Trên thực tế hai khái niệm “Khởi tố vụ án” và “Khởi tố bị can” rất dễ gây nhầm lẫn. Bởi, không biết cái nào diễn ra trước, cái nào diễn ra sau và khi nào thì sẽ khởi tố vụ án và khi nào thì khởi tố bị can. Sau đây Luật số 1 Hà Nội sẽ chỉ rõ hai khái niệm này.
Khởi tố vụ án và khởi tố bị can là hai hoạt động trong tố tụng hình sự. Khởi tố vụ án, khởi tố bị can đều là quyết định bắt đầu điều tra công khai theo trình tự Tố tụng hình sự của Cơ quan điều tra.
Điểm khác nhau giữa Khởi tố vụ án và Khởi tố bị can
| Khởi tố vụ án | Khởi tố bị can | |
| Đối tượng của quyết định khởi tố |
Khởi tố về hành vi có dấu hiệu phạm tội. Cụ thể: Nếu phát hiện một người có dấu hiệu phạm tội thì cơ quan có thẩm quyền sẽ ra quyết định khởi tố vụ án, nhằm phát hiện tội phạm; ngăn chặn người thực hiện hành vi tấu tán chứng cứ,… |
Khởi tố người hoặc pháp nhân có dấu hiệu phạm tội
Cụ thể: Khi cơ quan điều tra phát hiện người có dấu hiệu phạm tội, đã khởi tố vụ án, điều tra và xác định cá nhân, pháp nhân đó có hành vi phạm tội cụ thể thì ra quyết định khởi tố bị can. |
| Căn cứ khởi tố | Chỉ được khởi tố vụ án khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm. Việc xác định dấu hiệu tội phạm dựa trên những căn cứ:
[Điều 143 BLTTHS 2015] |
Sau khi đã có quyết định khởi tố vụ án, cơ quan điều tra sẽ tiến hành điều tra vụ án. Từ đó, nếu có đủ căn cứ để xác định một người hoặc pháp nhân đã thực hiện hành vi mà Bộ luật hình sự quy định là tội phạm thì Cơ quan điều tra ra quyết định khởi tố bị bị can. Quyết định khởi tố bị can phải được sự phê chuẩn của Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp với cơ quan điều tra.
[Điều 179 BLTTHS 2015] |
| Thẩm quyền ra quyết định khởi tố | Có 04 cơ quan:
– Cơ quan điều tra. – Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra; – Viện kiểm sát; – Hội đồng xét xử. |
Có 03 cơ quan:
– Cơ quan điều tra. – Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra; – Viện kiểm sát. |
| Các giai đoạn ra quyết định khởi tố | Có 04 giai đoạn có thể khởi tố:
– Giai đoạn khởi tố; – Giai đoạn điều tra; – Giai đoạn truy tố; – Giai đoạn xét xử. [Điều 153 BLTTHS 2015] |
Có 02 giai đoạn có thể khởi tố:
– Giai đoạn điều tra; – Giai đoạn truy tố. [Điều 179 BLTTHS 2015] |
| Kết thúc khởi tố | Thời điểm kết thúc của giai đoạn khởi tố vụ án được tính từ khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự [trong trường hợp xác định có dấu hiệu tội phạm], hoặc quyết định không khởi tố vụ án hình sự [khi xác định không có dấu hiệu tội phạm]. | Khởi tố bị can không phải là giai đoạn tố tụng mà chỉ là hành vi tố tụng tại giai đoạn điều tra của người có thẩm quyền ra quyết định khởi tố bị can khi đã xác định được một người cụ thể có hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong pháp luật hình sự, cần phải tiến hành các hoạt động điều tra đối với họ theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự |
Mối quan hệ giữa khởi tố vụ án và khởi tố bị can.
Quyết định khởi tố vụ án phải có trước quyết định khởi tố bị can sau khi khởi tố vụ án bước vào giai đoạn điều tra thì cơ quan có thẩm quyền mới điều tra căn cứ xác định 04 yếu tố cấu thành tội phạm để có căn cứ khởi tố bị can.
Tuy nhiên, trong thực tế giải quyết vụ án hình sự, cơ quan có thẩm quyền có thể ban hành hai quyết định này cùng một thời điểm ngay khi xác định tại sự việc, sự kiện phạm tội có dấu hiệu tội phạm thì cũng đồng thời xác định được ngay người thực hiện hành vi phạm tội.
Ví dụ: Trong các vụ án liên quan đến các tội về phạm tội quả tang, các tội về hối lộ, các tội về đánh bạc, tổ chức đánh bạc, hoặc các vụ án được khởi tố theo yêu cầu của người bị hại.v.v…, trong các vụ án này, thường xác định được ngay dấu hiệu tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội.
Quyết định khởi tố vụ án hình sự là một trong những văn bản tố tụng. Vậy quyết định khởi tố vụ án hình sự bao gồm những nội dung gì? Thủ tục ra quyết định khởi tố vụ án hình sự được quy định như thế nào? Bài viết dưới đây của Luật Hùng Thắng sẽ giải đáp những câu hỏi nêu trên.
1. Quy định về quyết định khởi tố vụ án hình sự
Tại Khoản 1 Điều 154 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 quy định như sau:
“Điều 154. Quyết định khởi tố vụ án hình sự
1. Quyết định khởi tố vụ án hình sự phải ghi rõ căn cứ khởi tố, điều, khoản của Bộ luật hình sự được áp dụng và các nội dung quy định tại khoản 2 Điều 132 của Bộ luật này.”
Theo đó, quyết định khởi tố vụ án hình sự phải ghi rõ những nội dung sau:
- Căn cứ khởi tố, điều, khoản của Bộ luật hình sự được áp dụng;
- Số, ngày, tháng, năm, địa điểm ban hành văn bản tố tụng;
- Căn cứ ban hành văn bản tố tụng;
- Nội dung của văn bản tố tụng;
- Họ tên, chức vụ, chữ ký của người ban hành văn bản tố tụng và đóng dấu.
2. Thủ tục ra quyết định khởi tố vụ án hình sự của cơ quan có thẩm quyền
- Trường hợp Viện Kiểm sát có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự
Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, Viện kiểm sát phải gửi quyết định đó đến Cơ quan điều tra có thẩm quyền để tiến hành điều tra.
- Trường hợp ơ quan điều tra hoặc cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự
Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải gửi quyết định đó kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát có thẩm quyền để kiểm sát việc khởi tố.
- Trường hợp Hội đồng xét xử có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự
Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, Tòa án phải gửi quyết định đó kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát cùng cấp.
Trên đây là nội dung tư vấn về nội dung quy định quyết định khởi tố vụ án hình sự. Trường hợp bạn còn vướng mắc cần tư vấn trực tiếp hãy liên hệ với chúng tôi qua số hotline 19000185 hoặc gửi yêu cầu đến địa chỉ email: . Luật sư tư vấn luật hình sự luôn sẵn sàng lắng nghe và giải đáp mọi vướng mắc của bạn.
>>Xem thêm: Căn cứ khởi tố vụ án hình sự
Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự
Home » Hình sự » Khởi tố vụ án hình sự là gì? Những quy định pháp luật về khởi tố vụ án
Khởi tố vụ án hình sự là gì? Quy định pháp luật, căn cứ, thẩm quyền và nội dung khởi tố vụ án hình sự như thế nào?
Khái niệm khởi tố vụ án hình sự
Khởi tố vụ án hình sự ̣̣[VAHS] là giai đoạn tố tụng hình sự đầu tiên mà trong đó cơ quan tư pháp hình sự có thẩm quyền căn cứ vào các quy định của pháp luật tố tụng hình sự tiến hành việc xác định có [hay không] các dấu hiệu của tội phạm trong hành vi nguy hiểm cho xã hội đã được thực hiện, đồng thời ban hành quyết định về việc khởi tố [hoặc không khởi tố] vụ án hình sự liên quan đến hành vi đó.
VAHS là một giai đoạn tố tụng độc lập, mở đầu các hoạt động điều tra. Với tính chất là một giai đoạn độc lập và đầu tiên của tố tụng hình sự, giai đoạn VAHS có chức năng thực hiện các nhiệm vụ cụ thể để xác định các tiền đề pháp luật về nội dung [vật chất] và về pháp luật về hình thức [tố tụng] của việc điều tra vụ án hình sự; thời điểm của giai đoạn này được bắt đầu từ khi nhận được những thông tin đầu tiên về việc thực hiện hành vi phạm tội và kết thúc bằng quyết định về việc khởi tố [hoặc không khởi tố] vụ án hình sự có liên quan đến hành vi đó.
Căn cứ khởi tố vụ án hình sự
Chỉ được khởi tố vụ án khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm. Việc xác định dấu hiệu tội phạm dựa trên những căn cứ theo Điều 143 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 như sau:
+ Tố giác của cá nhân;
+ Tin báo của cơ quan, tổ chức, cá nhân;
+ Tin báo trên phương tiện thông tin đại chúng;
+ Kiến nghị khởi tố của cơ quan nhà nước;
+ Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm;
+ Người phạm tội tự thú.
Ngoài ra vụ án hình sự cũng được khởi tố theo yêu cầu của bị hại theo các tội quy định tại Khoản 1 các Điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155, 156 và 226 của Bộ Luật hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2017.
Thẩm quyền khởi tố vụ án
Cơ quan điều tra quyết định VAHS đối với tất cả vụ việc có dấu hiệu tội phạm, trừ những vụ việc do cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Viện kiểm sát, Hội đồng xét xử đang thụ lý, giải quyết như sau:
+ Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra ra quyết định VAHS trong trường hợp quy định tại Điều 164 của Bộ luật tố tụng hình sự 2015.
+ Viện kiểm sát ra quyết định VAHS trong trường hợp:
– Viện kiểm sát hủy bỏ quyết định không khởi tố VAHS của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra;
– Viện kiểm sát trực tiếp giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố;
– Viện kiểm sát trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm hoặc theo yêu cầu khởi tố của Hội đồng xét xử.
+ Hội đồng xét xử ra quyết định khởi tố hoặc yêu cầu Viện kiểm sát khởi tố vụ án hình sự nếu qua việc xét xử tại phiên tòa mà phát hiện có việc bỏ lọt tội phạm.
Nội dung của quyết định khởi tố vụ án
Nội dung của quyết định khởi tố VAHS được quy định tại Khoản 1 Điều 154 Bộ luật tố tụng hình sự 2015. Theo đó, quyết định khởi tố VAHS phải ghi rõ căn cứ khởi tố, điều, khoản của Bộ luật hình sự được áp dụng và một số nội dung sau:
+ Số, ngày, tháng, năm, địa điểm ban hành văn bản tố tụng;
+ Căn cứ ban hành văn bản tố tụng;
+ Nội dung của văn bản tố tụng;
+ Họ tên, chức vụ, chữ ký của người ban hành văn bản tố tụng và đóng dấu.
Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố VAHS, Viện kiểm sát phải gửi quyết định đó đến Cơ quan điều tra có thẩm quyền để tiến hành điều tra.
Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố VAHS, Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải gửi quyết định đó kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát có thẩm quyền để kiểm sát việc khởi tố.
Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố VAHS, Tòa án phải gửi quyết định đó kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát cùng cấp.
Trên đây là nội dung bài viết khái niệm khởi tố vụ án hình sự. Nếu có thắc mắc, bạn đọc vui lòng liên hệ Lawkey để được giải đáp chi tiết. Công ty luật LawKey cung cấp dịch vụ luật sư bào chữa các vụ án hình sự.