Khó thở là cảm giác khó khăn hoặc không thoải mái trong khi hít thở vì không lấy được đủ không khí để thở. Người bệnh thường mô tả các cảm giác như thở không “trơn tru”, “hụt hơi”, “nghẹt thở”, “thiếu khí để thở”, “gắng sức thở”, hoặc cảm giác “căng tức ngực” … Khó thở có thể xảy ra khi đi bộ, chạy bộ, leo cầu thang hay thậm chí khi đang ngồi nghỉ. Ở người khỏe mạnh, trong trường hợp gắng sức quá mức, môi trường nhiệt độ quá nóng hay quá lạnh, không khí quá ô nhiễm, béo phì hoặc ở trên một độ cao nhất định có thể có triệu chứng khó thở.
Nguyên nhân khó thở
Khó thở có thể xuất hiện đột ngột [cấp tính] hay đã kéo dài nhiều tuần, nhiều tháng [mạn tính]. Nhiều bệnh lí khác nhau có thể gây ra khó thở. Các nguyên nhân gây khó thở cấp tính thường gặp:
- Cơn cấp của Hen phế quản
- Đợt cấp của Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
- Dị vật đường thở
- Thuyên tắc phổi
- Viêm phổi
- Suy tim cấp
- Nhồi máu cơ tim cấp
Các bệnh lý gây khó thở mạn tính:
- Hen phế quản
- Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
- Suy tim mạn
- Thiếu máu
- Suy dinh dưỡng nặng
- Béo phì
Các bệnh lý ở phổi:
Đối với các bệnh nhân hen phế quản, thông thường người bệnh đã biết trước bệnh hoặc có nhiều cơn hen cấp trước đây. Cơn hen cấp thường xảy ra sau một đợt nhiễm trùng hô hấp trên, sau khi tiếp xúc dị ứng nguyên trong không khí [mùi nồng, nước hoa, xăng dầu, lông chó, mèo, chim…] hoặc sau dùng một số thuốc, thức ăn dị ứng. Đôi khi cơn hen cấp lại là biểu hiện đầu tiên của bệnh. Tình trạng khó thở này đi kèm với các triệu chứng khác như ho, khò khè, nặng ngực.
Khác với hen phế quản thường liên quan yếu tố gen và cơ địa, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính hay gặp trên những bệnh nhân hút thuốc lá nhiều. Bệnh diễn tiến mạn tính với các đợt cấp. Ban đầu bệnh nhân chỉ ho khạc đàm nhầy trong, thường vào buổi sáng sớm, khó thở chỉ xảy ra khi gắng sức, khi bệnh tiến triển, khó thở tăng dần và sau cùng chỉ ngồi một chỗ cũng khó thở hay thậm chí không thể tự làm vệ sinh cá nhân.
Viêm phổi một khi có biểu hiện khó thở thường là viêm phổi nặng , xảy ra ở bệnh nhân lớn tuổi, bệnh nhân có bệnh tim phổi mạn tính và nhóm bệnh nhân có hệ miễn dịch bị suy yếu. Bệnh nhân thường sốt, ho có đàm hay ho khan trong vài ngày đầu sau đó xuất hiện khó thở.
Thuyên tắc phổi là bệnh lí đặc trưng bởi sự tắc nghẽn mạch máu phổi, thường gặp nhất là tắc nghẽn do cục máu đông. Một số bệnh nhân dễ bị thuyên tắc phổi như: Bệnh nhân lớn tuổi nằm lâu một chỗ, bệnh nhân mới phẫu thuật gần đây, bệnh nhân đã từng bị thuyên tắc phổi, bệnh nhân ung thư …
Các bệnh lý ở tim:
Khó thở xảy ra đột ngột đi kèm đau thắt ngực, đau lan vai - cánh tay trái, và có thể ngất là triệu chứng nguy hiểm báo hiệu nhồi máu cơ tim cấp, phải gọi ngay cấp cứu hoặc khẩn trương đưa ngay người bệnh đến trung tâm y tế gần nhất.
Ngoài ra, các trường hợp khó thở do các bệnh lí khác ở tim thường là khó thở mạn tính, biểu hiện khó thở nặng về đêm, khó thở khi nằm. Người bệnh cảm giác ngộp, khó thở mỗi khi nằm đầu bằng và giảm khó thở khi kê gối cao hoặc ngồi dậy.
Làm gì khi bị khó thở?
Các xét nghiệm để chẩn đoán nguyên nhân khó thở:
Ngoài các xét nghiệm máu cơ bản và chụp phim XQuang phổi, tùy theo từng trường hợp cụ thể có thể cần thêm một số xét nghiệm chuyên sâu khác như: Đo điện tim [ECG], siêu âm tim đối với các bệnh lí về tim mạch; Đo chức năng hô hấp, chụp cắt lớp ngực [CT scan ngực] đối với các bệnh lí ở phổi.
Xét nghiệm máu có thể đánh giá tình trạng thiếu máu, tình trạng nhiễm trùng, tình trạng đông máu bất thường và tình trạng nhồi máu cơ tim.
Đo chức năng hô hấp được sử dụng trong các bệnh lí hen phế quản và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
Chụp CT scan ngực giúp chẩn đoán thuyên tắc phổi và các trường hợp viêm phổi phức tạp.
Điều trị khó thở:
Đầu tiên, khi đến khám vì khó thở, người bệnh sẽ được đo độ bão hòa oxy trong máu bằng một thiết bị nhỏ gắn vào đầu ngón tay, tùy vào mức độ giảm oxy máu và các bệnh lí đi kèm, người bệnh sẽ được thở oxy.
Mỗi nguyên nhân gây khó thở có biện pháp điều trị đặc hiệu khác nhau. Trong đó, đối với các bệnh lí ở phổi như hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính thì thuốc dãn phế quản và thuốc kháng viêm [corticosteroids] là thuốc điều trị chính, còn các bệnh lí liên quan nhiễm trùng như viêm phổi được điều trị chủ yếu với thuốc kháng sinh.
Phòng ngừa khó thở:
Ngoài việc tuân thủ chế độ điều trị thuốc, người bệnh cũng cần phải lưu tâm đến các biện pháp không dùng thuốc, cũng không kém phần quan trọng:
Khó thở là biểu hiện của bệnh gì?
Khi bị khó thở, bệnh nhân luôn ở trong tình trạng mệt mỏi, thiếu oxy, hô hấp khó khăn, tức ngực và hơi thở đứt quãng. Điều này có thể xảy ra theo cấp độ từ nhẹ tới nặng, nhất thời hoặc dai dẳng. Để chẩn đoán và điều trị chứng khó thở hiệu quả cần dựa vào nguyên nhân gây bệnh.
Khó thở khi nằm ngửa là bệnh gì?
Orthopnea, thuật ngữ y khoa chỉ tình trạng khó thở khi nằm, là trạng thái thở gấp hoặc hụt hơi khi nằm ngửa hoặc nằm nghiêng. Đôi khi, người bệnh có thể cảm thấy tức ngực hoặc giống như không có đủ không khí. COPD là một nhóm bệnh về phổi bao gồm khí phế thũng và viêm phế quản mạn tính.
Khó thở vào ban đêm là bệnh gì?
Khó thở về đêm thường ít khi là biểu hiện của các bệnh phổi, tuy nhiên, có một số tình trạng hô hấp có thể dẫn đến khó thở về đêm, bao gồm: Hen suyễn - nguyên nhân đường hô hấp phổ biến nhất của khó thở về đêm, đặc trưng là người bệnh có cơn khó thở lúc gần sáng, kèm theo khò khè, ho đàm. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
Hay bị hụt hơi khó thở là bệnh gì?
Hầu hết các trường hợp khó thở, hụt hơi là do tình trạng của phổi và tim. Nếu một trong hai quá trình này gặp phải vấn đề, việc thở cũng sẽ bị ảnh hưởng. Một số bệnh thường gặp với tim và phổi khi bị hụt hơi như bệnh cơ tim; rối loạn nhịp tim, tổn thương phổi và xơ phổi; bệnh màng phổi,...