Áp xe mắt là gì

Ảnh minh họa. Nguồn: nhs.uk

Áp-xe là gì và nguyên nhân gây ra áp-xe?

Tình trạng nhiễm trùng do vi khuẩn làm cho hệ miễn dịch hoạt hoá các tế bào bạch cầu và các chất hoá học để đề kháng. Trong "cuộc chiến" đó nhiều tế bào vi khuẩn và bạch cầu bị chết tạo thành một chất lỏng đặc còn gọi là mủ. Một số vi khuẩn như vi khuẩn tụ cầu vàng [Staphylococcus aureus] và liên cầu khuẩn sinh mủ [Streptococcus pyogenes] có nhiều khả năng tạo mủ hơn vì chúng sinh ra độc tố có thể gây tổn thương các mô của cơ thể. Một khoang chứa đầy mủ có thể được hình thành gọi là ổ tụ mủ hay áp-xe. Áp-xe sẽ phát triển lớn hơn nếu tình trạng nhiễm trùng không được kiểm soát.

Nơi nào bị hình thành áp-xe?

Hầu hết các ổ áp-xe hình thành dưới da. Một ổ mụn nhọt là ví dụ phổ biến nhất. Trong trường hợp này, lỗ chân lông bị nhiễm trùng và phát triển thành ổ áp-xe nhỏ. Tuyến tiết xuất ở cửa âm đạo có thể bị nhiễm trùng và phát triển thành áp-xe tuyến Bartholin. Các triệu chứng của một áp-xe da bao gồm sưng, nóng, đỏ, đau tại vùng bị ảnh hưởng.

Bên trong cơ thể. Áp-xe đôi khi được hình thành bên trong cơ thể: Trong một cơ quan hoặc trong ở khoảng giữa các cơ quan. Nhiều triệu chứng khác nhau có thể xảy ra tùy thuộc vào vị trí của áp-xe. Nhiễm trùng trong gan có thể dẫn đến áp-xe gan. Siêu âm, chụp CT hoặc MRI có thể giúp việc chẩn đoán áp-xe. Nhiễm trùng trong nướu răng hoặc răng có thể dẫn đến một áp-xe nướu răng.

Những người nào bị áp-xe?

Đa số áp-xe da thường xảy ra ở những người còn có vẻ khỏe mạnh. Thông thường không có nguyên nhân tiềm ẩn rõ rệt, và không có vấn đề phát sinh sau khi áp-xe biến mất. Bác sĩ có thể kiểm tra lượng đường trong máu và nước tiểu của bạn, vì áp-xe có xu hướng xảy ra thường xuyên hơn ở những người bị bệnh đái tháo đường. Áp-xe dưới da hay tái phát có thể là dấu hiệu đầu tiên của các vấn đề liên quan đến hệ miễn dịch.

Áp-xe bên trong cơ thể thường xảy ra ở những người đã bị bệnh, hoặc ở những người mà hệ miễn dịch bị suy yếu. Ví dụ, một áp-xe phổi có thể hình thành sau một cơn viêm phổi, áp-xe não có thể hình thành sau chấn thương đầu làm thủng lớp bảo vệ bên ngoài não.

Điều trị áp-xe như thế nào?

Thuốc kháng sinh thường được sử dụng và mủ cũng cần phải được dẫn lưu ra ngoài khi cần thiết. Áp-xe dưới da cần trải qua một ca mổ nhỏ [tiểu phẫu] để rạch da và ép hoặc dẫn lưu mủ ra ngoài. Khi da lành sẽ hình thành sẹo. Áp-xe bên trong cơ thể yêu cầu ca mổ lớn hơn [đại phẫu] để dẫn lưu mủ ra ngoài. Các kỹ thuật khác nhau được đề nghị và lựa chọn tùy vào vị trí áp-xe.

Điều gì sẽ xảy ra nếu áp-xe không được điều trị?

Một ổ áp-xe dưới da bình thường sẽ vỡ lên bề mặt da và cho chảy mủ ra ngoài. Điều này có thể xảy ra khi áp-xe trở nên to hơn và gây đau nhiều hơn. Vì vậy, thuốc kháng sinh và phẫu thuật thường là lựa chọn tốt nhất. Tuy nhiên, mụn nhọt nhỏ có thể bị vỡ và lành lại mà không cần điều trị. Áp-xe bên trong cơ thể mà không được điều trị thường rất nghiêm trọng. Bạn có khả năng bị bệnh rất nặng và việc điều trị thường là cần thiết.

Nguồn: Cổng thông tin Y học Cộng đồng

Nhiều sinh vật có thể gây áp xe, nhưng phổ biến nhất là

Các sinh vật có thể xâm nhập vào mô

• Cấy trực tiếp [ví dụ, chấn thương thâm nhập với một vật bị nhiễm bẩn]

• Lây lan từ một vị trí, nhiễm trùng cận kề

• Gây ra các ổ di bệnh qua đường bạch huyết hoặc đường máu

• Ổ di bệnh gần các vị trí nhiễm trùng do sự bảo vệ bị mất [ví dụ: vết thương ổ bụng gây ra nhiễm trùng ổ bụng]

Những khối áp xe có thể bắt đầu từ một bệnh cảnh viêm mô tế bào Viêm mô tế bào [viêm mô bào] hoặc trong mô bị tổn thương, nơi bạch cầu tập trung. Phân hủy xâm lấn gây ra bởi mủ hoặc tổ chức hoại tử khiến cho áp xe lan rộng. Mô liên kết giàu mạch máu có thể bao quanh mô hoại tử, bạch cầu và các mảnh vụn thành tế bào và hạn chế lan rộng.

Các yếu tố dẫn đến hình thành áp xe bao gồm:

• Hệ miễn dịch bị suy giảm [ví dụ, suy giảm cơ chế bảo vệ của bạch cầu]

• Vật liệu nhân tạo trong cơ thể

• Có sự tắc nghẽn [ví dụ như ở đường niệu, mật, hoặc đường hô hấp]

• Thiếu máu hoặc hoại tử mô

• Khối tụ máu hoặc dịch ở mô

• 1. Chinnock B, Hendey GW: Việc tưới các ổ áp xe trên da không giúp cải thiện thành công của việc điều trị. Ann Emerg Med 67[3]:379-383, 2016. doi: 10.1016/j.annemergmed.2015.08.007.

• 2. O'Malley GF, Dominici P, Giraldo P, et al: Việc băng bó thường xuyên các ổ áp xe ngoài da đơn giản thường gây đau đớn và có lẽ không cần thiết. Acad Emerg Med 16[5]:470-473, 2009. doi: 10.1111/j.1553-2712.2009.00409.x.

• 3. Talan DA, Mower WR, Krishnadasan A: Trimethoprim-Sulfamethoxazole so với giả dược để điều trị Áp xe Da Không Biến chứng. N Engl J Med 374[9]:823-832, 2016. doi: 10.1056/NEJMoa1507476.

Tác giả: Bác sĩ Đinh Thị Mai Hồng Cập nhật: 06/05/2021

Áp xe là một túi dịch mủ có thể gây ra nhiễm trùng, thường gây ra đau đớn, khó chịu cho người bị. Đôi khi, áp xe còn gây tổn thương đến các nội tạng bên trong.

Hoạt động chống lại các tác nhân lạ xâm nhập vào cơ thể của hệ miễn dịch có thể tạo ra một ổ áp xe chứa đầy dịch mủ bên trong. Hiện tượng này có khả năng xuất hiện ở bất kỳ nơi nào và được gọi tên theo vị trí xuất hiện, ví dụ như:

• Áp xe răng
• Áp xe mông
• Áp xe gan
• Áp xe phổi
• Áp xe não
• Áp xe vú

Để tìm hiểu rõ hơn áp xe là gì, các triệu chứng chúng gây ra các điều trị, mời bạn cùng đọc tiếp bài viết sau đây.

Tìm hiểu chung

Áp xe là gì?

Hiểu đơn giản, áp xe là một túi chứa đầy dịch mủ bên trong. Khi vi khuẩn xâm nhập vào một vị trí nào đó trên cơ thể, hệ miễn dịch sẽ được kích hoạt để loại bỏ chúng. Các tế bào bạch cầu tập hợp đến khu vực nhiễm trùng và thực hiện nhiệm vụ của chúng.

Trong quá trình đó, dịch mủ được tạo thành bởi hỗn hợp gồm tế bào bạch cầu, vi trùng và các mảnh tế bào chết. Dịch mủ không thoát ra bên ngoài được nên sẽ tạo thành ổ áp xe.

Tình trạng trên có thể xuất hiện bất cứ nơi nào trong cơ thể, thường gặp nhất ở:

• Nách và bẹn
• Khu vực xung quanh hậu môn và âm đạo [áp xe tuyến Bartholin]
• Vùng xương cùng cột sống [áp xe nếp gấp mông]
• Xung quanh răng [áp xe răng]

Áp xe xuất hiện dưới da rất dễ phát hiện bởi những biểu hiện ngoài da có thể dễ dàng quan sát bằng mắt thường. Tuy nhiên, áp xe ở bên trong cơ thể thường không dễ nhận biết và có thể gây tổn thương cơ quan nội tạng.

Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết

Những dấu hiệu và triệu chứng áp xe là gì?

Thông thường, một ổ áp xe sẽ gây đau đớn, căng tức, nhìn vào thấy có màu đỏ, cảm thấy mềm và ấm khi chạm. Khi tiến triển hơn, bạn có thể nhìn thấy đầu mủ nhọn và sau này áp xe tự vỡ ra.

Hầu hết triệu chứng áp xe sẽ nặng dần nếu không được chăm sóc, điều trị. Tình trạng nhiễm trùng có thể lan sang các mô dưới da và thậm chí đi vào máu. Nếu nhiễm trùng lây lan vào các mô sâu hơn, bạn có thể bị sốt và cảm thấy mệt mỏi.

Ngoài ra, các dấu hiệu và triệu chứng khác được ghi nhận gồm:

• Đau vùng bị ảnh hưởng
• Sốt cao
• Cảm thấy không khỏe.

Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn nghĩ rằng mình có thể có một ổ áp xe. Bác sĩ sẽ thăm khám, chẩn đoán và đưa ra hướng điều trị phù hợp.

Bạn nên liên hệ với bác sĩ nếu có bất cứ dấu hiệu nào sau đây:

• Phạm vi đau nhức rộng, có xu hương phì đại và cường độ đau tăng theo thời gian
• Đau ở trên hoặc gần khu vực trực tràng hoặc háng
• Sốt 38,5°C hoặc cao hơn
• Vệt đỏ lan rộng

Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, xin vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ. Cơ địa mỗi người là khác nhau. Vì vậy hãy hỏi ý kiến bác sĩ để lựa chọn được phương án thích hợp nhất.

Thực tế, áp xe là hệ quả trực tiếp từ tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng với các tác nhân gồm:

• Vi khuẩn: phổ biến nhất là chủng Staphylococcus aureus [tụ cầu vàng], thường xâm nhập vào mô dưới da và các tuyến bài tiết, gây tắc nghẽn tại đây.
• Ký sinh trùng: có khả năng gây áp xe gan và một số nội tạng khác.

Khi cơ thể đối phó với sự tấn công của mầm bệnh, một số mô xung quanh cũng sẽ chịu ảnh hưởng và tạo thành “lỗ hổng”. Mủ chứa vi khuẩn, xác bạch cầu cùng mảnh vụn tế bào chết sẽ nhanh chóng lấp đầy “lỗ hổng” này, từ đó hình thành nên ổ áp xe.

Các yếu tố nguy cơ

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ bị áp xe?

Người có hệ miễn dịch suy yếu dễ bị gặp phải tình trạng này hơn người bình thường khỏe mạnh. Một số đối tượng có nguy cơ bị áp xe trầm trọng hơn do khả năng phòng chống nhiễm trùng của cơ thể kém đi, chẳng hạn như:

• Uống thuốc steroid lâu dài
• Hóa trị
• Bệnh tiểu đường
• Ung thư
• AIDS
• Bệnh hồng cầu hình liềm
• Bệnh bạch cầu
• Rối loạn mạch máu ngoại biên
• Bệnh Crohn
• Viêm loét đại tràng
• Bị bỏng nặng
• Chấn thương nặng
• Nghiện rượu hoặc tiêm chích ma túy

Các yếu tố nguy cơ khác có thể khiến sự phát triển của ổ áp xe nghiêm trọng hơn bao gồm tiếp xúc với môi trường bẩn, tiếp xúc với người bị mắc một số loại nhiễm trùng da, vệ sinh kém và tuần hoàn kém.

Chẩn đoán và điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những phương pháp dùng để chẩn đoán áp xe là gì?

Đầu tiên, bác sĩ sẽ tìm hiểu bệnh sử với các câu hỏi như sau:

• Áp xe đã có bao lâu?
• Bạn có bị chấn thương ở khu vực đó không?
• Các thuốc nào bạn đang uống?
• Bạn có bị dị ứng không?
• Bạn có bị sốt ở nhà không?

Bác sĩ sẽ kiểm tra ổ áp xe và các khu vực lân cận. Nếu nó nằm gần hậu môn, bác sĩ sẽ thăm khám trực tràng. Nếu áp xe ở cánh tay hoặc chân, bác sĩ sẽ khám hạch bạch huyết ở háng hoặc dưới cánh tay của bạn.

Đâu là cách điều trị áp xe hiệu quả?

Một ổ áp xe da nhỏ có thể tự vỡ và chảy dịch mủ ra ngoài một cách tự nhiên hoặc đơn giản là co lại, khô và biến mất mà không cần điều trị.

Tuy nhiên, với các ổ áp xe lớn có thể được can thiệp điều trị y khoa, cụ thể hơn là mổ áp xe.

Quy trình thực hiện kỹ thuật mổ chích rạch áp xe để dẫn lưu dịch mủ ra ngoài có thể gồm những bước như sau:

• Khu vực xung quanh chỗ áp xe sẽ được gây tê bằng thuốc.
  • Thường rất khó gây tê hoàn toàn, nhưng gây tê tại chỗ có thể giúp bạn không bị đau khi tiến thành mổ áp xe.
  • Bạn có thể được uống một số loại thuốc an thần nếu áp xe lớn.
• Khu vực này sẽ được bôi dung dịch sát khuẩn và đặt khăn vô trùng xung quanh.
• Bác sĩ sẽ rạch ổ áp xe để dịch mủ và các tế bào chết được đưa hết ra ngoài.
• Khi dịch mủ đã chảy ra hết, bác sĩ sẽ chèn gạc vào trong “lỗ hổng” để lại giúp cầm máu và để mở một hoặc hai ngày.
  • Bác sĩ sẽ băng vết thương và hướng dẫn cách chăm sóc tại nhà.
  • Hầu hết mọi người cảm thấy dễ chịu ngay sau khi dịch trong ổ áp xe được dẫn lưu.
  • Nếu bạn vẫn đau, bác sĩ có thể kê toa thuốc giảm đau uống trong 1-2 ngày.

Chế độ sinh hoạt

Những thói quen sinh hoạt giúp hạn chế diễn tiến của áp xe là gì?

Giữ gìn vệ sinh cá nhân tốt bằng cách rửa da bằng xà bông và nước thường xuyên.

Bạn hãy cẩn thận để tránh tạo các vết cứa khi cạo râu, cạo lông nách hoặc lông mu. Nếu có bất kỳ vết thương sâu nào như bị đâm, rách da nặng, hãy đến ngay trung tâm y tế gần nhất, đặc biệt nếu:

• Bạn nghĩ có thể có một số những mảnh vỡ trong vết thương
• Bạn có một trong các tình trạng sức khỏe kể trên
• Bạn đang dùng steroid hoặc hóa trị liệu.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị áp xe tốt nhất.

Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.