Bài viết được viết bởi Bác sĩ Bùi Hạnh Tâm - Khoa Gây mê giảm đau, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Đau vùng kín có thể là đau cấp tính do viêm nhiễm cấp tính liên quan đến cơ quan sinh dục, tiết niệu và cần được điều trị ngay lập tức. Bài viết này muốn đề cập đến một bức tranh đầy đủ hơn về hiện tượng đau vùng kín dai dẳng hoặc mạn tính ở cả nam và nữ.
Lâu nay, khi nói đến đau hay cảm giác khó chịu ở vùng kín, người ta thường nghĩ đây là vấn đề sức khỏe của phụ nữ, cũng như khi người ta đề cập đến sức khỏe sinh sản thì phụ nữ được nghĩ đến và được quan tâm nhiều hơn. Tuy nhiên đau vùng kín không chỉ là chuyện của phụ nữ, mà còn là “nỗi lòng không biết tỏ cùng ai” của đấng mày râu. Nội dung bài viết dưới đây có thể giúp một nửa thế giới còn lại cũng có cơ hội được quan tâm đến vấn đề: Đau nguyên nhân thần kinh ở vùng kín hay đau thần kinh thẹn.
Vùng kín được giới hạn ở giữa bộ phận sinh dục và hậu môn hay gọi là vùng đáy chậu. Đau vùng kín ít được phàn nàn, kêu ca hay chia sẻ do chứng đau ở vùng này như thế này đã đủ làm cho người bệnh ngần ngại hay trì hoãn việc gặp bác sỹ [Pudendal nerve: được gán với tiếng việt là thẹn, ngại ngùng].
Hầu hết, đau thần kinh thẹn được phát hiện ra khi đã chuyển sang giai đoạn đau mạn tính, có nghĩa là người bệnh đã phải chịu đựng cơn đau này lâu hơn 3 tháng, thậm chí nhiều năm đến mức đã không thể làm bất kỳ việc gì khác ngoài việc âm thầm đi tìm thầy thuốc để chữa.
Cảm giác đau vùng kín được mô tả bằng các từ: tê bì, đau như kim châm, kiến đốt, đau nhói như dao đâm, đau như điện giật, đau như súng bắn từng hồi, đôi khi là cảm giác bỏng rát hay cảm giác vùng kín bị phù nề lên.
Đau có thể ở một bên hay cả hai bên, ở vùng mép bẹn, đau quanh cơ quan sinh dục, hậu môn, đau có thể lan xuống mông và mặt sau chân. Vùng này trở nên vô cùng nhạy cảm với bất kỳ tác động bình thường nào như sờ chạm, xối nước, vệ sinh cá nhân, mặc quần áo...
Cảm giác đau này trở nên nặng nề hơn khi ngồi xuống, mang vật nặng, hay đi lại.
Ngoài ra, đau có thể xuất hiện và biến mất từng đợt trong ngày đặc biệt là khi ngủ. Đau khiến người bệnh muốn đi vệ sinh liên tục và đau tăng khi quan hệ. Với đàn ông, đau tăng lên khi cương cứng làm ngăn cản hoạt động tình dục.
Người bệnh đau thần kinh thẹn mạn tính thường gây giảm chất lượng sống từ hoạt động thể lực đến học tập, ngủ nghỉ và các mối quan hệ xã hội, gia đình thậm chí gây trầm cảm.
Người bệnh đau thần kinh thẹn mạn tính thường gây giảm chất lượng sống, công việc
Dây thần kinh thẹn được hợp bởi các rễ thần kinh đi từ vùng xương cùng [đốt 2, 3,4] chạy từ phía sau, chui giữa 2 dây chằng tương ứng từ xương cùng cụt đến sàn chậu gần gần gốc dương vật hoặc âm đạo. Dây thần kinh thẹn đi trong một cái ống gọi là ống bịt do nó nằm trong cân của cơ bịt. Trước khi chui vào ống bịt, thần kinh chia nhánh chi phối vùng âm vật của phụ nữ và vùng dương vật ở nam giới. Tại ống bịt, dây thần kinh thẹn chia ra các nhánh nhỏ hơn cho phối cho các vùng sàn chậu và vùng thấp trực tràng. Đây là nơi nó gửi tín hiệu đau đớn đến não từ bộ phận sinh dục, hậu môn và các bộ phận cơ thể khác xung quanh đó. Thần kinh thẹn kiểm soát các cơ vòng mở và đóng hậu môn, cơ thắt vùng chậu khi đi vệ sinh hoặc động tác gây áp lực như rặn hoặc nín tiểu, nín đi cầu.
Đau thần kinh thẹn có thể xảy người bệnh có tổn thương liên quan đến mốc giải phẫu xung quanh thần kinh thẹn: các phẫu thuật vùng hậu môn [phẫu thuật trực tràng, phẫu thuật trĩ, phẫu thuật chích rạch áp xe vùng hậu môn], sau sinh thường có hoặc không cắt tầng sinh môn, sau té ngã có sang chấn vùng chậu.
Một khối u lành tính hoặc tình trạng nhiễm trùng vùng chậu thậm chí tình trạng táo bón kinh niên có thể chèn ép hoặc kích thích viêm dây thần kinh thẹn gây nên tình trạng đau dai dẳng - đau kháng trị [refractory pain] nếu như tình trạng nhiễm trùng hay chèn ép không được giải quyết triệt để.
Một số bệnh ung thư liên quan vùng sàn chậu như ung thư trực tràng, ống hậu môn, ung thư tử cung, buồng trứng, tinh hoàn, tiền liệt tuyến, dương vật đã trải qua phẫu thuật hay xạ trị vùng sàn chậu cũng có thể gây nên tình trạng đau thần kinh thẹn do tổ chức xơ là kết quả của phẫu thuật hay xạ trị gây chèn ép hoặc tia xạ làm tổn thương thần kinh thẹn gây nên đau mạn tính.
Ngoài ra, một số loại tập thể dục như xe đạp đường dài, thể dục dụng cụ, tập gym với các động tác ngồi xổm [squats] hay đua xe có thể gây ra đau thần kinh thẹn do thần kinh thẹn bị kẹt giữa các tổ chức vùng sàn chậu.
Phụ nữ cần phải phải được thăm khám ngay nếu bị đau vùng chậu
Nếu bạn bị đau vùng chậu, hãy tìm gặp và nói với bác sĩ, đừng ngần ngại. Việc khám và hỏi bệnh về các triệu chứng của bạn sẽ giúp định hướng chẩn đoán dựa vào vùng chi phối của thần kinh thẹn. Kể về bệnh hoặc tiền sử bệnh một cách tỉ mỉ với bộ câu hỏi chuyên biệt cùng với việc vẽ bản đồ cảm giác sẽ giúp bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán xác định chi tiết về loại đau thần kinh thẹn.
Việc thăm khám lâm sàng bởi các dụng cụ đặc biệt giúp bác sĩ định hướng được nguồn gốc của đau vùng kín đồng thời phân biệt với các loại đau khác xung quanh vùng chậu.
Ngoài ra, bạn cũng có thể được kiểm tra hình ảnh bằng máy chụp cộng hưởng từ [MRI] để đánh giá được cơ quan và mô xung quanh thần kinh thẹn để định khu giải phẫu và giải thích nguyên nhân gây đau đớn cho bạn.
Việc điều trị đau thần kinh thẹn mạn tính là rất khó khăn, kết quả thường không thể dự đoán được do cần theo một quy trình đặc biệt và hoàn toàn phụ thuộc vào từng cá thể, thời gian bị đau, tổn thương liên quan, bệnh phối hợp và sự đáp ứng của mỗi người bệnh với phác đồ điều trị - can thiệp.
Điều trị đau thần kinh thẹn có thể dùng các thuốc uống nhưng việc điều trị đau này chỉ mang tính chất tạm thời do thuốc chỉ ức chế cảm nhận đau tại não bộ.
Tại bệnh viện Vinmec, kỹ thuật siêu âm dưới hướng dẫn của máy chuyên dụng cho tổ chức thần kinh sẽ giúp bác sĩ đưa ra được chẩn đoán xác định nguyên nhân đau vùng kín một cách chính xác và từ đó sẽ có chiến lược điều trị từng bước nhằm giảm đau với nguyên tắc chung là chặn tín hiệu đau từ vùng kín trước khi nó được truyền qua tủy sống đi đến não bộ.
Kỹ thuật gây tê thần kinh thẹn là một kỹ thuật chuyên sâu, được thực hiện dưới hướng dẫn của máy siêu âm, máy thích thích thần kinh và thuốc tê tác dụng kéo dài nhằm mục đích kép là điều trị đau thần kinh thẹn ngay lập tức, đồng thời giúp chẩn đoán xác định nhánh nào của thần kinh thẹn gây nên đau đớn nhiều nhất cho người bệnh. Từ đó, bác sĩ chuyên khoa điều trị đau mới có chiến lược tiếp theo cho mỗi người bệnh.
Vì vậy, nếu bạn hay người thân của mình mắc phải chứng đau thần kinh thẹn mạn tính bác sĩ khuyến cáo: Nếu như bị đau dai dẳng, liên tục, đau kéo dài trên 3 tháng người bệnh cần đến bác sĩ chuyên khoa điều trị đau để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Trong thời gian điều trị, người bệnh cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ, kiên nhẫn theo phác đồ điều trị vì đau mạn tính vẫn là thử thách đối với nền y học hiện đại không chỉ ở Việt Nam mà ở ngay cả các nước tiên tiến trên thế giới như Mỹ, Pháp, Thuỵ sỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapor... Bỏ ngang liệu trình điều trị sẽ khiến bệnh tái phát trở lại sớm và có nguy cơ nặng hơn gây khó khăn cho bác sĩ trong công việc.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
XEM THÊM:
Vùng kín những ngày ấy có những điều kiện thuận lợi cho tác nhân gây hại xâm nhập, gây nên những bệnh viêm nhiễm phụ khoa có thể đe dọa thiên chức làm mẹ của nữ giới. Vì thế, vệ sinh vùng kín trong thời kỳ kinh nguyệt cần được chú ý thực hiện đúng cách để loại bỏ yếu tố bất lợi này.
1. Kinh nguyệt ở nữ giới và những vấn đề cần nhớ
1.1. Kinh nguyệt là gì, bắt đầu khi nào
Khi bạn gái bước vào giai đoạn dậy thì cũng là lúc não bộ phát ra tín hiệu để cơ thể sản xuất các hormone khiến cơ thể chuẩn bị cho một chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên. Các hormone này làm cho lớp niêm mạc tử cung dày lên, mô và mạch máu phát triển. Tiếp sau đó, ở một trong hai buồng trứng sẽ có tình trạng rụng trứng, trứng di chuyển xuống ống dẫn trứng. Đó chính là thời điểm bắt đầu của một chu kỳ kinh nguyệt.
Một chu kỳ kinh nguyệt thường kéo dài khoảng 28 ngày
Nếu việc thụ thai sẽ không xảy ra khi trứng không thụ tinh với tinh trùng. Lúc này, niêm mạc tử cung bị bong tróc và đi ra ngoài cơ thể qua đường âm đạo. Quá trình ấy tạo nên sự giải phóng mô và máu ở niêm mạc tử cung, được gọi là hành kinh [kinh nguyệt].
1.2. Thời gian và tần suất của một chu kỳ kinh
Chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên có thể chỉ diễn ra trong vài ngày với lượng máu kinh rất ít, thậm chí có khi chỉ là vài đốm máu màu nâu đỏ. Thường thì một kỳ kinh sẽ kéo dài khoảng 2 - 7 ngày. Ngày bắt đầu của chu kỳ kinh được tính từ ngày hành kinh đầu tiên của một tháng đến ngày đầu tiên ra máu của tháng tiếp theo.
Bình thường, chu kỳ kinh nguyệt dài khoảng 28 ngày. Tuy nhiên, nếu chu kỳ kinh trong khoảng 21 - 45 ngày vẫn được xem là bình thường. Trước tuổi 18, kinh nguyệt thường không đều đặn.
2. Cách vệ sinh vùng kín trong thời kỳ kinh nguyệt để tránh viêm nhiễm
2.1. Tại sao phải vệ sinh vùng kín trong thời kỳ kinh nguyệt đúng cách
Sở dĩ việc vệ sinh vùng kín trong thời kỳ kinh nguyệt cần thực hiện đúng cách là vì:
- Môi trường máu kinh ẩm ướt rất thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn.
- Cổ tử cung giai đoạn này mở ra nên vi khuẩn dễ dàng xâm nhập vào bên trong âm đạo, đến tử cung để gây viêm nhiễm sâu.
- Bộ phận sinh dục của nữ giới gần cơ quan bài tiết nước tiểu và phân nên những ngày hành kinh, vùng kín càng nhanh ẩm ướt, dễ bị nhiễm khuẩn khi không được vệ sinh sạch sẽ.
- Nếu vệ sinh vùng kín trong thời kỳ kinh nguyệt không sạch sẽ còn dễ làm cho vùng kín có mùi, ẩm ướt, ngứa ngáy,... từ đó khiến cho chị em thiếu tự tin trong đời sống tình dục.
- Nếu vệ sinh vùng kín không sạch sẽ, không đúng cách sẽ dễ bị viêm nhiễm phụ khoa, ảnh hưởng đến chức năng sinh sản của nữ giới.
2.2. Nguyên tắc vệ sinh vùng kín cần nhớ
Trước khi nắm được cách vệ sinh vùng kín trong thời kỳ kinh nguyệt sao cho đúng, chị em phụ nữ cần nhớ các nguyên tắc vệ sinh sau đây:
Khi vệ sinh vùng kín trong thời kỳ kinh nguyệt chị em cần nhớ thay băng vệ sinh 4h/lần
- Thường xuyên tắm rửa, vệ sinh âm hộ mỗi ngày, nhất là sau mỗi lần đi đại tiện hoặc tiểu tiện.
- Giữ cho bộ phận sinh dục luôn luôn sạch, khô và không đưa bất cứ vật gì vào sâu bên trong vùng kín.
- Tránh mặc quần lót ẩm ướt.
- Hạn chế tối đa việc lội hay ngâm mình lâu trong môi trường nước ô nhiễm.
- Trước và sau khi quan hệ tình dục cần nhớ vệ sinh vùng kín thật sạch sẽ.
- Lựa chọn dung dịch vệ sinh vùng kín nên tránh các loại chứa nhiều hóa chất vì nó dễ tiêu diệt vi khuẩn có lợi, làm khô rát vùng kín. Tốt nhất nên chọn loại dung dịch có thành phần dưỡng ẩm cao để tạo màng và giữ ẩm cho vùng kín luôn ẩm ướt, tránh được các tác nhân gây hại.
2.3. Cách vệ sinh vùng kín trong thời kỳ kinh nguyệt
Để vệ sinh vùng kín trong thời kỳ kinh nguyệt đúng cách thì nữ giới cần nhớ:
- Cách 4 - 5 giờ thay băng vệ sinh/lần để không tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
Vào những ngày đèn đỏ không nên ngâm mình quá lâu trong bồn tắm
- Rửa vùng kín bằng nước ấm để giúp cho vùng kín được thư giãn, giảm cảm giác tức nhẹ ở vùng kín vào những ngày này. Đây cũng là cách tránh cho vùng kín phải chịu lạnh đột ngột từ đó dễ bị đau bụng hành kinh. Ngoài ra, dùng nước ấm vệ sinh vùng kín còn góp phần cho độ pH, sự ổn định môi trường vùng kín tránh được những tác động xấu trong kỳ “đèn đỏ”.
- Hạn chế vệ sinh vùng kín bằng dung dịch vệ sinh vì nó chứa lượng axit và các hoạt chất tẩy rửa nên dễ làm cho môi trường bên trong âm đạo bị thay đổi.
- Thao tác rửa vùng kín đúng cách gồm: rửa từ trước ra đằng sau và chỉ rửa bên ngoài bộ phận sinh dục [âm hộ], sau khi lau cần dùng khăn khô thấm cho sạch.
- Hạn chế ngâm vùng kín quá lâu trong bồn tắm để không tạo thêm cơ hội cho vi khuẩn bên ngoài xâm nhập vào.
- Không ngâm mình ở ao, hồ, sông, suối để tránh bị nhiễm khuẩn ngược dòng.
- Chỉ rửa bên ngoài âm đạo, tuyệt đối không thụt rửa sâu vào bên trong.
- Kiêng quan hệ trong giai đoạn này vì môi trường máu kinh đang rất dễ nhiễm khuẩn.
- Chọn quần lót có chất liệu rộng rãi, thoáng mát, không quá chật để vùng kín được thở.
Về cơ bản, dù là ai đi chăng nữa thì việc vệ sinh vùng kín trong thời kỳ kinh nguyệt cũng nên được chú ý thực hiện cho đúng. Có làm như vậy thì các tác nhân gây bệnh viêm nhiễm phụ khoa mới không có cơ hội xâm nhập đến các vùng khác, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe sinh sản.
Nghe thì có vẻ đơn giản nhưng khi không chú ý để vệ sinh vùng kín sạch sẽ những ngày này thì chúng ta sẽ rất dễ gặp phải sự khó chịu do tác nhân viêm nhiễm gây ra. Vệ sinh vùng kín trong thời kỳ kinh nguyệt không những giúp chị em an tâm trước các tác nhân gây hại bên ngoài mà còn tiếp thêm tự tin cho chị em trước bạn đời.
Nếu những chia sẻ về cách vệ sinh vùng kín trong thời kinh nguyệt trên đây còn khiến bạn đọc thắc mắc điều gì nữa thì hãy gọi ngay đến tổng đài 1900 56 56 56 để được chuyên viên y tế của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC giải đáp kỹ lưỡng hơn.