Bị nhiễm covid mất vị giác bao lâu

Triệu chứng mất mùi vị rất hay gặp ở người mắc bệnh Covid-19, nhưng không phải là dấu hiệu nặng, đa số sẽ tự hết sau một thời gian. Theo thống kê, có 41% bệnh nhân không ngửi được mùi, 62% không cảm nhận được vị, trong đó ¼ xuất hiện trong 03 ngày đầu tiên, làm người bệnh chán ăn. Chứng chán ăn sẽ gia tăng nguy cơ sụt cân, suy kiệt, hậu quả cuối cùng là giảm sức đề kháng

Triệu chứng mất mùi vị rất hay gặp ở người mắc bệnh Covid-19, nhưng không phải là dấu hiệu nặng, đa số sẽ tự hết sau một thời gian. Theo thống kê, có 41% bệnh nhân không ngửi được mùi, 62% không cảm nhận được vị, trong đó ¼ xuất hiện trong 03 ngày đầu tiên, làm người bệnh chán ăn. Chứng chán ăn sẽ gia tăng nguy cơ sụt cân, suy kiệt, hậu quả cuối cùng là giảm sức đề kháng.

Bình thường để ngửi thấy mùi ở mũi và nếm được các vị ở lưỡi, con người phải nhờ đến hệ thần kinh dẫn truyền và thần kinh cảm giác từ các tế bào phụ trách mùi vị, từ đó đưa lên não để não xử lý và cho biết các thông tin mùi vị như thế nào.

Ở mũi, các điểm tiếp nhận mùi nằm ở phần sau phía trên của mũi, ngay chỗ mà chúng ta thường dùng tăm bông ngoáy để làm test nhanh Covid-19. Mùi dưới dạng các chất hóa học, các phân tử bay hơi sau khi vào mũi, được hòa tan trong chất lỏng của dịch nhầy mũi với những cơ quan thụ cảm nằm trên các lông nhỏ của màng nhầy mũi. Từ sợi lông mao, một xung động thần kinh sẽ kích hoạt đầu xa của dây thần kinh ngửi, gọi là thần kinh khứu giác, nó tiếp tục truyền tín hiệu đến sau đó đến não qua nhiều nơi trong não để xử lý thông tin mùi. Những thay đổi ở bất kỳ điểm nào trong con đường này đều có thể dẫn đến rối loạn khứu giác.

Còn ở lưỡi, trên mặt lưỡi có hàng ngàn hạt nhỏ li ti gọi là nụ vị giác. Mỗi nụ vị giác sẽ có trách nhiệm nhận ra một trong năm vị cơ bản là ngọt, mặn, chua, đắng, ngọt thịt [bột ngọt]. Những vị này được phát hiện trên khắp lưỡi, nhưng một số khu vực nhất định nhạy cảm hơn với mỗi vị. Độ ngọt được xác định dễ dàng nhất bằng đầu lưỡi, trong khi độ mặn được đánh giá cao nhất ở hai rìa lưỡi phía trước. Độ chua được cảm nhận tốt nhất dọc theo hai rìa lưỡi và độ đắng dễ dàng được phát hiện ở một phần ba sau của lưỡi. Các xung động thần kinh từ các nụ vị giác được truyền đến não qua các dây thần kinh vùng mặt.

Có ba nguyên nhân làm bệnh nhân không ngửi được. Thứ nhất là do tắc nghẽn khe hở khứu giác, gặp ở 95% bệnh nhân. Khe hở khứu giác là gồm những xương xoắn mũi giới hạn các ngách mũi, thông với các xoang xương lân cận tạo nên các đoạn hẹp. Khi các khe này bị sưng tấy, tắc nghẽn do viêm, sẽ không cho không khí đi qua, làm người bệnh không ngửi được mùi. 

Thứ hai là tổn thương tại chỗ tế bào khứu giác. Vi-rút muốn tấn công tế bào của cơ thể nó cần có điểm bám dính, từ đó xâm nhập vào bên trong tế bào con người. Các nhà khoa học đã xác định điểm bám dính để vi-rút Corona xâm nhập là các thụ protein enzyme chuyển đổi angiotensin [ACE 2] và hoạt động phân giải protein của các men protease của vật chủ như TMPRSS2. Các thụ thể ACE 2 này có rất nhiều ở tế bào phổi và tế bào khứu giác. Tế bào khứu giác bị viêm và tổn thương, nhất là tế bào hỗ trợ của biểu mô khứu giác, dẫn đến sưng nề và thay đổi cân bằng trao đổi chất của tế bào, từ đó người bệnh không nhận được mùi nữa.

Thứ ba là đường dẫn truyền tín hiệu mùi của dây thần kinh khứu giác bị tổn thương. Mặc dù thần kinh khứu giác hoàn toàn không có thụ thể ACE 2, nên vi-rút không tấn công trực tiếp thần kinh, mà nó bị tổn thương gián tiếp qua phản ứng viêm mạch máu nuôi dây thần kinh, giảm tưới máu mô thần kinh. Phản ứng viêm này cũng tạo ra các chất độc hại cho thần kinh, góp phần ngăn cản tín hiệu dẫn truyền của dây thần kinh.

Còn đối với mất vị giác, các nhà khoa học đã tìm thấy có rất nhiều thụ thể ACE 2 ở các tế bào biểu mô của lưỡi, giống như ở phổi và khứu giác. Lúc đó tế bào vị giác bị viêm và tổn thương, làm người bệnh không cảm nhận được vị của thức ăn.

Trung bình triệu chứng mất mùi vị sẽ hết sau 10 ngày ở người bệnh Covid-19 nhẹ, với 89% bệnh nhân khỏi hoàn toàn sau 04 tuần kể từ khi được chẩn đoán. Tuy nhiên, một số ít bệnh nhân bị mất mùi kéo dài đến 40 ngày sau khi chẩn đoán, và một tỷ lệ nhỏ 5% không cải thiện.  

Mất mùi vị ngắn hạn không cần điều trị vì sẽ tự khỏi. Nếu triệu chứng này kéo dài thì phải điều trị bằng phương pháp "Huấn luyện khứu giác liên quan đến Covid". Người ta sử dụng bốn mùi cơ bản để huấn luyện lại mũi, dựa vào trí nhớ và kinh nghiệm, để huấn luyện những dây thần kinh đó hoạt động trở lại. Cũng giống như các màu cơ bản [đỏ, xanh lam và vàng], có những mùi cơ bản và mỗi mùi có một ví dụ tương ứng thường được sử dụng để đại diện cho nó: Hoa [hoa hồng], trái cây [chanh], thơm [đinh hương hoặc hoa oải hương] và nhựa [bạch đàn]. Với bốn mùi cơ bản này, bệnh nhân lấy từng mùi, thường ở dạng dầu hoặc mùi hương, đặt dưới mũi và hít thật sâu mùi hương đó trong vòng 15 đến 20 giây. Trong khi đang hít vào, người bệnh cố suy nghĩ và nhớ loại hoa đó có mùi như thế nào và thậm chí là trông như thế nào. Họ tập trung suy nghĩ, hình dung ra những bông hoa và mùi hương của chúng như thế nào. Bài tập này được lặp lại 02 - 03 lần mỗi ngày, luân phiên mùi này tới mùi khác. Bệnh nhân có thể cải thiện khứu giác sau 03 tháng, 06 tháng và thậm chí lên đến một năm.

Trong một số trường hợp, thuốc xịt steroid cũng có thể được sử dụng để cải thiện tốt hơn.

Điều trị mất vị giác cũng tương tự như mất mùi, người ta huấn luyện bệnh nhân nếm lần lượt năm vị cơ bản, kiên trì tập luyện sẽ thành công.

BS Nguyễn Thành Úc

Theo nhận định của các nhà nghiên cho thấy hậu quả của triệu chứng mất khứu giác có thể khá nghiêm trọng. Người bệnh có thể mất khả năng khứu giác để phát hiện thực phẩm hư hỏng hoặc khói trong các vụ hoả hoạn. Và các nghiên cứu cũng đã chứng minh được nguy cơ gặp phải biến cố nguy hiểm đối với những người mất khứu giác. Vậy, những trường hợp F0 do Covid -19 có thể mất khứu giác trong bao lâu, và làm cách nào để cải thiện tình trạng này.

Mất khứu giác được xem như chỉ số báo cáo sớm nhất cũng phổ biến nhất liên quan đến những người bệnh dương tính với Covid-19. F0 bị mất khứu giác có thể đi kèm cùng với các triệu chứng khác như sốt hoặc ho hoặc nghẹt mũi. Tình trạng f0 bị mất khứu giác bao lâu? Mất khứu giác có thể xuất hiện ở đa số bệnh nhân nhiễm và có xu hướng diễn biến trong khoảng thời gian ngắn có thể dưới 2 tuần, và có thể nhanh chóng phục hồi trong vòng khoảng 10 ngày. Mặc dù vậy, tình trạng này ở một số bệnh nhân có thể diễn ra lâu hơn hoặc khó phục hồi lại so với bạn đầu đặc biệt với những người bệnh bị nhiễm Covid-19 kéo dài.

Tình trạng mắc Covid 19 sẽ không giống như trường hợp mắc cảm lạnh và một số trường hợp mắc bệnh cúm khác. Nguyên nhân mất khứu giác ở F0 với Covid-19 có thể liên quan đến tình trạng nghẹt mũi do tích tụ chất nhầy trong mũi quá nhiều. Hơn nữa, ở những bệnh nhân Covid -19 bị mất khứu giác đột ngột có thể liên quan trực tiếp đến tình trạng nhiễm trùng SARS CoV-2 trong biểu mô mũi cùng với các tế bào thần kinh khứu giác nhưng không có dấu hiệu tắc nghẽn.

Tỷ lệ mất khứu giác của bệnh nhân Covid-19 có thể thay đổi tùy thuộc vào đặc điểm của tính cá thể, nên ước tính mất khứu giác có thể khoảng từ 20% đến 50% tổng số bệnh nhân.

Nhiều nghiên cứu cũng đã chứng minh được các vấn về liên quan đến vị giác và tình trạng mất khứu giác ở những bệnh mắc F0 thường xuất hiện phổ biến ở người trẻ tuổi hơn so với người lớn tuổi và không có sự khác biệt theo giới tính. Mặc dù vậy, các nghiên cứu này cũng chỉ ra những người phụ nữ có độ tuổi thấp cùng với chỉ số khối cơ thể BMI cao có nguy cơ cao liên quan đến tình trạng mất khứu giác và vị giác.

F0 bị mất khu giác xuất hiện ở đa số người bệnh

Cơ chế f0 bị mất mùi cơ bản vẫn còn đang được tiếp tục khám phá và các nghiên cứu vẫn thực hiện. Tuy nhiên, theo các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết cũng như những quan sát ban đầu đã có những căn cứ giúp giải thích tình trạng này đối với cả bệnh nhân dương tính với Covid-19 không xuất hiện triệu chứng như nghẹt mũi...

Trong số những người bệnh có xuất hiện triệu chứng nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi do sự tắc nghẽn về vật lý của mũi với chất nhầy có thể khiến cho mũi bị mất mùi. Nhưng, phần lớn những người bệnh dương tính với Covid-19 mất khứu giác mà không liên quan đến tình trạng nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi.

Những hiện tượng này có thể được giải thích thông qua tình trang virus SARS CoV-2 gây tổn thương tế bào hỗ trợ thần kinh mũi gây mất mùi ở người bệnh. Trong trường hợp này có hai loại tế bào liên quan đến mất khứu giác bao gồm tế bào cảm nhận mùi và tế bào hỗ trợ thần kinh. Các nghiên cứu ban đầu cũng đã đưa ra được các bằng chứng về quá trình tấn công chọn lọc của virus vào tế bào cảm nhận mùi và những tế bào này lại có liên hệ với tế bào cảm nhận mùi trên não và lan lên não. Tuy nhiên, khi thực hiện giải phẫu tử thi bệnh nhân Covid-19 cho thấy virus này rất hiếm khi xâm nhập vào não cho nên giả thuyết tế bào cảm nhận mùi bị tổn thương vẫn chưa có đủ minh chứng và cần thực hiện thêm các nghiên cứu khác.

Một nghiên cứu khác được thực hiện của trường Đại học Harvard đã phát hiện thấy tế bào hỗ trợ thần kinh có rất nhiều các thụ thể ACE 2 nhưng trong tế bào cảm nhận mùi thì không có thụ thể này. Và trong nghiên cứu này nhận thấy Virus SARS CoV-2 chỉ tấn công vào những tế có chứa thụ thể. Vì thế, giải thuyết virus tấn công vào các tế bào hỗ trợ thần kinh gây mất khứu giác hoặc rối loạn chỉ ở một mức độ nhất định, và căn cứ này cũng dần dần nhận được sự đồng thuận của các chuyên gia trong giới khoa học.

Khi virus SARS CoV 2 liên kết với thụ thể ACE 2 trên các tế bào mũi, các tế bào này sẽ chết dần và dẫn đến tình trạng mất đi các lông mao cảm giác trên của các tế bào thần kinh thụ cảm khứu giác. Vì thế, chất tạo mùi sẽ không có khả năng liên kết với lông mao của tế bào thần kinh gây ra chứng mất mùi. Những hoạt động này có thể xảy ra rất nhanh khoảng trong 1 hoặc 2 ngày.

Một nghiên cứu khác thực hiện với 202 người bệnh nhiễm Covid-19 cho thấy tỷ lệ phục hồi chiếm khoảng 49%. Nhưng ở một số trường hợp thì tổn thương này khá nghiêm trọng, thậm chí có thể khiến cho tình trạng mất khứu giác kéo dài và không phục hồi hoàn toàn...

Một số trường hợp F0 bị mất khứu giác kéo dài

Khi nhận thức mùi Phantosmia không còn tồn tại sẽ giống như chứng đau chân tay giả. Có rất nhiều nguyên nhân để xảy ra tình trạng mất khứu giác. Và những người mắc bệnh Covid-19 đều có thể bị mắc chứng bệnh Phantosmia.

Khi mất vị giác và khứu giác thì có nghĩa bạn có thể đã bị nhiễm Covid-19 ở thể nhẹ và trung bình, hoặc có thể mức độ nhiễm nặng. Tuy nhiên mức độ mắc Covid-19 không dựa vào việc chẩn đoán tình trạng mất khứu giác. Mặc dù vậy, anosmia cho thấy đó chính là triệu chứng đầu tiên và duy nhất ở những bệnh nhân dương tính với Covid-19.

Khi mất vị giác có cần điều trị hay không là câu hỏi mà hầu hết người bệnh nhiễm virus SARS CoV 2 băn khoăn. Theo các nghiên cứu thực hiện ở những người bệnh dương tính và có xuất hiện triệu chứng mất khứu giác cho thấy, hầu hết các trường hợp có rối loạn chức năng khứu giác được phục hồi khá nhanh. Tuy nhiên, thời gian khỏi hoặc biến mất triệu chứng này ở mỗi cá nhân sẽ khác nhau có người chỉ mất vài tháng hoặc thời gian có thể kéo dài hơn.

Trong một số trường hợp cụ thể, khả năng phục hồi tình trạng khứu giác có thể không được thực hiện hoàn toàn và tình trạng suy giảm chức năng có thể kéo dài hơn so với bình thường. Mặc dù không có phương pháp điều trị hiệu quả nào được chứng minh có thể loại bỏ triệu chứng mất khứu giác, nhưng việc người bệnh mất khứu giác thực hiện các bài luyện tập khứu giác được khuyến để dần cải thiện tình trạng này.

Người bệnh có thể sử dụng thuốc xịt chứa thành phần Corticosteroid tại chỗ trong điều trị ngắn hạn với những trường hợp người bệnh dương tính với SARS CoV 2. Những thuốc này không có khả năng hỗ trợ ngoài giai đoạn bệnh cấp tính. Vì vậy với thời điểm hiện tại rõ ràng vẫn chưa có nghiên cứu nào làm căn cứ cho việc điều trị mất khứu giác ở người bệnh dương tính. Cho nên cách điều trị tốt nhất đối với tình trạng này đó chính là phòng ngừa mắc Covid -19 bằng cách thực hiện tốt 5K, giữ an toàn và chủng ngừa virus.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!

XEM THÊM: