Đề bài: Anh/chị hãy trình bày Khái quát đặc sắc về nội dung và nghệ thuật Chiến thắng Mtao Mxây
1. Nội dung
Qua đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây tác giả dân gian đã đem đến cho người đọc những mảng màu mang đậm dấu ấn đặc trưng của sử thi Tây Nguyên. Đặc trưng đó được hiện lên qua hình ảnh người anh hùng Đăm Săn với sức mạnh phi thường, luôn coi trọng danh dự và hạnh phúc của gia đình cũng như của thị tộc. Đấu tranh tới cùng để bảo vệ cuộc sống bình yên cho buôn làng.
2. Nghệ thuật
- Xây dựng hành công hình tượng người anh hùng Đăm Săn mang sức mạnh và tầm vóc vũ trụ- Phép so sánh và phóng đại được sử dụng đạt hiệu quả cao
- Ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh và nhịp điệu.
---------------- HẾT --------------
Cùng tìm hiểu về cuộc chiến không khoan nhượng giữa Đăm Săn và Mtao M xây và những phẩm chất đáng quý của người anh hùng Đăm Săn, bên cạnh bài khái quát đặc sắc nội dung, nghệ thuật, các em không nên bỏ qua bài: Cảm nhận vẻ đẹp của Đăm Săn trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây, Đóng vai Đăm Săn kể lại đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây, Phân tích đoạn cuối trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây, Phân tích giá trị miêu tả và biểu cảm trong Chiến thắng Mtao Mxây.
Khái quát đặc sắc về nội dung và nghệ thuật Chiến thắng Mtao Mxây đã tổng hợp đầy đủ những nét đặc sắc về nội dung, nghệ thuật của tác phẩm. Các em có thể kết hợp việc phân tích đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây và tham khảo bài khái quát để việc học và ghi nhớ kiến thức được hiệu quả hơn.
Phân tích đoạn cuối trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây Khái quát đặc sắc Nội dung, nghệ thuật truyện Cô bé bán diêm Sơ đồ tư duy Chiến thắng Mtao Mxây Dàn ý phân tích giá trị miêu tả và biểu cảm của đoạn: Đoàn người đông như... cõng nước trong Chiến thắng Mtao Mxây Khái quát đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của những câu Ca dao hài hước Khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật đặc sắc truyện Treo biểnGiải bài tập bài Chiến thắng Mtao Mxây trang 30 SGK Ngữ văn 10. Câu 1. Tóm tắt diễn biến trận đánh theo đúng trật tự của các tình tiết và sự kiện
Câu 2
Câu 2 [trang 36 SGK Ngữ văn 10 tập 1]
Phân tích những câu nói và hành động của đông đảo dân làng đối với việc thắng thua của hai tù trưởng để chỉ ra thái độ tình cảm của cộng đồng Ê đê đối với mục đích của cuộc chiến nói chung, đối với người anh hùng sử thi nói riêng.
Lời giải chi tiết:
Cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây là cuộc chiến tranh mang tính chất thống nhất cộng đồng. Nó không phải là một cuộc chiến tranh xâm lược nhằm mục đích tàn sát, cướp bóc và chiếm giữ. Chính vì thế mà thái độ của dân làng ở cả hai phía đối với việc thắng thua của hai tù trưởng cũng có những nét riêng:
- Ở phía Mtao Mxây: Sau khi tù trưởng của mình thất bại, đông đảo nô lệ đều tâm phục và nghe theo lời vị tù trưởng mạnh hơn [“không đi sao được!… người nhà giàu cầm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa”]. Thái độ và hành động của đoàn người này chứng tỏ họ luôn mơ ước được trở thành một tập thể giàu có và hùng mạnh. Họ luôn mơ ước có được một người lãnh đạo dũng cảm, tài ba.
- Ở phía Đăm Săn: Dân làng tưng bừng náo nhiệt chào đón vị anh hùng của mình mới chiến thắng trở về. Họ đi lại sửa soạn vui mừng tấp nập không chỉ để mừng buôn sóc được mở mang, được hùng mạnh và giàu có mà còn để tiếp đón những người dân mới bằng sự chân thành và hoà hợp [“… Các chàng trai đi lại ngực đụng ngực. Các cô gái đi lại vú đụng vú. Cảnh làng một tù trưởng nhà giàu trông sao mà vui thế!”].
Câu 3
Câu 3 [trang 36 SGK Ngữ văn 10 tập 1]
Phần cuối đoạn trích chú ý nhiều đến việc miêu tả cảnh chết chóc hay cảnh ăn mừng chiến thắng? Hãy phân tích ý nghĩa của sự lựa chọn ấy để làm rõ thái độ, cách nhìn nhận của tác giả về ý nghĩa thời đại của cuộc chiến tranh bộ tộc về tầm vóc lịch sử của người anh hùng trong sự phát triển của cộng đồng.
Lời giải chi tiết:
- Đoạn trích tuy miêu tả cuộc chiến tranh giữa các thị tộc trong thời nguyên thuỷ, thế nhưng lại không chú trọng miêu tả cảnh chết chóc đau thương. Trái lại, tác giả dân gian chủ yếu miêu tả cảnh chiến thắng tưng bừng của phía Đăm Săn.
- Ý nghĩa:
+ Cuộc chiến dừng lại khi Mtao Mxây thất bại. Thế nhưng sự thất bại của Mtao Mxây không làm cho dân làng lo sợ, hoang mang. Họ ngay lập tức theo về phía Đăm Săn, hoà nhập với cuộc đồng mới một cách rất tự nhiên. Dân làng của Đăm Săn cũng vậy, họ đón tiếp những người bạn mới rất chân tình. Không khí của buổi tiệc sau chiến thắng từng bừng náo nhiệt vui say không hề có một chút gợn nào.
+ Lựa chọn cách thể hiện nghệ thuật này, tác giả dân gian đã nhận ra tính tất yếu của cuộc chiến tranh thị tộc – đó là cuộc chiến tranh không kìm hãm sự phát triển của xã hội Ê-đê, mà trái lại, nó giúp những tập thể lẻ tẻ, rời rạc tập hợp thành những tập thể lớn hơn, mạnh hơn. Và cũng chỉ như vậy, họ mới trở thành một dân tộc trưởng thành thực sự. Cách lựa chọn để hiện nghệ thuật ấy cũng là cách để dân gian ngợi ca tâm vóc và sứ mệnh lịch sử của người anh hùng. Chỉ có những con người ưu tú của thời đại như vậy mới đủ sức đứng lên thống nhất các thị tộc nhỏ lẻ lại với nhau, gom những thị tộc ấy lại thành một cộng đồng lớn mạnh và giàu có.
Câu 4
Câu 4 [trang 36 SGK Ngữ văn 10 tập 1]
Hãy phân tích giá trị miêu tả, biểu cảm của câu văn có dùng lối so sánh, phóng đại khi miêu tả nhân vật, khung cảnh diễn ra sự việc.
Lời giải chi tiết:
- Trong đoạn trích này, kiểu câu được dùng nhiều nhất là kiểu câu có sử dụng biện pháp so sánh, ví von
+ Những câu chứa biện pháp so sánh kiểu tương đồng ["'chàng múa trên cao, gió như bão; chàng múa dưới thấp, gió như lốc; đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối…],
+ So sánh kiểu tăng cấp [Đăm Săn múa khiên],
+ So sánh kiểu tương phản [đối lập giữa cảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây].
=> Những câu văn theo kiểu đòn bẩy này có giá trị rất lớn trong việc miêu tả nhân vật người anh hùng. Nó khẳng định và nâng bổng lên tài năng, sức mạnh của Đăm Săn – người anh hùng uy danh lừng lẫy làm mờ đi cả sự giàu có và sức mạnh của kẻ thù.
- Các hình ảnh, sự vật được đem ra để so sánh ở đây đều lấy ra từ thế giới tự nhiên, từ vũ trụ. Như thế hàm ý của tác giả là muốn lấy vũ trụ để “đo” kích cỡ, tầm vóc của nhân vật anh hùng. Thủ pháp nghệ thuật này là một thủ pháp quen thuộc của sử thi. Nó giúp mang lại những giá trị thẩm mỹ rất đặc trưng cho thể loại này: đặc trưng về sự trang trọng, hoành tráng và dữ dội.
Tóm tắt
Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây là đoạn giữa của tác phẩm kể chuyện Đăm Săn đánh thắng tù trưởng Mtao Mxây, cứu được vợ về.
- Sau khi bị Mtao Mxây cướp mất vợ là Hơ Nhị, Đăm Săn vô cùng tức giận. Chàng cầm khiên đến nhà Mtao Mxây để khiêu chiến và thách đấu.
- Khi đã thấm mệt, Mtao Mxây bảo Hơ Nhị quăng cho hắn một miếng trầu. Nhưng Đăm Săn đã đớp được miếng trầu đó. Chàng nhai trầu và sức mạnh tăng lên gấp bội. Chàng lại tiếp tục múa khiên và rượt đuổi Mtao Mxây với sức mạnh phi thường.
- Ông Trời đã chỉ cho Đăm Săn biết cách đánh thắng Mtao Mxây: lấy cái chày mòn ném trúng vành tai của Mtao Mxây. Hắn van xin Đăm Săn tha chết. Nhưng Đăm Săn đã đâm chết Mtao Mxây và cắt đầu hắn đem bêu ngoài đường.
- Sau khi Mtao Mxây chết, Đăm Săn giành lại được vợ, tôi tớ, thu của cải và danh tiếng vang lừng khắp nơi, đến tai các thần. Chàng mở tiệc linh đình để ăn mừng thắng lợi.
Các dân tộc thiểu số nước ta hiện nay còn lưu giữ được một kho tàng sử thi dân gian đồ sộ và có giá trị. Có hai loại sử thi dân gian: sử thi thần thoại như Đẻ đất đẻ nước [Mường], Ầm ệt luông [Thái], Cây nêu thần [ M'nông]... kể về sự hình thành thế giới, sự ra đời của muôn loài, sự hình thành của các dân tộc; sử thi an hùng như Đăm Săn, Đăm Di, Xinh Nhã, Khinh Dú [Ê đê], Đăm Noi [Bana], kể về cuộc đời và sự nghiệp của các tù trưởng anh hùng. Trong đó, sử thi Đăm Săn là phổ biến nhất. Đăm Săn là tác phẩm tiêu biểu cho loại sử thi anh hùng Tây Nguyên. Đoan trích Chiến thắng Mtao Mxây được trích trong sử thi này.
Đăm Săn thuộc thể loại sử thi. Đó là tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn, sử dụng ngôn ngữ có vần, nhịp, xây dựng những hình tượng nghệ thuật hoành tráng để kể về các biến cố lớn diễn ra trong đời sống cộng đồng của cư dân thời cổ đại.
Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây kể về việc Đăm Săn đi đánh tù trưởng Mtao Mxây cứu Hơ Nhị về. Qua cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây và qua việc Đăm Săn hỏi ý kiến mọi người và mọi người hưởng ứng đáp lại, rồi những lần Đăm Săn đi gõ cửa mỗi nhà, đều nhận được sự ủng hộ của mọi người. Điều này thể hiện sự thống nhất cao độ giữa quyền lợi, khát vọng cá nhân anh hùng sử thi với quyền lợi, khát vọng cộng đồng. Đồng thời qua đó, cũng thể hiện lòng yêu mến, sự tuân phục của tập thể cộng đồng đối với cá nhân anh hùng. Qua đó, sử thi muống nói đến ý chí đoàn kết của toàn thể cộng đồng Ê-đê- một biểu hiện quan trọng của ý thức dân tộc.
Phim hoạt hình "Chiến thắng Mtao Mxây"
Ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh, giàu nhịp điệu với phép so sánh và phóng đại được sử dụng có hiệu quả cao là những đặc điểm nghệ thuật tiêu biểu của sử thi. Đặc biệt trong sử thi, biện pháp so sánh được sử dụng nhiều nhất. Khi thì dùng lối so sánh tương đồng, có sử dụng từ so sánh [như gió lốc gào, như những vết sao băng...] khi thì dùng lối so sánh được tăng cấp bằng hàng loạt từ ngữ so sánh [ đọan tả tài múa khiên của Đăm Săn, đoạn tả cảnh đoàn người đông đảo...]. Có khi lại là lối so sánh tương phản [cảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây], đặc biệt là lối so sánh miêu tả đòn bẩy - một nét rất đặc trưng của sử thi, tức là bao giờ cũng dành miêu tả tài của địch thủ trước, tài của anh hùng sau, nhằm đề cao hơn nhân vật anh hùng.
Các hình ảnh sự vật được đem ra làm chuẩn trong so sánh đều lấy từ thế giới tự nhiên, từ vũ trụ. Dùng vũ trụ để "đo" kích cỡ của nhân vật anh hùng là một cách phóng đại để đề cao anh hùng. Nghệ thuật đó rất nổi bật ở sử thi, mang một giá trị thẩm mĩ đặc biệt. Đó là phong cách nghệ thuật của sử thi.
Đoạn trích tuy kể về chiến tranh nhưng vẫn hướng tới cuộc cống thịnh vượng no đủ, giàu có, hướng về sự đoàn kết, thống nhất và sự lớn mạnh của cộng đồng tộc người. Chính điều này đã nói lên khát vọng lớn lao mà tộc người cùng thời đại gửi gắm vào tác phẩm mà trong đó những cuộc chiến tranh bộ tộc có vai trò là động lực của sự phát triển.
Chiến thắng của Đăm Săn biểu hiện cho sự chiến thắng của cái thiện, cái chính nghĩa. Do vây, đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc.
Hi vọng bài viết giúp các em nắm vững kiến thức đáng lưu ý khi học tác phẩm này!