Y tá là một ngành quan trọng trong hệ thống Y tế của nước ta. Y tá là trợ thủ đắc lực của các bác sĩ, hỗ trợ chăm sóc bệnh nhân và tâm lý người nhà bệnh nhân trong nhiều hoàn cảnh.
Y tá là người tiếp xúc với bệnh nhân nhiều hơn cả bác sĩ. Họ chỉ cần đào tạo sơ cấp là có thể bắt đầu công việc.
2. Nghề Điều dưỡng là gì?
Điều dưỡng là một nghiệp vụ quan trọng trong ngành Y tế có chức năng hỗ trợ, chăm sóc, theo dõi sát sao tình trạng của bệnh nhân từ khi bắt đầu đến khi phục hồi.
Để trở thành một người Điều dưỡng viên chuyên nghiệp thì mỗi người phải trải qua một quá trình đào tạo chuyên sâu mới đủ năng lực đáp ứng chức danh cần có.
3. Y tá và Điều dưỡng có giống nhau không?
Y tá và Điều dưỡng là 2 nghề khác nhau nhưng cùng chung lĩnh vực là chăm sóc sức khỏe cho bệnh nhân. Cả 2 đều gắn bó mật thiết với bác sĩ và bệnh nhân, là bộ phận không thể thiếu của ngành Y tế nước ta.
Cả hai nghề này đều rất cao quý và cần có những phẩm chất cơ bản đáp các tiêu chuẩn Y đức. Đồng thời Điều dưỡng viên phải thuần thục các kỹ năng như kỹ năng xử lý tình huống nhanh và khéo léo, kiên nhẫn, tỉ mỉ. Đặc biệt phải biết cảm thông và chia sẻ niềm tin với bệnh nhân và người nhà bệnh nhân.
4. Sự khác nhau giữa Y tá và Điều dưỡng
Y tá và Điều dưỡng đều có nhiều điểm tương đồng. Nhưng về bản chất Điều dưỡng và Y tá sẽ đảm nhận những vị trí, nhiệm vụ hoàn toàn riêng biệt và thời gian đào tạo cũng khác nhau.
4.1 Thời gian đào tạo
Điểm khác biệt to lớn nhất chính là hệ đào tạo của 2 nghề này:
- Y tá chỉ cần trải qua quá trình đào tạo sơ cấp hoặc trung cấp là có thể bắt đầu công việc. Thời gian đào tạo từ 9-18 tháng. Thậm chí trong chiến tranh, Y tá có thể được đào tạo chỉ trong 3 tháng theo hình thức cầm tay chỉ việc là có thể thực hiện nhiệm vụ của mình.
- Điều dưỡng có thời gian đào tạo và thực hành ở 4 cấp độ: Trung cấp [2 năm], cao đẳng [3 năm], đại học [4 năm], và hệ sau đại học [chuyên khoa I, thạc sĩ, tiến sĩ Điều dưỡng].
4.2 Nhiệm vụ và chức năng của Y tá và Điều dưỡng
Theo Hội Điều dưỡng Việt Nam, Điều dưỡng viên và Y tá tuy mang chung một khái niệm về cùng một ngành nghề, lĩnh vực hoạt động. Tuy nhiên, vai trò và trách nhiệm của mỗi vị trí là khác nhau.
- Y tá: Là người thụ động thực hiện theo y lệnh của bác sĩ. Cụ thể họ sẽ là người chịu trách nhiệm chăm sóc bệnh nhân trước khi có sự xuất hiện của Điều dưỡng.
- Điều dưỡng: Phối hợp chặt chẽ với các bộ phận khác trong hệ thống Y tế. Không chỉ thực hiện theo các y lệnh của bác sĩ, Điều dưỡng viên còn phải biết lắng nghe, thấu hiểu,… để chăm sóc người bệnh một cách tốt nhất.
Bên cạnh đó, Điều dưỡng viên sẽ phải trang bị kiến thức với nhiều lĩnh vực khác nhau như xã hội, tâm lý, giao tiếp. giáo dục y học,… Các Điều dưỡng viên chuyên nghiệp cần đào được đào tạo những kiến thức, kỹ năng về khoa học tự nhiên giúp vận hành máy móc, công nghệ và thiết bị Y tế hiện đại.
Bảng so sánh y tá và điều dưỡng khác nhau như thế nào:
Tiêu chí
Y tá
Điều dưỡng
Hệ đào tạo
Sơ cấp hoặc trung cấp
- Trung cấp
- Cao đẳng
- Đại học
- Hệ sau đại học
Thời gian đào tạo
9 – 18 tháng
2 – 4 năm
Nhiệm vụ công việc
Thực hiện theo y lệch của bác sĩ, đồng thời phối hợp chặt chẽ với nhiều bộ phận khác nhau trong hệ thống Y tế.
Từ lâu rồi Y tá thực sự là một nghề nghiệp. Trong bức thư gửi nam nữ học viên Trường Y tá Liên khu I tháng 2 năm 1949, Bác Hồ viết: “Y tá chẳng những là một nghề nghiệp, mà là một nghĩa vụ. Người Y tá chẳng những giúp chữa bệnh mà còn phải phổ biến vệ sinh. Việc giữ gìn và bồi dưỡng sức khoẻ của dân tộc, người Y tá phải gánh một phần quan trọng. Vì vậy, Y tá là chiến sĩ đánh giặc ốm, để bảo vệ sự khang kiện của giống nòi. Những chiến sĩ Y tá phải có chí chịu khổ, chịu khó. Phải giàu lòng bác ái, hy sinh” [1]. Đội ngũ Y tá đã luôn luôn thực hiện lời dạy của Bác Hồ. Họ cũng luôn luôn được nhân dân tin yêu, quý mến.
Sau thống nhất đất nước 1975, từ Điều dưỡng bắt đầu xuất hiện. Đó là vì ở miền Nam trước đây, người ta không gọi Y tá mà gọi là Điều dưỡng [tuy rằng cả từ Y tá và từ Điều dưỡng đều đồng nghĩa với Nurse tiếng Anh, hay Infirmière tiếng Pháp].
Phân biệt rõ tên gọi y tá và điều dưỡng
Theo Ths Phạm Đức Mục – Chủ tịch Hội Điều dưỡng Việt Nam, việc không phân biệt rõ tên gọi y tá và điều dưỡng trong xưng hô giao tiếp, trong lĩnh vực khám chữa bệnh và cả phương diện truyền thông sẽ gây sự mơ hồ cho người bệnh, người hành nghề, người học nghề.
Việc nhầm lẫn giữa tên gọi y tá và điều dưỡng không chỉ nhầm lẫn về mặt danh xưng mà còn gây khó khăn về mặt “cơ hội” cho những người đang hành nghề, học tập để trở thành điều dưỡng.
Theo Hội Điều dưỡng Việt Nam, điều dưỡng viên và y tá tuy mang chung một khái niệm về cùng ngành nghề, lĩnh vực hoạt động, nhưng vai trò và trách nhiệm của mỗi vị trí là khác nhau.
Chức năng nghề nghiệp chủ yếu của y tá là thực hiện y lệnh của bác sĩ. Hệ đào tạo y tá là sơ cấp, trung cấp.
Còn điều dưỡng có chức năng phối hợp chặt chẽ với các nghề khác trong hệ thống y tế nhằm nâng cao sức khỏe, phòng bệnh, chăm sóc phục hồi chức năng cho người ốm và người khuyết tật ở mọi lứa tuổi tại các cơ sở y tế. Điều dưỡng viên cũng có chức năng chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Điều dưỡng viên phải tốt nghiệp chương trình đào tạo điều dưỡng và có chứng chỉ hành nghề do cơ quan có thẩm quyền cấp. Ở Việt Nam, điều dưỡng viên được đào tạo và thực hành ở 4 cấp độ: trung cấp [2 năm], cao đẳng [3 năm], đại học [4 năm] và sau đại học [chuyên khoa I, thạc sĩ, tiến sĩ điều dưỡng]. Có những điều dưỡng của Việt Nam sau khi nghỉ hưu theo chế độ của Nhà nước đã tiếp tục học tập và được cấp bằng tiến sĩ điều dưỡng của các nước tiên tiến trong khu vực.
Vẫn cần nhiều điều dưỡng hơn nữa
Theo thống kê của Hội Điều dưỡng Việt Nam, năm 2008, tỷ lệ điều dưỡng viên, hộ sinh viên/bác sỹ ở Việt Nam là 1,6, xếp hàng thấp nhất trong khu vực Đông Nam Á. Năm 2016, thống kê từ 1.304 bệnh viện trong toàn quốc, có 73.326 y bác sỹ làm công tác điều trị, 129.337 điều dưỡng, hộ sinh đang công tác tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh. Tỷ lệ điều dưỡng, hộ sinh/bác sỹ là 1,8. Tỷ số điều dưỡng trên 1 giường bệnh kế hoạch là 0,395 và giường bệnh thực kê là 0,304. Năm 2017, số liệu nhân lực cán bộ y tế từ 1.414 bệnh viện cho thấy, toàn quốc có 118.030 điều dưỡng, 17.456 hộ sinh; tỷ lệ điều dưỡng, hộ sinh/bác sỹ đã nhích lên con số 1,82. Năm 2020, lực lượng điều dưỡng và hộ sinh chiếm 50% tổng số cán bộ, nhân viên ngành y tế. Cả nước hiện có gần 140.000 điều dưỡng và hộ sinh, trong đó điều dưỡng viên là 107.600 người. Tỷ lệ điều dưỡng/vạn dân hiện là 11,48 và tỷ lệ hộ sinh/vạn dân là 3,13. Tuy nhiên đây vẫn là con số thấp hơn rất nhiều so với quy định và các nước trong khu vực cũng như trên thế giới.
Thực trạng chung của ngành điều dưỡng ở Việt Nam hiện nay tại các bệnh viện đang thiếu hụt nguồn nhân lực ngành điều dưỡng, mỗi điều dưỡng viên phải tham gia vào quá trình quản lý đến gần 3 giường bệnh. Bất cập xảy ra đó là các điều dưỡng viên chỉ thực hiện đầy đủ được những y lệnh điều trị và không có thời gian chăm sóc toàn diện cho từng bệnh nhân theo đúng quy trình. Một số trường hợp phải thuê những người ngoài không có chuyên môn để chăm bệnh nhân. Đáng chú ý hơn nữa, nguồn nhân lực điều dưỡng ở Việt Nam chỉ có trình độ từ trung cấp và sơ cấp, số lượng điều dưỡng viên có trình độ từ cao đẳng trở lên chỉ chiếm khoảng 4% rèm cửa. Việc thiếu nhân lực ngành điều dưỡng và nguồn nhân lực kém chất lượng một trong những thiếu sót làm ảnh hưởng lớn đến quá trình chăm sóc bệnh nhân. Đây cũng là một trong những nguyên nhân làm gia tăng nguy cơ rủi ro trong nghề nghiệp.
Khoa điều dưỡng Trường Cao đẳng Y Hà Nội
Cao đẳng Điều dưỡng được nhiều thí sinh chọn học nhất bởi nhu cầu việc làm và thị trường lao động có nhu cầu nhiều, bởi điều dưỡng hiện đại là bộ phận không thể thiếu trong ngành y và cuộc sống, được xã hội trân trọng.
Y tá với Điều dưỡng có gì khác nhau?
Về bản chất, y tá và điều dưỡng là giống nhau vì họ đều có nhiệm vụ chăm lo sức khoẻ cho người bệnh. Hay nói cách khác, y tá chính là tiền thân của điều dưỡng. Điểm khác biệt lớn nhất giữa điều dưỡng và y tá chính là quá trình, thời gian đào tạo và nhiệm vụ chức năng.
Y tá ngày xưa gọi là gì?
Sau thống nhất đất nước 1975, từ Điều dưỡng bắt đầu xuất hiện. Đó là vì ở miền Nam trước đây, người ta không gọi Y tá mà gọi là Điều dưỡng [tuy rằng cả từ Y tá và từ Điều dưỡng đều đồng nghĩa với Nurse tiếng Anh, hay Infirmière tiếng Pháp]. Vào tháng 10 năm 1990, Hội Y tá - Điều dưỡng được thành lập.
Điều dưỡng còn có tên gọi khác là gì?
Trước năm 1997 người Điều dưỡng còn được gọi là Y tá, khi Văn phòng chính phủ ban hành văn bản số 4508/CCHC ngày 10/9/1997 đổi tên Hội Y tá - Điều dưỡng thành Hội Điều dưỡng Việt Nam, khái niệm Điều dưỡng từ đó được làm rõ.
Y tá cần học giỏi môn gì?
Ngành Điều dưỡng cần học những môn đại cương Các môn học tiêu biểu có thể kể đến như Triết học, Kinh tế chính trị, Lịch sử Đảng, Pháp luật đại cương,… Những môn học này được đánh giá là khó và chứa nhiều lý thuyết.