Khôn ngoan không lại với trời nghĩa là gì

Sự ngẫu nhiên chi phối cuộc sống của chúng ta như thế nào?

Nhiều khi chúng ta có vẻ không bao giờ thắc mắc hay băn khoăn về những sự kiện xảy ra ngẫu nhiên trong cuộc sống, rằng tại sao bạn của chúng ta đạt được điểm 10 trong môn Toán thời Phổ Thông hay xa hơn là trường hợp một người có thể “mang cả Las Vegas về nhà”. Câu trả lời thường chỉ là: Có thể anh ta học giỏi, có thể anh ta may mắn. Và có những lúc, sự tình cờ luôn gắn liền với sự may rủi trong cách suy nghĩ của mỗi người. Bởi vì:

Bộ não của chúng ta, cho dù có nạp được vào bao nhiêu kiến thức đi chăng nữa, cũng vô cùng kém cỏi trong việc giải thích những sự kiện mang tính ngẫu nhiên và xác suất. Khi phải đối mặt với các tình huống đòi hỏi phải có khả năng nắm bắt trực quan các sự kiện mang tính tỷ lệ, ngay cả các nhà khoa học hay toán học lừng danh nhất cũng cảm thấy lúng túng.

Giả sử, bạn muốn tính toán xác suất khi tung một đồng xu, bạn có thể nhận được câu trả lời xác đáng từ nhà toán học vĩ đại thế kỷ XVIII, Jean Le Rond d’Alembert, đó là: có ba khả năng, 0, 1 hoặc 2 ngửa. Vậy tỷ lệ cho các trường hợp tương tự là 1 ăn 3. Nhưng Leonard Mlodinow lại có cách diễn giải khác.

Trong tác phẩm Drunkard Walk – Khôn ngoan không lại với Giời, ông cho rằng trên thực tế, phải có bốn khả năng, đó là: ngửa-ngửa, ngửa-sấp, sấp ngửa và sấp-sấp. Như vậy, xác suất sẽ là, 25% cho 0 và 2, 50% cho 1. Mlodinow kết luận rằng, bất cứ ai tham gia cá cược tung đồng xu sẽ bị lột sạch nếu cứ ngang bướng tin vào lý thuyết của d’Alembert.

Ví dụ trên chỉ là một trong rất nhiều những ví dụ được Leonard Mlodinow đưa ra để giải thích cho chúng ta thấy cách mà những hiện tượng mang tính ngẫu nhiên, thay đổi cũng như xác suất có thể ảnh hưởng tới cuộc sống hàng ngày. Bên cạnh đó, ông còn chỉ ra nguyên nhân vì sao chúng ta lại hiểu sai ý nghĩa của mọi thứ, từ một cuộc trò chuyện bình thường cho tới những trở ngại tài chính lớn. Bằng ngôn ngữ đơn giản và sống động, Mlodinow đã chỉ ra một loạt những sự việc thường nhật mà mỗi người trong chúng ta ai cũng bắt gặp trên thực tế lại không đáng tin cậy như chúng ta vẫn nghĩ, chẳng hạn như tiêu chuẩn đánh giá các loại rượu, các cuộc thăm dò chính trị hay hệ thống cho điểm tại các trường học. v.v… Dưới ngòi bút của ông, người đọc có điều kiện nhìn nhận bản chất thực của sự thay đổi và vén bức màn tâm lý ảo ảnh đang che khuất tâm trí chúng ta cũng như khiến chúng ta đánh giá sai thế giới xung quanh. Mlodinow cũng mang đến một cái nhìn tươi mới hơn về ý nghĩa thực sự ẩn giấu đằng sau mỗi sự việc cũng như cách thức đưa ra những quyết định đúng đắn dựa trên bản chất thực sự của vấn đề. Từ lớp học tới phòng xử án, từ thị trường tài chính cho tới các siêu thị, từ phòng khám đa khoa tới phòng Bầu dục, những kiến thức mà Mlodonow mang đến cho chúng ta chắc chắn sẽ vô cũng hấp dẫn, tuyệt diệu và đầy cảm hứng.

Chúng tôi xin trân trọng giới thiệu cùng độc giả một trong mười tác phẩm được xếp vào loại Bestseller theo bình chọn hàng năm của tạp chí New York Times: Drunkard Walk – Khôn ngoan không lại với Giời.

Nhận định

"Một cuốn sách tuyệt vời, đáng đọc về cách thức các quy luật toán học xác suất tác động tới cuộc sống của chúng ta."

- Stephen Hawking, tác giả quyển Lược sử thời gian

"Với lối hành văn hoạt bát, nhẹ nhàng, Mlodinow đã khắc họa chân dung của những nhà lý luận điểm xuyết bằng những quan điểm xác suất... Một cuốn sách vô cùng chi tiết về tính ngẫu nhiên."

- New York Times

"Thậm chí, nếu bạn bắt đầu đọc The Drunkard's Walk với tâm trạng hoài nghi, thì đến những trang cuối cùng, bạn sẽ hiểu rằng những suy nghĩ không chắc chắn dựa trên trực quan có khả năng sẽ dẫn đến những tác động ngược tới cuộc sống của chúng ta."

- Barron, Chuyên mục Giải trí thú vị - Tạp chí American Science

Mục luc

Lời mở đầu

Chương 1: Quan sát qua lăng kính ngẫu nhiên

Chương 2: Các quy luật sự thật và một nữa sự thật

Chương 3: Tìm đường vượt qua không gian xác suất

Chương 4: Theo vết đường mòn tới thành công

Chương 5: Những định luật tay đôi về những số lớn và số nhỏ

Chương 6: Những sự thật sai và các ngụy biện xác thực

Chương 7: Đo lường và các quy luật sai số

Chương 8: Thứ tự trong hỗn loạn

Chương 9: Ảo ảnh về các cầu nối và các cầu nối về ảo ảnh

Chương 10: Bước đi ngẫu nhiên của kẻ say

Về tác giả