∗ ∗ ∗
Năm 1982, Thành đoàn – Nhà văn hóa Thanh niên phối hợp với CLB Sáng tác trẻ mở một lớp hướng dẫn cho các nhạc sĩ trẻ sáng tác thực tế. Lớp này kéo dài khoảng 2, 3 tháng và người đứng ra hướng dẫn chính là nhạc sĩ Trương Quang Lục, còn tôi là lớp trưởng.
Bạn đang xem: Tác giả bài hát bụi phấn
Lúc ấy, trong những giờ dạy, nhạc sĩ Trương Quang Lục vẫn thường đưa ra những ví dụ về thủ pháp phát triển viết lên bảng và sau đó khi mọi người chép xong thì ông sẽ ngồi xuống diễn tấu minh họa ngay trên đàn piano. Trong một lần, khi ông ngồi xuống ghế để đàn piano thì tôi thấy trên đầu ông dính đầy bụi phấn. Tôi thấy hình ảnh đó quá đẹp, thế là tôi sáng tác liền. Viết xong, tôi giơ tay lên, thầy mới hỏi: “Thắc mắc gì à?”, tôi bảo: “Dạ thưa không, tại hồi nãy thầy viết bảng bụi phấn dính trên đầu em thấy đẹp quá. Em đã sáng tác được một bài hát và em xin hát tặng thầy”. Nhạc sĩ Trương Quang Lục mới hỏi lại: “Giọng gì?”, “Dạ giọng Đô”. Ông hỏi tiếp: “Nhịp gì?”, “Dạ nhịp 3/4”. Sau cùng ông nói: “Tôi đệm em hát”. Thế là thầy trò tôi người đàn kẻ hát. Hát xong cả lớp vỗ tay rần rần. Sau đó nhạc sĩ Trương Quang Lục mới nói: “Đây là một bài nhạc chưa hoàn chỉnh, nếu được hoàn chỉnh sẽ là một bài nhạc rất tốt vì cảm xúc chân thật quá”.
Chuyện đến đó thì xong. Sau khi tan học, tôi về đến hồ Con Rùa thì thấy Vũ Hoàng đang ngồi với Cao Vũ Huy Miên, tôi tấp vô. Tôi với Vũ Hoàng lúc ấy thân nhau lắm. Sau khi kể lại câu chuyện, tôi nói “mà ông [tức nhạc sĩ Vũ Hoàng] đang dạy ở Cao đẳng Sư phạm thì ông hoàn chỉnh là quá tốt rồi. Ông hoàn chỉnh đi”. Vũ Hoàng coi sơ qua và bỏ ngay tờ nhạc của tôi vào giỏ. Sáng hôm sau, Vũ Hoàng gặp tôi và khoe là đã viết rồi, có phàn nàn rằng chữ “bục giảng” cao độ nó hơi lên trên, nên Vũ Hoàng kéo xuống dưới, và kéo được rồi.
Trong quá trình viết, rõ ràng là Vũ Hoàng có tham gia điều chỉnh, bổ sung và sau đó phát triển thêm câu cuối: “Mai sau lớn nên người/Làm sao, có thể nào quên/Ngày xưa thầy dạy dỗ/khi em tuổi còn thơ”, là phần 2 của đoạn B. Còn những đoạn trước đó đều là của tôi, Vũ Hoàng chỉ có bổ sung chút ít, hoặc sửa cao độ cho ngọt hơn mà thôi.
Cho nên với bài hát này không thể nói tôi chỉ đóng vai trò là ý thơ hay là lời thơ được. Mà phải coi tôi là đồng tác giả.
Xem thêm: Những Bản Nhạc Phim Trung Quốc Hay Nhất, Nghe Là Nghiện, Nhạc Phim Hoa Ngữ Hay Nhất Mọi Thời Đại
Đồng tác giả
Khi bài Bụi phấn ra đời, thì lúc này lúc khác tôi toàn thấy tên mình ở phần “ý thơ, lời thơ”. Đến năm 1997, đã có một cuộc họp mang tính chất nội bộ là phần nhiều, giữa những nhạc sĩ của Hội Âm nhạc TP.HCM. Bữa đó có rất nhiều nhạc sĩ như Từ Huy, Nguyễn Ngọc Thiện, Nguyễn Văn Hiên, Trần Minh Phi, Ngô Tùng Văn, Vũ Hoàng và tôi cùng họp nhằm để xác định đúng tác giả bài Bụi phấn là ai? Cuối cùng buổi họp đó đã công nhận tôi là đồng tác giả với Vũ Hoàng. Đó là lần điều chỉnh đầu tiên. Nhưng lần điều chỉnh lớn nhất là năm 2002 khi Công ty Dệt Thái Tuấn vi phạm bản quyền vì đưa phần lời bài hát lên quảng cáo với cách làm rất bôi bác và không xin ý kiến tác giả. Và sau đó nhạc sĩ Vũ Hoàng và tôi [nhạc sĩ Lê Văn Lộc] đã cùng ký tên với tư cách đồng tác giả để kiện. Kết quả là chúng tôi thắng, được bồi thường 20 triệu, mỗi người được 10 triệu đồng.
Sau đó các báo đều đưa tin là Vũ Hoàng – Lê Văn Lộc là đồng tác giả bài Bụi phấn.
Nhắc lại trước đó một chút, năm 2000, ca khúc Bụi phấn được chọn vào danh sách 50 bài hát thiếu nhi hay nhất thế kỷ 20 do báo Thiếu niên tiền phong, Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Ban Khoa giáo VTV, Ban Âm nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam tổ chức. Và trong cuốn sách nhạc in ra sau đó họ cũng ghi là “Nhạc & lời: Vũ Hoàng – Lê Văn Lộc”.
Thêm nữa, hai tác giả Vũ Hoàng và Lê Văn Lộc đều ký ủy thác tại Trung tâm Bản quyền tác giả Việt Nam. Khi ký thì các tác giả đều phải ghi rõ những tác phẩm của mình, trong đó ghi nhạc của ai, lời của ai. Ở phần bài Bụi phấn thì số tiền được chia tỷ lệ là 50/50. Đây là nguyên tắc phân chia với trường hợp đồng tác giả, khác với thơ phổ nhạc. Từ đó đến nay tôi và Vũ Hoàng đều ký nhận tiền tác quyền theo sự phân chia này.
Thật sự cả hai chúng tôi đều là đồng tác giả bài hát này.
Nhạc sĩ Lê Văn Lộc
Nguồn tư liệu:+ //thethaovanhoa.vn/ [Chuyện cần biết thêm về ca khúc ‘Bụi phấn’]
Ngày 20/11/1982, lần đầu tiên ca khúc Bụi phấn được cất lên bởi 2000 sinh viên trường Cao đẳng Sư phạm TP.HCM và từ đó đến nay mỗi dịp trỉ ân thây cô, hầu như sân trường nào cũng vang lên giai điệu quen thuộc và thân thương: "Khi thầy viết bảng, bụi phấn rơi rơi, có hạt bụi nào rơi trên bục giảng, có hạt bụi nào rơi trên tóc thầy,...".
Bụi Phấn do nhạc sĩ Vũ Hoàng [từng là Nhà giáo công tác tại Khoa Âm nhạc và Mỹ thuật, giảng dạy các bộ môn Ký xướng âm, Nhạc lý, Lịch sử âm nhạc Thế giới thuộc trường Cao đẳng Sư phạm TP.HCM], sáng tác năm 1982, cũng là năm đầu tiên sau quyết định lấy ngày 20/11 làm ngày Nhà giáo Việt Nam được thực hiện.
Sau khi Nhà nước công nhận ngày 20/11 hằng năm là ngày Quốc tế hiến chương các nhà giáo, nhà trường nôi ông công tác đề nghị ông viết một bài hát về thầy cô. Yêu cầu của bài hát vô cùng giản dị đó là đơn giản, dễ nhớ và làm sao in vừa trong một trang sách nhỏ để tất cả sinh viên, học sinh đều dễ dàng học thuộc.
Dù rất háo hức trước nhiệm vụ này nhưng ông không có ý tưởng gì cả. Trong một lần tình cờ gặp lại người bạn thanh niên xung phong Lê Văn Lộc của mình, cả 2 tâm sự với nhau. Nhạc sĩ Vũ Hoàng hỏi cảm nhận của người bạn này về những người thầy giáo. Đúng lúc, người bạn này lại kể về một câu chuyện mình từng trải qua.
"Tôi vừa đi dự một buổi chia tay với một ông thầy ở chỗ tôi làm việc. Ông thầy này có một cái đặc biệt là ông viết gì trên bảng thì bụi phấn cũng rơi làm trắng mái tóc. Nên tôi thấy đẹp quá và làm liền mấy câu thơ: 'Khi thầy viết bảng/Bụi phấn rơi rơi/Có hạt bụi nào rơi trên bục giảng/Có hạt bụi nào rơi trên tóc thầy'. Nhưng tôi chỉ sáng tác được tới đó, không thêm được nữa", người bạn tên Lộc của nhạc sĩ kể.
Nghe xong câu chuyên của bạn, nhạc sĩ Vũ Hoàng đã loé ra ý tưởng về bài hát mà ông đang trăn trở, ông xin phép người bạn của mình sử dụng 6 câu thơ để nghiên cứu viết thành một bài hát.
Sau những lần sửa đổi, nhạc sĩ thêm vào đoạn điệp khúc mà chúng ta vẫn thuộc lòng "Em yêu phút giây này/Thầy em tóc như bạc thêm/Bạc thêm vì bụi phấn, cho em bài học hay" và đoạn kết "Mai sau lớn lên người/Làm sao có thế nào quên/Ngày xưa thầy dạy dỗ/Khi em tuổi còn thơ…" để hoàn thành bài hát.
Nhạc sĩ Vũ Hoàng cho rằng đây là sáng tác về đề tài thầy cô mà ông ưng ý nhất trong sự nghiệp của mình. Hoàn thành xong phần lời, vị nhạc sĩ lại đắn đo về tựa đề cho ca khúc.
Bởi những ai từng được đào tạo ngành Sư phạm, nguyên tắc cơ bản là không bao giờ viết bảng để rơi bụi phấn lên đầu. Nhưng nhạc sĩ Vũ Hoàng cảm nhận được rằng đây là hình tượng quá đẹp đẽ nên đã lấy nó làm tên bài hát và sau này hình ảnh này cũng được công chúng đón nhận.
Mỗi năm cứ đến dịp ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11, Bụi phấn lại thêm một lần khẳng định giá trị thiêng liêng của nó trường tồn cùng thời gian. Những giai điệu mượt mà, da diết ấy vẫn luôn đem tới một cảm giác bình yên, thân thương như một dòng suối trong lành của quá khứ tuôn chảy tới thực tại, đem theo bao kỷ niệm của 'tuổi còn thơ'.
TPO - Cứ tới ngày Hiến chương các nhà giáo [20/11] ca khúc Bụi phấn [Nhạc và lời: Lê Văn Lộc- Vũ Hoàng] lại vang lên trong lễ kỷ niệm. Giai điệu du dương cùng lời ca thật đẹp về hình ảnh một người thầy đang cặm cụi trên bục giảng và bụi phấn bay ra, vương trên mái tóc đã đốm bạc như làm thầy bạc thêm… để làm người chèo đò, đưa các em đến với bến bờ tri thức.
Được ra đời vào năm 1982, Bụi phấn do 2 nhạc sỹ trẻ ngày đó là Lê Văn Lộc và Vũ Hoàng cùng sáng tác về một người thầy của mình: Nhạc sỹ Trương Quang Lục. Theo Lê Văn Lộc kể, từ hình ảnh thầy đã luống tuổi nhưng vẫn đi giảng dạy cho lớp nhạc sỹ trẻ về những thủ pháp trong sáng tác ca khúc, Lê Văn Lộc đã cảm hứng để viết những dòng nhạc đầu tiên. Và cùng với sự đồng cảm của người bạn học chung là Vũ Hoàng, ca khúc Bụi phấn đã ra đời. Nhạc sỹ Trương Quang Lục là người đầu tiên được nghe ca khúc do chính Lê Văn Lộc hát khi vừa phát triển đoạt nhạc đầu tiên, nghe xong nhạc sỹ đã khen: “Đây là một đoan nhạc có cảm xúc rất chân thật, nếu phát triển được thành ca khúc thì đó sẽ là một ca khúc hay”.
Theo Lê Văn Lộc, ngay sau khi ca khúc hoàn thành, anh đã đưa Bụi phấn dàn dựng trong chương trình kỷ niệm ngày Hiến chương các nhà giáo tại trường Đại học Sư phạm TPHCM. Và ngày 20/11/1982, hơn 2.000 sinh viên đại học Sư phạm - Những người thầy trong tương lai đã cùng cất tiếng hát: “Khi thầy viết bảng bụi phấn rơi rơi, có hạt bụi nào rơi trên bục giảng, có hạt bụi nào vương trên tóc thầy”. Nhiều người khi lần đầu tiên nghe Bụi phấn đã cảm động đến trào nước mắt bởi hình ảnh của người thầy được các nhạc sỹ vẽ lên vừa đẹp lại vừa chân thực.
Và từ buổi đầu tiên đó, Bụi phấn đã được mọi người đón nhận và trở thành một ca khúc không thể thiếu khi hát về người thầy. Đã có hàng trăm ca sỹ, hàng ngàn lượt chương trình không chỉ ngày 20/11 còn ở những ngày khai giảng, bế giảng… đều có sự hiện diện của Bụi phấn. Các chương trình ca nhạc tri ân thầy cô, các hội diễn văn nghệ của các trường học đều chọn Bụi phấn để dàn dựng. Năm 2000, Bụi phấn được chọn vào danh sách “50 bài hát thiếu nhi hay nhất thế kỷ 20” do báo Thiếu niên tiền phong, Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Ban Khoa giáo VTV, Ban Âm nhạc Đài Tiếng nói Việt Nam tổ chức.
Ca sỹ Ngọc Linh hát "Bụi phấn"
Ngày 20/11 lại đến, mọi người lại cảm nhận được không khí của tình thầy trò qua ca khúc Bụi phấn.Lê Văn Lộc cho biết so với ngày trước, không khí của ngày 20/11 những năm gần đây đã có sự thay đổi khi nhiều công nghệ mới đã được đưa vào trong giáo dục, người thầy cũng phải tiếp cận với những Computer, mạng xã hội để cập nhật…Tuy nhiên tình tình cảm học trò, tinh thần tôn sư trọng đạo hiện vẫn được duy trì như ngày xưa. “Dù thời thế có nhiều thay đổi, môi trường giáo dục đã có chút vẩn đục do xã hội thì những giá trị cơ bản trong giáo dục vẫn còn được giữ bởi những người thầy chân chính, những học trò chăm chỉ. Vì thế ca khúc Bụi phấn vẫn vang lên trong những ngày này”. Lê Văn Lộc cho biết.