Dải hội tụ nhiệt đới là một hệ thống khí tượng quan trọng trên Trái Đất. Nhưng bạn có biết điều gì về nó? Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về dải hội tụ nhiệt đới là gì và tác động của nó đến khí hậu.
Vị trí và đặc điểm chung của dải hội tụ nhiệt đới
Dải hội tụ nhiệt đới là một trong những vùng khí tượng có đặc điểm chung trên Trái Đất. Nó phân bố xung quanh hai vòng tròn khí tượng trên Trái Đất ở hai bán cầu: vùng hướng nam trong bán cầu bắc và vùng hướng bắc trong bán cầu nam. Dải hội tụ nhiệt đới nằm giữa vùng Kỷ nguyên và vùng cực.
Nguyên lý hoạt động của dải hội tụ nhiệt đới
Dải hội tụ nhiệt đới hình thành do sự hấp thụ nhiệt từ mặt trời vào các vùng biển nhiệt đới. Bức xạ nhiệt từ mặt trời khiến nhiệt độ của các vùng biển nhiệt đới tăng lên, tạo ra một khoảng nhiệt giữa vùng biển nhiệt đới và các vùng xung quanh.
Sự chênh lệch nhiệt này là nguyên nhân chính gây ra sự hội tụ của không khí. Khí ấm trong dải hội tụ nhiệt đới sẽ tăng độ ẩm và hơi nước bị chứa trong khí quyển sẽ thăng hạng và tạo ra hiện tượng mưa. Điều này giải thích vì sao dải hội tụ nhiệt đới thường là nơi có mưa phong phú và khí hậu nóng ẩm suốt cả năm.
Tác động của dải hội tụ nhiệt đới đến khí hậu
Dải hội tụ nhiệt đới có tác động lớn đến khí hậu trên Trái Đất. Bởi vì dải hội tụ nhiệt đới là nơi tạo ra nhiều hiện tượng mưa, nó đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì môi trường sống và tài nguyên nước. Nó cung cấp nước cho các con sông lớn và đóng vai trò quan trọng trong chu kỳ thủy văn trên Trái Đất.
Ngoài ra, dải hội tụ nhiệt đới cũng có tác động đến khí hậu thế giới. Hiện tượng El Nino và La Nina, một trong những biến đổi lớn của khí hậu, được hình thành trong khu vực dải hội tụ nhiệt đới. Điều này làm thay đổi mô hình thời tiết toàn cầu và có các tác động xa hơn đến khí hậu trên khắp hành tinh.
Tóm lại, dải hội tụ nhiệt đới là một thành phần quan trọng của hệ thống khí tượng trên Trái Đất. Nó không chỉ tạo ra môi trường sống và tài nguyên nước cho các vùng xung quanh mà còn có tác động lớn đến khí hậu thế giới. Việc hiểu về dải hội tụ nhiệt đới là vô cùng quan trọng để ta có thể dự đoán và điều chỉnh khí hậu trong tương lai.
ITCZ ban đầu được xác định là "Frông liên chí tuyến" ["Intertropical Front" - "ITF"] từ thập niên 1920 tới 1940, nhưng sau khi người ta công nhận về sự hội tụ trường gió đáng kể trong các hiện tượng thời tiết nhiệt đới vào thập niên 1940 và 1950, thuật ngữ ITCZ được áp dụng. Khi nằm gần xích đạo, nó được gọi là rãnh gần xích đạo. Tại những nơi ITCZ tham gia vào hệ thống tuần hoán gió mùa, đôi khi nó được gọi là một rãnh gió mùa, thường phổ biến hơn ở Úc và một số phần châu Á. Theo cách nói của những người đi biển, vùng này được gọi là đới lặng gió do những kiểu hình thời tiết khó dự đoán [không thay đổi] với những khoảng lặng gió yên ả và những cơn dông dữ dội.
ITCZ xuất hiện với hình thù là một dải mây, thường là mây dông, bao vòng quanh Trái Đất gần đường xích đạo. Ở Bán cầu Bắc, gió mậu dịch thổi theo hướng đông bắc-tây nam, trong khi ở Bán cầu Nam, chúng thổi theo hướng đông nam-tây bắc. Khi ITCZ nằm ở miền phía bắc hoặc nam đường xích đạo, các hướng gió này thay đổi theo hiệu ứng Coriolis do hiện tượng tự quay của Trái Đất. Ví dụ, khi ITCZ nằm ở phía bắc của xích đạo, gió mậu dịch đông nam đổi thành gió tây nam khi đi qua xích đạo. ITCZ được hình thành bởi chuyển động đứng phần lớn xuất hiện dưới dạng hoạt động đối lưu của các cơn dông tùy theo nhiệt từ Mặt Trời, từ đó hút không khí vào; đây chính là các luồng gió mậu dịch.
Vị trí của ITCZ thay đổi dần dần theo mùa, tương ứng với vị trí của đường xích đạo nhiệt. Do nhiệt dung của các đại dương lớn hơn không khí trên đất liền, sự chuyển dịch mùa trên đất liền là đáng kể hơn cả. Trên các đại dương, nơi mà đới hội tụ được định nghĩa rõ hơn, chu kỳ mùa khó nhận biết hơn, do dòng đối lưu bị phụ thuộc vào sự phân bố nhiệt độ đại dương. Đôi khi còn hình thành cả một ITCZ kép, một đới ở phía bắc và đới còn lại ở phía nam đường xích đạo, trong đó một đới mạnh hơn đới còn lại. Khi điều này xảy ra, một rãnh áp cao hẹp sẽ hình thành giữa hai đới hội tụ.
Trong các bản tin thời tiết, chắc hẳn chúng ta đã không ít lần nghe đến cụm từ dải hội tụ nhiệt đới. Nước ta hằng năm chịu ảnh hưởng ảnh hưởng rất nhiều từ loại hình thời tiết này. Vậy dải hội tụ nhiệt đới là gì? Nó thường xảy ra trong khoảng thời gian nào? Cùng Dự báo thời tiết 3 ngày tới tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.
Dải hội tụ nhiệt đới là gì?
Dải hội tụ nhiệt đới là dải thời tiết xấu, nó được hình thành do sự hội tụ của tín phong hai bán cầu. Có thể là tín phong của bán cầu này với tín phong bán cầu kia vượt xích đạo đổi hướng và tín phong ở mỗi bán cầu với đới gió tây xích đạo mở rộng.
Dải hội tụ nhiệt đới thường hoạt động chủ yếu ở khu vực nội chí tuyến. Nó có thể di chuyển lên phía Bắc hoặc xuống phía Nam phụ thuộc vào sự chuyển động biểu kiến của Mặt Trời.
Các loại dải hội tụ nhiệt đới
Dải hội tụ nhiệt đới tồn tại ở 3 loại:
Loại 1
Loại này nằm gần sát xích đạo. Nó thường xảy ra ở Đại Tây Dương khi tín phong của 2 bán cầu gặp nhau ở gần xích đạo. Dải hội tụ nhiệt đới gần xích đạo có tần suất cao, tồn tại trên bản đồ gió trung bình toàn cầu ở miền xích đạo ĐTĐ.
Trong dải hội tụ loại 1, dải may tích và mây vũ tích tạo thành dải có mật độ không đều nhau. Dải mây tích có chiều rộng trung bình khoảng 200 – 300m. Nhưng chiều dài rất lớn, có trường hợp dài gần như bao quanh Trái Đất.
Loại 2
Dải hội tụ nhiệt đới này hình thành do sự hội tụ của gió tín phong Nam bán cầu, vượt qua xích đạo thành gió tây nam. Sau đó kết hợp với tín phong ở Đông Bắc bán cầu. Loại này nằm xa xích đạo nên lực Coriolis lớn tạo thành các xoáy thuận được thể hiện qua các xoáy mây trên ảnh vệ tinh.
Đông Nam Á và biển Đông là 2 nơi thường xuyên xuất hiện dải hội tụ nhiệt đới loại 2.
Loại 3
Dải hội tụ nhiệt đới loại 3 được hình thành do sự hội tụ gió tín phong 2 bán cầu. Sau đó kết hợp với gió tây xích đạo mở rộng.
Chúng thường ít thấy hơn, chỉ xuất hiện ở những nơi có gió tây xích đạo biểu hiện rõ.
\>>>Xem thêm: Áp thấp nhiệt đới là gì? Áp thấp nhiệt đới trên biển Đông hằng năm
Việt Nam có ảnh hưởng của dải hội tụ nhiệt đới không?
Sau khi tìm hiểu về dải hội tụ nhiệt đới là gì? Chắc hẳn nhiều bạn thắc mắc rằng nước ta có chịu ảnh hưởng của dải hội tụ nhiệt đới không? Để Web dự báo thời tiết giúp bạn giải quyết thắc mắc trên nhé.
Dải hội tụ nhiệt đới ảnh hưởng tới Việt Nam vào khoảng tháng 6 đến tháng 9. Lúc này nước ta chịu ảnh hưởng của một bên là gió Tây Nam và một bên gió tín phong Đông hoặc từ Biển Đông, Thái Bình Dương thổi vào. Hình thành nên dải hội tụ nhiệt đới.
Dải hội tụ nhiệt đới làm thời tiết nước ta thay đổi như thế nào?
Vào đầu mùa hạ
Vào mùa hạ nước ta dải hội tụ nhiệt đới chỉ hoạt động ở khu vực phía Nam. Do hoạt động của gió Tây Nam trên vịnh Bengal mạnh hơn, đẩy tín phong Bắc bán cầu ra xa.
Vào đầu mùa hạ dải hội tụ nhiệt đới gây mưa khắp cả nước ta. Nam Bộ và Tây Nguyên là khu vực có mưa lớn hơn. Ngoài ra dải hội tụ nhiệt đới còn gây phơn nóng cho khu vực Trung Bộ và nam Tây Bắc.
Vào giữa cuối mùa hạ
Do hoạt động mạnh mẽ của áp cao gần chí tuyến Nam bán cầu nên gió Tín phong ở đây thổi vượt qua đường Xích đạo. Và lệch vào nước ta hình thành gió mùa Tây Nam. Đồng thời, nó hội tụ với Tín phong Bắc bán cầu, hình thành nên dải hội tụ nhiệt đới.
Lúc này, dải hội tụ sẽ gây mưa lớn trên cả nước, nhưng thay đổi chậm dần từ Bắc đến Nam theo chuyển động Mặt Trời. Tháng 8 ở Bắc Bộ, tháng 9 - 10 ở khu vực Trung Bộ và Nam Bộ.
Sự khác nhau giữa Frông và dải hội tụ nhiệt đới là gì?
Về tính chất:
- Dải hội tụ nhiệt đới là nơi gặp nhau giữa hai khối khí nóng ẩm.
- Fr là mặt ngăn của hai khối khí khác nhau về tính vật lý.
Nhiệt độ:
- Dải hội tụ nhiệt đới ít có sự thay đổi về nhiệt độ.
- Frông khí quyển có nhiều sự thay đổi về nhiệt độ hơn.
Lượng mưa:
- Dải hội tụ hình thành mưa là do áp thấp tạo thành.
- Frông hình thành mưa là do không khí nóng gặp không khí lạnh rồi bị đẩy lên.
Phạm vi hoạt động:
- Dải hội tụ nhiệt đới hoạt động quanh khu vực xích đạo.
- Frông tập trung nhiều ở vùng ôn đới.
Mặc dù có nhiều điểm khác nhau nhưng bạn có biết điểm giống nhau giữa Frông và dải hội tụ nhiệt đới là gì không? Đó là mặt tiếp xúc giữa hai khối khí đều có hướng gió khác nhau.
Hy vọng bài viết trên của Trang dự báo thời tiết đã giúp bạn hiểu được dải hội tụ nhiệt đới là gì? Cũng như những ảnh hưởng của nó đến thời tiết nước ta. Đừng quên truy cập kênh của chúng tôi để cập nhập tin tức thời tiết mới nhất nhé
Dải hội tụ nhiệt đới xuất hiện khi nào?
Ở nước ta, dải hội tụ nhiệt đới hoạt động trên phạm vi cả nước vào thời kì mùa hạ [từ tháng V đến tháng X], được hình thành giữa các luồng gió mùa mùa hạ [gió Tây Nam từ vịnh Bengan, gió mùa Tây Nam] và Tín Phong bán cầu Bắc.30 thg 12, 2022nullDải hội tụ nhiệt đới là gì? – AT School - Trường học trực tuyếnatschool.vn › Địa línull
Dải hội tụ nhiệt đới tiếng Anh là gì?
Dải hội tụ nhiệt đới [Inter-Tropical Convergence Zone - ITCZ]: Là dải áp suất thấp gần xích đạo nơi mà tín phong đông bắc gặp tín phong đông nam.nullThuật ngữ liên quan đến biến đổi khí hậu [phần 1]dangcongsan.vn › xay-dung-xa-hoi-an-toan-truoc-thien-tai › thuat-ngu-lie...null
Rãnh áp thấp xích đạo là gì?
- Rãnh thấp xích đạo: Ở xích đạo luôn luôn tồn tại một dải áp thấp và được gọi là rãnh thấp xích đạo. Trong rãnh thấp xích đạo, không khí chuyển động đi lên kèm theo các nhiễu động khác của khí quyển, nhất là các xoáy thuận, trong đó gió thổi ngược chiều kim đồng hồ và hướng vào trung tâm.nullChương 2 CHẾ ĐỘ KHÍ ÁP VÀ GIÓskhcn.quangbinh.gov.vn › khcn › File › QB_KhiHau_ThuyVan › chuong2null
Miễn có frông nhất là gì hội tụ nhiệt đới đi qua thương?
Giải chi tiết: Miền có Frông, nhất là dải hội tụ nhiệt đới đi qua thường mưa rất lớn [SGK/40, địa lí 10 cơ bản].nullMiền có Frông, nhất là dải hội tụ nhiệt đới đi qua thườngtuyensinh247.com › bai-tap-364523null