Cảnh sát Đức nắm đủ chứng cớ vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh
Slovakia dính líu vào vụ bắt cóc một người Việt ở Đức. Trịnh Xuân Thanh rời châu Âu trong chiếc máy bay của bộ Nội Vụ Slovakia tựa của Le Monde. Nhật báo độc lập mô tả vụ việc này như một tiểu thuyết gián điệp với những nhân vật có thật như [cựu] bộ trưởng Nội Vụ Robert Kalinak, bộ trưởng Công An Tô Lâm, cố vấn thủ tướng Slovakia Lê Hồng Quang và Trịnh Xuân Thanh, một cán bộ cao cấp của đảng Cộng Sản Việt Nam bị thất sủng.
Theo các nhà điều tra Đức, nhờ vào sự giúp đỡ - tự nguyện hay không - của chính quyền Slovakia hồi tháng 07 năm 2017 mà mật vụ Việt Nam đã bắt cóc thành công nhân vật này lúc đó đang tị nạn tại Berlin. Hai tuần sau, Trịnh Xuân Thanh xuất hiện tại Việt Nam và sau đó, lãnh bản án chung thân với tội danh tham nhũng.
Tuy nhiên, cảnh sát Đức không tin vào luận điểm của Hà Nội, theo đó Trịnh Xuân Thanh « tự ý về Việt Nam để được xét xử ». Trong bản báo cáo, cảnh sát Đức ghi rõ « ông Thanh bị cưỡng chế rời không gian Schengen trên một chiếc phi cơ của chính phủ Slovakia ». Ba ngày sau khi mật vụ Việt Nam bắt cóc Trịnh Xuân Thanh ở Berlin, văn phòng bộ Nội Vụ Slovakia chấp thuận một yêu cầu của bộ trưởng Công An Việt Nam Tô Lâm.
Thông tin này, có dính líu đến cựu bộ trưởng Nội Vụ Robert Kalinak, do báo chí Đức loan tải, đã làm Slovakia, quốc gia thành viên của Liên Hiệp Châu Âu từ năm 2004, chới với, kinh ngạc. Bởi vì tai tiếng này xảy ra chỉ 5 tháng sau vụ phóng viên điều tra tham nhũng Jan Kuciak bị bắn chết. Nhà báo Jan Kuciak bị giết trong khi điều tra những mối quan hệ giữa xã hội đen và chính phủ liên minh dân túy cánh tả và cực hữu.
Trước sức ép của công luận qua các cuộc xuống đường trên khắp nước lên án đích danh, bộ trưởng Nội Vụ Robert Kalinak phải từ chức vào ngày 12/03/2018.
Tô Lâm xin Slovakia giúp máy bay ?
Trở lại vụ Trịnh Xuân Thanh vào thời điểm tháng 07 năm 2017, theo lời giải thích của ông Robert Kalinak thì ông được « ông Tô Lâm cho biết đang ở Praha chờ máy bay về Việt Nam nhưng chuyến bay bị hủy nên cần giúp đỡ máy bay để về gấp ». Thế là bộ Nội Vụ Slovakia cấp ngay cho ông Tô Lâm một chiếc phi cơ của bộ, bay đến Praha đón nhóm người Việt rồi bay về Bratislava thủ đô của Slovakia. Sau một cuộc tiếp xúc ngắn giữa Robert Kalinak và đồng nhiệm Tô Lâm tại một khách sạn, chiếc máy bay nói trên cất cánh bay sang Matxcơva. Đó là lời giải thích của cựu bộ trưởng Nội Vụ Slovakia.
Thế nhưng, báo chí Slovakia được một nhân chứng, sĩ quan cảnh sát Slovakia có nhiệm vụ bảo vệ an ninh cho đoàn Việt Nam. Viên cảnh sát này cho biết nhận được lệnh từ vụ trưởng vụ Lễ Tân của bộ Nội Vụ cho một người đàn ông độ 40 tuổi, bước chân loạng choạng, có hai người kèm hai bên, lên xe từ bãi đậu xe của bộ Nội Vụ chở ra phi trường Bratislava, lên máy bay đậu sẵn chở phái đoàn Việt Nam sang Matxcơva.
Thám tử điều tra của Đức gần như chắc chắn người đàn ông này là Trịnh Xuân Thanh, bị đánh ma túy nửa tỉnh nửa mê. Hai người đi kèm dìu hai bên là mật vụ Việt Nam. Chiếc xe « van » của toán đặc nhiệm Việt Nam đậu trước khách sạn Bôrik vào lúc Robert Kalinak và Tô Lâm gặp nhau đã được dữ liệu định vị GPS xác nhận. Chiếc xe này mang biển số Cộng Hoà Séc, trước đó được phát hiện ở Đức và ở nơi xảy ra vụ bắt cóc.
Một chi tiết khác, Lê Hồng Quang, một doanh nhân Việt mang quốc tịch Slovakia, cố vấn thủ tướng thời đó là Robert Fico, cũng có mặt trong chuyến bay từ Praha về Bratislava cùng với bộ trưởng Công An Việt Nam Tô Lâm. Lê Hồng Quang khi đó đang là đại biện ngoại giao sứ quán Slovakia tại Hà Nội.
Ẩn số
Câu hỏi đặt ra là vì sao vào thời điểm diễn ra vụ bắt cóc, bộ trưởng Robert Kalinak không chút thận trọng trước yêu cầu xin máy bay « trên trời rơi xuống » của đồng nhiệm Tô Lâm ?
Chính phủ Đức đã thông báo cho tất cả các nước thành viên trong không gian Schengen, trong đó có Slovakia, vụ Trịnh Xuân Thanh bị bắt cóc. Đã thế, chuyến thăm của Tô Lâm được tổ chức vào giờ chót, ba người đi hạng doanh nhân, một người đi hạng phổ thông vì hết chỗ. Bốn vé máy bay của phái đoàn được đặt mua vào ngày hôm trước ở Cộng hoà Séc, theo báo Dennik N.
Cứu danh dự Slovakia
Tổng thống Andrej Kiska, độc lập, cố gắng làm trong sạch hóa chế độ, yêu cầu điều tra đến nơi đến chốn và thúc giục đương kim bộ trưởng Nội Vụ từ chức vì bà này bị nghi ngờ cản trở điều tra để bao che cho người tiền nhiệm. Tai tiếng vụ Trịnh Xuân Thanh làm cho tổng thống Kiska lo âu cho danh tiếng của Slovakia trên trường ngoại giao châu Âu.
Trung Quốc gì cũng mua để phục hồi sinh lý : Sau tê giác đến da lừa
"Da lừa của Kenya giao cho yêu tinh Trung Quốc", đó là tựa bài phóng sự của Le Monde kèm theo bài xã luận tố cáo Bắc Kinh hủy diệt sinh thái châu Phi.
Sau khi sát hại gần hết giống lừa tại Hoa lục, từ 11 triệu con xuống còn 5 triệu, Trung Quốc tấn công vào Kenya. Quốc gia này là nước cuối cùng tại châu Phi còn bán da lừa cho Bắc Kinh mà hệ quả là chỉ trong vòng 8 năm, động vật kéo xe của dân nghèo đã giảm 50% từ 1,8 triệu xuống 900 ngàn. Trung Quốc mua da lừa để cà thành bột trị bệnh thiếu máu và tăng cường sinh lực tình dục.
Thấy đoàn động vật của mình sắp bị diệt chủng, nhiều nước châu Phi như Niger,Burkina Faso và Botswana cấm xuất khẩu sang Trung Quốc. Theo Le Monde, trong thế cờ kinh tế và đại chính trị, vụ da lừa chỉ là một chuyện nhỏ mà nạn nhân là loài gia súc bị hy sinh làm thần dược nhưng trên thực tế cho thấy châu Phi đã thành « vùng đất hứa » : "Trung Quốc khai thác tài nguyên thiên nhiên, dầu hỏa, uranium, kim loại tối cần để phát triển kinh tế mà còn biến châu lục da đen này thành thị trường tiêu thụ hàng biến chế của Trung Quốc. Trong vòng không đầy 20 năm, trao đổi thương mại giữa Trung Quốc và châu Phi đã từ 10 tỷ đôla lên 200 tỷ".
Trước những mối lợi trước mắt, liệu Kenya có đủ sức khước từ để bảo vệ đoàn gia súc của mình hay không ? Từ hai thập niên nay, Trung Quốc là thị trường số một tiêu thụ ngà voi châu Phi cho dù từ 1989, cộng đồng quốc tế ngăn cấm. Đến năm 2015, Tập Cận Bình, cảm thấy cần phải đánh bóng thể diện quốc gia, đã ra lệnh cấm bán ngà voi. Thế nhưng lừa thì sao ?
Iran dưới sức ép của Donald Trump
Trong bài xã luận « đánh cược Ba Tư », Le Figaro đặt câu hỏi « liệu trừng phạt có làm chế độ lung lay hay không ? ». Theo nhật báo cánh hữu, khác với Bắc Triều Tiên khép kín, Iran là một cường quốc cấp vùng, có quan hệ khắp Trung Cận đông do vậy ván cờ áp lực của Donald Trump có nhiều rủi ro. Tuy nhiên, không ai rõ là tổng thống thứ 45 của Mỹ tính gì. Ông đe dọa rồi lại mở cánh cửa đối thoại khi lệnh trừng phạt có hiệu lực. Điều rõ ràng duy nhất là Donald Trump nhắc nhở thế giới ai là « chủ nhân » và đẩy châu Âu vào thế phản đối vô vọng. Còn theo đặc phái viên ở Teheran, Iran đang « sắp chết ngạt ». Một trường hợp cụ thể là dưới sức ép của Mỹ, các ngân hàng nước ngoài từ chối tài trợ nhập khẩu, ngân hàng trung ương không có tiền mặt. Đồng tiền mất giá làm một doanh nhân bị lỗ 2 triệu đôla sau khi bán ra 200 thùng hàng mới nhập từ châu Á.
Châu Âu trả đũa yếu ớt
Tin bi quan thứ nhất tràn ngập báo chí Pháp là nhập siêu tăng kinh khủng : 33 tỷ euro trong sáu tháng đầu năm.
Tin bi quan thứ hai là trước lệnh trừng phạt Iran của Mỹ, Bruxelles gần như vô kế khả thi để bảo vệ doanh nghiệp châu Âu.
Iran : Liên Hiệp Châu Âu cố gắng chận lệnh trừng phạt của Mỹ, La Croix loan tin nhưng không mấy tin tưởng với tiểu tựa : Giới doanh nghiệp hoài nghi hiệu năng của luật châu Âu.
Les Echos cũng đưa tựa : Trả đũa yếu xìu của Bruxelles. Tại sao ? Bởi vì « luật ngăn chận trừng phạt » ban hành năm 1996 chưa bao giờ được sử dụng. Nguyên tắc là bảo vệ các công ty châu Âu bị Mỹ trừng phạt nhưng lại có điều khoản trừng phạt công ty tuân thủ lệnh cấm vận.
Về thời sự châu Á, Le Monde trở lại số phận của sắc tộc Rohingya - Miến Điện. Trong số hơn nửa triệu người tị nạn tại Bangladesh, có thể 100 ngàn người sẽ bị đưa ra một hải đảo trong vịnh Bengal. Tuy nhiên, Liên Hiệp Quốc kêu gọi Dacca suy xét lại bởi vì đây là nơi thường xuyên bị lũ lụt.
Trung Đông, ngoài Iran, vụ ám sát tiến sĩ vật lý người Syria tên Aziz Asber được Le Monde chú ý. Nhà khoa học này ít được biết đến nhưng là cột trụ của chương trình vũ khí chiến lược của Damas. Một nhóm thánh chiến tự nhận là thủ phạm gài mìn ám sát tối thứ Bảy nhưng theo Le Monde « đây là lần đầu tiên một chuyên gia vũ khí Syria bị thanh toán theo cách thức gần giống như chiến thuật của tình báo Israel ». Trái lại, đối lập Syria cho rằng giám đốc cơ quan nghiên cứu khoa học Syria bị chế độ thanh toán.
Các tài liệu mật của Pháp cho rằng chính cơ quan nghiên cứu khoa học này đóng vai trò then chốt trong việc chế tạo vũ khí hóa học mà quân đội Syria sử dụng tấn công đối lập võ trang và thường dân trong những vùng do đối lập kiểm sóat.
Châu chấu đá xe Monsanto
Liberation giới thiệu chân dung của một người Mỹ da đen, thợ làm vườn, đang làm rung chuyển tập đoàn hóa chất Mỹ Monsanto. Dewayne Johnson, 46 tuổi, bị ung thư sau ba năm sử dụng thuốc diệt cỏ, kiện tập đoàn hóa chất ra toà. Sau một tháng xét xử, toà án Caliornia sắp công bố phán quyết. Luật sư Brent Wisner của nguyên đơn có lập luận vững như bê tông :" tập đoàn hóa chất này chống lại khoa học và chỉ lưu tâm đến lợi nhuận kinh tế mà thôi". Luật sư cho biết là Monsanto có trong tay 3,1 tỷ đôla tiền mặt. Do vậy, ông sẽ hỏi thẩm phán « làm cách nào để trừng phạt một tập đoàn có nhiều tiền như thế ? Phạt bao nhiêu thì tập đoàn giàu có như thế xem là không đáng kể ? » Vị luật sư này cho biết tại Mỹ hiện có 4000 đơn kiện đang được thụ lý.
Các luật sư nói rằng những thông tin mà chính phủ Việt Nam tung ra, nói rằng Trịnh Xuân Thanh đã ra đầu thú là thông tin mâu thuẫn, khó hiểu. Các chuyên gia pháp lý nói họ mong Việt Nam nên minh bạch thông tin vụ việc này để ‘không xúc phạm người dân.’
Luật sư Trần Quốc Thuận, cựu phó Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Việt Nam, nói với VOA:
“Tin này nghe rất mâu thuẫn về mặt pháp luật khi Việt Nam đưa tin. Nhiều tin trái qua, trái lại nghe rất khó hiểu.”
Hôm 31/7, một thông báo của Bộ Công an Việt Nam loan tin ông Trịnh Xuân Thanh, một người đang bị truy nã, “đã đến Trực ban hình sự Cơ quan An ninh điều tra - Bộ Công an đầu thú.”
Luật sư Thuận nói rằng một khi đã bị truy nã đặc biệt thì không thể có chuyện người bị truy nã đang ở nước ngoài về lại Việt Nam, đi ngang nhiên giữa thủ đô Hà Nội mà không bị bắt, vì bắt cứ công dân nào cũng có thể bắt ông, chưa kể tới lực lượng công an:
“Có người cho rằng ông này đi từ nước ngoài về, có người nói ông bị bắt ở nước ngoài và bị dẫn về. Nếu ông tự đi từ nước ngoài, làm gì một người bị truy nã lại có thể đi lại giữa thủ đô, và đến đầu thú tại Bộ Công an. Nghe tin này lạ tai lắm. Nếu ổng bị truy nã thì người ta bắt chứ làm sao có chuyện ra đầu thú.”
Mặc dù có nhiều tin đồn đại, hiện vẫn chưa biết rõ ông Thanh đã trốn ở nước nào hay những nước nào từ tháng 8 năm ngoái.
Luật sư Trần Quốc Thuận nói ông có nghe một giả thuyết là ông Thanh bị bắt khi đang đi dạo trong một công viên ở Đức, rồi sau đó ông được đưa về Việt Nam.
Báo mạng Thờibáo.de Việt ngữ tại Đức có bài nói rằng ông Trịnh Xuân Thanh đã "bị bắt cóc" tại Berlin vào ngày 23/7 và sau đó bị đưa về Việt Nam. Tuy nhiên, VOA chưa kiểm chứng được nguồn tin này.
Hôm Chủ nhật 30/7, có nhiều thông tin lan rộng trên mạng xã hội nói rằng ông Thanh “đã bị dẫn độ về nước,” nhưng phía chính quyền lúc đó vẫn im tiếng.
Chia sẽ quan điểm với luật sư Trần Quốc Thuận, luật sư Lê Quốc Quân nói rất khó tin việc ông Thanh ra đầu thú:
“Tôi nghĩ rằng việc báo chí Việt Nam nói rằng ông Trịnh Xuân Thanh trở về ra đầu thú với cơ quan an ninh là một trò trẻ con, một tin trẻ con – thực sự xem thường nhận thức của nhân dân Việt Nam và thể hiện sự lạc hậu của nền báo chí. Vì một người đang bị truy nã quốc tế thì không thể đang ở nước ngoài lại đi đầu thú ở Việt Nam. Nói rằng tự ra đầu thú ở Việt Nam là cách nói lấy được và điều đó hoàn toàn không ai tin. Người dân nghe tin này cũng bị xúc phạm: đã bị truy nã thì sao qua được biên giới! đã truy nã thì thấy đâu phải bắt đó chứ!.”
Luật sư Quân không tin có việc Đức dẫn độ ông Thanh về Việt Nam:
“Tôi hoàn toàn không nghĩ rằng Đức đã dẫn độ ông Trịnh Xuân Thanh về Việt Nam, bởi vì dẫn độ thì Đức phải công khai, ông phạm tội gì, lý do gì, và dẫn độ theo những yêu cầu nào, yêu những quy định nào của LHQ.”
Hôm 31/7, Blogger ‘Người Buôn gió’ tức Bùi Thanh Hiếu từ Đức viết trên Facebook: “Câu chuyện Trịnh Xuân Thanh ra đầu thú là câu chuyện vớ vẩn mà báo chí Việt Nam bịa ra, sở dĩ phải làm thế để che đậy vụ bắt người trái pháp luật ở nước khác..… Các luật sư của Trịnh Xuân Thanh ở Đức đang trình lên chính phủ Đức việc nhà cầm quyền Việt Nam dùng vũ lực bắt cóc người tại Đức, có thể khả năng sẽ xảy ra một vụ rạn vỡ quan hệ ngoại giao Việt-Đức.”
Blogger Bùi Thanh Hiếu viết: “Những người bạn của anh ta, bao gồm cả luật sư người nước ngoài, đều khẳng định anh ta không thể bị bắt ở nước Đức này, họ đã xem xét hết mọi điều luật…Không áp lực nào có thể đưa Trịnh Xuân Thanh về Việt Nam khi chưa có lệnh toà án Đức.”
Theo VNExpress, Việt Nam đã ký Hiệp định tương trợ tư pháp với nhiều quốc gia. Trường hợp nghi can bỏ trốn đến quốc gia chưa ký kết hiệp định song phương hoặc quốc gia đó chưa gia nhập Điều ước quốc tế liên quan, việc dẫn độ tội phạm có thể được thực hiện theo sự thoả thuận giữa hai chính phủ, trên cơ sở nguyên tắc có đi có lại nhưng không trái với pháp luật Việt Nam, pháp luật quốc tế và tập quán quốc tế.
Vào tháng 9/2016, ông Trịnh Xuân Thanh bị khởi tố về tội tham ô và cố ý làm trái quy định về quản lý kinh tế, gây thiệt hại cho Tổng công ty Xây lắp dầu khí Việt Nam [PVC] gần 3.300 tỉ đồng [khoảng 147 triệu đôla], và dính líu trong một vụ bê bối lớn về bất động sản ở Hà Nội.
Một tháng trước khi bị khởi tố, ông Thanh “biến mất,” và Việt Nam phát lệnh truy nã toàn quốc và quốc tế.
Sau khi gây thua lỗ ở PVC, ông Thanh vẫn tiếp tục thăng tiến trong sự nghiệp chính trị, ông được điều sang Bộ Công thương, đảm đương nhiều chức vụ quan trọng. Sau đó, ông được chuyển làm phó Chủ tịch tỉnh Hậu Giang.
Luật sư Thuận nói rằng chính quyền Việt Nam phải minh bạch thông tin về vụ Trịnh Xuân Thanh:
“Các cơ quan chức năng phải công khai cho mọi người biết trong thời gian vừa qua Trịnh Xuân Thanh đã ở đâu, làm gì, có ở nước ngoài không? Nếu ở nước ngoài thì làm sao ra nước ngoài được, làm sao đưa về nước được, làm sao ông đi qua đi lại mà không bị phát hiện? Tại sao có lệnh truy nã nhưng sao không bắt? Tất cả những điều này rất mâu thuẫn và khó hiểu. Người ta thấy rất lạ. Trong thời kỳ thông tin minh bạch, mong rằng các cơ quan chức năng sớm nói rõ ra.”
Câu chuyện về ông Trịnh Xuân Thanh tại thời điểm này hãy còn nhiều bí ẩn.
Hôm 1/8, VietnamNet trích lời Thiếu tướng Lê Văn Cương, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược, Bộ Công an nói rằng: “Interpol cũng truy nã, giúp Việt Nam bắt được” Trịnh Xuân Thanh.
Theo ông Cương, ông Thanh không “đơn thương độc mã, phải có một lực lượng che chắn phía sau,” và “từ sai phạm của Trịnh Xuân Thanh sẽ thể hiện sai phạm của một loạt cán bộ liên quan.”
Ông nói muốn làm rõ điều này, cần sự trung thực từ Trịnh Xuân Thanh và cái tài của cơ quan điều tra.