Bé trai ở bãi xàu rối loạn tiêu hóa năm 2024

Trẻ bị rối loạn tiêu hoá là tình trạng mà ba mẹ nào cũng sẽ gặp phải trong hành trình nuôi con. Thông thường rối loạn tiêu hoá sẽ không gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ. Tuy nhiên, cha mẹ không được chủ quan, nên cho bé thăm khám bác sĩ nếu các triệu chứng diễn ra quá thường xuyên và không có dấu hiệu thuyên giảm.

Tiêu chảy là một trong những vấn đề trẻ thường mắc phải, nhất là các trẻ từ 6 tháng đến 2 tháng tuổi. Trẻ bị tiêu chảy dễ rơi vào tình trạng chán ăn, sụt cân, suy dinh dưỡng. Do đó, “Trẻ em bị tiêu chảy nên ăn gì, kiêng gì để cầm và nhanh lại sức” là vấn đề được bố mẹ đặc biệt quan tâm.

Bài viết này sẽ cung cấp cho bố mẹ những thông tin hữu ích, giúp bố mẹ có thể xây dựng một chế độ dinh dưỡng an toàn, phù hợp với trẻ bị tiêu chảy, giúp trẻ nhanh khỏi bệnh và ngăn ngừa các nguy cơ gây tiêu chảy cho trẻ.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Nguyễn Anh Duy Tùng – Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Nguyên tắc chung về dinh dưỡng cho trẻ bị tiêu chảy

Tiêu chảy là tình trạng trẻ đi tiêu nhiều hơn bình thường, phân lỏng như nước, có dịch nhầy, mùi hôi khó chịu. Tình trạng này có thể kéo dài đến 14 ngày, trong đó, các triệu chứng sẽ bắt đầu xuất hiện ồ ạt trong 2-3 ngày đầu. Điều quan trọng khi trẻ bị tiêu chảy là xác định nguyên nhân khiến trẻ bị tiêu chảy đẻ có phương hướng điều trị và chăm sóc hợp lý. ()

Đa số trẻ bị tiêu chảy đều có liên quan mật thiết với chế độ dinh dưỡng hằng ngày của trẻ như:

• Trẻ ăn phải thức ăn không được chế biến cẩn thận, nhiễm vi khuẩn hay có ký sinh trùng;
• Trẻ bị dị ứng, không thể tự chuyển hóa protein hay không dung nạp các loại đường;
• Trẻ ăn uống không khoa học, ăn dồn dập quá nhiều thức ăn gây tác động xấu đến hệ tiêu hóa,…

Ngoài ra, trẻ có thể bị tiêu chảy do một số bệnh lý như nhiễm trùng đường hô hấp, hội chứng kích ruột, viêm ruột, bệnh Celiac,… hoặc do một số loại thuốc kháng sinh.

Chế độ dinh dưỡng phù hợp sẽ giúp trẻ ngăn ngừa các nguy cơ tiêu chảy

Để điều trị và ngăn ngừa các nguy cơ khiến trẻ bị tiêu chảy, ngoài việc cho trẻ uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ, mẹ cần cho trẻ thực hiện chế độ dinh dưỡng phù hợp.

• Đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi: Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi còn non yếu, trẻ nên được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ hoàn toàn. Sữa mẹ sẽ không làm tình trạng tiêu chảy của trẻ trở nên tồi tệ hơn mà nó hỗ trợ hệ tiêu hóa, giảm nhẹ các triệu chứng và giảm nguy cơ mắc bệnh cho trẻ. Hơn nữa, mẹ nên tăng số cữ bú cho trẻ để đảm bảo trẻ vẫn được cung cấp đủ chất dinh dưỡng và không bị mất nước do bệnh gây ra.
• Đối với trẻ trên 6 tháng tuổi: Lúc này trẻ đã bắt đầu ăn dặm và dần có thể ăn theo thực đơn tương tự như người lớn khi trẻ đã được hơn 2 tuổi. Tuy nhiên, việc chế biến và lựa chọn thực phẩm cần đảm bảo an toàn, vệ sinh, thức ăn được nấu kỹ để tránh khiến trẻ bị tiêu chảy. Bên cạnh đó, mẹ nên loại bỏ các thức ăn có thể khiến trẻ bị dị ứng, ngộ độc dẫn đến tiêu chảy ra khỏi chế độ dinh dưỡng của trẻ.

Trẻ em bị tiêu chảy nên ăn gì?

Tiêu chảy là nguyên nhân khiến trẻ biếng ăn, còi cọc, nhẹ cân, bị suy dinh dưỡng. Hơn nữa, tình trạng tiêu chảy kéo dài ở trẻ có thể khiến trẻ bị mất nước nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Để cải thiện tình trạng này, mẹ nên thay đổi chế độ dinh dưỡng cho trẻ, chia nhỏ bữa ăn để trẻ dễ tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả hơn.

1. Gừng

Gừng được xem là “thần dược” trong việc hỗ trợ điều trị các vấn đề về tiêu hóa. Trong tiêu chảy, gừng có tác dụng giảm nhu động ruột, giúp chất thải đi qua đường tiêu hóa chậm hơn. Ngoài ra gừng còn giảm quá trình sinh hơi của vi khuẩn ở dạ dày, ruột. Từ đó giảm nhẹ các triệu chứng buồn nôn, tiêu chảy hay đầy hơi.

Tại Việt Nam, mẹ có thể dễ dàng mua gừng tại các chợ, siêu thị gần nhà, sau đó gọt vỏ, vệ sinh sạch sẽ, thái lát mỏng, ngâm trong cốc nước ấm rồi cho trẻ uống. Điều này không chỉ giúp tình trạng tiêu hóa của trẻ giảm nhẹ mà còn giúp trẻ cảm thấy thoải mái, dễ chịu hơn.

Gừng có tác dụng hỗ điều trị tiêu chảy hiệu quả

2. Ăn gạo trắng

Gạo là thực phẩm thân thuộc đối với các gia đình Việt, dễ tiêu hóa và mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe như tạo điều kiện cho lợi khuẩn phát triển, giúp nhu động ruột hoạt động bình thường, làm se và giúp phân cứng hơn, từ đó, giảm nhẹ các triệu chứng tiêu chảy.

Ngoài ra, gạo còn là nguồn cung cấp năng lượng tuyệt vời cho các hoạt động hằng ngày vì nó chứa nhiều carbohydrate. Do đó, mẹ không nên bỏ qua gạo khi trẻ bị tiêu chảy. Thay vào đó, mẹ nên dùng gạo để nấu cháo, cơm cho trẻ ăn. Lưu ý, mẹ chỉ nên dùng gạo trắng và nên tránh dùng gạo lứt vì gạo lứt chứa nhiều chất xơ có thể khiến tình trạng tiêu chảy của trẻ trở nên tồi tệ hơn.

3. Ăn bánh mì

Ngoài gạo, mẹ có thể cho trẻ ăn bánh mì trắng để giúp trẻ cảm thấy no nhưng không khiến trẻ bị đầy bụng. Bánh mì sẽ giúp trẻ giữ nước trong cơ thể, ngăn ngừa tình trạng đi tiêu nhiều lần trong ngày.

Bên cạnh đó, mẹ có thể bôi thêm một lớp bơ ít béo lên bánh mì để tạo mùi thơm cho bánh mì, giúp món ăn thơm ngon và hấp dẫn hơn. Điều này còn có tác dụng kích thích vị giác của trẻ, giúp trẻ ăn ngon miệng hơn, hỗ trợ hệ tiêu hóa và tốt cho sức khỏe của trẻ.

4. Ăn súp gà hoặc cháo gà

Súp hoặc cháo gà là món ăn thường được bố mẹ lựa chọn cho trẻ khi trẻ bị tiêu chảy. Súp và cháo được nấu loãng, mềm sẽ giúp trẻ dễ tiêu hóa, bù nước, đồng thời cung cấp chất dinh dưỡng cho trẻ, giúp trẻ nhanh khỏi bệnh.

5. Khoai tây

Khoai tây không chỉ chứa nhiều tinh bột mà còn chứa một lượng lớn kali và chất xơ hòa tan. Việc ăn các món ăn được chế biến từ khoai tây như khoai tây luộc, súp khoai tây, khoai tây hầm,… sẽ giúp hỗ trợ hệ tiêu hóa và cải thiện tình trạng tiêu chảy của trẻ. Do đó, khi trẻ bị tiêu chảy, mẹ nên bổ sung khoai tây vào chế độ dinh dưỡng của trẻ.

6. Các loại thịt

Thịt là nguồn thực phẩm cung cấp protein giúp cơ thể khỏe khoắn, cân bằng các dưỡng chất trong cơ thể. Vì vậy, khi trẻ bị tiêu chảy, mẹ nên đảm bảo cung cấp đủ lượng protein trong thực đơn hằng ngày của trẻ thông qua các loại thịt như thịt gà, nạc lợn, thịt bò,… Tuy nhiên, mẹ nên ninh nhừ, luộc hoặc hấp thịt, hạn chế làm các món chiên rán, nhiều dầu mỡ vì điều này sẽ gây cản trở hệ tiêu hóa, khiến tình trạng tiêu chạy trở nên nghiêm trọng hơn.

7. Sữa chua

Sữa chua là thực phẩm mang hỗ trợ hệ tiêu hóa thường được sử dụng. Thông thường, tình trạng tiêu chảy ở trẻ được gây ra do sự mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột khiến vi khuẩn có hại tăng nhanh. Tuy nhiên, bằng cách giải phóng hàng tỷ lợi khuẩn vào hệ thống đường ruột, sữa chua sẽ giúp cân bằng lại hệ thống vi sinh này, hỗ trợ hệ tiêu hóa và giảm nhẹ tình trạng tiêu chảy.

Sữa chua cung cấp lợi khuẩn, giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn

8. Chuối

Hàm lượng kali trong chuối sẽ bổ sung lượng điện giải mà cơ thể bị mất đi do tiêu chảy. Không những thế, chuối còn chứa chất xơ hòa tan (pectin) giúp cơ thể hấp thu các chất lỏng dư thừa trong ruột trẻ. Ngoài ra, chuối còn chứa một loại chất xơ khác là inulin cũng có tác dụng hỗ trợ hệ tiêu hóa, tạo điều kiện cho các lợi khuẩn phát triển.

9. Hồng xiêm

Từ xa xưa, hồng xiêm đã được xem là một loại trái cây có thể điều trị tiêu chảy hiệu quả cho trẻ. Loại quả này chứa một lượng lớn canxi, photpho, vitamin và các loại khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Hơn nữa, hồng xiêm còn chứa tanin và polyphenol giúp kích thích hệ tiêu hóa, làm sạch dạ dày và cải thiện tình trạng tiêu chảy ở trẻ.

10. Ổi

Trong ổi có chứa tanin và vitamin C giúp trẻ cải thiện cái triệu chứng của tiêu chảy, tăng cường hệ miễn dịch.

11. Táo

Táo là loại trái cây chứa nhiều chất xơ, trong đó có chất xơ hòa tan pectin mang đến nhiều lợi ích cho trẻ bị tiêu chảy. Tuy nhiên, vì chứa nhiều loại chất xơ nên bố mẹ nên nấu chín táo trước khi cho trẻ ăn. Điều này sẽ giúp cho hệ tiêu hóa còn yếu của trẻ không phải hoạt động quá nhiều, đồng thời, trẻ có thể dễ dàng hấp thu các dưỡng chất và lượng đường có sẵn trong táo.

Trẻ em bị tiêu chảy kiêng ăn gì?

Bên cạnh những loại thực phẩm có lợi cho trẻ khi trẻ đang bị tiêu chảy, mẹ cũng nên chú ý loại bỏ các thực phẩm khiến các triệu chứng tiêu chảy của trẻ trở nên nghiêm trọng, khó điều trị hơn. (2)

1. Sữa và các thực phẩm làm từ sữa chứa lactose

Trong một số trường hợp, trẻ có thể mắc các bệnh lý như bất dung nạp lactose hay dị ứng đạm sữa bò khiến trẻ bị tiêu chảy. Do đó, khi trẻ bị tiêu chảy, bố mẹ vẫn nên cho trẻ uống sữa nhưng lưu ý phải chọn loại sữa không chứa lactose và không dùng các sản phẩm làm từ sữa bò nếu trẻ bị dị ứng đạm sữa bò. Mẹ có thể gặp bác sĩ hoặc các chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn các loại sữa mà trẻ có thể dùng.

Trẻ bị tiêu chảy nên kiêng sữa bò, sữa công thức

2. Hạn chế một số loại trái cây và nước ép

Một số loại trái cây như đào, lê, mận,… chứa nhiều loại đường, khiến trẻ gặp khó khăn khi tiêu hóa. Trẻ bị đầy hơi và khiến tình trạng tiêu chảy trở nên nghiêm trọng hơn. Hơn nữa, chúng chứa nhiều chất xơ khiến hệ tiêu hóa phải hoạt động nhiều hơn khiến trẻ bị tiêu chảy nặng hơn. Vì vậy, mẹ nên tránh cho trẻ sử dụng các loại trái cây và nước ép từ các loại trái cây này.

3. Các loại thủy hải sản

Trẻ bị tiêu chảy không nên ăn các loại hải sản vì chúng chứa các protein dễ gây kích ứng cho trẻ, khiến trẻ bị dị ứng, đau bụng và nôn trớ. Bên cạnh đó, lớp nhầy trên bề mặt và mùi tanh của hải sản là điều kiện thuận lợi cho các loại vi khuẩn có hại cho đường ruột phát triển, điển hình như vi khuẩn salmonella và shigella.

4. Các thực phẩm chiên xào

Lượng dầu mỡ trong thực phẩm chiên xào như khoai tây chiên, thịt xào,… gây ra những tác động xấu đến hệ tiêu hóa và sức khỏe của trẻ. Chúng làm suy yếu hệ vi sinh vật đường ruột và là nguyên nhân khiến trẻ bị đau bụng, đầy hơi và tiêu chảy. Do đó, bố mẹ không nên cho trẻ ăn nhiều các thực phẩm chiên xào, nhất là khi trẻ đang bị tiêu chảy.

Những lưu ý dành cho cha mẹ khi chăm sóc trẻ

Bên cạnh chế độ dinh dưỡng hằng ngày của trẻ, để trẻ giúp trẻ nhanh hồi phục sức khỏe, khi chăm sóc cho trẻ tiêu chảy, bố mẹ cần ghi nhớ những lưu ý sau:

1. Cho trẻ uống đủ nước

Tiêu chảy khiến trẻ đi tiêu nhiều lần trong ngày, nhanh chóng bị mất nước và các chất điện giải (natri, kali, canxi và magie). Nếu trẻ không được chăm sóc đúng cách và hỗ trợ kịp thời, tình trạng mất nước nghiêm trọng có thể khiến trẻ đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí là có nguy cơ cao tử vong.

Chính vì vậy, khi trẻ bị tiêu chảy, bố mẹ cần chú ý cho trẻ uống nhiều nước, đảm bảo trẻ đã được cung cấp đủ nước cho cơ thể. Ngoài ra, mẹ có thể tư vấn và hỏi ý kiến bác sĩ về việc cho trẻ uống các dung dịch bù nước và điện giải bằng oresol.

Trẻ bị tiêu chảy cần được bổ sung đủ nước

2. Bổ sung men vi sinh

Hội Nhi khoa Việt Nam khuyến cáo, mẹ nên cho trẻ sử dụng 200-250mg sản phẩm chứa men vi sinh Saccharomyces Boulardii để hỗ trợ điều trị tiêu chảy. Việc bổ sung này sẽ làm tăng lượng vi khuẩn có lợi trong hệ thống đường ruột, giúp trẻ ăn ngon miệng và tiêu hóa tốt hơn. Do đó, khi trẻ bị tiêu chảy, mẹ có thể hòa sản phẩm chứa loại nấm men này vào cháo hay các loại nước uống của trẻ với nhiệt độ thích hợp rồi cho trẻ uống.

3. Tránh tự ý cho trẻ dùng thuốc cầm tiêu chảy và thuốc kháng sinh

Thông thường, thuốc kháng sinh chỉ được dùng để điều trị khi trẻ bị tiêu chảy do vi khuẩn gây ra và dùng thuốc cầm tiêu chảy cho trẻ có thể khiến quá trình đào thải độc tố của trẻ trở nên khó khăn hơn. Do đó, mẹ không nên tự ý cho trẻ sử dụng các loại thuốc cầm tiêu chảy hay thuốc kháng sinh. Điều này có thể khiến tình trạng bệnh của trẻ trở nên nghiêm trọng hơn và gây ra nhiều tác dụng phụ cho trẻ.

4. Chú ý theo dõi các triệu chứng của trẻ

Khi trẻ bị tiêu chảy, bố mẹ cần theo dõi và ghi nhớ lại các triệu chứng của trẻ như thời gian bắt đầu tiêu chảy, tần suất đi tiêu, sự thay đổi màu sắc và chất lượng phân,… và ghi chép lại chi tiết các bữa ăn hằng ngày của trẻ. Điều này có thể giúp bác sĩ phát hiện ra nguyên nhân gây tiêu chảy, từ đó, cho lời khuyên, hướng dẫn cách chăm sóc và điều trị phù hợp cho trẻ.

5. Kiểm tra phân của trẻ mỗi ngày

Trẻ bị tiêu chảy sẽ có phân lỏng như nước, mùi hôi khó chịu nhưng nếu phân màu đen hoặc phân lẫn máu, mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay. Bên cạnh đó, khi trẻ sốt cao trên 39 độ C, đi tiêu kéo dài, có biểu hiện mất nước (không đi tiểu trong vòng 3 giờ, khóc không có nước mắt, môi khô,…) mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra và hỗ trợ điều trị ngay.

Qua những chia sẻ về thắc mắc “Trẻ em bị tiêu chảy nên ăn gì, kiêng gì?”, hy vọng các bậc phụ huynh đã hiểu rõ hơn về cách chăm sóc và chế độ dinh dưỡng khi trẻ bị tiêu chảy. Và nếu có thắc mắc, hãy liên hệ với các chuyên khoa Nhi, BVĐK Tâm Anh TPHCM để được tư vấn chi tiết.