Sen là cây học trong ao nhiều bùn, thân và rễ đều hình trụ mọc ở trong bùn được gọi là ngó sen hay ngẫu tiết, lá [lirn diệp] thì mọc lên khỏi mặt nước để nhận ánh sáng. Cuốn lá dài, có gai nhỏ, phiến lá hình khiên, to, đường kính từ 60-70cm, có gân tỏa tròn. Hoa to có màu trắng hay đỏ hồng, đều là hoa lưỡng tính. Ngày nay quá trình lai tạo đã cho ra được những loài sen có hoa với nhiều màu sắc khác nhau. Đài 3-5, màu lục. Tràng gồm rất nhiều cánh hoa màu hồng hay trắng một phần, những cánh ngoài còn có màu lục như lá đài. Nhị nhiều, bao phấn 2 ô nứt theo một kẽ dọc. Trung đới mọc dài ra thành một phần hình trắng thường gọi là gạo sen dùng để ướp trà. nhiều lá noãn rời nhau đựng trong một đế hoa loe ra thành hình nón ngược gọi là gương sen hay liên phòng. Mỗi lá noãn có từ 1-2 tiểu noãn . Quả [chúng ta vẫn gọi là hạt sen] có chứa 1 hạt [liên nhục] không nội nhũ. có hai lá mầm dày. Chồi mầm [liên tâm] gồm 4 lá non gập vào phía trong.
\> Những điều cần biết khi sử dụng trà tâm sen \> Hướng dẫn cách pha trà Tim Sen ngon đúng vị
2. Phân bố, thu hoạch và chế biến:
Sen mọc tự nhiên và được trồng nhiều nơi ở nước ta để ăn và dùng làm thuốc. Mùa thu hoạch vào các tháng 7,8,9.
3. Thành phần hóa học:
Năm 1970, D Cunitomo đã tacshd được từ lá sen các chất như anonain,pronuxiferin, N-nornuxiferin, liriodenin, D.N.metylcoclaurin, roemerin, nuxiferin và O.nornuxiferin.
Lá sen có chứa rất nhiều ancaloit, có tác giả còn thấy vitamin C, axit xitric, axit tactric, axit oxalic, axit succinic.
Trong tâm sen có asparagin và một ít ancaloit chừng 0.06%. Nelumbin là một chất có màu trắng có vị rất đắng, thể đặc cứng dòn ở 40-45 độ C. Trên 65 độ C là một chất sền sền dễ tan trong rượu, trong clorofoc, ete etylic, axeton, axit loãng và cồn amylic, nhưng gần như không tan trong ete dầu hỏa, cho kết tủa với các thuốc thử ancaloit.
Theo tài liệu dược năm 1964, trong liên tâm có 0.4% liensinin.
4. Tác dụng dược lý:
Nelumbin có tính chất độc với tim.
Có tác dụng bình tĩnh dục tính nên có thể dùng để chữa bệnh di tinh.
Qua nhiều lần thử thuốc điều chế từ sen trên tử cung cô lập của chuột có thai và chuột không có thai thấy có tính chất làm yếu cơ.
Nhưng thí nghiệm trên tử cung cô lập của thỏ thì lại thấy có tác dụng kích thích. Cho thỏ cái uống nước chiết xuất từ sen cũng thấy có tác dụng như vậy.
Đối với ruột cô lập, sen có tác dụng làm giảm sự co bóp. Cho chó uống nước chiết xuất từ sen thấy huyết áp tăng lên, nhưng lượng nước tiểu thì giảm xuống.
5. Công dụng và liều dùng:
Dùng chữa tim hồi hộp, mất ngủ, di mộng tinh. Ngày uống 4-10g, pha tâm sen khô dưới dạng thuốc sắc hay hãm trà, có thể bỏ tí đường cho dễ uống.
Theo tài liệu cổ, tâm sen có vị đắng, tính hàn. Có tác dụng thanh tâm khứ nhiệt. Dùng chữa tâm phiền, thổ huyết.
Cây sen vô cùng thân thuộc với người Việt Nam và vô cùng tiết kiệm, mang nhiều hiện quả kinh tế vì mọi bộ phận của nó đều có thể được sử dụng. Hơn thế, cây sen còn là vị thuốc chữa bệnh tuyệt vời mà hiệu quả đã được minh chứng rõ rang qua nhiều thế kỷ.
1. Củ sen
Củ sen có tác dụng làm mát máu, mát gan, điều hòa kinh mạch, lưu thông khí huyết. Củ sen còn là món ăn giàu dinh dưỡng, tăng cường chức năng của tim, bao tử và cho giấc ngủ tốt. Củ sen có vị bùi, giòn có thể ăn sống hoặc nấu chín tùy theo khẩu vị của mỗi người.
Theo Trung y, muốn trị bệnh máu cam hiệu quả tốt nhất là ăn củ sen vì củ sen có tác dụng làm mát máu, mát gan, điều hòa kinh mạch, lưu thông khí huyết. Củ sen còn là món ăn giàu dinh dưỡng, tăng cường chức năng của tim, bao tử và cho giấc ngủ tốt. Củ sen ngon là những củ vừa tầm, tròn thuôn đều.
Nếu muốn chọn củ có hàm lượng tinh bột cao thì chọn củ có mặt cắt 7 lỗ, hàm lượng nước ít, mềm, dẻo thích hợp cho món canh. Còn những củ với mặt cắt là 9 lỗ thì hàm lượng nước cao, giòn thích hợp cho món xào, salad...
2. Hạt sen
Hạt sen có vị ngọt, sáp, có tính bình, có tác dụng chữa di tinh, mất ngủ, chậm tiêu, đầy bụng, ăn kém, chữa khát do sốt cao, mất nước…
Theo tạp chí Dinh dưỡng của Mỹ được, hạt sen rất giàu hàm lượng protein, magie, kali và phốt pho, trong khi đó hàm lượng mỡ bão hòa, natri và cholesterol lại rất thấp. Trung bình, cứ một ao-xơ hạt sen khô [28 gam] cung cấp khoảng 5 gam protein chất lượng cao, ngoài ra còn giàu chất xơ lại không chứa đường, hương vị thơm ngon hợp với sở thích của nhiều người.
Hạt sen có chất an thần giúp giấc ngủ ngon hơn, chữa bệnh khó ngủ. Tâm sen có vị đắng hơi khó ăn, có tác dụng thanh nhiệt, an thần, hạ huyết áp. Hạt sen rất giàu canxi, đạm, phospho, bà bầu nên ăn hạt sen, sẽ có tác dụng ích tâm, bổ thận, kiện tỳ, cố tinh, an thần có công dụng dưỡng tâm, ích trí, rất tốt cho sự phát triển thần kinh và trí não thai nhi.
Hạt sen còn chứa một loại enzyme đặc biệt có tác dụng "hàn gắn, phục hồi" protein trong cơ thể con người bị tổn thương và cuối cùng làm cho làn da luôn trẻ trung. Chính vì lợi thế này các hãng bào chế dược phẩm, mỹ phẩm hiện nay đang tìm kiếm, chiết xuất enzyme để đưa vào các sản phẩm chống lão hóa của họ.
3. Ngó sen
Từ xa xưa ông cha ta đã có câu nam không thể thiếu rau hẹ, nữ không thể thiếu ngó sen.
Ngó sen chứa nhiều vitamin C, các vitamin nhóm B, chất xơ, khoáng chất, chất điện giải. Ngó sen tuy chứa rất nhiều chất xơ nhưng không cung cấp nhiều calo, dễ dàng cho việc giảm cân.
Ăn ngó sen giúp giảm lượng đường máu và cholesterol máu, điều hòa nhu động ruột và ngăn ngừa táo bón và trĩ. Những món ăn được chế biến từ ngó sen rất bổ dưỡng, đặc biệt rất tốt cho phụ nữ sau sinh. Ngoài ra, nó có thể điều hòa kinh nguyệt, chữa sốt xuất huyết...
4, 5. Lá sen, hoa sen
Trà lá sen và trà hoa sen có thể giảm lượng cholesterol trong máu nhờ việc ngăn chặn hấp thu chất béo hiệu quả. Trong lá sen có chứa nhiều chất có tác dụng loại bỏ được lượng mỡ trong máy như tanin, vitamin C có công dụng giảm được lượng mỡ trong máu.
Một tách trà sen mỗi ngày cũng có thể giúp an thần, mang lại tâm trạng thoải mái, dễ chịu,... hay hạ huyết áp, rất thích hợp cho những người bị bệnh huyết áp cao.
Màu hè, trà sen hỗ trợ làm mát, thanh nhiệt cơ thể. Đặc biệt, rong lá sen có chứa chất ôxy hóa có công dụng làm tăng lưu lượng máu đến tim và giảm huyết áp, hoa sen có chứa nhiều acid linoleic - một trong những chất quan trọng giúp ngăn ngừa bệnh tim và tiểu đường, ung thư, giúp tăng cường hệ miễn dịch hiệu quả và có công dụng làm da trở nên mịn màng hơn.
Ngó sen của cây sen nằm ở đâu?
Ngó sen là phần non nhất của cọng lá sen, nằm sát gốc của cây sen. Khi những lá sen non vừa mọc và nổi lên trên mặt nước, lá vẫn còn cuốn lại thành một vòng thì những người ta sẽ dùng tay đưa dọc theo cọng lá sen xuống tới gốc sen, vừa rút nhẹ và vừa bẻ để lấy được hết phần ngon nhất.
Tại sao phụ nữ nên ăn ngó sen?
Nghiên cứu dinh dưỡng hiện đại cho thấy, ngó sen rất giàu vitamin C và khoáng chất, thúc đẩy quá trình chuyển hóa tế bào, có tác dụng tốt trong việc ngăn ngừa da thô ráp, khô khan. Do đó, phụ nữ muốn có vẻ đẹp mềm mại mượt mà thì rất cần ăn ngó sen đều đặn.
Trong ngó sen có gì?
Về thành phần hóa học, ngó sen chứa tinh bột 8%, asparagin, arginin, trigonellin, tyrosin, glucose; các vitamin: C, A, B, PP và một ít tanin. Theo Đông y , ngó sen vị ngọt chát, tính bình, vào kinh can, tâm, vị. Có tác dụng thu liễm cầm máu, tráng dương, an thần.
Ngó sen có ý nghĩa gì?
Ngó sen có vị ngọt, hơi chát, tính mát, bình, không có độc. Dùng để thu liễm, cầm máu, tráng dương, an thần. Dân gian thường sử dụng ngó sen trong các bài thuốc cầm máu, bổ huyết, điều kinh. Ngó sen chứa nhiều chất xơ, nên có tác dụng chữa táo bón.