Nghệ Thuật Quản TrịĐặng Thanh Tùng K36DQ2LI M UCùng với sự phát triển của nền sản xuất xã hội, nhu cầu liên kết con ngờivà phối hợp các hoạt động riêng rẽ ngày càng tăng lên. Trong tất cả các lĩnh vựccủa đời sống xã hội, con ngời phải dựa vào nỗ lực chung nh tổ, nhóm hoặc doanhnghiệp. Và ở đó ít nhiều đều cần đến một sự chỉ đạo và khi đó quản lý đợc xemlà một hệ thống bao gồm chủ thể quản lý và đối tợng quản lý. Sự quản lý đó đợcbắt nguồn từ tính chất cộng đồng dựa trên sự phân công lao động và hiệp tácnhằm đạt một mục tiêu chung. Quản lý có vai trò và tác dụng to lớn, nh CácMác nói " Vai trò của quản lý nh ngời chỉ huy dàn nhạc".Hoạt động quản lý là hết sức cần thiết trong mọi lĩnh vực của đời sống xãhội, là sự hợp tác có tổ chức, có mục đích của chủ thể quản lý. Để quản lý thànhcông thì cần phải có nghệ thuật quản lý. Vậy nghệ thuật quản lý là gì ? Cơ sởcủa nghệ thuật quản lý ở đâu ? Vì sao cần phải có nghệ thuật quản lý ? . Đó làđiều mà nhà quản lý trong tơng lai cần phải tìm hiểu.Trờng Đại học Thơng mại1Nghệ Thuật Quản TrịĐặng Thanh Tùng K36DQ2Nội dungI . khái niệm1.] quản lý là gì ?Quản lý là gì ? Có nhiều cách hiểu khác nhau: Có ngời cho rằng quản lýlà các hoạt động đợc thực hiện nhằm bảo đảm sự hoàn thành công việc quanhững nỗ lực của ngời khác. Có ngời lại cho rằng quản lý là công tác phối hợpcó hiệu quả các hoạt động của những cộng sự khác cùng chung một tổ chức.Hoặc cho rằng quản lý là một hoạt động thiết yếu đảm bảo phối hợp những nỗlực cá nhân nhằm đạt đợc các mục đích của nhóm .Nh vậy có thể hiểu: Quản lý là một loại hoạt động xã hội bắt nguồn từtính chất cộng đồng dựa trên sự phân công lao động và hiệp tác để làm một côngviệc nhằm đạt một mục tiêu chung. Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hớngđích của chủ thể quản lý lên các đối tợng và khách thể quản lý nhằm sử dụng cóhiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của tổ chức để đạt mục tiêu đặt ra trongđiều kiện biến động của môi trờng.Quản lý vừa là một khoa học, vừa là một nghệ thuật đồng thời là mộtnghề .Quản lý phải bao gồm các yếu tố sau đây:- Phải có ít nhất một chủ thể quản lý là tác nhân tạo ra các tác động và ítnhất là một đối tợng bị quản lý tiếp nhận trực tiếp các tác động của chủ thể quảnlý tạo ra và các khách thể khác chịu các tác động gián tiếp từ chủ thể quản lý, tácđộng có thể chỉ một lần và cũng có thể là liên tục nhiều lần. Muốn quản lý thànhcông trớc hết phải xác định rõ chủ thể, đối tợng và khách thể quản lý.- Phải có một mục tiêu và một quỹ đạo đặt ra cho cả đối tợng và chủ thể,mục tiêu này là căn cứ để chủ thể tạo ra các tác động. Điều này phải biết định hớng đúng từ đó tạo ra mục tiêu đúng.- Chủ thể phải thực hiện việc tác động và phải biết tác động. Vì vậy đòihỏi chủ thể phải hiểu đối tợng và điều khiển đối tợng một cách có hiệu quả.- Chủ thể có thể là một ngời, một nhóm ngời, một thiết bị - có địa chỉ rõràng, còn đối tợng có thể là con ngời [ một hoặc nhiều ngời ]. Chủ thể đó phải cóđịa chỉ đích thực để quy rõ quyền hạn, trách nhiệm của chủ thể.- Sự tác động của chủ thế đó vào đối tợng là ngời dới quyền và khách thể.Nh vậy, khách thể có thể là một tiềm năng nh môi trờng chính trị, xã hội, môi trờng văn hoá, sinh thái ..- Sự tác động của chủ thể lên đối tợng và khách thể nhằm đạt đợc mụcTrờng Đại học Thơng mại2Nghệ Thuật Quản TrịĐặng Thanh Tùng K36DQ2đích, mục tiêu nhất định.Tóm lại: Quản lý là sự tác động có huớng đích thờng xuyên của một chủthể quản lý lên đối tợng và khách thể nhằm đạt đợc mục tiêu đã định. Hiệu quảcủa sự tác động phải đợc lợng hoá. Vì vậy ngày nay khoa học quản lý đang đòihỏi những tính toán kết quả cụ thể thông qua các phơng pháp toán - một trongnhững phơng pháp quản lý có ý nghĩa thiết thực và quan trọng.2 .] nghệ thuật quản lý là gì ?Nghệ thuật quản lý là việc xem xét động tĩnh công việc quản lý [ thị trờng, khách hàng, đối thủ cạnh tranh, xu thế biến động của môi trờng vĩ mô, hiệntrạng và xu thế biến động của nội bộ hệ thống ] để chế ngự nó một cách có hiệuquả nhất, thực hiện thành công mọi ý đồ và kế hoạch hoạt động của hệ thống.Nghệ thuật quản lý là việc sử dụng các tiềm lực, cơ hội, phơng pháp quảnlý một cách có hiệu quả nhất để:- Chi phí đầu t ít, thu lại kết quả nhiều.- Giải quyết vấn đề nhanh gọn.- Che giấu đợc ý đồ, khắc phục đợc các yếu điểm.- Bảo đảm cho hệ thống phát triển ổn định.II . quản lý là một nghệ thuậtTính nghệ thuật của quản lý kinh doanh xuất phát từ tính đa dạng, phongphú của các sự vật và hiện tợng trong kinh tế, kinh doanh và trong quản lý; hơnnữa còn xuất phát từ bản chất của quản lý kinh doanh. Những mối quan hệ giữacon ngời [với những động cơ, tâm t, tình cảm khó định lợng ] luôn đòi hỏi nhàquản lý phải xử lý khéo léo, linh hoạt. Tính nghệ thuật của quản lý kinh doanhcòn phụ thuộc vào kinh nghiệm và những thuộc tính tâm lý cá nhân của từng ngời quản lý; vào cơ may và vận rủi Quản lý không những là một khoa học mà còn là một nghệ thuật. Vì hoạtđộng quản lý là một lĩnh vực thực hành, phải xử lý các tình huống cụ thể khácnhau nên phụ thuộc vào cá nhân chủ thể qua tài nghệ của từng ngời từ khả năngbẩm sinh, khả năng vận dụng các nguyên lý, khả năng đúc kết kinh nghiệm. Đólà cách giải quyết công việc trong điều kiện thực tại của tình huống mà lý luậnquản lý và sách vở không thể chỉ ra hết đợc, nghệ thuật sử dụng phơng pháp,công cụ, nghệ thuật dùng ngời, nghệ thuật giao tiếp ứng xử, nghệ thuật sử dụngcác mu kế và tiếp thu kinh nghiệm của ngời xa Nghệ thuât do kinh nghiệm đợctích lũy và còn do sự mẫn cảm, nhanh nhạy của từng ngời quản lý. Thực tiễn chothấy, nếu chỉ đơn thuần nắm lý thuyết quản lý, không nhanh nhạy trớc tìnhhuống bằng tài nghệ của mình thì sẽ dẫn tới giáo điều, bảo thủ, chạy theo mốt.Trờng Đại học Thơng mại3Nghệ Thuật Quản TrịĐặng Thanh Tùng K36DQ2Tự trói mình và bỏ lỡ thời cơ. Ngợc lại, nếu chỉ có một nghệ thuật bằng kinhnghiệm mà thiếu căn cứ khoa học và cơ sở thông tin thì mặc dù trong một số tìnhhuống có thể giải quyết nhanh gọn, nhng về lâu dài kết quả sẽ thiếu vững chắc,hoặc bó tay khi có những vấn đề lớn vợt ra khỏi tầm kinh nghiệm; do đó thànhcông hay thất bại chỉ còn trông chờ vào may rủi.Trong quản lý cũng nh trong các lĩnh vực thực hành khác, khoa học vànghệ thuật có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Khoa học càng tiến bộ thì nghệthuật càng hoàn thiện, và khi nghệ thuật càng cao sẽ thúc đẩy khoa học chínhxác hơn, hoàn thiện hơn. Điều đó đòi hỏi những nhà khoa học phải tiếp tục đisâu nghiên cứu những vấn đề lý luận của khoa học quản lý, và ngợc lại nhữngngời làm quản lý phải không ngừng học tập rèn luyện để nắm vững những kiếnthức quản lý để hoàn thiện hoạt động quản lý của mình bắt kịp với yêu cầu. Cáchtốt nhất để lĩnh hội nghệ thuật quản lý là nắm các nguyên tắc cơ bản của nó, kếthợp với quan sát phân tích kinh nghiệm cả thành công và thất bại của ngời khácrồi vận dụng vào thực tế của mình. Trong thời đại bùng nổ thông tin, thì hơn lúcnào hết nghệ thuật quản lý chính là nghệ thuật dùng ngời. Bởi vậy ngời ta aicũng có hai mặt tốt và xấu . Ngời quản lý giỏi là ngời biết phát huy mặt tốt, mặttích cực và hạn chế mặt xấu tiêu cực vì mục đích của quản lý. Phải trọng dụngngời tài, không lợi dụng và cũng không tận dụng.Gắn liền nghệ thuật quản lý với xử lý tình huống trên cơ sở của các biếnhoá thờng xuyên xảy ra, gắn liền với việc khai thác thông tin, mu kế. Ngày nay,thông tinngày càng trở thành chìa khoá quyền lực trong quản lý. Khai thác thông tin giúphình thành mu kế trong quản lý.III . cơ sở của nghệ thuật quản lýNghệ thuật quản lý đợc tạo lập trên cơ sở quyền lực [ sức mạnh ], tài thaolợc quản lý [ kiến thức, thông tin, kinh nghiệm ] và yếu tố giữ đợc bí mật, ý đồ.Có nhiều ngời hy vọng tìm đợc toàn bộ nghệ thuật quản lý trong sách vởđợc công bố trên thị trờng sách, báo, thông tin. Đây là một ảo tởng vì không ailại tiết lộ nghệ thuật thành công của mình khi họ vẫn muốn hệ thống của họ tồntại và có sức mạnh. Các thông tin, một khi đã đợc công bố tức là nó đã lạc hậu vàkhông còn yếu tố bí mật, độc tôn nữa. Hơn thế nữa, điều kiện cụ thể của mỗi tổchức khác nhau nên không thể áp dụng máy móc các kinh nghiệm thành côngcủa ngời khác.Cách tốt nhất để lĩnh hội nghệ thuật quản lý là nắm các nguyên tắc cơbản của nó, kết hợp với quan sát, phân tích kinh nghiệm cả thành công và thấtbại của ngời khác rồi vận dụng vào thực tế của mình mới hy vọng đem lại kếtTrờng Đại học Thơng mại4Nghệ Thuật Quản TrịĐặng Thanh Tùng K36DQ2quả.- Tiềm lực, sức mạnh của hệ thống là một thực lực cơ bản để tạo cơ sởcủa nghệ thuật quản lý. Đó là sự chính danh, là sức mạnh của tiềm lực tài chính,của khoa học kỹ thuật và công nghệ mới, đó là nền nếp tổ chức và nhân sự, làkhả năng nắm bắt đợc thông tin nhanh hơn, chính xác hơn, đầy đủ hơn các đốithủ khác, là khả năng thu hút các chất xám từ nơi khác về hệ thống của mình.- Kiến thức, thông tin: Là khả năng nhận biết đợc các quy luật diễn ratrên mọi mặt hoạt động của hệ thống. Đó là:+ Phải biết tạo thời cơ, nắm bắt đợc thời cơ. Biết thêm bạn bớt thù, biếtlàm ít lợi nhiều giải quyết vấn đề nhanh chóng. Giảm rủi ro đến mức tối đa.Không đa đến sự cạnh tranh của các đối thủ mới.+ Chuẩn bị chu đáo và hành động với một phơng pháp khoa học, vănminh.+ Chiễm lĩnh đợc thị trờng.- Bí mật trong hành động: Cả trong ý đồ, trong cơ cấu tổ chức, trong phơng hớng hoạt động, và trong công nghệ kỹ thuật.- Bản lĩnh ngời quản lý: Dám quyết, dám chấp nhận rủi ro.IV . công cụ, phơng tiện của nghệ thuật quản lýĐó là kế sách, các mu kế để tạo ra các mạnh tuyệt đối trên cả bốn mặt:Tiềm lực, kiến thức, thông tin, bí mật, ý đồ hoạt động và thông tin do dự.Mu kế, thực chất là những tính toán, cân nhắc công việc định làm để thuđợc kết quả mong muốn, buộc ngời khác hành động theo quĩ đạo dự kiến củamình. Đối với con ngời trong nội bộ hệ thống, các mu kế sử dụng chủ yếu theocác hớng:- Kích thích động lực tự giác, sáng tạo của con ngời.- Làm cho con ngời hiểu phải gắn kết với nhau thì mới tồn tại đợc.- Dùng đợc ngời giỏi, giáo dục đợc ngời xấu.- Hoà giải sự mặc cảm, tạo lòng tin.Các mu kế xử lý các vấn đề lớn và dài hạn của hệ thống đợc gọi là các kếsáchTrờng Đại học Thơng mại5Nghệ Thuật Quản TrịĐặng Thanh Tùng K36DQ2V . ví dụ thực tế :Ngời kết hợp truyền thống kinh doanh trungHoa với nghệ thuật kinh doanh âu - mỹHiện nay giới kinh doanh thế giới đáng giá Chia Tảy là một nhà kinhdoanh đã kết hợp đợc truyền thống Trung Hoa với nghệ thuật kinh doanh ÂuMỹ. Chia Tảy là một nhà kinh doanh ngời Thái Lan, gốn Hoa.ở Sán Đầu, Trung Quốc, có ba anh em họ Chia sinh sống bằng nghề buônbán nhỏ. Các mặt hàng đợc bày bán tại cửa hàng là hạt giống rau, phân bón vàthuốc trừ sâu. Qua một ngời quen, ba anh em mở một cửa hàng bán rau giốngThái Lan.Thấy công việc phát đạt, ba anh em họ Chia đã chuyển hẳn sang TháiLan lập nghiệp. Tại đây, ba anh em họ Chia mở một cửa hàng nhỏ và rất nổitiếng trong vùng, vì cửa hàng bán các loại rau có sản lợng cao, chất lợng tốt.Nông dân trong vùng đã xô nhau tới mua hạt giống ngay từ khi cha vào thời vụ.Họ còn thích đến mua tại cửa hàng Chia Tảy vì chữ tín của cửa hàng với kháchhàng. Khi đã tích luỹ đợc một số vốn kha khá, Chia Tảyđã mở công ty hữu hạn chuyên doanh . Chuyên doanh loại gì ? Với cách chănnuôi nhỏ, cò con hồi bấy giờ, việc Chia Tảy quyết định thành lập một công tychuyên doanh thức ăn gia súc đã gây nhiều xôn xao và nhiều ngời cho rằng đâylà một trò cời. Thế nhng chính quyết định này, thực tế đã chứng minh Chia Tảycó hai phẩm chất rất tốt cho một nhà kinh doanh lớn quyết đoán và tầm nhìn xa.Chia Tảy đã thấy đợc sự phát triển của công nghiệp chăn nuôi gia súc. Kết qủa làchính Chia Tảy đã hốt ra bạc và cời lại thiên hạ khi họ quay ra bắt chớc ông. Khiđã tích luỹ đợc một số vốn kếch xù, nhà kinh doanh họ Chia đã có tầm nhìn vợtra ngoài đất Thái Lan và quyết định một hình thức kinh doanh mới, sử dụng hiệuquả số vốn lớn của mình. Ông đã thành lập: Công ty đầu t quốc tế Chia Tảy.Công ty có mạng lới hoạt động ở hầu khắp các nớc Đông Nam á, một số vùng ởChâu Âu và Mỹ. Khi tới Thợng Hải, Chia Tảy nhận thấy dân c ở đây rất đôngđúc nhng cách mua bán lại cha đuợc tổ chức thuận lợi cho dân chúng. Một ýnghĩ táo bạo đã đến với ông: Mở siêu thị thống nhất ở Thợng Hải và ông đãthành công. Cũng từ đó cho tới nay ông đã trở nên giàu có và nổi tiếng khắp thếgiới với tài kinh doanh của mình.Trờng Đại học Thơng mại6Nghệ Thuật Quản TrịĐặng Thanh Tùng K36DQ2Nói đến chữ "nghệ" làm cho con ngời ta liên tởng đến những môn nghệthuật nh nghệ thuật thứ bảy, nghệ thuật ca hát Nhng khi chúng ta nói đến cáinghệ trong sản xuất kinh doanh thì lại khác "Nghệ thuật quản lý kinh doanh "nókhông đơn thuần là nghệ thuật ứng xử giữa con ngời với con ngời mà nó còn baogồm cả nghệ thuật trong quản lý, nắm bắt thị trờng, cơ hội, thách thức. Đặc biệttrong xu thế toàn cầu hoá hiện nay, tạo ra rất nhiều cơ hội cho các nhà quản lý cóthể đầu t mở rộng sản xuất của mình ra các nớc. Một câu chuyện nói về một nhàkinh doanh Chia Tảy là một ví dụ điển hìnhBan đầu ba anh em họ Chia chỉ sinh sống bằng nghê buôn bán nhỏ vớisố vốn ít ỏi của mình [ nh bán các loại giống rau, phân bón và thuốc trừ sâu].Nhng sau khi họ mở một cửa hàng chuyên bán các loại rau giống có sản lợngcao, chất lợng tốt thì họ đã thu đợc một số vốn kha khá vì cửa hàng của họ bánrất chạy và giữ đợc chữ tín với khách hàng. ở đây ta thấy rằng, tuy Chia Tảy chaqua một lớp quản lý nào nhng anh ta vẫn biết vận dụng một số quy luật kinh tế.Thứ nhất là anh ta biết đánh đúng vào tâm lý của khách hàng[ ngời nông dân].Bất cứ một ngời nông dân nào đều muốn mua con giống có chất lợng tốt, nhanhphát triển, không bị sâu bệnh . Cho nên anh ta nhập loại rau giống có chất lợngcao, giá cả phải chăng. Thứ hai là anh ta luôn giữ chữ tín. Trong kinh doanh, chữtín phải đợc đặt lên hàng đầu. Kinh doanh dù lớn hay nhỏ mà không đợc kháchhàng tín nhiệm thì chỉ bán hàng đợc một lần mà thôi. Nhà kinh doanh làm saophải tạo ra đợc một hình ảnh của doanh nghiệp, sản phẩm của mình trong kháchhàng thì khi đó nhà kinh doanh mới đợc coi là thành công. Khi có vốn trong tay,với tài phán đoán , tầm nhìn xa trông rộng Chia Tảy đã quyết định thành lậpcông ty chuyên doanh thức ăn gia súc vì ông đã nhìn thấy đợc sự phát triển củacông nghiệp chăn nuôi gia súc, mặc dù quyết định này đã gây nhiều xôn xaotrong d luận vì khi đó ở trong vùng nông dân chỉ sản xuất chăn nuôi nhỏ, nhiềungời e ngại cho rằng Chia Tảy sẽ bị thất bại vì đây là một thị trờng nhỏ. Nhngvới đầu óc của một nhà kinh doanh, Chia Tảy đã sớm nhìn thấy một thị trờngrộng lớn phía trớc, với tính quyết đoán của mình Chia Tảy đã thành công nằmngoài mong đợi của mình. Chẳng bao lâu Chia Tảy đã có một số vốn kếch xùtrong tay. Đến đây, chúng ta tự đặt ra câu hỏi: Tại sao Chia Tảy lại thành côngnh vậy ? Tại vì anh ta có một tầm nhìn của một nhà kinh doanh, biết thu thập vàxử lý thông tin kịp thời để đa ra những đối sách cụ thể, biết vận dụng những quyluật kinh tế vào thực tế kinh doanh của mình, dám mạo hiểm, biết nắm bắt cơ hộivà khả năng vận dụng những nguyên lý, khả năng đúc kết kinh nghiệm và giảiquyết công việc trong điều kiện thực tại. Trong quản lý, nghệ thuật dùng ngời vàTrờng Đại học Thơng mại7Nghệ Thuật Quản TrịĐặng Thanh Tùng K36DQ2nghệ thuật giao tiếp ứng xử đợc coi là một trong những yếu tố quan trọng nhấtcủa một nhà kinh doanh . Chính vì những lý do trên công ty của Chia Tảy đãphát triển vợt khỏi phạm vi lãnh thổ của Thái Lan sang các nớc Đông Nam á,Châu Âu và Mỹ. Khi tới Thợng Hải ông đã nhận thấy Trung Quốc có một thị trờng cực rộng với dân số đông, nhu cầu của nhân dân ngày càng tăng mà ở TrungQuốc lúc này hệ thống siêu thị gần nh cha có và một ý nghĩ táo bạo đã xuất hiệntrong đầu ông và ngay lập tức một hệ thống siêu thị đã đợc mở và ông lại thu đợcnhiều lợi nhuận.Qua ví dụ về nhà kinh doanh Chia Tảy ta thấy rằng: Từ một ngời bán raugiống Chia Tảy đã trở thành một nhà kinh doanh tầm cỡ thế giới vì trong ông đãcó đầy đủ cácyếu tố của một nhà kinh doanh lớn và đây cũng là một bài học cho các nhà kinhdoanh của Việt Nam.Trờng Đại học Thơng mại8Nghệ Thuật Quản TrịĐặng Thanh Tùng K36DQ2Kết luậnNghệ thuật quản lý kinh doanh là việc sử dụng có hiệu quả nhất các phơng pháp, các tiềm năng, các cơ hội và các khái niệm đợc tích lũy trong kinhdoanh nhằm đạt đợc mục tiêu đã đề ra của doanh nghiệp. Đó là việc xem xétđộng tĩnh của công việc kinh doanh để chế ngự nó, đảm bảo cho doanh nghiệptồn tại, ổn định và không ngừng phát triển có hiệu quả cao. Nói cách khác, nghệthuật quản lý kinh doanh là tổng hợp những " bí quyết" , những " thủ đoạn "trong kinh doanh để đạt mục tiêu nh mong muốn với hiệu quả cao.Nghệ thuật quản lý kinh doanh không thể tìm thấy đầy đủ trong sách báo;vì nó là bí mật kinh doanh và rất linh hoạt. Ta chỉ có thể nắm các nguyên tắc cơbản của nó, kết hợp với quan sát tham khảo kinh nghiệm của các nhà quản lýkhác để vận dụng vào điều kiện cụ thể. Vì vậy, muốn thành đạt trong kinh doanhkhông thể không nắm vững và ứng dụng thành thạo nghệ thuật quản lý. Trongnhững trờng hợp cụ thể, trong các hoàn cảnh phức tạp khác nhau đòi hỏi phảiứng dụng các biện pháp linh hoạt để đạt hiệu quả quản lý nh mong muốn.Trờng Đại học Thơng mại9Nghệ Thuật Quản TrịĐặng Thanh Tùng K36DQ2Tài liệu tham khảo1. Khoa học quản lý - Trờng đại học ql & kd hà nội2. Quản lý nhân sự - Trờng đại học ql & kd hà nội3. Tập bài giảng về quản lý kinh tế - tập 1 -học viện chính trị hồ chí minh4. Nghệ thuật quản trịTrờng Đại học Thơng mại10