Cây nhàu hay cây nhàu núi, giầu [ danh pháp khoa học là Morinda Citrifolia L. ] là một loài thực vật thuộc họ Cà phê. Loài này được L. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1753. Dưới đây là hình ảnh cây nhàu cho bạn đọc tham khảo.
Đặc điểm thực vật
Nhàu là cây gỗ nhỏ, mọc thẳng đứng.
1. Thân
Cây cao khoảng từ 4 – 8m. Với thân, cành non mập, có 4 cạnh rõ, màu lục hoặc nâu nhạt. Cành non có màu xanh, tiết diện vuông, có rãnh, nhẵn. Còn cành già tiết diện tròn, màu nâu xám.
2. Lá
Lá nhàu mọc đối, hình bầu dục dài khoảng 12 – 30 cm, rộng 6 – 15 cm, mép uốn lượn. Mặt trên lá màu xanh bóng đậm, mặt dưới nhạt hơn. Bìa lá hơi dợn sóng. Gân lá hình lông chim, nổi khá rõ ở mặt dưới, với 6 – 7 cặp gân phụ. Cuống lá ngắn 1 – 2 cm. Lá kèm nằm giữa 2 lá mọc đối, hình xoan, cao 1 – 1,5 cm, với màu xanh nhạt.
3. Hoa
Cụm hoa đầu hình tròn hay hơi bầu dục, mọc ở ngoài nách lá. Trục cụm hoa có hình trụ, màu xanh, nhẵn, dài 1 – 2 cm. Phần đáy cụm hoa có 3 phiến hẹp, dài 5 – 8 mm. Hoa mẫu 5, đều, lưỡng tính. Đài hoa là một gờ tròn. Cánh hoa 5, ống tràng có hình phễu, màu xanh nhạt, cao 7–12 mm; bên trong có xuất hiện nhiều lông trắng; 5 thùy dài khoảng 5 – 8 mm, màu trắng, hình bầu dục đầu nhọn, đỉnh có phụ bộ là một mấu nhỏ cong vào bên trong. Khi hoa nở các thùy cong xuống phía dưới; dạng tiền khai van. Nhị 5, bằng nhau, rời, gắn trực tiếp ở phần loe của ống tràng xen kẽ với các cánh hoa, chỉ nhị rất ngắn.
+ Bao phấn hình đầu tên, có màu vàng nhạt, dài khoảng 4 mm; 2 ô, mở dọc, hướng trong, đính gốc. Hạt phấn rời, hình cầu, màu vàng nhạt. Lá noãn 2, ở vị trí trước sau, bầu dưới, 2 ô, mỗi ô 1 noãn, đính trung trụ. Vòi nhụy dạng sợi màu xanh nhạt, dài 5 mm; 2 đầu nhụy dạng phiến mỏng, dài khoảng 3 mm, màu xanh. Đĩa mật dày, hình khoen, màu vàng. Cây nhàu ra hoa quanh năm, nhưng tập trung nhiều nhất vào khoảng tháng 11-2, cho quả vào khoảng tháng 3 – 5.
4. Quả
Quả là quả hạch kép do bầu noãn và một phần lá đài của các hoa trên cụm hoa dính vào nhau tạo thành. Quả còn non màu xanh nhạt, dài 5 – 7 cm, rộng 3 – 4 cm. Quả già có màu ngà vàng, nhẵn bóng, mùi khai, trên quả còn lại vết tích các đĩa mật. Quả thịt, hình trứng gồm nhiều quả hạch dính vào nhau, khi chín màu vàng, chứa cơm mềm, ăn được. Hạt nhiều, hình bầu dục, một đầu nhọn, màu nâu đen.
Thông tin thêm
1. Cây nhàu mọc ở đâu ? Thu hái và chế biến
Theo tìm hiểu cây nhàu mọc hoang tại vùng đông nam á, tây ấn, đông polynesia, Tây ấn, hawaii. Riêng ở Việt Nam thường thấy mọc nhiều nhất là ở các tỉnh phía nam. Theo Pételot thì có cả ở miền Bắc. Mới đây còn được tìm thấy ở vùng Quảng Trị, Quảng Bình, Thừa Thiên.
Cây có thể trồng dễ dàng ở các tỉnh miền Bắc nước ta. Người ta dùng lá, quả, vỏ, rễ làm thuốc. Trong đó rễ là hay dùng nhất dưới dạng phơi hay sấy khô. các bộ phận khác thì dùng tươi.
2. Thành phần hoá học
Trích trong sách “NHỮNG CÂY THUỐC VÀ VỊ THUỐC VIỆT NAM” của GS.TS Đỗ Tất Lợi.
Vỏ rễ cây nhàu chứa glucozit anthraquinon gọi là morindin có tình thể hình kim màu vàng, tan trong nước sôi, ít tan trong nước lạnh, không tan trong ête, tan trong các chất kiềm để cho màu vàng cam.
Một số tác giả [1961, J. Sci. Industr, Res. 7: 331-333] đã xác định trong cây nhàu không phải chỉ có một chất anthraglucozit: morindin mà là một hỗn hợp gồm nhiều chất anthraglucozit như: damnacantal hay l-metoxy-2-focmyl-3- oxyanthraquinon, chất l-metoxyrubiazin hay 1- metoxy-2-metyl-3-oxyanthraquinon, chất al- izarin, chất morindon hay 1-5-6-trioxy-2- metylanthraquinon và chất l-oxy-2-3- dimetoxyanthraquinon.
Các bộ phận khác chưa thấy có tài liệu nghiên cứu.
Năm 1982, Đàm Trung Bảo [Đại học dược Hà nội] đã phát hiện trong nhàu có nhiều chất selenium.
3. Tác dụng dược lý
Trên súc vật thí nghiệm, rễ cây nhàu tỏ ra có những tác dụng sau đây: Nhuận tràng nhẹ và lâu dài. Lợi tiểu nhẹ. Làm êm dịu thần kinh trên thần kinh giao cảm. Hạ huyết áp. Độ độc không đáng kể, và không gây nghiện.
Theo nghiên cứu của y học hiện đại, quả Nhàu có chứa prosertonin nhiều gấp 40 lần so với trái Dứa. Khi chất này kết hợp với một enzym nội bào sinh ra xeronin có khả năng giúp tế bào tự sửa chữa và tái tạo.
Giáo sư Caujolle – Giám đốc Trung tâm khảo cứu Quốc gia Pháp về độc tính của các chất, Giáo sư Youngken thuộc trường địa học Dược khoa Massachusette và Giáo sư Ikeda thuộc trung tâm nghiên cứu vệ sinh Quốc gia Nhật Bản… đã thí nghiệm trên vật nuôi và nhận thấy tinh chất từ rễ Nhàu [ Extrait des raciness de Morinda Citrifolia ] có tác dụng nhuận trường nhẹ và lợi tiểu nhẹ, làm êm dịu thần kinh, hạ huyết áp kéo dài, ít gây nhiễm độc và không gây nghiện.
Các dẫn chất anthraquinon [ damnacathal, nordamnacathal…] là một trong những hoạt chất chính của cây Nhàu, có tỷ lệ cao trong rễ nhàu. Năm 1994, TS. Phạm Huy Quyết nghiên cứu tác dụng kích thích miễn dịch chiết toàn phần rễ cây Nhàu có tác dụng hạ huyết áp, giảm đau, an thần.
Cây nhàu có tác dụng gì ?
Rễ nhàu được dùng chủ yếu ở miền Nam làm thuốc chữa bệnh cao huyết áp [ Bác sĩ Đặng Văn Hồ, Khoa học phổ thông, 1 – 8 -54 ]. Nhân dân thu gom rễ nhàu đem về sắc uống hằng ngày thay cho nước chè, uống hằng tháng. Một số hiệu thuốc đã chế thành cao rễ nhàu. Liều dùng hằng ngày khoảng 30 – 40g rễ, tiếp tục đem sắc và uống thay nước chè trong ngày. Sau chừng 15 hôm sẽ thấy kết quả. Nhưng phải uống tiếp tục 2 – 3 tháng liền sau đó tiếp tục uống với liều giảm xuống.
Công dụng trong nhân dân: Quả nhàu ăn với muối dễ tiêu, nhuận tràng, làm thuốc điều kinh, trị băng huyết, bạch đới, ho, cảm hen, thũng, đau gân, đái đường [đái tháo]. Hay đem đi nướng chín ăn để chưa lỵ.
Rễ nhàu nhuộm màu đò quần áo, vải lụa. Nhân dân Việt Nam có thói quen thái nhỏ, sao vàng ngâm rượu, uống để chữa bệnh nhức mỏi, đau lưng [có thể dùng quả nhàu non, thái mỏng sao khô thay rễ này ].
Lá nhàu giã nát, đắp chữa mụn nhọt, làm chóng lên da. Hay sắc uống chữa lỵ, đi ngoài, chữa sốt và làm thuốc bổ. Liều dùng từ 8 – 10g sắc với 500ml nước chia làm 2 lần uống trong ngày [ chữa cho những người hay nhức đầu chóng mặt ]. Lá nhàu còn dùng nấu canh lươn để ăn cho bổ.
Dưới đây là một số cách dùng kết hợp lâm sàng giữa nhàu với các loại thảo dược khác.
1. Nhức mỏi tay chân, đau lưng
Quả nhàu non thái mỏng sao khô, 300g ngâm trong 2 lít rượu 30-40 độ sau 2 tuần, uống ngày 2 lần, lần 1 ly con 30-40ml.
2. Chữa lỵ, tiêu chảy, cảm sốt
Lá nhàu tươi 3-6 lá tươi rửa sạch nấu với 500ml nước còn 200ml chia 2 lần uống/ngày. Uống liên tục 2-5 ngày.
3. Chữa nhức đầu kinh niên, đau nửa đầu
Rễ nhàu 24g, hạt muồng trâu 12g, cối xay 12g, rau má 12g, củ gấu [sao, tẩm] 8g. Đổ nửa lít nước, sắc còn 250ml. Chia làm 2 lần uống trong ngày, uống lúc thuốc còn nóng.
4. Chữa đau nhức do phong thấp
Rễ cây nhàu 20g, dây đau xương 20g, củ Khúc khắc [Thổ phục linh] 20g, rễ cỏ xước 20g, cam thảo dây 6g. Sắc uống ngày một thang, chia 2-3 lần uống trong ngày. * Chữa bệnh: Nhiều tài liệu khoa học đã cho thấy hữu ích của quả nhàu đối với dạ dày [bệnh tiêu chảy, ợ nóng, buồn nôn, viêm ruột kết, loét dạ dày], cơ quan sinh dục [những vần đề về kinh nguyệt, nhiễm nấm men], gan và lá lách [bệnh đái đường, tuyến tụy], hệ hô hấp [hen suyễn, viêm xoang, bệnh khí thủng], hệ thống nội tiết [bệnh tuyến giáp và tuyến thượng thân], hệ tim mạch [bệnh tim, huyết áp cao, đột quỵ], hệ thần kinh [stress, suy nhược cơ thể, trí nhớ, năng lượng],…
5. Chữa mất ngủ, suy nhược thần kinh, huyết áp cao
Rễ nhàu 24g, Thảo quyết minh [sao thơm] 12g, rau má 8g, Thổ phục linh 8g, vỏ bưởi 6g, gừng củ 3 lát. Đổ nửa lít nước, sắc còn 250ml. Chia làm 2 lần uống trong một ngày [uống nóng].
6. Chữa rối loạn kinh nguyệt ở người cao huyết áp
Quả nhàu 20g, Ích mẫu 20g, Hương phụ [củ gấu] tẩm dấm sao 12g, Cam thảo dây 6g. Sắc uống ngày một thang, chia 2-3 lần uống trong ngày.
7. Chữa đau lưng do thận:
Rễ nhàu 12g, rau ngót 8g, cối xay 8g, dây gùi 8g, ngó bần 8g, đậu săng 8g, tầm gửi cây dâu 8g, rễ ngà voi 8g, ngũ trảo 12g. Đổ nửa lít nước, sắc còn 250ml. Chia làm 2 lần uống trong 1 ngày [uống nóng].
8. Chữa táo bón ở người cao huyết áp:
Ăn quả nhàu với chút muối.
Kỹ thuật trồng cây nhàu bằng hạt
Nhàu là một loại cây ưa ánh sáng, ưa ẩm. Khi chưa trưởng thành, cây nhàu mọc tự nhiên có thể núp dưới bóng tán cây khác. Tuy nhiên vào giai đoạn trưởng thành, cây nhàu cần rất nhiều ánh sáng. Chính vì vậy, người ta thường thấy loại cây này trong rừng thứ sinh, nương rẫy của nhiều tỉnh.
Nhàu dễ thích nghi ở môi trường đất ẩm, đặc biệt là đất bazan, cạnh mương, hồ… Nhất là loại đất trồng có chứa tỷ lệ mùn cao, tơi xốp và dễ dàng thoát được nước.
Hãy tìm cây nhàu với hình thái đẹp, cân đối, sai quả, chất lượng hạt tốt. Không cần phải cứ lấy giống từ những cây nhàu đã nhiều năm tuổi, chỉ cần tìm cây đã trưởng thành và cho hạt giống tốt là được.
Sau đó là quá trình lựa chọn ra hạt giống, khi quả nhàu có dấu hiệu chín đều. Vỏ quả nhàu cùng hạt thay đổi, chắc cứng, phôi và mầm phát triển đầy đủ.
Đối với các dạng quả nhàu khác nhau, chúng ta cần thực hiện các quy tắc khác nhau
– Quả khô: Ủ trái nhàu khô 2 – 3 ngày, sau đó phơi dưới nắng nhẹ, tách hạt ở ngày nắng thứ 2. Hạt được phơi nơi khô ráo, sạch sẽ, không phơi dưới nắng quá to.
– Đối với quả thịt: Ủ quả nhàu trong vòng 2 – 3 ngày cho chín đều, khi ủ có thể cho vào ngâm trong nước, chà xát lấy hạt rồi phơi khô.
– Với quả hạch: Thời gian ủ lâu mất tầm gần 1 tuần, ngâm trong nước nóng 60oC trong khoảng 30 phút. Sau đó dùng dao tách phần hạt ra khỏi thịt quả để thu được hạt cây nhàu.
Hạt nhàu có vỏ mỏng, dễ thấm nước. Bạn chỉ cần ngâm nước với nhiệt độ bình thường trong khoảng 2 giờ là có thể đem đi ủ.
Đối với các loại hạt mà có dầu có thể tăng nhiệt độ nước ngâm hạt 2 sôi, 3 lạnh. Ngâm khoảng 6 tiếng rồi đem đi ủ. Các hạt nhàu lớn, có vỏ dầy thì tăng thêm nhiệt độ, tuy nhiên thời gian ngâm rút ngắn lại 1 – 2 tiếng rồi đem ủ.
– Gieo hạt tạo cây mầm: Tiến hành gieo hạt cây nhàu đã ngâm ủ lên luống đất, cát, hoặc trong thùng xốp loại to. Khi cây mầm đã đủ tiêu chuẩn, tiến hành cấy con vào bầu. Phương pháp này phù hợp với cây nhàu có hạt nhỏ, đắt và hiếm.
– Gieo hạt trực tiếp vào bầu đất: Hạt cây nhàu đã ngâm nứt nanh có thể gieo trực tiếp vào bầu đất. Phương pháp này áp dụng cho các hạt lớn, dễ nảy mầm.
Khi chọn vùng đất để trồng cây nhàu, bạn có thể chọn loại đất ẩm, hay đất rừng, có thực vật che phủ. Cây nhàu có thể phát triển ở nhiều dạng đất và địa hình khác nhau, bạn có thể căn nhắc lựa chọn những loại đất phù hợp. Ở Việt Nam. miền Nam là vùng có thời tiết và thổ nhưỡng thích hợp nhất. Miền Bắc có thể gieo trồng nhưng năng suất không cao.
Vào mùa xuân khi thời tiết xuất hiện mưa phùn hoặc vào đầu mùa mưa.
Tiến hành trồng vào các ngày mưa nhỏ hay râm mát. Rạch vỏ bầu cây sao cho không làm vỡ bầu đất, xúc 1 hố sâu bằng độ cao bầu cây trồng.
Đào hố với kích thước vừa phải để đặt bầu đất. Trộn đều giữa phân lót [ 3 – 5kg phân chuồng, 50g lân ] và đất trong hố đã đào trước đó 10 – 15 ngày, tiến hành đặt bầu cây nhàu ở vị trí giữa, lấp đất, nén nhẹ. Bề mặt bầu đất nhô lên một chút so với miệng hố. Có thể sử dụng mùn, rơm rạ khô để che phủ quanh gốc cây để bảo vệ tốt hơn.
Nén đất chặt, vun đất cao khoảng 2 – 3 cm. Lưu ý không quên làm ẩm gốc cây khi trồng và tiến hành bón 2 – 5kg phân chuồng hoai mục, 15g Supe lân hay 30 đến 50g NPK. Trong đó các loại phân như NPK hoặc hữu cơ sinh học được khuyến khích sử dụng cho cây nhàu.
Năm đầu tiên tiến hành dặm lại những cây nhàu bị chết. Chăm chỉ làm cỏ, không để có phát triển cao hơn cây, xới đất, vun gốc và tiến hành bón thúc giúp Loại bỏ bệnh hại của cây nhàu. Những năm tiếp theo có thể chăm sóc định kỳ 4 – 5 lần/năm.
Từ 8 – 12 tháng tính từ lúc ươm mầm, cây nhàu sẽ cho ra những trái đầu tiên. Tuy nhiên những trái đầu thường khá nhỏ về kích thước, chất lượng chưa cao, mật độ mọc thưa thớt. Cây tầm 2 – 3 năm tuổi sẽ cho sản lượng trái tốt nhất. Có thể học thêm cách làm trái nhàu khô từ trái tươi vì giá nhàu khô gấp từ 5 – 6 lần so với trái tươi, giúp bảo quản được lâu hơn. Cách làm không quá phức tạp, chỉ tóm gọn vài bước như sau : từ trái tươi chín, bổ dọc, phơi khô, đóng bao tránh ẩm và côn trùng. Với điều kiện nắng tại miền Trung và Nam chỉ cần phơi 3 – 4 ngày là đủ điều kiện
Vậy mua cây nhàu ở đâu uy tín? Địa chỉ bán bán cây nhàu giống chất lượng ?
Địa chỉ: Ngách 68/45, ngõ 68, đường Nguyễn Văn Linh, Long Biên. Đối diện với Tổng công ty may 10, Hà Nội.
- Quý khách xin vui lòng liên hệ với Cây cảnh Hải Đăng để được các chuyên viên của chúng tôi tư vấn lựa chọn sản phẩm cây nhàu giống nhàu phù hợp.
- Chúng tôi sẽ chụp ảnh sản phẩm cho quý khách nếu có yêu cầu.
- Chúng tôi sẽ kiểm tra kỹ hàng hóa đảm bảo chất lượng và đúng quy cách trước khi giao.
- Quý khách ở xa vui lòng tiến hành chuyển khoản trước. Nếu quý khách ở nội thành có thể áp dụng ship nhanh với chi phí 40k một lần ship.