khi có kinh..
- Các triệu chứng khác: Rối loạn tiểu tiện, hoặc tự nắn thấy khối u hạ vị.
2. Thực thể:
- Tổng trạng có thể bình thường hoặc nhợt nhạt thiếu máu.
- Tử cung to ,chắc mật độ không đều, di động cùng với TC.
- Có thể có triệu chưng phúc mạc do khối u xơ tử cung thoái hóa hoại tử
Cận lâm sàng
- Siêu âm: có u xơ tử cung [phân biệt với u nang buồng trứng]
- Chụp CT-Scaner , MRI trong những trường hợp khó[ u to, cần chẩn đoán phân biệt…
- Sinh thiết niêm mạc TC: Hình ảnh quá sản niêm mạc tử cung --> Polyp niêm mạc tử cung.
IV. Chẩn đoán phân biệt:
- Có thai
- Khối u buồng trứng
- Ung thư thân TC.
- Chửa ngoài tử cung thể huyết tụ tiểu khung
- Khối viêm phần phụ mãn
- Các khối u ngoài sinh dục[ u ruột, u mạc treo…]
V. Tiến triển
- U xơ tử cung thường tiến triển chậm,sau một thời gian khối u có thể tăng kích thước gây nên triệu chứng và biến chứng.
- Chỉ khoảng 0,05% trường hợp u xơ tử cung gây biến chứng thành Sarcoma.
- Nếu u nhỏ, không gây triệu chứng đáng kể sau 1 đến 2 lần có thai hoặc đến mãn kinh u xơ tử cung có thể ngừng phát triển
VI. Biến chứng
- Chảy máu gây thiếu máu cấp hoặc mãn.
- Đái rắt, đái khó, chèn ép niệu quản, ứ đọng bể thận.
- Chèn ép trực tràng gây táo bón trường diễn.
- Chèn tĩnh mạch gây phù chi dưới.
- Xoắn khối u dưới phúc mạc: đau hố chậu dữ dội kèm theo kích thích phúc mạc, toàn thân suy sụp, bụng chướng, bí trung đại tiện.
- Nhiễm khuẩn: thường do Polyp thò ra khỏi TC, đau bụng, sốt, bạch cầu tăng. Qua mỏ vịt thấy khối nâu sẫm, mềm hoại tử, hôi.
- Viêm niêm mạc tử cung, khí hư có mủ.
- Viêm ống dẫn trứng cấp và mãn.
- Ung thư hoá [Sarcom]: tỉ lệ không cao, u xơ trở nên mềm, ra máu kéo dài, toàn thân suy sụp.
Biến chứng về sản khoa
- Chậm có thai hoặc vô sinh
- Khi có thai, tỷ lệ xảy thai cao do TC kém giãn, mất cân bằng nội tiết.
- Khi thai lớn dễ đẻ non, ối vỡ non, thai kém phát triển, ngôi bất thường, rau tiền đạo, khối u tiền đạo.
- Khi chuyển dạ: Rối loạn co bóp TC.
- Khi sổ rau: Sót rau, chảy máu, đờ TC.
- Thời kì hậu sản: Nguy cơ viêm niêm mạc TC
VI. Điều trị:
- Nếu khối u nhỏ, chưa biến chứng: theo dõi , khám định kỳ 3 tháng 1 lần hoặc đều trị nội khoa
- Nếu khối u xơ to và/ hoặc có biến chứng : phương pháp điều trị được chọn dựa trên tuổi, số con, nhu cầu sinh sản và loại biến chứng.
- Điều trị trì hoãn[ tạm thời]: dùng Progestin [đường uống, đặt âm đạo hoặc dụng cụ tử cung chúa progestin], viên thuốc tránh thai phối hợp, GnRH đồng vận…
- Ngoại khoa:
- Bảo tồn tử cung: Bóc nhân xơ, thuyên tắc mạch.
- Phẫu thuật cắt tử cung toàn phần.
- U xơ tử cung dưới niêm có thể được chẩn đoán và điều trị bằng soi buồng tử cung và cắt u qua soi buồng.
- Gây tắc mạch khối u.
Hỏi - 26/01/2015
Chào bác sĩ! Nhờ bác sĩ tư vấn giúp về kết quả siêu âm ở BVTD tử cung: tư thế ngã trước Đường kính: D# 50mm Nội mạc: 8mm Mật độ không đồng nhất Vùng đáy có vùng phản âm kém D# 7.5mm Mặt sau có 1 vủng phản âm kém d# 26*33mm, giới hạn không rõ, dopper mạch máu dạng dưới, tỉ lệ thành sau/trên thành trước= 1,6 II] kết luận nhân xơ tử cung nhỏ vùng đáy tử cung + TD lạc nội mạc trong cơ thành sau tử cung em 27 tuổi đã sảy thai 1 lần cách đây 1 năm giờ rất muốn có em bé lại nhưng không biết tình trạng sức khỏe hiện giờ có thể có thai được không thưa bác sĩ. Em hỏi bác sĩ ở Từ Dũ nói là không cần điều trị vì nhân sơ nhỏ, và lạc nội mạc tử cung cũng không cần đều trị xin hỏi bác sĩ là với kết quả SA như trên thì khối nhân xơ của em là bao lớn và thật sự không cần phải đều trị ah, vì em xem trên mạng nhiều người nói là có 1 loại thuốc uống để thu nhỏ kích thước nhân xơ trước khi có em bé nhưng hỏi bác sĩ thì bác sĩ nói không cần. Mỗi lần tới chu kình kinh em rất đau 1 bên vùng chậu và và lan ra sau lưng rất nhức lưng nữa đâu đến không chịu nỗi. Xin hòi như thế là lí do vi sao ah, tai sao không cần phải chữa trị và lạc nội mạc tử cung của em ở mức độ như thế nào ah! Bác sĩ chỉ cho uống thuốc đều hòa kinh nguyệt: 60 viên ngày 2 lần sáng và tối [Primolut-5mg] tên thuốc. Xin chân thành cảm ơn bác sĩ tư vấn và mong nhận được câu trả lời sớm nhất.
Trả lời
Chào em
Em bị bệnh lạc nội mạc ở cơ tử cung, bệnh này thường gây đau bụng kinh dữ dội và là 1 trong những nguyên nhân gây sẩy thai, thai lưu, vô sinh. Theo kết quả siêu âm thì kết thước khối u của em nhỏ thôi [ 2-3 cm] có thể không cần điều trị nếu không gây cho em khó chịu gì [không đau bụng] còn nếu mỗi lần hành kinh em đau bung nhiều thì phải điều trị. Có nhiều bước điều trị: đầu tiên là điều trị nội khoa [uống thuốc hoặc chích thuốc] nếu tình trạng bệnh nghiêm trong không đáp ứng với điều trị [không hết đau] thì phải chuyển qua điều trị ngoại khoa [thường mổ nội soi]. Bác sĩ đang cho em uống thuốc nội tiết [progesterone] là điều trị bệnh cho em rồi đó, em không nên lo lắng lắm và tốt nhất nếu em muốn có con thì nên đến khám ở phòng khám vô sinh các bệnh viện chuyên khoa sản nhé.
ThS. BS. Bùi Hồng Nhu
P. Quản lý chất lượng - BV Từ Dũ