Là những người trực tiếp sử dụng, sửa chữa và bảo dưỡng chiếc xe của mình, hàng tháng các bạn vẫn thay dầu cho động cơ? Vậy đã có khi nào các bạn tìm hiểu kỹ về các chỉ số của chai dầu nhớt? Tìm hiểu xem chỉ số độ nhớt là gì hay chưa?
Độ nhớt và chỉ số nhớt là hai khái niệm khác nhau, nhiều người vẫn bị nhầm lẫn giữa hai khái niệm này. Nhưng chính xác thì
Độ nhớt là gì?
Đây là thước đo sự kháng lại dung dịch thay đổi dưới tác dụng của ứng suất phân cắt. Các bạn có thể hiểu đơn giản rằng đó là sự “đậm đặc” hay “loãng” của nhớt.
Độ nhớt của dầu đông cơ có thể thay đổi theo nhiệt độ, vì vậy loại nhớt đa cấp được tạo ra có tác dụng bảo vệ động cơ.
Chỉ số nhớt là gì?
Đây là thuật ngữ được dùng trong công nghiệp dầu hỏa, dùng để biểu thị chất lượn của dầu bôi trơn, là thước đo sự thay đổi độ nhớt theo nhiệt độ.
Trên thực tế, khi nhiệt độ tăng lên thì độ nhớt của dung dịch sẽ giảm và nhược lại nhiệt độ giảm thì độ nhớt của dung dịch tăng lên.
Độ nhớt của dầu, là yếu tố quan trọng, quyết định tới việc giảm khả năng ma sát, làm mát của dầu. Dầu chất lượng, là loại dầu không bị mất chức năng bôi trơn, ở nhiệt độ cao hay thất trong suốt quá trình động cơ hoạt động.
Công dụng của dầu nhớt
Dầu nhớt bao gồm 5 tác dụng chính sau đối với động cơ:
Bôi trơn: Tác dụng đầu tiên của dầu đó là khả năng bôi trơn, dầu đi vào trong động cơ giúp cho piston thực hiện di chuyển lên xuống một cách nhẹ nhàng và êm ái hơn trong lòng xilanh.
Do động cơ được cấu tạo từ nhiều các chi tiết kim loại khác nhau hợp thành như: psiton, trục cam, xupap,… do đó khi hoạt động lực ma sát giữa các bộ phận này là rất lớn, để giảm ma sát, hệ thống bơm sẽ phun dầu nhớt vào mọi ngóc ngách bên trong động cơ.
Có tác dụng tạo một lớp bôi trơn, giữa các bề mặt tiếp xúc, từ đó giảm tối đa lực ma sát và tăng hiệu suất vận hành, giảm mài mòn cho các bộ phận.
Làm mát: Trong quá trình động cơ hoạt động, có lực ma sát, và sinh ra nhiệt, cộng với nhiệt lượng tỏa khi đôt cháy nhiên liệu tương đối lớn, nhưng xe vẫn có thể hoạt động bình thường, mà không bị cháy nổ, hay hỏng động cơ.
Là do dầu có tác dụng làm mát, được luân chuyển liên tục tới mọi ngóc ngách, nên giảm lượng nhiệt đáng kể, giúp động cơ không bị quá nhiệt, hay gây cháy piston.
Làm kín: Quá trình động cơ vận hành, dầu nhớt không chỉ có tác dụng, bôi trơn, làm mát mà còn đóng vai trò là một lớp đệm, không định hình, giúp bịt kín khe hở giữa piston và thành xilanh, giúp bảo toàn được áp suất sinh ra trong quá trình đốt nhiên liệu.
Làm sạch: Khi nhiên liệu bị đốt cháy, một lượng lớn muội than sẽ được sinh ra và bám lại trong động cơ, nhờ quá trình tuần hoàn liên tục của dầu, giúp cuốn trôi và làm sạch những muội bám này.
Chống gỉ: Các chi tiết và bộ phận kim loại trong động cơ bề mặt của chúng được bao bọc bởi một lớp dầu mỏng, không những giảm lực ma sát, mà còn làm hạn chế sự tiếp xúc với không khí, tránh được sự oxi hóa dẫn tới han gỉ.
Động cơ hoạt động liên tục theo thời gian, khiến cho các tính năng của dầu cũng dần bị suy giảm, đó là lí do vì sao các bạn nên thường xuyên đi thay dầu định kỳ, hoặc tự thay dầu tại nhà, để đảm bảo động cơ và các chi tiết luôn vận hành một cách tốt nhất.
Ngoài ra để có thể nâng cao hơn các tính năng và tác dụng của dầu, các nhà sản xuất có sử dụng thêm các chất phụ gia khác nhau như: phụ gia làm sạch, phụ gia chống ăn mòn, phụ gia giúp nâng cao trị số nhớt giúp ổn định độ nhớt của dầu…
Các chỉ số trên chai dầu cần được quan tâm
– API: Đây là chỉ số về tiêu chuẩn chất lượng, đã được quy đinh bởi viên nghiên cứu dầu mỏ Mỹ
Tiêu chuẩn này bắt đầu từ ký hiệu SA và nay đã được nâng lên mức SL, SJ mà trong đó chữ S biểu thị cho động cơ xăng, chữ J biểu thị cấp chất lượng.
Phân hạng cấp chất lượng được bắt đầu bằng A và nay đã tiến hóa đến mức L. Cho thấy sự tăng dần về chất lượn của dầu nhớt.
SAE: Đây là tiêu chuẩn phân loại dầu dựa vào độ nhớt bao gồm đơn cấp và đa cấp
Đơn cấp: Thường sử dụng các ký hiệu SAE 40, SAE 50… độ nhơt của dầu không được ổn định theo nhiệt độ, loại dầu này thích hợp với môi trường ở Việt Nam. Tuy nhiên, khi máy còn nguội dầu sẽ hơi bị đặc, khả năng giải nhiệt của dầu đơn cấp cũng cũng không được tốt như loại đa cấp.
Phù hợp với các loại động cơ 2 kỳ, máy cắt cỏ, sản phẩm máy nông nghiệp, công nghiệp hoặc sử dụng để pha vào các chất phụ gia đặc biệt.
Đa cấp: Kí hiệu là SAE 20W-40, SAE-15W-40… có độ nhớt ổn định hơn so với loại đơn cấp theo nhiệt độ, dầu không bị đặc lại khi động cơ để nguội, nên khả năng bôi trơn cũng sẽ tốt hơn.
Các bạn chú ý, sau chữ W là các chữ số, số càng lớn thì tương đương với độ nhớt của dầu cũng càng lớn
Dầu nhớt loãng tại nhiệt độ thấp là dầu nhớt tốt vì chúng chuyển động dễ dàng hơn, không gặp khó khăn trong quá trình dịch chuyển làm mát các chi tiết.
JASO: Đây là tiêu chuẩn dành cho dầu nhớt của xe máy 4 thì, tiêu chuẩn này thường được chi ra làm 2 loại là MA &MB thể hiện dặc tính sản phẩm, chứ không phản ánh chất lượng của dầu