Vì sao bị hắt xì hơi

Thật bất tiện khi đang giao tiếp với đối tác, đang nói chuyện với người yêu... lại dừng giữa chừng, che tay lên mũi để hắt xì hơi! Theo dân gian, mỗi lần bị hắt hơi, người đối diện phải chúc "sức khỏe" để mong rằng người hắt hơi không ốm.

Nguyên nhân hắt hơi

Hắt hơi xuất hiện khi niêm mạc mũi bị tác động bởi các yếu tố như lạnh, các chất kích thích [bụi, mùi hành cay, mùi nước hoa, phấn hoa, mùi thuốc nhuộm trong vải...]. Sau khi hắt hơi, có thể người đó lại trở lại hoàn toàn bình thường, hoặc hắt hơi cứ tiếp diễn sau đó sốt, chảy mũi, ngạt mũi, ho, khàn tiếng, thậm chí mất tiếng. Đôi khi chỉ cần thời tiết sắp thay đổi là những người này đã hắt hơi liên tục. Sự thay đổi nhiệt độ, độ ẩm trong môi trường hay sự nở rộ của các loài hoa xuân cũng khiến những người bị dị ứng mũi họng rất ngại, họ biết trước được rằng cứ đến mùa đó họ lại bị hắt hơi thường xuyên nên rất khó chịu mà không thể tránh được [trừ khi họ thay đổi môi trường sống]. Nhưng hoa đào và hoa mai lại rất ít khi gây dị ứng do đó những người có cơ địa dị ứng cũng không phải e dè khi tiếp xúc trực tiếp.

Nội soi mũi tìm nguyên nhân hắt hơi liên tục.

Hắt hơi có phải là dấu hiệu báo sắp ốm? 

Hắt hơi ảnh hưởng nhiều tới chất lượng cuộc sống của những người bệnh, nhất là những nghề thường xuyên phải giao tiếp trực tiếp. Ngày nay, do sự biến  đổi nhiều mặt của khí hậu cũng như cuộc sống hiện đại phải làm việc trong công sở - nơi có những phòng kính kín sử dụng điều hoà đã làm tăng số lượng người bị hắt hơi lên đáng kể. Người bệnh có thể hắt hơi từng cái một hoặc hắt hơi từng tràng, vài chục cái một lúc rất khó chịu. Hắt hơi hay xuất hiện vào buổi sáng khi vừa thức giấc hoặc đang từ ngoài bước vào phòng điều hoà. Căn cứ vào biểu hiện của hắt hơi, bác sĩ có thể phân loại một cách tương đối nguyên nhân gây hắt hơi là do viêm mũi vận mạch hoặc viêm mũi dị ứng. Hiện tượng hắt hơi thường kèm thêm dấu hiệu chảy mũi và ngạt tắc mũi, đau nhức đầu.

Như trên đã nói, hắt hơi là triệu chứng thường gặp ở những người bị mắc bệnh viêm mũi dị ứng, viêm mũi vận mạch, hơn nữa bệnh lại có tính chất gia đình. Khi khám thấy niêm mạc mũi của những người này thường phù nề, nhợt nhạt hoặc có màu tím nhạt, có thể có những khối gọi là polip do sự thoái hoá của niêm mạc mũi trong tình trạng bị viêm lâu ngày gây nên. Cần tìm đúng nguyên nhân để cắt dấu hiệu hắt hơi. Ở một số người bệnh, hắt hơi xuất hiện vào những mùa nhất định trong năm. Họ có thể phòng trước mùa bị bệnh khoảng một tháng bằng uống các thuốc kháng histamin H1 [telfast, clarityne...] hoặc dùng các thuốc steroid dạng xịt tại mũi như rhinocort, budenase, nasonex... Tránh những tác nhân mà khi tiếp xúc gây ngứa mũi mà mình bị.

Polip mũi gây hắt hơi.

Người có cơ địa dị ứng tự bảo vệ thế nào?

Những người hay bị hắt hơi như vậy phải biết tự bảo vệ mình bằng cách giữ ấm khi thời tiết chuyển mùa, đeo khẩu trang khi đi đường, tránh tắm và gội đầu vào buổi sáng, trước khi vào phòng điều hoà nên hít một hơi thật sâu sau đó thở ra khi bước chân vào phòng để không khí ấm hơn ngay khi hít hơi lần hai rồi quen dần với không khí đó... Nếu dấu hiệu đi cùng là ngạt mũi ngày càng tăng, dịch mũi chảy ra màu vàng xanh, phải điều trị kết hợp với kháng sinh, chống viêm sớm vì lúc này có thể bệnh đã chuyển sang giai đoạn của viêm xoang. Việc điều trị không kịp thời sẽ gây ra những biến chứng như viêm họng, viêm thanh khí, phế quản làm cho thời gian uống thuốc kéo dài và người bệnh sẽ lâu phục hồi. Trường hợp cần thiết chỉ định phẫu thuật nội soi cũng được đặt ra để giải quyết tình trạng polip mũi...

Điều trị viêm mũi dị ứng hay viêm mũi vận mạch cần giải thích rõ ràng với người bị bệnh vì phải có sự phối hợp chặt chẽ của bệnh nhân và thầy thuốc do quá trình điều trị thường kéo dài 3 - 6 tháng. Điểm lưu ý khi điều trị những bệnh nhân này là các thuốc kháng histamin rất dễ gây quen thuốc do đó việc điều trị duy trì dưới sự theo dõi chặt chẽ của thầy thuốc rất quan trọng đối với bệnh nhân.

ThS. Phạm Bích Đào

Một phần chức năng của mũi là làm sạch không khí bạn hít thở, đảm bảo rằng nó không có bụi bẩn và vi khuẩn. Trong hầu hết các trường hợp, mũi của bạn sẽ giữ bụi bẩn và vi khuẩn này trong chất nhầy. Sau đó, dạ dày của bạn sẽ tiêu hóa chất nhầy, giúp vô hiệu hóa bất kỳ kẻ xâm lược nào có thể gây hại.

Tuy nhiên, đôi khi, bụi bẩn và mảnh vụn có thể xâm nhập vào mũi và gây kích ứng các màng nhầy nhạy cảm bên trong mũi và cổ họng của bạn. Khi các màng này bị kích thích, bạn sẽ bị hắt hơi.

Triệu chứng thường gặp

Những dấu hiệu và triệu chứng của hắt hơi

Hắt xì;

Sổ mũi;

Ngứa, đỏ hoặc chảy nước mắt;

Nghẹt mũi;

Ngứa mũi, vòm miệng hoặc cổ họng;

Nhỏ giọt sau mũi;

Ho;

Áp lực và đau mặt;

Sưng tấy, da xanh dưới mắt của bạn;

Ở trẻ em, thường xuyên cọ xát mũi.

Trường hợp nhẹ có thể thỉnh thoảng chảy nước mũi, chảy nước mắt và hắt hơi. Trong những trường hợp nghiêm trọng, tình trạng này có thể kéo dài [mãn tính], dẫn đến hắt hơi dai dẳng, ho, nghẹt mũi, áp mặt, bùng phát bệnh chàm hoặc lên cơn hen suyễn nghiêm trọng.

Tác động của hắt hơi đối với sức khỏe

Hắt hơi có thể cản trở rất lớn đến tình trạng sức khỏe và chất lượng cuộc sống bệnh nhân.

Biến chứng có thể gặp khi hắt hơi

Viêm xoang. Tình trạng viêm liên tục [mãn tính] của các mô trong đường mũi do dị ứng với mạt bụi có thể gây tắc nghẽn các xoang, các hốc rỗng kết nối với đường mũi của bạn. Những vật cản này có thể khiến bạn dễ bị nhiễm trùng xoang [viêm xoang].

Bệnh hen suyễn. Những người bị hen suyễn và dị ứng với mạt bụi thường gặp khó khăn trong việc kiểm soát các triệu chứng hen suyễn. Họ có thể có nguy cơ lên ​​cơn hen suyễn cần được điều trị y tế ngay lập tức hoặc chăm sóc khẩn cấp.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Một số dấu hiệu và triệu chứng như chảy nước mũi hoặc hắt hơi, tương tự như cảm lạnh thông thường. Đôi khi rất khó để biết bạn bị cảm lạnh hay dị ứng. Nếu các triệu chứng kéo dài hơn một tuần, bạn có thể bị dị ứng.

Nếu các dấu hiệu và triệu chứng của bạn nghiêm trọng - chẳng hạn như nghẹt mũi nghiêm trọng, thở khò khè hoặc khó ngủ - hãy gọi cho bác sĩ. Tìm kiếm sự chăm sóc khẩn cấp nếu tình trạng thở khò khè hoặc khó thở nặng lên nhanh chóng hoặc nếu bạn khó thở khi hoạt động tối thiểu.

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân dẫn đến hắt hơi

Hắt hơi có thể được kích hoạt bởi nhiều nguyên nhân, bao gồm:

• Chất gây dị ứng.

• Vi rút, chẳng hạn như cảm lạnh thông thường hoặc cúm.

• Chất kích ứng mũi.

• Hít phải corticosteroid qua đường xịt mũi.

• Cai thuốc.

Dị ứng

Dị ứng là một tình trạng cực kỳ phổ biến do phản ứng của cơ thể bạn với các sinh vật lạ. Trong những trường hợp bình thường, hệ thống miễn dịch của cơ thể bảo vệ bạn khỏi những kẻ xâm lược có hại như vi khuẩn gây bệnh.

Nếu bạn bị dị ứng, hệ thống miễn dịch của cơ thể bạn xác định các sinh vật vô hại thường là mối đe dọa. Dị ứng có thể khiến bạn hắt hơi khi cơ thể cố gắng tống khứ những sinh vật này ra ngoài.

Nhiễm trùng

Nhiễm trùng do vi rút như cảm lạnh thông thường và cúm cũng có thể khiến bạn hắt hơi. Có hơn 200 loại vi-rút khác nhau có thể gây ra cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp cảm lạnh đều do virushinovirus gây ra.

Nguyên nhân ít phổ biến hơn

Các nguyên nhân khác ít phổ biến hơn gây hắt hơi bao gồm:

• Chấn thương mũi.

• Ngưng một số loại thuốc, chẳng hạn như opioid.

• Hít phải chất kích thích, bao gồm cả bụi và hạt tiêu.

• Hít thở không khí lạnh.

• Hít corticosteroid qua thuốc xịt mũi.

• Tiếp xúc thường xuyên với khói thuốc lá.

• Ngoài ra, các tác nhân vật lý như ánh nắng mặt trời cũng có nguy cơ gây hắt xì hơi rất cao do phản xạ cơ quan.

Nguy cơ mắc phải

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc [bị] hắt hơi

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc Hắt hơi, bao gồm:

• Có tiền sử gia đình bị dị ứng. Bạn có nhiều khả năng phát triển sự nhạy cảm với mạt bụi nếu một số thành viên trong gia đình bạn bị dị ứng.
• Tiếp xúc với mạt bụi, phấn hoa, nấm mốc, lông thú vật, không khí lạnh, khói thuốc lá, khói chất đốt, hóa chất có mùi mạnh [nước hoa, hóa chất xịt phòng], không khí ô nhiễm
• Là một đứa trẻ hoặc một thanh thiếu niên. Bạn có nhiều khả năng bị hắt hơi trong thời thơ ấu hoặc đầu tuổi trưởng thành.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán hắt hơi

Để chẩn đoán hắt hơi, bác sĩ sẽ kiểm tra thể chất và khám lâm sàng bằng cách quan sát mũi và cổ họng người bệnh. Người bệnh cần trả lời các câu hỏi về bệnh sử cũng như các triệu chứng khác nếu có. Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện xét nghiệm dị ứng để tìm ra nguyên nhân gây hắt hơi hoặc hắt xì liên tục.

Phương pháp điều trị hắt hơi hiệu quả

Một trong số những cách làm giảm hắt hơi hiệu quả đó là hạn chế tiếp xúc với các tác nhân dễ gây kích ứng. Ngoài ra, bạn có thể thực hiện một vài hoạt động nhỏ để cải thiện các triệu chứng này như thường xuyên làm sạch bộ lọc máy lạnh, giữ cho phòng ốc luôn sạch sẽ, đeo khẩu trang khi đi ra ngoài đường,…

Trong trường hợp bệnh không thuyên giảm, bệnh nhân nên thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được hướng dẫn điều trị. Dựa vào nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị. Cụ thể như sau:

Với trường hợp viêm mũi dị ứng

Thuốc kháng histamin ở dạng uống và xịt là lựa chọn điều trị phù hợp nhất khi bệnh nhân bị viêm mũi dị ứng. Một số loại thuốc kháng histamin có kê đơn và không kê đơn phổ biến nhất là Cetirizine và Loratadine. Tuy không phải trường hợp nào thuốc kháng histamin cũng mang lại hiệu quả cho việc hắt hơi và sổ mũi, vì vậy sẽ có một số loại thuốc bổ trợ.

Trường hợp dị ứng

Nếu bạn bị dị ứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể khuyên bạn nên tiêm phòng dị ứng. Chụp dị ứng có chứa chiết xuất của các chất gây dị ứng đã được tinh chế. Để cơ thể bạn tiếp xúc với chất gây dị ứng với liều lượng nhỏ, có quy định sẽ giúp cơ thể bạn không phản ứng với chất gây dị ứng trong tương lai.

Các loai thuốc được sử dụng gồm

Thuốc chống dị ứng

Thuốc kháng histamine làm giảm sản xuất hóa chất của hệ thống miễn dịch có hoạt tính trong phản ứng dị ứng. Những loại thuốc này làm giảm ngứa, hắt hơi và sổ mũi. Thuốc viên kháng histamine không kê đơn, chẳng hạn như fexofenadine, loratadine, cetirizine và những loại khác, cũng như xi-rô kháng histamine cho trẻ em, đều có sẵn. Thuốc kháng histamine theo toa dùng dưới dạng xịt mũi bao gồm azelastine và olopatadine.

Thuốc corticosteroid được dùng dưới dạng xịt mũi có thể làm giảm viêm và kiểm soát các triệu chứng của bệnh sốt cỏ khô. Những loại thuốc này bao gồm fluticasone propionate,mometasone furoate, triamcinolone,ciclesonide và những loại khác. Corticosteroid dạng mũi cung cấp liều lượng thuốc thấp và có nguy cơ tác dụng phụ thấp hơn nhiều so với corticosteroid dạng uống.

Thuốc thông mũi có thể giúp thu nhỏ các mô bị sưng trong đường mũi của bạn và giúp bạn thở bằng mũi dễ dàng hơn. Một số viên thuốc trị dị ứng không kê đơn kết hợp thuốc kháng histamine với thuốc thông mũi. Thuốc thông mũi có thể làm tăng huyết áp và không nên dùng nếu bạn bị cao huyết áp nặng, bệnh tăng nhãn áp hoặc bệnh tim mạch. Ở nam giới bị phì đại tuyến tiền liệt, thuốc có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh. Nói chuyện với bác sĩ của bạn về việc bạn có thể dùng thuốc thông mũi một cách an toàn hay không.

Thuốc thông mũi không kê đơn được dùng dưới dạng xịt mũi có thể làm giảm nhanh các triệu chứng dị ứng. Tuy nhiên, nếu bạn sử dụng thuốc xịt thông mũi trong hơn ba ngày liên tiếp, nó thực sự có thể khiến tình trạng nghẹt mũi trở nên tồi tệ hơn.

Thuốc kháng leukotriene ngăn chặn hoạt động của một số hóa chất trong hệ thống miễn dịch. Bác sĩ có thể kê đơn montelukast, dạng viên nén. Các tác dụng phụ có thể xảy ra của montelukast bao gồm nhiễm trùng đường hô hấp trên, nhức đầu và sốt. Các tác dụng phụ ít gặp hơn bao gồm thay đổi hành vi hoặc tâm trạng, chẳng hạn như lo lắng hoặc trầm cảm.

Các liệu pháp khác

Liệu pháp miễn dịch. Bạn có thể “huấn luyện” hệ thống miễn dịch của mình không nhạy cảm với chất gây dị ứng. Liệu pháp miễn dịch được thực hiện thông qua một loạt các mũi chích ngừa dị ứng hoặc thuốc viên đặt dưới lưỡi [ngậm dưới lưỡi]. Một đến hai mũi tiêm hoặc viên uống hàng tuần khiến bạn tiếp xúc với liều lượng rất nhỏ của chất gây dị ứng - trong trường hợp này là các protein mạt bụi gây ra phản ứng dị ứng. Liều được tăng dần, thường trong khoảng thời gian từ ba đến sáu tháng. Cần tiêm phòng hoặc ngậm dưới lưỡi duy trì bốn tuần một lần trong ba đến năm năm. Liệu pháp miễn dịch thường được sử dụng khi các phương pháp điều trị đơn giản khác không khả quan.

Rửa mũi. Bạn có thể sử dụng bình rửa mũi hoặc bình bóp được thiết kế đặc biệt để xả chất nhầy đặc và chất kích thích ra khỏi xoang bằng nước muối đã chuẩn bị sẵn. 

Trường hợp nhiễm trùng

Với trường hợp nhiễm trùng đường hô hấp do cảm lạnh không phải do histamin gây ra thì việc dùng thuốc cũng có thể không giúp làm giảm triệu chứng. Tuy nhiên, bác sĩ có thể sử dụng Benadryl hoặc thuốc xịt mũi kháng cholinergic như Nasal Atrovent làm khô dịch tiết mũi và ngăn chặn chứng hắt xì hơi.

Tác nhân khác

Ngoài những tác nhân trên thì việc mũi bị dị ứng bởi các chất kích thích vật lý hoặc hóa học không thể dứt điểm bởi các dòng histamin truyền thống. Thay vào đó, các loại thuốc xịt mũi như steroid mũi, thuốc kháng cholinergic, thuốc kháng histamine chính là gợi ý để có thể điều tiết được triệu chứng khó chịu.

Chế độ sinh hoạt và phòng ngừa

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của hắt hơi

Chế độ sinh hoạt:

Tránh tiếp xúc với mạt bụi là chiến lược tốt nhất để kiểm soát dị ứng với mạt bụi. Mặc dù bạn không thể loại bỏ hoàn toàn mạt bụi khỏi ngôi nhà của mình, nhưng bạn có thể giảm đáng kể số lượng của chúng.

Đây là cách thực hiện: Sử dụng khăn trải giường chống chất gây dị ứng. Giữ nệm và gối của bạn trong vỏ bọc chống bụi hoặc ngăn chất gây dị ứng. Những tấm phủ này, được làm bằng vải dệt chặt chẽ, ngăn chặn mạt bụi bay vào hoặc thoát ra khỏi nệm hoặc gối. Vỏ hộp bọc lò xo trong vỏ chống chất gây dị ứng.

Chế độ dinh dưỡng:

Các loại cháo, súp: Món ăn này cung cấp nhiều chất dinh dưỡng, đạm và các vitamin từ rau củ quả. Món ăn có khả năng khôi phục thể trạng sức khỏe rất tốt. Không chỉ giúp người bệnh ăn dễ dàng, đồng thời cung cấp các chất dinh dưỡng giúp các tế bào bạch cầu chống lại sự hoạt động của virus và vi khuẩn hiệu quả hơn.

Trái cây giàu vitamin C: Vitamin C trong trái cây có tác dụng thúc đẩy quá trình tổng hợp protein miễn dịch, cải thiện các enzym chức năng trong cơ thể, tăng sức đề kháng và ngăn ngừa cảm lạnh. Các loại trái cây giàu vitamin có thể kể đến như cam, chanh, bưởi, quýt...

Bổ sung các gia vị có chất chống oxy hoá cao: Gừng tươi, tỏi, hành lá, tía tô... là những gia vị chứa chất chống oxy hóa cao. Các gia vị trên chứa chất kháng khuẩn, kháng virus, giúp trị cảm cúm hiệu quả và giúp người bệnh nhanh hồi phục sức khỏe.

Phương pháp phòng ngừa hắt hơi hiệu quả

Một trong những cách tốt nhất để tránh hắt hơi là tránh những thứ có thể khiến bạn hắt hơi. Bạn cũng có thể thực hiện một số thay đổi đơn giản trong nhà để giảm bớt chất kích thích.

Thay đổi các bộ lọc trên lò của bạn để giữ cho hệ thống lọc của nhà bạn hoạt động bình thường. Nếu nuôi thú cưng bị rụng lông, bạn có thể cân nhắc việc cắt lông hoặc đuổi chúng ra khỏi nhà nếu bộ lông của chúng khiến bạn quá phiền.

Bạn có thể diệt mạt bụi trên khăn trải giường và các loại khăn trải giường khác bằng cách giặt chúng trong nước nóng hoặc nước trên 130 ° F [54,4 ° C]. Bạn cũng có thể quyết định mua một máy lọc không khí để làm sạch không khí trong nhà của bạn.

Kiểm tra các bào tử nấm mốc, nguyên nhân có thể gây hắt hơi cho bạn. Nếu nấm mốc xâm nhập vào nhà của bạn, bạn có thể cần phải di chuyển.

Mua máy lọc không khí. 

Giữ ấm cho cơ thể khi thời tiết chuyển mùa.

Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân như khói bụi, phấn hoa, lông thú, thuốc lá.

Thường xuyên vệ sinh tai mũi họng để tránh vi khuẩn tiếp cận với chất nhầy.

• Mọi thông tin trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Việc sử dụng thuốc phải tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên môn.