Video hướng dẫn giải
- LG a
- LG b
- LG c
- LG d
Giải các phương trình sau:
LG a
\[2si{n^2}x{\rm{ }} + {\rm{ }}sinxcosx{\rm{ }} - {\rm{ }}3co{s^2}x{\rm{ }} = {\rm{ }}0\];
Phương pháp giải:
Phương trình:\[a{\sin ^2}x + b\sin x\cos x + c{\cos ^2}x = d\]
TH 1: Xét\[\cos x = 0\] có là nghiệm của phương trình hay không?
TH 2: Khi\[\cos x \ne 0\].
+ Bước 1: Chia cả 2 vế của phương trình cho\[{\cos ^2}x\]
Ta được: \[a\frac{{{{\sin }^2}x}}{{{{\cos }^2}x}} + b\frac{{\sin x}}{{\cos x}} + c = \frac{d}{{{{\cos }^2}x}}\]
-Vì \[\tan x = \frac{{\sin x}}{{\cos x}};\,\,\frac{1}{{{{\cos }^2}x}} = {\tan ^2}x + 1\] nên ta đưa phương trình về dạng:
\[\begin{array}{l}
\,\,\,\,\,a{\tan ^2}x + b\tan x + c = d\left[ {1 + {{\tan }^2}x} \right]\\
\Leftrightarrow \left[ {a - d} \right]{\tan ^2}x + b\tan x + c - d = 0
\end{array}\]
+ Bước 2: Đặt \[t=tanx\], giải phương trình bậc hai ẩn t và tìm các nghiệm t.
+ Bước 3: Giải phương trình lượng giác cơ bản của tan:\[\tan x = \tan \alpha \Leftrightarrow x = \alpha + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\] và đối chiếu với điều kiện.
Lời giải chi tiết:
\[2{\sin ^2}x + \sin x\cos x - 3{\cos ^2}x = 0\]
+ TH1: \[\cos x = 0 \Leftrightarrow {\sin ^2}x = 1\], khi đó ta có \[2.1 + 0 - 0 = 0\] [vô nghiệm]
\[ \Rightarrow \cos x \ne 0 \Rightarrow x \ne {\pi \over 2} + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\]
+ TH2: Chia cả hai vế của phương trình cho \[{\cos ^2}x\] ta được:
\[2{{{{\sin }^2}x} \over {{{\cos }^2}x}} + {{\sin x} \over {\cos x}} - 3 = 0 \Leftrightarrow 2{\tan ^2}x + \tan x - 3 = 0\]
Đặt \[t = \tan x,\] khi đó phương trình trở thành: \[2{t^2} + t - 3 = 0 \Leftrightarrow \left[ \matrix{ t = 1 \hfill \cr t = - {3 \over 2} \hfill \cr} \right.\]
Với \[t = 1 \Leftrightarrow \tan x = 1 \Leftrightarrow x = {\pi \over 4} + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\,\,\,\left[ {tm} \right]\]
Với \[t = - {3 \over 2} \Rightarrow \tan x = - {3 \over 2}\]
\[\Leftrightarrow x = \arctan \left[ { - {3 \over 2}} \right] + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\,\,\left[ {tm} \right]\]
Vậy nghiệm của phương trình là \[x = {\pi \over 4} + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\] hoặc \[x = \arctan \left[ { - {3 \over 2}} \right] + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\].
LG b
\[3si{n^2}x{\rm{ }} - {\rm{ }}4sinxcosx{\rm{ }} + {\rm{ }}5co{s^2}x{\rm{ }} = {\rm{ }}2\];
Lời giải chi tiết:
\[3{\sin ^2}x - 4\sin x\cos x + 5{\cos ^2}x = 2\]
Khi \[\cos x = 0 \Leftrightarrow {\sin ^2}x = 1\], khi đó ta có \[3.1 - 0 + 0 = 2\] [vô nghiệm]
\[ \Rightarrow \cos x \ne 0 \Rightarrow x \ne {\pi \over 2} + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\]
Chia cả hai vế của phương trình cho \[{\cos ^2}x\] ta được:
\[\eqalign{ & \,\,\,\,\,\,3{{{{\sin }^2}x} \over {{{\cos }^2}x}} - 4{{\sin x} \over {\cos x}} + 5 = {2 \over {{{\cos }^2}x}} \cr & \Leftrightarrow 3{\tan ^2}x - 4\tan x + 5 = 2\left[ {{{\tan }^2}x + 1} \right] \cr & \Leftrightarrow {\tan ^2}x - 4\tan x + 3 = 0 \cr} \]
Đặt \[t = \tan x,\] khi đó phương trình trở thành: \[{t^2} - 4t + 3 = 0 \Leftrightarrow \left[ \matrix{ t = 1 \hfill \cr t = 3 \hfill \cr} \right.\]
Với \[t = 1 \Leftrightarrow \tan x = 1 \]
\[\Leftrightarrow x = {\pi \over 4} + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\,\,\,\left[ {tm} \right]\]
Với \[t = 3 \Rightarrow \tan x = 3 \]
\[\Leftrightarrow x = \arctan 3 + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\,\,\left[ {tm} \right]\]
Vậy nghiệm của phương trình là \[x = {\pi \over 4} + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\] hoặc \[x = \arctan 3 + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\].
Cách 2:
Ta có thể đưa về cùng dạng với câu a, như sau:
\[\begin{array}{l}
3{\sin ^2}x - 4\sin x\cos x + 5{\cos ^2}x = 2\\
\Leftrightarrow 3{\sin ^2}x - 4\sin x\cos x + 5{\cos ^2}x = 2\left[ {{{\sin }^2}x + {{\cos }^2}x} \right]\\
\Leftrightarrow 3{\sin ^2}x - 4\sin x\cos x + 5{\cos ^2}x = 2{\sin ^2}x + 2{\cos ^2}x\\
\Leftrightarrow {\sin ^2}x - 4\sin x\cos x + 3{\cos ^2}x = 0
\end{array}\]
Sau đó giải phương trình tương tự như câu .
LG c
\[si{n^2}x{\rm{ }} + {\rm{ }}sin2x{\rm{ }} - {\rm{ }}2co{s^2}x{\rm{ }} = {1 \over 2}\];
Lời giải chi tiết:
\[\eqalign{ & \,\,{\sin ^2}x + \sin 2x - 2{\cos ^2}x = {1 \over 2}\cr& \Leftrightarrow {\sin ^2}x + 2\sin x\cos x - 2{\cos ^2}x = {1 \over 2} \cr & \Leftrightarrow 2{\sin ^2}x + 4\sin x\cos x - 4{\cos ^2}x = 1 \cr} \]
+TH1: \[\cos x = 0 \Leftrightarrow {\sin ^2}x = 1\], khi đó ta có \[2 + 0 - 0 = 1\] [vô nghiệm]
\[ \Rightarrow \cos x \ne 0 \Rightarrow x \ne {\pi \over 2} + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\]
+TH2: Chia cả hai vế của phương trình cho \[{\cos ^2}x\] ta được:
\[\eqalign{ & \,\,\,\,\,\,2{{{{\sin }^2}x} \over {{{\cos }^2}x}} + 4{{\sin x} \over {\cos x}} - 4 = {1 \over {{{\cos }^2}x}} \cr & \Leftrightarrow 2{\tan ^2}x + 4\tan x - 4 = {\tan ^2}x + 1 \cr & \Leftrightarrow {\tan ^2}x + 4\tan x - 5 = 0 \cr} \]
Đặt \[t = \tan x,\] khi đó phương trình trở thành: \[{t^2} + 4t - 5 = 0 \Leftrightarrow \left[ \matrix{ t = 1 \hfill \cr t = - 5 \hfill \cr} \right.\]
Với \[t = 1 \Leftrightarrow \tan x = 1 \Leftrightarrow x = {\pi \over 4} + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\,\,\,\left[ {tm} \right]\]
Với \[t = - 5 \Rightarrow \tan x = - 5\]
\[\Leftrightarrow x = \arctan \left[ { - 5} \right] + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\,\,\left[ {tm} \right]\]
Vậy nghiệm của phương trình là \[x = {\pi \over 4} + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\] hoặc \[x = \arctan \left[ { - 5} \right] + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\].
Cách 2:
\[\begin{array}{l}
{\sin ^2}x + \sin 2x - 2{\cos ^2}x = \frac{1}{2}\\
\Leftrightarrow 2{\sin ^2}x + 2\sin 2x - 4{\cos ^2}x = 1\\
\Leftrightarrow 2{\sin ^2}x + 2.2\sin x\cos x - 4{\cos ^2}x = {\sin ^2}x + {\cos ^2}x\\
\Leftrightarrow {\sin ^2}x + 4\sin x\cos x - 5{\cos ^2}x = 0
\end{array}\]
Sau đó thực hiện giải câu hỏi như câu a.
LG d
\[2co{s^2}x{\rm{ }} - {\rm{ }}3\sqrt 3 sin2x{\rm{ }} - {\rm{ }}4si{n^2}x{\rm{ }} = {\rm{ }} - 4\].
Lời giải chi tiết:
\[\eqalign{ & \,\,2{\cos ^2}x - 3\sqrt 3 \sin 2x - 4{\sin ^2}x = - 4 \cr & \Leftrightarrow 2{\cos ^2}x - 6\sqrt 3 \sin x\cos x - 4{\sin ^2}x = - 4 \cr} \]
Khi \[\cos x = 0 \Leftrightarrow {\sin ^2}x = 1\], khi đó ta có \[0 + 0 - 4 = - 4 \Rightarrow x = {\pi \over 2} + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\] là nghiệm của phương trình.
Khi \[\cos x \ne 0 \Rightarrow x \ne {\pi \over 2} + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\]
Chia cả hai vế của phương trình cho \[{\cos ^2}x\] ta được:
\[\eqalign{ & \,\,\,\,\,\,2 - 6\sqrt 3 {{\sin x} \over {\cos x}} - 4{{{{\sin }^2}x} \over {{{\cos }^2}x}} = {{ - 4} \over {{{\cos }^2}x}} \cr & \Leftrightarrow 2 - 6\sqrt 3 \tan x - 4{\tan ^2}x = - 4{\tan ^2}x - 4 \cr & \Leftrightarrow 6\sqrt 3 \tan x = 6 \cr & \Leftrightarrow \tan x = {1 \over {\sqrt 3 }} \cr & \Leftrightarrow x = {\pi \over 6} + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right] \cr} \]
Vậy nghiệm của phương trình là \[x = {\pi \over 2} + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\] hoặc \[x = {\pi \over 6} + k\pi \,\,\left[ {k \in Z} \right]\].
Cách 2:
\[\begin{array}{l}
2{\cos ^2}x - 3\sqrt 3 \sin 2x - 4{\sin ^2}x = - 4\\
\Leftrightarrow 2{\cos ^2}x - 3\sqrt 3 .2\sin x\cos x - 4{\sin ^2}x = - 4\left[ {{{\sin }^2}x + {{\cos }^2}x} \right]\\
\Leftrightarrow 2{\cos ^2}x - 6\sqrt 3 \sin x\cos x - 4{\sin ^2}x = - 4{\sin ^2}x - 4{\cos ^2}x\\
\Leftrightarrow 6{\cos ^2}x - 6\sqrt 3 \sin x\cos x = 0\\
\Leftrightarrow 6\cos x\left[ {\cos x - \sqrt 3 \sin x} \right] = 0\\
\Leftrightarrow \left[ \begin{array}{l}
\cos x = 0\\
\cos x - \sqrt 3 \sin x = 0
\end{array} \right.\\
\Leftrightarrow \left[ \begin{array}{l}
\cos x = 0\\
\cos x = \sqrt 3 \sin x
\end{array} \right.\\
\Leftrightarrow \left[ \begin{array}{l}
\cos x = 0\\
\frac{{\cos x}}{{\sin x}} = \sqrt 3
\end{array} \right.\\
\Leftrightarrow \left[ \begin{array}{l}
\cos x = 0\\
\cot x = \sqrt 3
\end{array} \right.\\
\Leftrightarrow \left[ \begin{array}{l}
x = \frac{\pi }{2} + k\pi \\
x = \frac{\pi }{6} + k\pi
\end{array} \right.
\end{array}\]