Vì sao có hiện tượng ngáp?
T.Thùy
08:00 23/12/2018Theo Medical News Today, ngáp là một phản xạ không tự nguyện, miệng mở to, hít thở sâu và khí tràn vào phổi. Khi đó màng nhĩ căng ra, mắt nhắm chặt và bị chảy nước.
Ngáp thường xảy ra trước hoặc sau khi ngủ nên được xem là một dấu hiệu của sự mệt mỏi. Em bé có thể ngáp, ngay cả trong bụng mẹ. Ngáp cũng xảy ra thường xuyên ở những người đang làm những việc nhàm chán hoặc tẻ nhạt. Ngáp dường như còn lây giữa người và các động vật khác.
Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này là do sự thay đổi trạng thái của con người. Ngáp là dấu hiệu của buồn ngủ hoặc buồn chán, mặc dù điều này không phải lúc nào cũng đúng. Khi ngáp, cơ thể thường mệt mỏi, nhịp tim tăng lên.
Chúng ta có thể ngáp trước khi đi ngủ là dấu hiệu cho thấy cơ thể chuẩn bị được nghỉ ngơi hoặc thiếu năng lượng. Ngoài ra, chúng ta có thể ngáp sau khi tập thể dục hoặc thể thao. Đây là dấu hiệu của việc chuyển từ năng lượng cao sang năng lượng thấp trong não. Ngáp thường vô hại, nhưng quá mức có thể là dấu hiệu một vài rối loạn trong cơ thể, nhất là dây thần kinh phế vị.
Chủ đề: Vì sao Hiện tượng ngáp ngủ
Tại sao chúng ta không thể chống lại những cơn ngáp sau khi nhìn thấy người khác ngáp? Các nhà khoa học cho biết, đó chính là hiện tượng "ngáp lây".
>>> Những lợi ích “khó tin” khi bạn ngáp ngủ
Trước khi trả lời cho câu hỏi tại sao chúng ta hay bị "ngáp lây", hãy tìm hiểu về nguồn gốc của hành vi ngáp thông thường.
Các nhà nghiên cứu trên trang MNN giải thích, ngáp là hành động không cố ý, nó làm cho miệng bạn mở to ra và hít thở thật sâu. Khi đó khí tràn vào phổi, làm cơ bụng hóp lại và cơ hoành bị đẩy xuống. Hành vi ngáp kết thúc khi bạn tống một lượng khí ra ngoài qua miệng. Nhiều nghiên cứu cho thấy ngay cả những bào thai trong bụng mẹ cũng ngáp, điều đó chứng tỏ đó là hành động không cố ý.
Ngáp ngủ nhiều có thể là dấu hiệu bệnh tim. [Ảnh: MNN]
Câu hỏi tại sao con người và động vật có hành vi ngáp là vấn đề gây tranh luận trong nhiều thế kỷ. Một số lý thuyết cho rằng ngáp là do não thiếu ôxy hoặc vì cảm thấy nhàm chán và buồn ngủ.
Mới đây các nghiên cứu phát hiện ra ngáp còn là một cách của cơ thể để hạ nhiệt não. Nghiên cứu năm 2007 thực hiện tại ĐH New York ở Albany kết luận người ta ngáp nhiều hơn khi não có khả năng bị nóng lên.
Nhóm nhà khoa học thực hiện nghiên cứu bằng việc tìm hiểu hiện tượng ngáp dây chuyền tức là ngáp lây từ người này sang người khác. Họ yêu cầu một nhóm người tham gia nghiên cứu đi vào phòng riêng và xem những video của những người có hành vi cư xử không rõ ràng, chẳng hạn vừa cười vừa ngáp. Tham dự viên được yêu cầu chỉ thở bằng mũi hoặc đặt những gói nước đá lên đầu, cả hai hành động này đều làm mát não. Trong trường hợp này, việc ngáp truyền từ người này sang người khác gần như không có. Qua đây có thể cho thấy khi não được làm mát thì mọi người sẽ không ngáp.
Một câu hỏi khác được đặt ra là tại sao con người lại ngáp, nó có giống như những phản xạ khác như ho, hắt hơi, và có lây không?
Giới khoa học từ lâu tin rằng việc ngáp lây từ người này sang người khác là một dấu hiệu của sự đồng cảm. Có rất nhiều nghiên cứu cũng cho thấy điều này. Đặc biệt, bạn càng có khả năng “bắt một cái ngáp” từ một ai đó thì chứng tỏ bạn càng gần gũi với người ấy. Chẳng hạn, bạn dễ bị lây ngáp từ chồng mình hơn là từ một người phụ nữ tình cờ gặp trong cửa hàng tạp hóa.
Riêng ở những đứa trẻ bị bệnh tự kỷ [sự đồng cảm của chúng rất yếu] nên dường như không có khả năng “bắt một cái ngáp” từ người khác. Nguyên nhân là sự suy giảm của “tế bào thần kinh gương” hay “tế bào phản ảnh” trong não trẻ, những tế bào này có vai trò phản ứng lại với sự việc đang xảy ra xung quanh.
Điều thú vị là hiện tượng lây ngáp không phổ biển trong thế giới động vật, vì hầu hết động vật không có khả năng đồng cảm như con người [ngoại trừ tinh tinh]. Nhưng riêng loài chó có khả năng ngáp sau khi chủ của nó ngáp, chứng tỏ loài động vật này có khả năng cảm nhận sự việc xung quanh cao hơn những loài khác. Đó là sự thật và nhiều người nuôi chó đã khẳng định là đúng như thế.
Mặc dù ngáp là vô hại, nhưng ngáp quá nhiều có thể là dấu hiệu của cơn đau tim hoặc chảy máu trong và xung quanh động mạch chủ [động mạch chính của tim]. Nếu bạn hay ngáp kết hợp với một số triệu chứng đau tim như có cảm giác một vật gì đó đang đè lên ngực khiến bạn khó thở, hãy đến bệnh viện ngay lập tức. Tất nhiên, ngáp quá nhiều cũng cho thấy bạn quá mệt mỏi. Nếu nghi ngờ bị bệnh tim, hãy thả lòng cơ thể và thử một giấc ngủ ngắn xem sao.
Nếu bạn liên tục ngáp trong một khoảng thời gian ngắn, trong khi bạn không cảm thấy mệt mỏi, thì tốt hơn hết là bạn nên đi kiểm tra gan bởi vì gan có vấn đề cũng có thể dẫn đến ngáp nhiều.
Một nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng những người bị bệnh đa xơ cứng thường bị rối loạn chức năng điều nhiệt, nghĩa là người bệnh không có khả năng để kiểm soát nhiệt độ của cơ thể, từ đó dẫn đến những cơn ngáp dài và liên tục.
Một lý do khác khiến bạn ngáp quá nhiều có thể là do viêm não gây ra bởi một cơn đột quỵ. Mặt khác, một nghiên cứu mới nhất cho thấy ngáp quá nhiều là một triệu chứng ở những bệnh nhân đang bị tổn thương ở thân não.
Nhiều người sẽ ngạc nhiên nhưng một trong những lý do khiến bạn ngáp quá nhiều có thể là do bệnh động kinh. Điều này là do kích thích não gửi tín hiệu bất thường, dẫn đến mất kiểm soát trong hành vi, trong đó có thể gồm cả việc ngáp quá nhiều.
Thuốc men bạn uống cũng có thể là nguyên nhân khiến bạn cảm thấy mệt mỏi và ngáp nhiều. Nếu các loại thuốc làm bạn cảm thấy buồn ngủ và ngáp nhiều, thì bạn nên gặp bác sĩ để kiểm tra sức khỏe.
Trong nhiều trường hợp, ngáp quá nhiều có thể là do rối loạn giấc ngủ. Thiếu ngủ có thể làm bạn ngáp nhiều trong khi bạn đang tỉnh táo.
Một lý do phổ biến khiến chúng ta ngáp nhiều là do căng thẳng và mệt mỏi. Đây là một trong những lý do chính tại sao tất cả chúng ta cảm thấy buồn ngủ và ngáp quá nhiều.
[Dân trí] - Chúng ta thường ngáp khi buồn ngủ, mệt mỏi và thậm chí đôi khi cái ngáp xuất hiện không vì một lý do nào cả. Và mặc dù là một hành động quá đỗi quen thuộc, nhưng liệu bạn có hiểu được tại sao con người lại ngáp và ngáp để làm gì?
Không chỉ đơn thuần là một hành động vô thức khi chúng ta mệt mỏi hay buồn ngủ, “ngáp” còn có tính chất lan truyền. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, bình quân con người ngáp khoảng 8 lần mỗi ngày.
Tuy nhiên, nếu bạn dành thời gian ở bên cạnh một người hay ngáp hoặc thậm chí là đọc sách báo, xem tranh ảnh hay TV có liên quan đến việc ngáp, thì dám chắc số lần ngáp trong ngày đó của bạn sẽ tăng lên đáng kể. Và mặc dù là một hành động quá đỗi quen thuộc với tất cả chúng ta, nhưng liệu có mấy ai hiểu được tại sao con người lại ngáp và ngáp để làm gì?
Trên thực tế, đã có hẳn một công trình nghiên cứu, được thực hiện vào năm 2007, chỉ để giải đáp cho câu hỏi trên. Cụ thể, theo giáo sư tâm lý học Andrew Gallup- người thực hiện đề tài, con người ngáp nhằm mục đích điều hòa nhiệt độ của cơ thể và bộ não.
Theo đó, khi mở miệng ra để ngáp, hàm của chúng ta sẽ phải đưa xuống vị trí gần như thấp nhất, khiến lượng không khí được đưa vào bên trong cơ thể đạt mức cận cực đại. Lượng khí mát tức thời này sẽ nhanh chóng “hạ nhiệt” các mạch máu đang hoạt động với cường độ cao trong người chúng ta.
Để củng cố cho suy luận này, trong thí nghiệm của mình, Gallup đã thử sưởi ấm các tình nguyện viên và kết quả là cường độ ngáp của họ đã tăng lên đáng kể, so với khi thực hiện với điều kiện thí nghiệm ban đầu. Ngược lại, khi được làm mát hay đặt một túi chườm đá lên trán, số lượng của những cái ngáp lại giảm đi trông thấy.
Áp dụng kết quả nghiên cứu này vào thực tế, có thể dễ dàng hình dung rằng, sau một ngày làm việc mệt mỏi, cơ thể cũng như bộ não sẽ bị đốt nóng bởi quá trình vận hành. Do đó, những cái ngáp sẽ xuất hiện để làm mát “bộ máy sinh học” của chúng ta.
Về hiện tượng ngáp có thể lây truyền, các chuyên gia có một giả thiết cho rằng, đây là một sự tự phỏng đoán của bộ não, bởi khi thấy người khác có nhu cầu làm mát cơ thể bằng việc ngáp, trung ương thần kinh của chúng ta sẽ nghĩ rằng bản thân cũng cần hạ nhiệt và ngáp theo.
Tại sao con người lại ngáp
Thảo Vy
Theo Britanica