Khi nào dùng tiền mặt khi nào dùng tiền vàng năm 2024

Kỷ nguyên 4.0 chứng kiến sự lên ngôi của công nghệ, thứ đã và đang thay đổi mọi mặt của đời sống con người, như là phương tiện liên lạc, phương tiện giao thông, hay thậm chí là tiền tệ.

Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên chuyển đổi số, chứng kiến công nghệ thâm nhập và biến đổi từng thói quen sinh hoạt hằng ngày của con người. Dân văn phòng từ bỏ những chiếc máy tính to lớn cồng kềnh để chuyển sang các loại laptop nhỏ gọn với tính năng vượt trội. Các gia đình đã ngừng việc dùng chung một điện thoại để bàn với danh bạ viết tay, khi mỗi thành viên đều có điện thoại cảm ứng thông minh, có thể liên lạc ở bất cứ nơi nào. Những vật dụng thiết yếu trong cuộc sống dần được thay thế và cải tiến thành những phiên bản vượt trội hơn, tiện dụng hơn với sự hỗ trợ của công nghệ. Tuy nhiên ngày nay khi người ta ca ngợi những phiên bản tân tiến của smartphone, hay mong chờ sự ra đời của các loại xe không người lái, thì chúng ta lại ít nhận ra có một vật dụng vô cùng quen thuộc vẫn đang được cải tiến và nâng cấp với một tốc độ đáng kinh ngạc: tiền.

Nếu chỉ vài năm trước, người dân chủ yếu sử dụng tiền mặt để thanh toán và tiêu dùng, thì hiện nay, xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt đang ngày càng phổ cập rộng rãi, đặc biệt là trong tầng lớp người tiêu dùng trẻ tuổi. Đặc biệt hơn, trong một vài năm trở lại đây, đồng tiền ảo đang lên ngôi và ngày càng khẳng định vị thế của mình, với tham vọng trở thành đồng tiền của tương lai.

Cùng với ưu thế và sự phổ cập của thẻ thanh toán, ví điện tử, …, tiền giấy đang dần trở thành một loại tiền “lạc hậu”. Tuy nhiên, trước khi trở thành tiền giấy mà chúng ta quen thuộc, thì tiền tệ đã có một lịch sử phát triển lâu đời, qua nhiều loại hình thái khác nhau.

Sự phát triển của các hình thái tiền tệ

Những hình thái tiền tệ đầu tiên

Trong thời kỳ đầu của lịch sử, tiền tệ xuất hiện với hình thái đầu tiên là các loại hàng hóa, thường là những hàng hóa quan trọng hay quý hiếm của một địa phương nhất định. Gia súc như trâu bò, cừu hay dê đã từng được các dân tộc cổ đại sử dụng như một loại tiền tệ. Tại Trung Hoa cổ đại thời Thương, Chu, người dân dùng vỏ sò vừa làm trang sức, vừa làm vật trao đổi.

Đồng tiền bằng vỏ sò thời cổ đại

Những đồng tiền đúc đầu tiên được phát hành tại vương quốc Lydia năm 640-630 TCN, làm từ hợp kim, đánh dấu sự xuất hiện của tiền kim loại. Trong thời kỳ này, thủ công nghiệp tách khỏi nông nghiệp làm hình thái tiền tệ chuyển dần sang các kim loại quý như vàng, bạc, đồng. Những kim loại này có ưu điểm vượt trội so với hàng hóa phi kim đó là độ bền cao hơn, dễ phân chia, chất lượng và trọng lượng có thể xác định dễ dàng, …

Tại điểm cuối của thời kỳ tiền tệ bằng kim loại, đa phần các quốc gia đã cố định một hình thái tiền tệ là vàng. Vàng có những đặc tính khiến nó trở thành một vật ngang giá chung lý tưởng, thậm chí còn được sử dụng đến ngày hôm nay, đó là khối lượng riêng lớn, độ thuần khiết cao, thuận lợi trong việc đo lường, vàng dễ phân chia mà không bị ảnh hưởng đến giá trị của nó, cũng có thể tích và trọng lượng nhỏ thuận tiện để mang theo người, …

Những đồng tiền Hy Lạp cổ bằng bạc

Tiền giấy ra đời

Dấu mốc quan trọng thứ hai trong lịch sử tiền tệ đó là sự ra đời và phát triển của tiền dấu hiệu, thay thế các loại tiền có giá trị đầy đủ. Tiền giấy xuất hiện sớm nhất trong lịch sử được ghi nhận xuất hiện ở thời nhà Đường thuộc Trung Hoa cổ đại, được gọi là “phi tệ” vì nó nhẹ. Loại tiền này được các hiệu cầm đồ và tiệm kim hoàn bấy giờ sử dụng như một loại giấy chứng nhận gửi tiền, thay thế cho một lượng tiền kim loại nhất định, chúng dễ sử dụng, mang đi và tránh được rủi ro trong vận chuyển.

Giấy bạc Đông Dương mệnh giá 100 đồng bạc năm 1885 của Việt Nam được người Pháp phát hành

Cùng với sự phát triển của tiền giấy, thời đại tiền bằng hàng hóa đã nhường chỗ cho thời đại tiền phù hiệu. Lúc đầu, những đồng tiền nay là dấu hiệu đại diện cho một lượng vàng nhất định. Về sau khi xã hội dần chấp thuận và khẳng định giá trị của tiền phù hiệu, ngân hàng phát hành nhiều tiền hơn so với số vàng dự trữ, làm tiền giấy không được tự do chuyển đổi thành vàng nữa. Sau chiến tranh thế giới lần thứ hai, với việc Mỹ là quốc gia cuối cùng tuyên bố đình chỉ tự do đổi USD ra vàng, đã đặt dấu chấm cho chế độ bản vị vàng.

Sự lên ngôi của thời đại công nghệ và thanh toán phi tiền mặt

Năm 1949, thẻ tín dụng lần đầu được giới thiệu tại Hoa Kỳ. Nối tiếp đó, năm 1966, thẻ ghi nợ cũng xuất hiện trên thị trường. Đến cuối năm 2021, theo thống kê đã có 2,8 tỷ thẻ tín dụng đang được lưu hành trên toàn cầu. Con số này được dự tính sẽ tăng đến hơn 29 tỷ trước năm 2023 (theo Statista). Thẻ ngân hàng được người dân ưu tiên với ưu điểm vượt trội trong thanh toán và chuyển tiền. Thông qua ngân hàng, doanh nghiệp có thể trả lương cho hàng trăm nghìn công nhân viên vào số tài khoản của họ, chúng ta có thể ngồi trong nhà và chuyển tiền thanh toán cho một người ở khu vực khác, thậm chí là quốc gia khác. Sự phát triển của internet và điện thoại di động còn cho phép chúng ta ra khỏi nhà mà không cần mang ví tiền, chỉ cần một chiếc điện thoại và quét mã QR.

Đầu thế kỷ 21, cùng với sự lên ngôi mạnh mẽ của các ông trùm công nghệ, các hình thức thanh toán trực tuyến ngày càng mở rộng và phát triển, chấm dứt kỷ nguyên độc tôn của tiền giấy.

Tương lai của tiền điện tử và tiền mã hóa

Với những ưu thế trên, các loại tiền kỹ thuật số được nhận định sẽ sớm trở thành tương lai của thị trường tiền tệ. Mặc dù vậy, tiền điện tử hiện nay vẫn tồn tại nhiều bất cập, đặc biệt là trên khía cạnh pháp lý, khi có rất nhiều quốc gia không công nhận các loại tiền mã hóa, dẫn đến việc đầu tư và sử dụng tiền mã hóa gặp khá nhiều rủi ro. Hơn thế nữa, tiền điện tử phát triển cùng với nền tảng công nghệ, do đó bộ phận người dân không tiếp cận được với công nghệ hiện đại sẽ khó mà sử dụng và tin tưởng loại tiền này. Như vậy đặt vào trong bối cảnh hiện tại, tiền điện tử chưa phải là loại tiền có thể phổ cập rộng rãi.

Đó là lý do tại sao chúng ta có thể đánh giá một phần trình độ phát triển của một quốc gia thông qua thói quen thanh toán phi tiền mặt của người dân. Tại những quốc gia được đánh giá là phát triển, người dân càng có xu hướng hạn chế sử dụng tiền giấy. Tuy nhiên, để đảm bảo thanh toán phi tiền mặt được phổ cập, nền tảng công nghệ của quốc gia cần phát triển đến một mức độ nhất định.