Vì sao lại có mưa đá

Mưa đá là một hiện tượng thời tiết cực đoan có nhiều nguy hiểm, nhất là nó có ảnh hưởng đến cơ sở vật chất cũng như cây cối. Vậy tại sao có mưa đá? Làm thế nào để nhận biết sắp có mưa đá xảy ra? Những câu hỏi về hiện tượng này sẽ được giải đáp đầy đủ và chi tiết trong bài viết sau đây.

I. Hiện tượng mưa đá là gì?

Mưa đá giải thích một cách dễ hiểu chính là hiện tượng mưa dưới dạng hạt hoặc cục băng có hình dáng và kích thước khác nhau do đối lưu cực mạnh từ các đám mây dông gây ra. Kích thước của những hạt mưa đá có thể từ từ 5 mm đến hàng chục cm, thường cỡ khoảng một vài cm, thường hạt mưa này sẽ có dạng hình cầu không cân đối. Mưa đá sẽ rơi xuống xen lẫn cùng với cơn mưa rào thông thường, tuy nhiên thời gian xảy ra cơn mưa này khá ngắn chỉ khoảng 5-10 phút, lâu nhất cũng chỉ giao động trong 20-30 phút.

Những cơn mưa đá thường sẽ xuất hiện ở một số vùng núi hay khu vực giáp núi, giáp biển. Vùng đồng bằng cũng có thể gặp hiện tượng này nhưng nó khá hiếm. Tại Việt Nam, những cơn mưa đá xảy ra cả trong mùa hè và tại khắp các vùng miền núi. Đặc biệt là các tỉnh vùng núi phía Bắc thường có mưa đá vào khoảng tháng 1 đến tháng 5, nhiều nhất là từ tháng 3 đến tháng 5. Nguyên nhân xảy ra mưa đá nhiều vào khoảng thời gian trên là do các đợt front lạnh cực mạnh tràn về nhanh.

II. Tại sao có mưa đá?

1. Lý giải câu hỏi tại sao có mưa đá

Hiện tượng mưa đá chủ yếu hình thành vào thời điểm các tháng chuyển  tiếp giữa mùa lạnh sang mùa nóng [tháng 4, 5 và 6] hoặc giữa mùa nóng sang mùa lạnh [tháng 9, 10 và 11]. Thời điểm chuyển giao mùa này, các dòng không khí lên xuống mãnh liệt [hay còn gọi là đối lưu] là nguyên nhân tạo ra những cơn mưa đá.

Hơn nữa, thời điểm mùa hè ở Việt Nam đặc trưng với khí hậu nóng ẩm, nắng gay gắt nên hàm lượng hơi nước trong không khí rất cao. Trong lúc đó, khí quyển ở tầng thấp nhận được nhiều nhiệt năng sẽ nóng lên, hình thành cột không khí dưới nóng trên lạnh. Lúc này, sự lên xuống lãnh liệt của các dòng không khí đã làm phát sinh và tạo ra những đám mây vũ tích có khả năng sẽ gây ra những cơn mưa đá.

Các luồng không khí đẩy những đám mây gần mặt đất bốc lên cao thì phân trên đám mây thường sẽ có nhiệt độ giao động dưới -20 độ C, với nhiệt độ này hơi nước chứa trong đám mây sẽ kết tinh thành những hạt băng nhỏ. Do nhiều nguyên nhân tác động nên những tầng mây ở dưới thấp bị nhưng kết thành băng, sau đó nó lại biến thành các giọt nước có độ lạnh dưới 0 độ C. Lúc này, các luồng không khí không ngừng bốc lên cao và đưa theo lên tầng trên của các đám mây một khối lượng lớn các giọt nước lạnh. Sau đó, những hạt nước này đông kết cùng với các hạt băng đang tồn tại ở tầng trên và làm cho thể tích của các hạt băng ngày càng tăng lên và đến khi trọng lượng của những hạt này đạt đến một mức độ nhất định thì chúng sẽ rơi xuống.

Những hạt băng rơi từ tầng mây cao xuống tầng mây thấp sẽ khiến cho mặt ngoài của lớp băng được bao bọc thêm bằng một lớp màng nước, trong lúc này các luồng nước khi mạnh khi yếu đang không ngừng bốc lên cũng đồng thời tác động vào. Mặc dù chịu nhiều cản trở nhưng các luồng không khí cũng không thể nào giữ lại được những hạt băng này trên cao, chính vì vậy mà chúng tiếp tục rơi xuống và gây ra những trận mưa đá.

2. Các dạng mưa đá

Hiện nay, mưa đá chủ yếu có hai dạng như sau:

• Mưa đá nhỏ: Dạng mưa đá này những hạt nước đá hầu hết đều trong suốt có hình cầu và đôi khi là hình nón, đường kính của những hạt đá này có thể bằng hoặc lớn hơn 5mm.
• Mưa đá: Hạt mưa đá của dạng này có thể trong suốt, hoặc đục 1 phần hay đục tất cả. Hình dạng của viên đá thường là hình cầu, hình nón không đồng đều. Kích thước của những hạt đá giao động từ 5mm đến 50mm. Cơn mưa đá này rơi xuống rời rạc hoặc cũng có thể kết thành màn không đều.

III. Những dấu hiệu nhận biết sắp xảy ra mưa đá và cách phòng tránh

1. Dấu hiệu nhận biết sắp xảy ra mưa đá

Như đã giải thích ở trên, mưa đá hình thành trong những đám mây đối lưu hay còn gọi là các đám mây dông mạnh. Chính vì vậy mà dấu hiệu của việc sắp xảy ra mưa đá cũng sẽ gần giống với dấu hiệu của các trận mưa rào mạnh ở trong các ổ mây dông mạnh. Cụ thể như sau:

• Trời nổi dông, gió, mây đen bao phủ bầu trời gần như kín tầm mắt, có dạng như bầu vú.
• Dông và gió dần mạnh lên và tạo ra tiếng “ù ù, ầm ầm” liên tục.
• Trời lắc rắc vài hạt mưa rào và cảm thấy nhiệt độ không khí lạnh đi nhanh chóng.
• Ban đêm có sấm sét, gió đang thổi đều bỗng lặng đi, trời lạnh đột ngột.

Thực tế, để nhận biết và có cảnh báo về mưa đá trước một khoảng thời gian tương đối thường là rất khó, cơ quan khí tượng thủy văn cũng chỉ có thể đưa ra cảnh báo trước 1-2 giờ khi mưa đá xảy ra dựa vào sự phát triển của các đám mây dông.

Video ghi lại cảnh mưa đá lớn tại một số tỉnh Tây Bắc gây thiệt hại về cả tính mạng và tài sản:

2. Cách phòng tránh mưa đá

Mưa đá là một hiện tượng thời tiết cực đoan khá nguy hiểm và cũng vô cùng khó đoán, chính vì vậy mà người dân tại những khu vực có thể xảy ra mưa đá cần có những biện pháp phòng tránh như sau:

• Thường xuyên theo dõi những thông tin dự báo thời tiết để biết được khả năng có thể xảy ra mưa đá trên địa bàn.
• Khi thấy trời có những dấu hiệu sắp xảy ra mưa đá thì mọi người nên có những phương án trú, tránh an toàn cho cả người, vật nuôi và những vật dụng, máy móc.
• Đối với cây trồng thân yếu dễ bị dập nát, mọi người có thể dựng giàn che dọc theo luống, và nên làm giàn dạng mái hình tam giác sẽ giúp giảm tác động của hạt mưa đá khi va chạm. Điều này cũng giúp cho đá rơi xuống 2 bên mà không đâm thủng giàn che, tuy nhiên cần cắm cọc chống thật chắc chắn.
• Mái nhà cần được kiểm tra và gia cố lại thường xuyên, nên sử dụng các vật liệu chống chịu va đập như Polycarbonate tại các vị trí trọng yếu của mái.
• Thiết kế mái theo hình dáng dốc xuống hai bên để làm giảm lực tác động của mưa đá.

Trên đây là những thông tin giải thích cho câu hỏi tại sao có mưa đá và cách nhận biết cùng các biện pháp phòng tránh để giảm thiểu thiệt hại do mưa đá gây ra. Hi vọng những thông tin này sẽ giúp bạn hiểu thêm được một hiện tượng thời tiết cực đoan cần lưu ý trong cuộc sống.