15/04/2021
Hiện nay việ sử dụng nước máy đang là phổ biến ở cả các khu đô thị, thành phố lớn cũng như vùng nông thôn. Nước máy là nguồn nước đã được xử lý qua hệ thống lọc và thường được khử trùng với clo dư. Khi sử dụng nước máy hầu hết ai cũng sẽ cảm nhận thấy có mùi hăng lạ đến từ nước, đó chính là mùi clo dư. Câu hỏi được rất nhiều người đặt ra khi tiếp xúc với nguồn nước máy có mùi là chính là : thêm clo vào với mục đích gì? Clo dư có độc hại gì với cơ thể con người?
Clo là một chất oxy hóa mạnh, ở bất cứ dạng nào, nguyên chất hay hợp chất khi tác dụng với nước đều tạo ra phân tử axit hypoclorit HOCl
Cl2 + H2O ⇔ HOCl + HCl
Axit này có tác dụng khử trùng, diệt khuẩn rất mạnh gia hai giai đoạn : khuếch tán xuyên qua lớp vỏ tế bào vi khuẩn, sau đó phản ứng với lớp men bên trong tế bào và phá hoại quá trình trao đổi chất dẫn dến sự phá hủy tế bào vi khuẩn.
Nước máy là nguồn nước cấp sinh hoạt cho các hộ gia đình do vậy cần đạt yêu cầu là một nguồn nước an toàn và không chứa vi trùng, vi khuẩn gây bệnh. Trong các biện pháp khử trùng được áp dụng với nguồn nước như sục ozone, tia cực tím, phương pháp nhiệt,… thêm clo dư là một trong những phương pháp hiệu quả nhất để khử trùng nguồn nước cấp và đặc biệt là khả năng ngăn tái nhiễm khuẩn trong quá trình phân phối, vận chuyển và lưu trữ nước qua đường ống.
Khi sử dụng để xử lý nước, dưới môi trường áp suất cao clo được bổ sung ở dạng lỏng làm chất diệt khuẩn trong nước. Clo có ưu điểm hơn hẳn các chất khử trùng khác là lượng clo dư sau khử trùng có tác dụng ngăn ngừa sự tái nhiễm của vi khuẩn cho nước. Tuy nhiên hàm lượng clo dư trong nước không đủ tiêu chuẩn [vượt quá 5mg/l] có thể gây hại cho sức khỏe con người. Ở dạng lỏng, ngoài việc tồn tại clo dư, sự kết hợp giữa clo với các hợp chất hữu cơ tự nhiên trong nước, các phụ phẩm diệt khuẩn có thể tạo ra chất độc hại gấp hàng nghìn lần.
Clo có thể dễ dàng xâm nhập vào cơ thể qua sự hấp thụ của da hoặc qua mắt, mũi và tai. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng 2/3 sự phơi nhiễm clo là do con người hít phải hơi clo khi tiếp xúc với hơi nước và sự hấp thụ qua da khi tắm. Hơi chứa clo là khi đi vào cơ thể người là chất kích thích đối với các mô, phế quản trong phổi là nguyên nhân gây nên các bệnh về đường hô hấp như hen suyễn, viêm phế quản,…đặc biệt ở trẻ em. Triệu chứng lâm sàng của người bị nhiễm độc clo cấp tính là: ho, khó thở, đau ngực,… nếu ngộ độc kéo dài có thể gây tổn thương đường hô hấp, tiếp xúc với mắt có thể gây tổn thương giác mạc. Các nhà khoa học ở Anh, Mỹ đã nghiên cứu và công bố phụ nữ uống nước chứa clo dư dễ bị sẩy thai,tăng gấp đôi nguy cơ sinh con bị bệnh tim mạch, hở hàm ếch hoặc bại não về sau.
Ngoài ra chloroform CHCl3 và trihalomethanes [THMs bao gồm CHF3-Trifluoromethane, CHClF2-Chlorodifluoromethane, CHBrCl2-Bromodichloromethane, CHBr2Cl-Dibromochloromethane,…] là hai phụ phẩm chính được sinh ra do tương tác giữa clo với các hợp chất hữu cơ khác trong nước đang được các nhà khoa học trên thế giới đưa vào danh sách những hợp chất thuộc nhóm các chất gây ung thư và có khả năng gây dị tật ở trẻ sơ sinh, tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Bên cạnh những nguy hại về sức khỏe do tác động của clo dư, nó cũng là tác nhân gây biến đổi mùi vị, tạo mùi hôi trong nước uống gây trở ngại cho cuộc sống và buộc con người phải tìm nguồn nước uống khác thay thế.
Không có gì để tranh cãi về tác dụng diệt khuẩn của clo trong nước nhưng điều đáng lo ngại chính là lượng clo dư tồn tại sau quá trình xử lý có tính chất oxy hóa khá mạnh đã gây ra một loạt các vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe.
Clo nguyên chất hiếm khi được sử dụng trực tiếp để xử lý nước. Tùy thuộc vào chi phí, nguyên liệu sẵn có hiện nay có ba chất chứa clo phổ biến nhất được sử dụng trong xử lý nước gồm khí clo, canxi hypoclorite và natri hypoclorite. Dù sử dụng bất kỳ chất nào trong số trên cũng sẽ để lại một lượng clo dư gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người, do đó việc xử lý clo dư còn lại trong nguồn nước trước khi đưa vào sinh hoạt là việc cấp thiết.
3.1 Phương pháp làm thoáng
Cách đơn giản thường có thể sử dụng dễ dàng để loại bỏ clo dư khỏi nguồn nước đó là để thoáng khí một thời gian để khí clo tự bay hơi.
* Ưu điểm: đơn giản, dễ thực hiện, chi phí thấp.
* Nhược điểm:
- Không xử lý được triệt để clo dư trong nước.
- Thủ công, tốn thời gian xử lý.
3.2 Phương pháp khử bằng hóa chất
Nguyên tắc của phương pháp này là dựa vào tính chất oxy hóa mạnh của clo để sử dụng hóa chất có tính khử để loại bỏ. Hóa chất thường sử dụng ở đây chủ yếu là các muối sulfite -SO32-
Cl2 + Na2SO3 + H2O → Na2SO4 + 2HCl
* Ưu điểm:
- Dễ thực hiện
- Xử lý triệt để clo dư trong nước
* Nhược điểm:
- Đưa thêm lượng ion kim loại, muối vào trong nguồn nước.
- Thêm thiết bị xử lý các ion tạo ra do khử bằng hóa chất.
- Làm tăng pH của nước.
- Chi phí cho hóa chất xử lý không thấp.
3.3 Phương pháp sử dụng tia cực tím
Một trong các phương pháp khử trùng nước có thể áp dụng để khử clo dư sau xử lý đó là sử dụng tia cực tím [UV]. Khi phát tia cực tím với cường độ cao, bức xạ quang phổ rộng của tia cực tím sẽ có khả năng phá vỡ liên kết hóa học phân tử clo do đó làm giảm clo tự do. Lượng tia cực tím cần thiết trong khử clo cao hơn gấp 15 đến 30 lần so với yêu cầu khử trùng cũng bằng tia cực tím. Do đó, khi sử dụng tia cực tím để xử lý clo dư cũng sẽ có tác dụng trong việc khử trùng nước hiệu quả.
* Ưu điểm:
- Xử lý triệt để đồng thời khử trùng nước hiệu quả.
* Nhược điểm:
- Chi phí xử lý cao
- Không đạt hiệu quả kinh tế khi vừa xử lý khử trùng nước bằng clo, vừa xử lý bằng tia cực tím.
3.4 Phương pháp hấp phụ
Hấp phụ chính là quá trình chất khí [hoặc lỏng] bị hút trên bề mặt rắn xốp. Ở đây clo dư trong nước dễ dàng bị hấp phụ bởi than hoạt tính trên bề mặt, các mao quản của cấu trúc xốp. Để đạt được hiệu quả sử dụng và độ bền than hoạt tính dạng hạt GAC thường được sử dụng trong các bộ lọc nước để hấp phụ clo dư cũng như các hợp chất clo còn lại trong nước.
* Ưu điểm:
- Xử lý triệt để clo dư trong nước.
- Đơn giản, dễ sử dụng với nguồn nguyên liệu phong phú dễ tìm.
- Thân thiện với môi trường, không tạo nguồn thải độc hại.
* Nhược điểm:
- Cần thay thế vật liệu sau thời gian sử dụng nhất định.
Hiện nay do chi phí xử lý nguồn nước sinh hoạt với clo thấp với nguồn nguyên liệu dễ kiếm đã khiến cho nguồn nước sau khi xử lý dễ gây hại cho sức khỏe con người khi ẩn chứa một lượng clo dư nhất định.
Để ngăn ngừa các tác hại không đáng có đến từ chính việc xử lý tạo nguồn nước sạch hơn, song song với việc tìm phương án xử lý khác thay thế dần phương pháp khử trùng bằng clo thì việc loại bỏ clo dư khỏi nguồn nước là vấn đề cấp thiết. Với mỗi điều kiện khác nhau có thể lựa chọn phương án xử lý clo dư sao cho đạt hiệu quả cao nhất tuy nhiên phương pháp tối ưu nhất hiện nay là sử dụng máy lọc nước hoặc bộ lọc nước dùng than hoạt tính hấp phụ với rất nhiều ưu điểm về chi phí cũng như hiệu quả cao.
Khử trùng nước sinh hoạt bằng clo là một trong những phương pháp khử trùng nước đơn giản, tiết kiệm và dễ thực hiện. Tuy nhiên dù có dễ đến đâu chúng ta cũng phải biết quy trình xử lý để đảm bảo an toàn cho sức khỏe người dùng. Hãy cùng Việt An tìm hiểu tổng quan về cách khử trùng này thông qua bài viết dưới đây nhé!
Dùng clo khử trùng nước sinh hoạt mang lại hiệu quả tốt.
Cách khử trùng nước sinh hoạt bằng clo
Clo có kí hiệu hóa học là Cl2. Đây là một chất có tính oxi hóa mạnh. Khi tác dụng với nước ở tất cả các trường hợp đều sản sinh ra hợp chất axit hypocloro [HOCl]. Đây là chất có khả năng diệt các loại vi khuẩn, vi sinh vật, vi trùng có trong nước. Đồng thời clo còn tác dụng với các hợp chất sắt và mangan trong nước. Nhờ vậy có thể loại bỏ được các chất rắn này ra khỏi nước và làm nước trong sạch, không còn mùi hôi tanh khó chịu. Đây là biện pháp được sử dụng phổ biến để làm sạch nước, tăng độ ngon và mùi vị cho nước.
Khử trùng nước sinh hoạt bằng clo có thể tiến hành ở ba giai đoạn.
Giai đoạn 1: Cho clo trực tiếp vào nguồn nước gốc, chưa qua xử lý
Giai đoạn 2:Sau khi nước lắng có thể cho clo vào để loại bỏ vi sinh vật, sắt, mangan, sau đó mới tiến hành lọc nước
Giai đoạn 3: Nước sau khi được lọc sạch sẽ được thêm vào một lượng clo vừa đủ để nước luôn luôn sạch. Điều này được làm hầu hết ở các nhà máy xử lý nước, cung cấp nước sạch cho người dân. Bởi nước sau khi lọc sẽ chuyển qua hệ thống đường ống mới đến tay người dùng nên nhà cung cấp nước đã cho thêm clo để đảm bảo vi sinh vật không thể tái phát triển gây hại cho sức khỏe con người.
Những lưu ý khi tiến hành khử trùng nước sinh hoạt bằng clo
Trong quá trình khử trùng nước sinh hoạt các bạn cần chú ý một số điểm sau:
Hàm lượng clo được phép sử dụng:
Theo tiêu chuẩn của Bộ y tế lượng clo được phép có trong nước sạch [nước máy] là từ 0,3-0,5 mg/l. Nếu hàm lượng này cao hơn sẽ gây ra tình trạng buồn nôn, khó thở, giảm chất lượng, mùi vị của thức ăn. Còn nếu thấp hơn thì sẽ không thể diệt khuẩn được, ngược lại còn làm vi sinh vật phát triển, gây hại cho sức khỏe con người.
Tuân thủ nghiêm ngặt hàm lượng Clo được có trong nước để tránh phản tác dụng
Đối với những hộ gia đình sử dụng nước giếng khoan sẽ khử trùng nước sinh hoạt bằng Cloramine B. Đây là hợp chất dạng bột, dễ hòa tan vào nước. Với hợp chất này nồng độ theo quy định là 1gam/1000 lít. Thời gian có tác dụng là sau 30 phút. Tuy nhiên hợp chất này không có tác dụng khử các chất rắn có trong nước nên thường được sử dụng sau khi nước đã được lọc thô.
Những lưu ý về an toàn sức khỏe trong quá trình khử trùng nước bằng clo:
Clo không phải là chất độc gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe con người. Tuy nhiên nếu không tuân thủ các quy định dưới đây bạn có thể sẽ bị ngộ độc clo:
- Khử trùng nước sinh hoạt bằng Clo phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định về liều lượng, thời gian,... nếu không sẽ phản tác dụng.
- Khi làm việc với hóa chất clo nói riêng và hóa chất nói chung cần có các dụng cụ bảo vệ như: găng tay, khẩu trang, áo dài tay, kính mắt.
- Không để các chất trên dính vào các bộ phận dễ bị tổn thương như mắt, miệng. Nếu chẳng may dính phải cần rửa sạch bằng nước sạch, sau đó tới các cơ sở y tế gần để được thăm khám và tư vấn.
- Nước sau khi khử trùng bằng clo không nên sử dụng ngay mà nên để ở nơi thoáng mát, hoặc phơi nắng vài tiếng để mùi clo còn dư trong nước bay hết. Có thể lọc nước qua cột lọc than hoạt tính để trung hòa toàn bộ lượng clo dư trong nước nếu không có điều kiện phơi sau khi khử trùng nước sinh hoạt bằng Clo.
Khử trùng nước sinh hoạt bằng Clo
Một số phương pháp khử trùng khác.
Ngoài việc sử dụng phương pháp khử trùng nước bằng clo thì có thể khử trùng nước bằng tia UV [tia cực tím], bằng khí ozon.
Tuy nhiên biện pháp tối ưu và được khuyên dùng nhiều hiện nay là sử dụng hệ thống máy lọc nước có uy tín.
Không giống như các biện pháp khử trùng nước sinh hoạt bằng clo, ozon hay tia UV, máy lọc nước là tập hợp tất cả các phương pháp lọc nước đơn giản trên để tạo nên một phương pháp lọc nước an toàn và hiệu quả. Không chỉ vậy quy trình lọc nước hoàn toàn khép kín nên chất lượng nước đầu ra rất an toàn
Chỉ cần có máy lọc nước bạn sẽ không cần lo lắng về hàm lượng hóa chất, về thời gian bao nhiêu mới lọc được nước. Máy lọc nước đã được nhà sản xuất thiết kế hoàn hảo, mang đến cho bạn nguồn nước tinh khiết, an toàn cho sức khỏe của bạn và gia đình.
Quan trọng là khách hàng cần lựa chọn đúng đắn các loại máy lọc nước chính hãng, uy tín, tránh mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng.
Cảm ơn bạn đã đọc bài viết "khử trùng nước sinh hoạt bằng clo" này. Chúc bạn và gia đình luôn có một sức khỏe tốt!
>>> Bài viết tham khảo thêm: Quy trình lấy mẫu nước xét nghiệm