Bệnh sán lợn nguy hiểm như thế nào

Cẩn trọng khi ăn rau sống - Ảnh: T.T.

1 Giun, sán khác nhau ra sao?

Giun và sán đều là những loại ký sinh trùng sống bám vào cơ thể người và luôn tlợn một chu trình phát triển ký sinh trong cơ thể người, đẻ trứng, trứng phát triển thành ấu trùng và thành con giun hoặc con sán trưởng thành.

2 Sán lợn gây bệnh gì cho người?

Sán lợn hay còn gọi là sán xơ mít gây 2 loại bệnh cho người:

- Nhiễm sán trưởng thành trong ruột non hấp thu chất dinh dưỡng.

- Nhiễm ấu trùng (giống hình dạng 1 con nhộng) ký sinh vào các cơ quan nội tạng trong cơ thể người như não, bắp thịt, gan, thận, mắt... hay còn gọi là "bệnh gạo người", nhiễm ấu trùng này là nguy hiểm nhất. Vì ấu trùng đóng thành như những hạt gạo nằm trong các cơ quan, gây biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là ở não và mắt. Nó có thể gây mù lòa, co giật, viêm não, viêm màng não, yếu liệt...

3 Sán lợn lên tới não có nhiều không?

Ăn thịt lợn gạo có những nang sán không gây bệnh gạo cho người ở não, cơ... nhưng sẽ làm chúng ta mắc bệnh nhiễm sán lợn ở trong ruột non.

Chúng ta bị bệnh gạo người (hay còn gọi là nhiễm ấu trùng sán) là do ăn thức ăn không hợp vệ sinh còn lưu trứng của sán. Thông thường có thể mất từ 6-10 tuần kể từ lúc nuốt trứng sán thì ấu trùng sán lợn có thể đến não và ký sinh ở đó. Tuy nhiên, tỉ lệ này không cao vì thật sự cơ thể của chúng ta vẫn có phản ứng để loại bỏ nó trước khi nó cố định được ở não.

4 Dấu hiệu đặc trưng để nhận biết mình bị nhiễm sán lợn là gì?

Dấu hiệu điển hình nhất của nhiễm sán lợn là chúng ta đi ngoài ra những đốt sán trong phân, thường có màu trắng đục đứt khúc lẫn trong phân. Thậm chí không đi ngoài ra phân mà ra những đốt sán đục trắng.

Còn bệnh gạo người thì tùy thuộc ấu trùng cố định ở chỗ nào mà biểu hiện ở chỗ đó. Đôi khi không có triệu chứng gì cả. Ví dụ nếu ở não có thể gây ra những triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, co giật, yếu tay chân hoặc cứng cổ, nhìn đôi, nhìn mờ. Nếu ở cơ có thể làm đau nhức cơ bắp, nổi u cục trên da...

5 Để chẩn đoán sán lợn, cần làm những xét nghiệm gì?

Để chẩn đoán chính xác bệnh sán lợn, cách quan trọng nhất là thử phân tìm thấy trứng của loài sán này trong phân. 

Tuy nhiên cách này chỉ dùng để chẩn đoán nhiễm sán lợn ở trong ruột của chúng ta, còn bệnh gạo người thì không chẩn đoán được bằng cách này mà dùng đến sinh thiết hoặc phẫu thuật từ những vùng bệnh, lấy những nang nghi bệnh đem phân tích dưới kính hiển vi thấy hình ấu trùng của những con sán này, nhưng cách này thường khó áp dụng.

Phương pháp hay dùng là thử máu hay ngôn ngữ chuyên môn gọi là huyết thanh chẩn đoán. Tức là sẽ tìm một chất do cơ thể tiết ra và đặc biệt là chất này chỉ được tiết ra khi cơ thể đã từng gặp con sán này rồi (giống như chúng ta đã từng học võ, với thế thủ sẽ biết đánh thế võ nào). 

Nhưng cách này chỉ gián tiếp nói lên rằng chúng ta đã từng gặp con sán này rồi chứ không chắc chắn chúng ta đang bị bệnh. Nếu kết quả máu có lỡ dương tính thì cũng không có gì phải căng thẳng, vì với kết quả máu này còn cần phải phối hợp với lâm sàng và một số xét nghiệm khác thì mới thật sự kết luận có đang bị nhiễm sán lợn hay không và có cần điều trị hay không. 

Thực tế, đa phần sẽ không cần điều trị vì kết quả này chỉ cho biết là ta đã từng tiếp xúc với con sán lợn chứ chưa có nghĩa là đang mắc bệnh sán lợn.

Phòng bệnh sán lợn ra sao?

- Vệ sinh môi trường sinh hoạt của chúng ta, ăn chín, uống sôi, rửa sạch giúp phòng tránh nhiễm trứng sán lợn sẽ giúp phòng tránh được bệnh nhiễm ấu trùng sán lợn (bệnh gạo người).

- Ăn thịt lợn đã được nấu chín (nước sôi 100 độ C) sẽ phòng được bệnh sán lợn trong ruột non.

- Điều quan trọng là không tự ý ồ ạt đi xét nghiệm máu rồi tự ý mua thuốc xổ sán.

Bệnh sán dây, ấu trùng sán dây lợn hay còn gọi là ấu trùng sán gạo heo, có thể gây bệnh cho người với những nguy cơ tiềm tang khó lường. Người nhiễm sán sẽ gặp nguy hiểm nếu ấu trùng sán dây lợn xâm nhập vào não và mắt.

Nhiễm sán dây lợn nguy hiểm như thế nào?

Theo các bác sĩ chuyên khoa ký sinh trùng, việc mắc sán dây lợn, ấu trùng sán dây lợn liên quan đến tập quán ăn uống không hợp vệ sinh, ăn phải thịt lợn sống hay chưa nấu chín có chứa các nang sán (lợn gạo).

Ăn các loại thịt nhiễm ấu trùng sán có khả năng cao bị nhiễm sán lợn

Bệnh ấu trùng sán dây lợn là khi người nuốt phải trứng sán dây lợn nhiễm trong thức ăn. Sau khi ăn hay nuốt phải trứng sán, chúng vào dạ dày, nở ra ấu trùng. Ấu trùng sán vào ruột non, xuyên qua thành ống tiêu hóa rồi vào máu và di chuyển khắp nơi ký sinh tại các cơ vân, não, mắt…

Bệnh sán gạo heo, ấu trùng sán dây lợn gặp ở nhiều nơi trên thế giới, người mắc bệnh thường liên quan đến việc ăn uống, ăn thịt lợn chưa nấu chín kỹ. Ở Việt Nam, bệnh xuất hiện ở mọi vùng miền, các tỉnh và thành phố. Theo các bác sĩ ký sinh trùng cho biết, thống kê báo cáo của các cơ sở điều trị, đến nay có ít nhất 55 tỉnh, thành phố có trường hợp bệnh sán gạo heo, ấu trùng gạo heo.

Các bác sĩ đưa ra lời khuyên, nếu nghi ngờ mình và người thân có thể bị mắc sán gạo heo, ấu trùng gạo heo, hãy đến phòng khám ký sinh trùng, làm các xét nghiệm để kiểm tra. Để biết xem có phải mắc bệnh sán gạo heo, ấu trùng sán gạo heo hay không, cần dựa vào các triệu chứng bệnh như: Đi ngoài ra đốt sán dây, rối loạn tiêu hóa, đau bụng kéo dài,…và các xét nghiệm khác.

 Sán gạo heo lây nhiễm cho con người như thế nào?   

Ấu trùng sán gạo heo theo máu đến các cơ, mắt hay não của người và sẽ hóa thành nang. Tùy thuộc vào vị trí ký sinh trên cơ thể của nang sán mà có những biểu hiện khác nhau. Nếu nang sán gạo heo nằm trong cơ sẽ thấy có những khối u nhỏ, chắc, kích thước khoảng 1 - 2 cm, di động dễ dàng, không ngứa, không đau, nằm ở vị trí cơ vân, không ở trên đường đi của hạch bạch huyết.

Nếu nang sán gạo heo nằm trong não, người bệnh có thể bị động kinh, liệt tay, chân hoặc liệt nửa người, nói ngọng, rối loạn trí nhớ hoặc đau đầu dữ dội. Nếu nang sán gạo heo nằm trong mắt có thể gây tăng nhãn áp, giảm thị lực hoặc mù.

Trường hợp bệnh sán gạo heo trưởng thành ở ruột, khi đến dạ dày, ấu trùng sán dây sẽ thoát nang và bám dính vào ruột non rồi phát triển thành sán dây trưởng thành.

Sán gạo heo trưởng thành phát triển dần bằng cách nảy chồi, sinh đốt mới từ cổ, tạo ra hàng nghìn đốt sán mới, mỗi đốt có khoảng 50.000 trứng, kéo dài chiều dài của sán trưởng thành lên tới 2-12 m, chúng ký sinh trong ruột non nhiều năm.

Bệnh sán gạo heo  trưởng thành thường không biểu hiện rõ rệt. Người bệnh thường xuyên thấy cảm giác khó chịu, bứt rứt, có những đốt sán dây tự rụng theo phân ra ngoài (đốt sán gạo heo là những đoạn nhỏ, dẹt, trắng ngà như xơ mít, đầu sán phẳng), một số trường hợp phát hiện thấy có trứng sán dây trong phân.

Do nhiễm sán gạo heo thường không có dấu hiệu, triệu chứng điển hình, không sốt,…nên người bệnh không đi khám và điều trị, để nhiễm sán gạo heo dài ngày và hậu quả là suy giảm thể lực, rối loạn tiêu hoá, lâu năm trở nên gầy mòn.

Hình ấu trùng sán gạo heo làm tổ trong não người

Chẩn đoán bệnh sán gạo heo   

Việc chẩn đoán hiện tại có đang mắc bệnh ấu trùng sán gạo heo hay không cần dựa vào các yếu tố vì xét nghiệm ELISA kháng thể dương tính có thể do đã bị nhiễm bệnh trước đó. Việc chẩn đoán chính xác đường lây truyền cần có các điều tra, yếu tố dịch tễ cẩn thận, rõ ràng, chính xác để đảm bảo khách quan dựa trên các bằng chứng khoa học.

Bệnh sán gạo heo, ấu trùng gạo heo, người bệnh không nên quá lo lắng, vì bệnh được sẽ điều trị khỏi bằng các thuốc Praziquantel, Niclosamide và Albendazole. Người nhiễm gạo heo trưởng thành chỉ cần uống thuốc 1 ngày là khỏi. Với người nhiễm ấu trùng sán gạo heo thì cần điều trị dài ngày hơn, thường 2 tuần nhưng có thể kéo dài 4 đến 5 đợt, mỗi đợt 21 ngày

Tuy nhiên, phác đồ điều trị sán gạo heo chỉ áp dụng từ bệnh viện tuyến huyện trở lên, do đó người dân không nên tự ý mua thuốc về dùng. Người bệnh cũng không nên điều trị bằng sán gạo heo các phương pháp Đông y, thuốc nam hoặc các thuốc cổ điển, vì dễ gây biến chứng nguy hiểm.

Phòng bệnh sán gạo heo như thế nào?

Để chủ động phòng tránh bệnh sán gạo heo và ấu trùng gạo heo, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân: Thực hiện ăn chín, uống chín, ăn các thức ăn đã được nấu chín kỹ, chế biến hợp vệ sinh. Thông thường, ấu trùng sán dây lợn sẽ chết khi được đun nấu ở nhiệt độ 75 độ C trong vòng 5 phút hoặc đun sôi trong vòng 2 phút.

Không sử dụng thịt heo ốm để chế biến thực phẩm. Không ăn thịt heo tái, chưa nấu chín, nem chua sống (nguy cơ bị nhiễm sán gạo heo trưởng thành), rau sống không đảm bảo vệ sinh (nguy cơ mắc phải bệnh ấu trùng sán gạo heo). Quản lý phân tươi, nhất là ở những vùng có người nhiễm sán gạo heo trưởng thành. Sử dụng hố xí hợp vệ sinh. Không nuôi lợn thả rông. Người có sán gạo heo trưởng thành trong ruột phải được điều trị, không phóng uế bừa bãi.

Liên hệ xét nghiệm và điều trị ký sinh trùng giun sán tại Phòng khám bệnh giun sán, 76 Trần Tuấn Khải, phường 5, quận 5. Là phòng khám Chuyên khoa Nội Ký sinh trùng uy tín tại TP. HCM. Giờ mở của từ 7 giờ sáng đến 5 giờ chiều, hoạt động từ thứ 2 đến thứ 7, nghỉ ngày CN. Phòng khám do các bác sĩ Chuyên khoa Ký sinh trùng giàu kinh nghiệm thành lập, trực tiếp khám và điều trị bệnh giun sán, đảm bảo mọi quyền lợi cho người bệnh./.

Bác sĩ. Lê Giang

PHÒNG KHÁM KÝ SINH TRÙNG

76 TRẦN TUẤN KHẢI, TP.HCM

TRỊ MẨN NGỨA DA DO GIUN SÁN

 ĐC: 76 Trần Tuấn Khải, P.5, Q.5, TP. HCM

Bác sĩ của bạn: 0877688286 

Làm việc từ thứ 2 - 7, Nghỉ ngày CN

Xét Nghiệm Bệnh Ngứa Ở Da

Xét Nghiệm Bệnh Ngứa Ở Da Các xét nghiệm chẩn đoán bệnh ngứa ở da được chỉ ra khi nguyên nhân gây tổn thương da hoặc bệnh không rõ ràng từ trước đây...

Xem: 146Cập nhật: 21.11.2022