Nôn trớ là một tình trạng phổ biến ở trẻ nhỏ, nhất là giai đoạn các bé còn đang bú sữa mẹ. Nguyên nhân là do trong giai đoạn này, hệ thống tiêu hóa của trẻ còn non nớt và yếu ớt, các van trong dạ dày hoạt động chưa đồng bộ. Nôn trớ ở trẻ thường lành tính, tự khỏi khi trẻ lớn hơn, nhưng đôi khi nôn trớ lại là biểu hiện của những bệnh lý tiêu hóa như trào ngược dạ dày thực quản, triệu chứng của bệnh lý đường hô hấp hay bệnh lý toàn thân… Bài viết sau đây sẽ giúp mẹ hiểu thêm nguyên nhân và cách trị nôn trớ kịp thời cho bé.
1. Dấu hiệu nôn trớ
Nôn là hiện tượng đẩy ngược các chất trong dạ dày qua miệng do các động tác gắng sức của cơ thể. Trớ xảy ra mỗi khi trẻ ăn no, sữa trào ra khỏi miệng sau mỗi lần rướn người hoặc thay đổi tư thế đột ngột. Hiện tượng nôn trớ là một biểu hiện bất thường ở trẻ khi bú, hậu quả là thức ăn trào ngược từ dạ dày qua miệng. Nôn trớ ở trẻ được chia thành nôn trớ sinh lý và nôn trớ bệnh lý.
Nôn trớ sinh lý: sau khi sinh do dạ dày trẻ còn nhỏ, nằm ngang nên trẻ rất dễ nôn trớ. Sau 7 – 8 tháng tuổi, nôn trớ sinh lý sẽ không còn nữa.
Nôn trớ bệnh lý ở trẻ xảy ra khi trẻ nôn kèm với biểu hiện sốt, co giật, kèm theo sốt, ho, phát ban, đau bụng quằn quại, bụng trướng…. Trong trường hợp này, mẹ hãy để ý và đưa con đi khám vì rất có thể trẻ đang bị bệnh như nhiễm trùng dạ dày, ngộ độc thức ăn, hoặc các bệnh viêm màng não, viêm ruột thừa, nhiễm khuẩn, nhiễm virus, hẹp môn vị, lồng ruột, rối loạn vận động dạ dày, thực quản hoặc do cơ thể trẻ không dung nạp được một số chất.
2. Cách xử trí khi trẻ bị nôn trớ
- Khi trẻ đang bị nôn trớ sữa hay thức ăn ra ngoài, mẹ lấy khăn sạch lau miệng cho trẻ và quàng khăn vào cổ đề phòng trẻ nôn trớ tiếp. Tuyệt đối tránh bế xốc trẻ lên khi đang nôn trớ vì sẽ làm tăng nguy cơ trào dịch ói vào phổi.
- Không quát mắng hay tỏ thái độ bực tức dễ làm trẻ mất bình tĩnh, quấy khóc và trớ nhiều hơn. Mẹ nên từ từ nhẹ nhàng nói chuyện với trẻ để quên đi việc nôn trớ, đồng thời vuốt ngực và lưng cho trẻ từ trên xuống.
- Đặt trẻ nằm yên, cần kê cao đầu, đồng thời luôn để thân mình phía trên cao hơn phía dưới để tránh hiện tượng trào ngược. Nếu trẻ bị ọc sữa nhiều, nên cho nằm nghiêng sang một bên để không bị hít chất nôn vào phổi. Mẹ cùng cần nhớ không nên cho trẻ uống sữa ngay sau khi nôn ói. Bên cạnh đó, nhanh chóng lau mặt và miệng cho trẻ, thay áo, súc miệng để tránh mùi khó chịu do chất nôn gây ra.
- Khi nôn nhiều trẻ sẽ mất một lượng nước và chất điện giải khá lớn qua chất nôn. Do đó khi này mẹ nên có biện pháp bổ sung bù lượng nước và các chất điện giải cho trẻ. Mẹ có thể dùng dung dịch Oresol, nước cháo muối hay nước trái cây loãng. Nếu sử dụng Oresol để bù nước và chất điện giải cho trẻ, mẹ cần lưu ý pha theo đúng tỷ lệ hướng dẫn của nhà sản xuất, cho trẻ uống từng ít một và không pha từ sáng mà để đến chiều mới cho trẻ uống.
3. Biện pháp trị nôn trớ cho trẻ
Khi đã có những kiến thức về nôn trớ và cách xử trí, mẹ nên có những biện pháp để chủ động hạn chế tình trạng nôn trớ cho con.
Với trẻ bú sữa/ bú bình:
Đối với trẻ bú sữa mẹ:Mẹ nên cho trẻ bú từ từ, không để bú quá no và chỉ cho trẻ nằm sau khi bú mẹ ít nhất 15 phút. Về tư thế khi cho trẻ bú, mẹ cần bế đầu và người trẻ nằm trên một đường thẳng, mặt quay vào vú, mũi của trẻ đối diện với núm vú. Mẹ phải ôm sát con vào người và dùng tay đỡ mông. Sau đó, chạm vú vào môi trên của trẻ, đợi đến khi miệng trẻ mở rộng, mẹ đưa miệng trẻ vào vú sao cho môi dưới của trẻ ở dưới núm vú.
Nên cho trẻ bú bên trái trước [trẻ mới bú nên lượng sữa trong dạ dày còn ít, có thể nằm nghiêng bên phải]. Sau đó, chuyển trẻ sang bên phải [lúc này dạ dày bé đã nhiều sữa, cần nằm nghiêng trái]. Như vậy, sữa sẽ dễ dàng tuần hoàn mà không gây trào ngược dạ dày.
Sau khi cho trẻ bú xong, cần bế đứng lên và vỗ nhẹ phần lưng để trẻ có thể ợ hơi được. Mục đích của việc này giúp làm giảm lượng hơi mà trẻ nuốt vào dạ dày, cũng là nguyên nhân gây nôn trớ
Đối với trẻ bú bình:Mẹ nghiêng bình sữa cho trẻ bú, sao cho sữa ngập cổ bình để tránh nuốt không khí vào dạ dày gây nôn trớ.
Khi trẻ mới tập ăn dặm, mẹ không nên ép con ăn nhiều dễ khiến con sợ hãi khi nhìn thấy thức ăn.
Thay vào đó, mẹ có thể chia thức ăn làm nhiều bữa nhỏ trong ngày để bảo đảm đủ số lượng thức ăn cần thiết. Các bữa ăn của trẻ nên tập trung và thời gian ăn không kéo dài hơn 30 phút/bữa. Ăn quá lâu dễ làm cho trẻ mệt mỏi, lâu dần sẽ gây cảm giác chán ăn, khiến trẻ khóc và quấy phá.
Một số trẻ tạm thời cơ thể không dung nạp được sữa bò tươi, mẹ có thể thay thế bằng sữa đậu nành hoặc sữa bò dưới dạng sữa chua.
Cho trẻ bú lượng sữa vừa phải để hạn chế nôn trớ
Để phòng ngừa và hỗ trợ hệ tiêu hóa của trẻ tốt hơn, trị nôn trớ hiệu quả mẹ có thể bổ sung chế phẩm men vi sinh. Men vi sinh giúp lập lại cân bằng hệ vi sinh nhờ vậy bụng trẻ sẽ luôn khỏe mạnh để vững vàng đối phó với các vấn đề tiêu hóa, giúp trẻ ăn ngon tự nhiên, tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng.
Trong quá trình chăm sóc sức khỏe bé yêu, nếu có bất kỳ khó khăn nào mẹ có thể tìm hiểu thêm thông tin qua website: //www.bioacimin.com/ hoặc hoặc đặt câu hỏi trực tiếp tại //www.bioacimin.com/chuyen-gia-tu-van để được tư vấn hỗ trợ miễn phí trong suốt quá trình phát triển của con.
Chúc các mẹ nuôi con khỏe mạnh!
Xem thêm tip trị nôn trớ an toàn cho trẻ tại đây:
Xử lý nôn trớ cho trẻ theo lời khuyên chuyên gia
Trị nhanh chứng nôn trớ ở trẻ
Vậy, nôn trớ ở trẻ sơ sinh do đâu, làm thế nào để trẻ hết nôn trớ? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp những vấn đề này.
1. Nguyên nhân gây nôn trớ
Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng nôn trớ ở trẻ sơ sinh trong đó thường gặp nhất ở như sau:
- Sai lầm về ăn uống và chăm sóc
Đối với trẻ sơ sinh bú mẹ, việc cho bú quá nhiều khiến bé quá no, hoặc mẹ mẹ cho trẻ bú không đúng tư thế. Đối với bé bú bình, cách bế hoặc tư thế bú bình sai làm trẻ nuốt phải nhiều khí vào dạ dày gây nôn trớ.
Đối với một số trẻ vừa ăn no đã đặt trẻ nằm ngay hoặc sai lầm đơn giản là mẹ quấn tã chăn quá chặt, băng rốn chặt… cũng là nguyên nhân khiến trẻ dễ nôn trớ.
- Trẻ mắc một số bệnh nội khoa
Ở một số trẻ sơ sinh mắc các bệnh về đường tiêu hóa: Tiêu chảy, chậm nhu động ruột hoặc viêm đường hô hấp trên… cũng dễ khiến trẻ nôn trớ. Ngoài ra, một số bệnh như viêm màng não mủ, xuất huyết não do giảm tỷ lệ Prothrongbin, hội chứng sinh dục thượng thận, co thắt môn vị… cũng sẽ khiến trẻ dễ nôn trớ.
- Trẻ mắc một số bệnh ngoại khoa
Một số trẻ em mắc một số bệnh như dị tật đường tiêu hóa [hẹp phì đại môn vị, hẹp tá tràng bẩm sinh, thoát vị hoành, teo thực quản…] sẽ nôn ngay trong những ngày đầu mới sinh. Đối với một số bệnh tắc ruột, xoắn ruột... cũng khiến trẻ nôn trớ và thường kèm theo nhiễm trùng toàn thân, bụng chướng, bí trung đại tiện, đi ngoài phân có máu…
Trẻ sơ sinh mắc các bệnh về đường tiêu hóa cũng khiến bé dễ bị nôn trớ
2. Cách xử trí khi trẻ nôn trớ
Nếu thấy trẻ nôn trớ, cha mẹ cần lập tức nghiêng ngay đầu trẻ sang một bên. Điều này nhằm giúp bé không bị sặc chất nôn. Sau đó nhanh chóng làm sạch chất nôn trong miệng, họng và mũi trẻ [miệng trước, mũi sau], bằng cách hút hoặc quấn khăn gạc vào ngón tay thấm hết chất nôn trong mồm và họng trẻ. Khum tay vỗ nhẹ hai bên lưng nhằm trấn an trẻ, đồng thời giúp trẻ ho bật nốt chất nôn còn lại trong họng ra ngoài.
Trường hợp trẻ sặc sữa, khi đó trẻ sẽ bị nôn, sau đó ho sặc sụa, tím tái, người mềm nhũn hoặc co cứng, có thể thở nấc hoặc ngưng thở. Ngay lập tức thực hiện động tác sau:
- Vỗ lưng: Cần nhanh chóng đặt trẻ nằm sấp đầu thấp, mẹ cần đỡ đầu trẻ nghiêng mặt vỗ liên tiếp 5 cái đủ mạnh vào vùng giữa 2 bả vai của trẻ theo hướng xuống dưới và ra trước. Ngay sau khi vỗ xong, cần nhẹ nhàng lật trẻ ngược lại xem trẻ đã tự thở được chưa, da đã hồng hơn chưa. Nếu trẻ chưa hồi phục, tiến hành ấn ngực.
- Ấn ngực: Cha mẹ cần giữ nguyên trẻ ở tư thế ngửa, dùng ngón 2 và ngón 3 tay trái ấn vuông góc xuống 1/3 dưới xương ức. Khoảng 1 đốt ngón tay ngay dưới đường nối 2 núm vú. Ấn nhanh 1 lần/giây, ấn 5 lần liên tiếp nhau.
Sau đó, tiếp tục đánh giá dấu hiệu hồi phục, nếu trẻ vẫn chưa hồi phục tiếp tục vỗ lưng - ấn ngực cho đến khi trẻ có dấu hiệu hồi phục [có thể 6 - 10 lần].
Khi trẻ bị nôn trớ cha mẹ cần khum tay vỗ nhẹ hai bên lưng, giúp trẻ ho bật nốt chất nôn còn lại trong họng ra ngoài.
- Cần thông thoáng đường thở cho bé bằng hút mũi miệng: Trong khi thực hiện vỗ lưng - ấn ngực cần làm thông thoáng đường thở cho trẻ. Dùng dụng cụ hút để hút mũi miệng cho trẻ, hút miệng trước, mũi sau. Nếu cấp cứu tại nhà, không có sẵn dụng cụ hút mũi miệng, người cấp cứu có thể dùng miệng để hút nhanh cho trẻ. Khi trẻ đã hồi phục, vẫn đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và theo dõi tiếp.
3. Khi nào cần nhập viện?
Ở giai đoạn sơ sinh, nôn trớ thường do nguyên nhân sinh lý, nhưng cũng có thể là dấu hiệu bệnh lý. Chính vì vậy, cần đưa trẻ đi khám ngay nếu trẻ có những vấn đề sau:
- Trẻ nôn nhiều, nôn liên tiếp trong 2 cữ sữa hoặc nôn trên 3 lần/ngày.
- Trẻ không tăng cân, bị sụt cân hoặc trẻ quấy khóc suốt ngày vì khó chịu. Ngoài ra, trẻ bú kém hoặc bỏ bú, bụng chướng…
- Môi và miệng trẻ bị khô hoặc mắt trũng. Tình trạng này có thể do trẻ bị mất nước.
- Các biểu hiện khác thường như: Nôn ra dịch màu xanh lá cây, vàng, đỏ, hồng, nâu, hoặc trẻ nôn ra chất như bã cà phê. Cha mẹ cũng cần theo dõi tiểu đại tiện của trẻ có thấy bất thường không. Nếu tình trạng nôn kèm theo tiêu chảy, phân có máu, khó thở, sốt… cũng cần đưa trẻ tới cơ sở y tế để được khám và điều trị.
Cần đưa trẻ đi khám ngay nếu trẻ quấy khóc suốt ngày
4. Phòng ngừa nôn trớ và cách chăm sóc
Để dự phòng trẻ nôn trớ, khi cho trẻ bú cần bế đúng cách, cho trẻ ngậm bắt vú đúng. Nếu trẻ ngậm bắt vú sai sẽ nuốt hơi nhiều khí hơn sữa, trẻ dễ đầy hơi gây nôn.
Ở trẻ bú bình thì nghiêng bình sữa sao cho sữa lấp đầy núm vú, khi bú trẻ chỉ nuốt sữa không kèm nuốt hơi, núm vú phải đúng chuẩn, chỉ ra sữa khi trẻ mút chứ không chảy thành dòng khi chúc bình sữa xuống.
Ngoài ra, nên chia các cữ bú ra thành nhiều bữa. Cần bế trẻ sao cho đầu cao trong và sau khi bú. Sau mỗi cữ bú cần bế cho trẻ ợ hơi sau khi bú. Tránh quấn tã chặt bụng sau khi trẻ bú no.
Để dự phòng trẻ bị nôn trớ, khi cho bé bú cần bế đúng cách
Có thể sử dụng gối chống trào ngược đối với những trường hợp nôn trớ do trào ngược dạ dày - thực quản. Ngoài ra, để hạn chế nôn trớ có thể mát xa quanh rốn nhẹ nhàng làm giảm co bóp dạ dày. Mát xa bụng mạnh và sâu theo đường đi của khung đại tràng giúp tăng nhu động ruột, tăng tiết dịch, giúp trẻ bài tiết phân đều đặn hàng ngày, làm giảm chướng bụng và nôn trớ.
Xem thêm video đặc sắc của báo Sức khỏe & Đời sống:
Cần làm gì để phòng vẹo cột sống ở trẻ em