Ở người, các nhóm máu được chia làm nhiều loại và mỗi loại có đặc trưng riêng. Nếu không truyền đúng nhóm máu tương thích thì có thể phá vỡ kết cấu của mạch máu, gây nguy hiểm đến tính mạng của người được truyền máu. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu hơn về đặc điểm của các nhóm máu và cách phân loại nhóm máu.
Cách phân biệt các loại nhóm máu dựa theo các kháng nguyên riêng biệt trên hồng cầu. Hiện nay các nhà khoa học đã xác định được khoảng 30 hệ nhóm máu khác nhau của hồng cầu với 300 kháng nguyên.
Trong khoảng 30 hệ nhóm máu khác nhau được xác định thì hệ nhóm máu ABO và Rh D là hai hệ chính và rất quan trọng vì có tính sinh miễn dịch cực mạnh.
Có kháng nguyên A trên bề mặt hồng cầu và kháng thể B trong huyết thanh. Người có nhóm máu A có thể hiến máu cho người khác có cùng nhóm máu A, hoặc nhóm máu AB. Ngoài ra, người có nhóm máu A cũng có thể nhận máu truyền từ người cho có nhóm máu O.
Có kháng nguyên B trên bề mặt hồng cầu và có kháng thể A trong huyết thanh. Người có nhóm máu B có thể hiến máu cho người khác có cùng nhóm máu B, hoặc nhóm máu AB. Ngoài ra, người có nhóm máu B cũng có thể nhận máu truyền từ người cho có nhóm máu O.
Hệ nhóm máu ABO
Có kháng nguyên A, B trên bề mặt hồng cầu và không có kháng thể A, kháng thể B trong huyết thanh. Đây là nhóm máu không phổ biến. Người có nhóm máu AB có thể nhận máu từ bất kỳ người có nhóm máu nào. Tuy nhiên, vì có cả hai kháng nguyên AB trên tế bào hồng cầu nên người có nhóm máu AB chỉ có thể hiến máu cho người có cùng nhóm máu AB.
Không có kháng nguyên A, kháng nguyên B trên bề mặt hồng cầu và có cả kháng thể A, kháng thể B trong huyết thanh. Đây là nhóm máu phổ biến nhất. Người có nhóm máu O chỉ có thể nhận máu truyền từ người có cùng nhóm máu O, vì các kháng thể trong huyết tương của nhóm máu này sẽ tấn công các loại khác. Tuy nhiên, người có nhóm máu O lại có thể hiến máu cho tất cả các nhóm máu khác, do nhóm máu O hoàn toàn không có kháng nguyên.
Kháng nguyên D thuộc hệ nhóm máu Rh có tính sinh miễn dịch mạnh nhất trong tất cả các hệ nhóm máu ngoài hệ nhóm máu ABO. Do đó, đây là hệ nhóm máu quan trọng sau hệ nhóm máu ABO.
Hầu hết máu ở người đều có kháng nguyên D trên hồng cầu, thường gọi là Rh D[+]. Ngược lại, không có kháng nguyên D trên hồng cầu thì được gọi là Rh D[-]. Tỷ lệ người có Rh D[-] tại Việt Nam chỉ khoảng 0,07%, nên đây được xem là một nhóm máu hiếm.
Người có nhóm máu Rh D[-] có thể truyền máu cho người có nhóm máu Rh D[+], nhưng chỉ được nhận máu truyền từ người có cùng nhóm máu và có Rh D[-].
Hệ nhóm máu Rh có tính sinh miễn dịch mạnh nhất
Đây là nhóm máu hiếm, các bệnh viện hoặc ngân hàng máu thường không dự trữ đủ nên khi cần truyền máu thì có thể gặp khó khăn.
Xét nghiệm nhóm máu và xét nghiệm yếu tố Rh là một trong những xét nghiệm máu thường quy trong thai kỳ mà phụ nữ mang thai cần thực hiện. Mục đích của xét nghiệm là nhằm sàng lọc để phát hiện sự tương thích máu trong cơ thể mẹ và bé. Nếu người mẹ có Rh D[-] và em bé có Rh D[+] thì cơ thể người mẹ sẽ có phản ứng với máu của em bé như một chất bên ngoài. Cơ thể người mẹ sẽ tạo ra kháng thể [protein] chống lại máu Rh D[+] của con và có thể gây ra các triệu chứng tán huyết từ nhẹ đến nặng.
Nhóm máu Rh D không tương thích còn có thể gây ra các vấn đề khó khăn khác trong lần mang thai tiếp theo của người mẹ, khi kháng thể D ở người mẹ [được sản sinh ra qua cơ chế đáp ứng miễn dịch ở lần mang thai trước] có thể đi qua nhau thai và tấn công các tế bào hồng cầu của thai nhi, dẫn đến tình trạng thiếu máu tan huyết ở bé, hoặc nặng hơn là có thể dẫn đến tình trạng sảy thai. Tuy nhiên, y học hiện đại đã giúp phát hiện sớm sự không tương thích này và có thể áp dụng phương pháp điều trị trước khi sinh để phòng ngừa các triệu chứng trên.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
XEM THÊM:
Máu người lần đầu tiên được phân loại thành 4 loại trong thập kỷ đầu tiên của những năm 1900 bởi bác sĩ người Áo Karl Landsteiner. Nhiều nghiên cứu cho rằng, đặc điểm về nhóm máu cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và tính cách của con người. Bài viết sau đây sẽ nói chi tiết hơn về nhóm máu O: Nhóm máu chuyên cho.
1. Phân loại nhóm máu
Hiện nay, có hai hệ thống nhóm máu chính là hệ thống nhóm máu ABO và hệ thống nhóm máu Rhesus. Hệ thống nhóm máu ABO được phân làm 4 nhóm là O, A; B và AB dựa vào sự có mặt hay không của kháng nguyên A; B trên bề mặt hồng cầu và kháng thể chống A, chống B trong huyết tương.
Hệ nhóm máu Rhesus được chia làm 2 nhóm là nhóm Rh+ và nhóm Rh- , được phân biệt dựa vào sự có mặt của kháng nguyên Rh trên bề mặt hồng cầu. Kháng thể hệ Rh là kháng thể miễn dịch; chỉ xuất hiện sau khi truyền máu khác nhóm và tăng dần trong những lần truyền sau.
2. Nhóm máu được xác định như thế nào
Nhóm máu được xác định dựa trên sự có mặt hoặc thiếu hụt của những kháng nguyên trên bề mặt các tế bào hồng cầu trong máu. Cụ thể, nhóm A chỉ có kháng nguyên A trên bề mặt hồng cầu, tương tự với nhóm máu B. Nhóm AB có cả 2 loại kháng nguyên và nhóm O không có cả 2. Những kháng nguyên này sẽ kích thích hệ miễn dịch nhận ra những kháng nguyên khác lạ khi bệnh nhân được truyền máu không tương thích. Đó là lý do vì sao cần biết được nhóm máu của bản thân để quá trình truyền máu diễn ra an toàn.
3. Nhóm máu O có hiếm không?
Bốn nhóm máu chính là A, B, O hoặc AB và mỗi loại có thể dương tính hoặc âm tính. Ở Việt Nam có tỷ lệ nhóm máu như sau:
- Nhóm O khoảng 42,1%
- Nhóm B khoảng 30,1%
- Nhóm A khoảng 21,2%
- Nhóm AB khoảng 6,6%.
Có tới 99,96% số người thuộc nhóm máu Rh+ [hoặc O+ hoặc B+ hoặc A+ hoặc AB+, xếp theo tỷ lệ giảm dần] nhưng chỉ có 0,04%-0,07% số người thuộc nhóm máu Rh- [hoặc O- hoặc B- hoặc A- hoặc AB-].
4. Nhóm máu chuyên cho
Những người có nhóm máu O+ có thể nhường máu cho tất cả 4 nhóm máu , A+, O+, B+, AB+. Đặc biệt hơn, nhóm máu O- có thể nhường máu cho tất cả 8 nhóm máu do không có kháng nguyên A, B và Rh nên không bị hệ miễn dịch của người nhận nhận dạng và tấn công. Điều này đã khiến nhóm O- trở thành nhóm máu toàn cầu và luôn cần thiết trong những trường hợp cần truyền máu gấp, đặc biệt là khi chưa xác định được nhóm máu người bệnh. Đây cũng là nhóm máu an toàn nhất để truyền cho trẻ sơ sinh vốn có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện.
5. Người mang nhóm máu O chỉ có thể nhận từ người cùng nhóm máu
Người nhóm máu O+ có thể nhận máu từ người có nhóm máu O+ và O-. Người có nhóm máu O- chỉ có thể nhận máu từ người cũng có nhóm máu O-.
6. Nhóm máu O: Nhóm máu chuyên cho nên ăn gì?
Những người có nhóm máu O nên tập trung vào việc ăn nhiều protein, như chế độ ăn nhạt hoặc ít carbohydrate.
- Thịt [đặc biệt là thịt nạc và hải sản để giảm cân]
- Cá
- Rau quả [ bông cải xanh, rau bina và tảo bẹ rất tốt cho việc giảm cân]
- Trái cây
- Dầu ô liu
Chế độ ăn uống theo nhóm máu O cũng nên được kết hợp với tập thể dục nhịp điệu.
Những thực phẩm cần tránh với nhóm máu O:
Chế độ ăn kiêng theo hướng nhạt hoặc ít carbohydrate được khuyên dùng cho những người có nhóm máu O, như cần tránh: Lúa mì, ngô, cây họ đậu, đậu thận hay đậu tây, sữa, cafein và rượu.
7. Ảnh hưởng của nhóm máu đến tính cách
Ảnh hưởng của nhóm máu đối với con người đang được các nhà khoa học tranh cãi và tiếp tục nghiên cứu, nhưng điều này rất phổ biến ở một số quốc gia, đặc biệt là Nhật Bản. Các chương trình truyền hình, báo và tạp chí thường xuất bản theo nhóm máu và hình vẽ biểu tượng cho nhóm máu được sử dụng manga, anime và trò chơi video của Nhật Bản đề cập đến đặc điểm nhóm máu của các nhân vật. Người Nhật tin rằng những người có nhóm máu O là những người hào phóng, đam mê; hòa đồng và thành công về tài chính và người yêu lý tưởng phù hợp với những người thuộc nhóm O và A.
8. Nguy cơ sức khỏe đối với người nhóm máu O
Một số nghiên cứu cho thấy, những người mang nhóm máu O dễ bị tấn công bởi một số loại vi khuẩn và virus hơn những nhóm máu khác như dịch hạch, tả, lao, quai bị. Những người mang nhóm máu O cũng có nguy cơ bị loét dạ dày tá tràng cao hơn 35% so với các nhóm máu A, B và AB.
Để xác định nhóm máu của bạn, bạn có thể truy cập website: DK.SAN43NGUYENKHANG.VN hoặc liên hệ Zalo: 0342.318.318 để được hướng dẫn.