- Ví dụ:
+ Thành phần vô sinh có trong hệ sinh thái: đất, nước, nhiệt độ, …
+ Thành phần hữu sinh có trong hệ sinh thái: động vật, thực vật, vi sinh vật, …
+ Lá và cây mục là thức ăn của vi khuẩn, nấm, …
+ Cây rừng có ý nghĩa là thức ăn, nơi ở của các loài động vật khác nhau.
+ Động vật rừng có ảnh hưởng tới thực vật như động vật ăn thực vật, giúp thụ phấn, phát tán và xác động vật chết là nguồn dinh dưỡng cho thực vật.
+ Nếu như rừng bị cháy mất hầu hết các cây gỗ lớn, nhỏ và cỏ thì mất nguồn thức ăn, nơi ở và làm cho khí hậu, môi trường sống thay đổi.
- Hệ sinh thái:
+ Gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã [sinh cảnh].
+ Các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một thể thống nhất tương đối ổn định.
- Hệ sinh thái hoàn chỉnh gồm:
+ Thành phần vô sinh: đất, đá, mùn hữu cơ, …
+ Thành phần hữu sinh:
.] Sinh vật sản xuất: thực vật.
.] Sinh vật tiêu thụ: động vật ăn hoặc ký sinh trên thực vật, động vật ăn thịt hoặc kí sinh trên động vật.
.] Sinh vật phân giải.
- Một số ví dụ về hệ sinh thái:
@71193@@198491@
Các sinh vật trong hệ sinh thái có mối quan hệ với nhau về mặt dinh dưỡng tạo nên các chuỗi và lưới thức ăn.
a. Thế nào là một chuỗi thức ăn?
- Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau.
- Mỗi loài trong chuỗi thức ăn là một mắt xích, vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích phía trước vừa là sinh vật bị mắt xích phía sau tiêu thụ.
- Ví dụ về chuỗi thức ăn:
@71196@
b. Thế nào là lưới thức ăn
- Ví dụ:
- Sâu ăn lá cây tham gia vào các chuỗi thức ăn sau:
+ Cây gỗ \[\rightarrow\] sâu ăn lá cây \[\rightarrow\] bọ ngựa [chuột, cầy].
+ Cây cỏ \[\rightarrow\] sâu ăn lá cây \[\rightarrow\] bọ ngựa [chuột, cầy].
- Dựa vào mắt xích sâu ăn lá cây có thể ghép thành một lưới thức ăn như sau:
- Nhận xét: trong tự nhiên, một loài sinh vật không chỉ tham gia vào một chuỗi thức ăn mà đồng thời tham gia vào nhiều chuỗi thức ăn khác nhau.
- Các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung tạo thành một lưới thức ăn.
- Một lưới thức ăn hoàn chỉnh gồm 3 thành phần:
+ Sinh vật sản xuất.
+ Sinh vật tiêu thụ.
+ Sinh vật phân giải.
- Vai trò của các sinh vật trong lưới thức ăn:
+ Sinh vật sản xuất: tổng hợp các chất hữu cơ từ các chất vô cơ [thực vật, tảo , …].
+ Sinh vật tiêu thụ: sử dụng các chất hữu cơ [động vật ăn hoặc kí sinh trên thực vật, động vật ăn hoặc kí sinh trên động vật].
+ Sinh vật phân giải: phân giải các chất hữu cơ như xác động vật, thực vật, … thành các chất vô cơ [vi khuẩn, nấm, …].
- Có sự tuần hoàn vật chất kèm theo năng lượng trong hệ sinh thái.
* Lưu ý: có 2 dạng chuỗi thức ăn:
- Mở đầu bằng sinh vật sản xuất.
Ví dụ: cỏ - sâu – chim sâu – cầy – đại bàng – vi khuẩn.
- Mở đầu bằng sinh vật phân hủy.
Ví dụ: mùn bã hữu cơ – giun đất – gà – quạ - vi khuẩn.
@71203@
Hệ sinh thái có vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống của con người cụ thể như việc giữ gìn tài nguyên đất, ngăn chặn sạt lở, bão lụt, đặc trưng cơ bản của hệ sinh thái tự nhiên đó là khả năng tự lập lại cân bằng, Hệ sinh thái là gì? Ví dụ về hệ sinh thái.
Hệ sinh thái là gì?
Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và môi trường sống của quần xã [sinh cảnh], trong hệ sinh thái các sinh vật luôn luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
Các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một thể thống nhất tương đối ổn định.
Các thành phần của hệ sinh thái
Một hệ sinh thái hoàn chỉnh có các thành phần chủ yếu sau:
– Các thành phần vô sinh như đất đá, nước, thảm mục,…
– Sinh vật sản xuất là thực vật.
– Sinh vật tiêu thụ gồm có động vật ăn thực vật và động vật ăn thịt.
– Sinh vật phân giải như vi khuẩn, nấm,…
Phân loại hệ sinh thái
Hệ sinh thái trên cạn, hệ sinh thái nước mặn và hệ sinh thái nước ngọt là ba nhóm hệ sinh thái chính. Tuy nhiên, các nhóm này lại được chia ra nhiều hệ sinh thái nhỏ hơn:
– Hệ sinh thái trên cạn gồm các hệ sinh thái rừng nhiệt đới, savan, sa mạc, hoang mạc, thảo nguyên,…
– Hệ sinh thái nước mặn gồm các hệ sinh thái ven bờ biển, rừng ngập mặn, cỏ biển, san hô, vùng khơi,…
– Hệ sinh thái nước ngọt gồm hệ sinh thái nước đứng [ao, hồ], hệ sinh thái nước chảy [sông, suối],…
Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
Chuỗi và lưới thức ăn biểu hiện mối quan hệ dinh dưỡng giữa các loài sinh vật trong quần xã.
Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích phía trước, vừa là sinh vật bị mắt xích phía sau tiêu thụ.
Ví dụ Thức ăn của chuột là lúa và động vật ăn thịt chuột là rắn.
Tương tự:
Sâu ăn lá —> Bọ ngựa —> Rắn
Cây xanh —> Sâu -> Bọ ngựa
Rau muống —> Lợn —> Người
Mỗi loài trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích phía sau, vừa là sinh vật bị mắt xích phía trước tiêu thụ.
Trong tự nhiên, một loài sinh vật không phải chỉ tham gia vào một chuỗi thức ăn mà đồng thời còn tham gia vào các chuỗi thức ăn khác. Các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung tạo thành một lưới thức ăn.
Các sinh vật trong quần xã gắn bó với nhau bởi nhiều mối quan hệ trong đó quan hệ dinh dưỡng có vai trò quan trọng được thể hiện qua chuỗi và lưới thức ăn.
Một lưới thức ăn hoàn chỉnh ao gồm 3 thành phần chủ yếu là sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ và sinh vật phân giải.
Ví dụ về hệ sinh thái
Ví dụ: Trong một khu rừng có nhiều cây lớn nhỏ khác nhau, các cây lớn đóng vai trò quan trọng là bảo vệ các cây nhỏ và động vật sống trong rừng. Động vật rừng ăn thực vật hoặc ăn thịt các loài động vật khác. Các sinh vật trong rừng phụ thuộc lẫn nhau và tác động với môi trường sống của chúng rất chặt chẽ tạo thành hệ sinh thái.
Thực tế hiện nay nhiều hoạt động của con người gây hậu quả xấu đối với môi trường, làm mất các loài sinh vật, làm suy giảm các hệ sinh thái hoang dã, làm mất cân bằng hệ sinh thái.
Tác động lớn nhất của con người tới môi trường tự nhiên là phá hủy thảm thực vật, từ đó gây ra xói mòn và thoái hóa đất, ô nhiễm môi trường, hạn hán, lụt lội, lũ quét,…
Tuy nhiên với sự hiểu biết ngày càng tăng, con người đã và đang nỗ lực để khắc phục tình trạng đó đồng thời bảo vệ và cải tạo môi trường tự nhiên bằng những biện pháp như:
– Hạn chế phát triển dân số quá nhanh.
– Sử dụng có hiệu quả các nguồn tài nguyên.
– Bảo vệ các loài sinh vật.
– Phục hồi và trồng rừng mới.