Trong những năm gần đây, mạng điện tử nói chung và internet nói riêng đang phát triển vô cùng mạnh mẽ. Kèm theo đó là các dịch vụ mua bán thông qua loại hình này và cụ thể là thương mại điện tử cũng phát triển nhanh chóng. Vậy thương mại điện tử là gì? Các đặc điểm cơ bản của thương mại điện tử là gì? Cùng Luận Văn Việt tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.
1. Khái niệm thương mại điện tử là gì?
Thương mại điện tử là hình thức mua và bán hàng hóa và dịch vụ, hoặc truyền tiền hay dữ liệu qua mạng điện tử, chủ yếu là internet. Các giao dịch kinh doanh này xảy ra với tư cách là doanh nghiệp với doanh nghiệp [B2B], doanh nghiệp với người tiêu dùng [B2C], người tiêu dùng với người tiêu dùng hoặc người tiêu dùng với doanh nghiệp.
Có thể thấy rằng phạm vi của Thương mại điện tử rất rộng, bao quát hầu hết các lĩnh vực hoạt động kinh tế, việc mua bán hàng hóa và dịch vụ chỉ là một trong hàng ngàn lĩnh vực áp dụng của Thương mại điện tử. Theo nghĩa hẹp thương mại điện tử chỉ gồm các hoạt động thương mại được tiến hành trên mạng máy tính mở như Internet. Trên thực tế, chính các hoạt động thương mại thông qua mạng Internet đã làm phát sinh thuật ngữ Thương mại điện tử.
Thương mại điện tử được thực hiện đối với cả thương mại hàng hóa [ví dụ như hàng tiêu dùng, các thiết bị y tế chuyên dụng] và thương mại dịch vụ [ví dụ như dịch vụ cung cấp thông tin, dịch vụ pháp lý, tài chính]; các hoạt động truyền thống [như chăm sóc sức khỏe, giáo dục ] và các hoạt động mới [ví dụ như siêu thị ảo]. Thương mại điện tử đang trở thành một cuộc cách mạng làm thay đổi cách thức mua sắm của con người.
2. Các mô hình thương mại điện tử
Doanh nghiệp với Doanh nghiệp [B2B]
Thương mại điện tử giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp đề cập đến việc trao đổi điện tử các sản phẩm, dịch vụ hoặc thông tin giữa các doanh nghiệp. Đây là mô hình thương mại điện tử gắn với mối quan hệ giữa các công ty với nhau. Ví dụ bao gồm các thư mục trực tuyến và các trang web trao đổi sản phẩm và cung cấp cho phép doanh nghiệp tìm kiếm sản phẩm, dịch vụ và thông tin và bắt đầu giao dịch thông qua giao diện mua sắm điện tử.
Doanh nghiệp với Người tiêu dùng [B2C]
Thương mại điện tử giữa doanh nghiệp với người tiêu dùng là bộ phận bán lẻ của thương mại điện tử trên internet. Đó là khi doanh nghiệp bán sản phẩm, dịch vụ hoặc thông tin trực tiếp cho người tiêu dùng. Ngày nay, có vô số cửa hàng và trung tâm ảo trên internet bán tất cả các loại hàng tiêu dùng. Ví dụ được công nhận nhất của các trang web này là Amazon, công ty thống trị thị trường B2C.
Người tiêu dùng với Người tiêu dùng [C2C]
Đây là một mô hình thương mại điện tử trong đó người tiêu dùng trao đổi sản phẩm, dịch vụ và thông tin với nhau trực tuyến. Các giao dịch này thường được thực hiện thông qua một bên thứ ba cung cấp một nền tảng trực tuyến mà các giao dịch được thực hiện.
Người tiêu dùng với Doanh nghiệp [C2B]
C2B là một loại mô hình thương mại điện tử trong đó người tiêu dùng làm cho sản phẩm và dịch vụ của họ có sẵn trực tuyến để các công ty đấu thầu và mua. Điều này trái ngược với mô hình thương mại truyền thống của B2C.
Tham khảo: Vốn FDI là gì? Phân loại và tác động của nguồn vốn FDI
3. Các đặc điểm của thương mại điện tử
Đặc điểm của thương mại điện tử là gì? So với các hoạt động thương mại truyền thống, thương mại điện tử có một số điểm khác biệt cơ bản sau:
- Các bên tiến hành giao dịch trong thương mại điện tử không tiếp xúc trực tiếp với nhau và không đòi hỏi phải biết nhau từ trước.
- Các giao dịch thương mại truyền thống được thực hiện với sự tồn tại của khái niệm biên giới quốc gia, còn thương mại điện tử được thực hiện trong một thị trường không có biên giới [thị trường thống nhất toàn cầu]. Thương mại điện tử trực tiếp tác động tới môi trường cạnh tranh toàn cầu.
- Trong hoạt động giao dịch thương mại điện tử đều có sự tham ra của ít nhất ba chủ thể, trong đó có một bên không thể thiếu được là người cung cấp dịch vụ mạng, các cơ quan chứng thực.
- Đối với thương mại truyền thống thì mạng lưới thông tin chỉ là phương tiện để trao đổi dữ liệu, còn đối với thương mại điện tử thì mạng lưới thông tin chính là thị trường.
4. Ưu điểm và nhược điểm của thương mại điện tử là gì?
Ưu điểm
- Thương mại điện tử cung cấp cho người bán một phạm vi toàn cầu, xóa bỏ rào cản về địa lý. Bây giờ người bán và người mua có thể gặp nhau trong thế giới ảo, mà không gặp trở ngại về vị trí.
- Thương mại điện tử sẽ giảm đáng kể chi phí giao dịch. Nó loại bỏ nhiều chi phí cố định để duy trì các cửa hàng gạch và vữa. Điều này cho phép các công ty được hưởng lợi nhuận cao hơn nhiều.
- Nó cung cấp giao hàng nhanh chóng với rất ít nỗ lực từ phía khách hàng. Khiếu nại của khách hàng cũng được giải quyết nhanh chóng. Nó cũng tiết kiệm thời gian, năng lượng và nỗ lực cho cả người tiêu dùng và công ty.
- Một lợi thế lớn khác là sự tiện lợi mà nó cung cấp. Một khách hàng có thể mua sắm 24/7. Trang web này hoạt động mọi lúc, nó không có giờ làm việc như cửa hàng.
- Thương mại điện tử cũng cho phép khách hàng và doanh nghiệp được liên lạc trực tiếp mà không cần bất kỳ trung gian nào. Điều này cho phép giao tiếp và giao dịch nhanh chóng . Nó cũng cung cấp một liên lạc cá nhân có giá trị.
Nhược điểm
- Chi phí khởi nghiệp của cổng thương mại điện tử rất cao. Việc thiết lập phần cứng và phần mềm, chi phí đào tạo nhân viên, bảo trì và bảo trì liên tục đều khá tốn kém.
- Mặc dù có vẻ như là một điều chắc chắn, ngành thương mại điện tử có nguy cơ thất bại cao.
- Đôi khi, thương mại điện tử có thể cảm thấy không cá nhân. Vì vậy, nó thiếu sự ấm áp của mối quan hệ giữa các cá nhân, điều quan trọng đối với nhiều thương hiệu và sản phẩm. Sự thiếu liên lạc cá nhân này có thể là một bất lợi cho nhiều loại dịch vụ và sản phẩm như thiết kế nội thất hoặc kinh doanh trang sức.
- An ninh là một lĩnh vực cần quan tâm khác. Chỉ gần đây, chúng tôi đã chứng kiến nhiều vi phạm an ninh nơi thông tin của khách hàng bị đánh cắp. Trộm cắp thẻ tín dụng, trộm danh tính,… vẫn là mối quan tâm lớn với khách hàng.
Bài viết trên đã tổng hợp gửi đến bạn những kiến thức liên quan tới khái niệm thương mại điện tử là gì? Các đặc điểm cơ bản của thương mại điện từ. Nếu có bất cứ thắc mắc gì thì hãy liên hệ ngay với Luận Văn Việt theo hotline: 0915 686 999 hoặc email qua địa chỉ: để được tư vấn và giải đáp.
Hiện tại tôi đang đảm nhiệm vị trí Content Leader tại Luận Văn Việt. Tất cả các nội dung đăng tải trên website của Luận Văn Việt đều được tôi kiểm duyệt và lên kế hoạch nội dung. Tôi rất yêu thích việc viết lách ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Và đến nay thì tôi đã có hơn 5 năm kinh nghiệm viết bài.
Hy vọng có thể mang đến cho bạn đọc thật nhiều thông tin bổ ích về tất cả các chuyên ngành, giúp bạn hoàn thành bài luận văn của mình một cách tốt nhất!
Thương mại là hành vi đặc thù của con người trong quá trình phát triển xã hội, văn minh nhân loại. Các hành vi thương mại tồn tại qua suốt các thời kỳ lịch sử với nhiều hình thức cũng như nội hàm của chính nó thay đổi theo để phù hợp tiến trình phát triển cũng như nhận thức của con người về thương mại. Giao dịch thương mại và các yếu tố ảnh hưởng đến giao dịch thương mại vô cùng đa dạng bởi chính sự hiểu biết của con người trong bối cảnh của xã hội đương thời, nhất là trong thế kỷ XXI, thời kỳ bùng nổ công nghệ thông tin, một mô thức giao dịch thương mại vô cùng thuận tiện ngày càng được phổ biến rộng khắp và hơn hết, được đón nhận như một sự tất yếu của sự phát triển thương mại của cả thế giới nói chung và của Việt Nam nói riêng đó là thương mại điện tử.
Hành vi thương mại theo như pháp luật của Pháp theo bản chất được phân định thành hai loại: Thứ nhất, các hành vi được coi là hành vi thương mại ngay cả khi chúng được thực hiện một cách riêng rẽ; Thứ hai các hành vi chỉ được coi là hành vi thương mại trong trường hợp do thương nhân thực hiện. Các hành vi thương mại hình thức là các hành vi được coi là hành vi thương mại ngay cả khi chúng được những người không phải là thương nhân thực hiện. Các hành vi thương mại phụ thuộc là các hành vi phụ thuộc vào hoạt động thương mại hoặc các thương gia như các trái vụ giữa các thương nhân với nhau
Có thể thấy, hành vi thương mại được nhận diện từ hai phương diện: đầu tiên, do bản chất của hành vi đó với mục đích sinh lời; thứ hai, do chủ thể tiến hành hành vi đó là thương nhân. Nhưng thương mại điện tử lại có những đặc thù riêng bởi nó gắn các hành vi thương mại truyền thống với phương thức giao dịch mới: “điện tử”.
Dưới góc nhìn công nghệ,1 thương mại điện tử là loại hình thương mại mới xuất hiện cuối thế kỷ XX và phát triển ngày càng mạnh mẽ cho đến nay. Sự lý giải về hình thức giao dịch của thương mại điện tử đều gắn liền các hành vi thương mại truyền thống với phương thức giao dịch mới xuất hiện là “điện tử” và điều này tạo nên các thách thức mới phi truyền thống khi mà thuật ngữ “điện tử” vẫn còn đang được định hình về cả hình thức và nội hàm. Ứng dụng công nghệ thông tin [CNTT] vào trong hoạt động thương mại chính là sự khác biệt giữa thương mại truyền thống và thương mại điện tử. Có lẽ chính vì thế mà sự phát triển của CNTT sẽ thúc đẩy thương mại điện tử phát triển nhanh chóng, ngược lại, sự phát triển của thương mại điện tử cũng thúc đẩy và gợi mở nhiều lĩnh vực của CNTT và truyền thông [ICT Information and Communication Technology] như phần cứng và phần mềm chuyên cho các ứng dụng thương mại điện tử, dịch vụ thanh toán cho thương mại điện tử vv…nhưng điều này lại có thể dẫn đến sự trì trệ trong hoạt động thương mại khi mà bộ máy quản lý hành chính vốn được thiết lập để tạo nên sự ổn định có thể không bắt kịp với sự biến đổi của công nghệ thông tin trong thời đại 4.0.
Dưới góc nhìn kinh tế, thương mại điện tử là quá trình mua, bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ và thông tin thông qua mạng máy tính, bao gồm mạng Internet. Theo nghĩa hẹp, thương mại điện tử đơn giản chỉ là việc tiến hành các hoạt động mua bán hàng hóa và dịch vụ thông qua các phương tiện điện tử và mạng viễn thông. Phương tiện điện tử và mạng viễn thông sử dụng phổ biến trong thương mại điện tử là điện thoại, tivi, máy fax, mạng truyền hình, mạng internet, mạng intranet, mạng extranet... trong đó máy tính và mạng internet cùng các thiết bị thông minh đi động là được sử dụng nhiều nhất để tiến hành các hoạt động thương mại điện tử vì nó có khả năng tự động hóa cao các giao dịch. Theo nghĩa rộng, thương mại điện tử không chỉ dừng lại ở việc mua bán hàng hóa và dịch vụ, mà nó còn mở rộng ra cả về quy mô và lĩnh vực ứng dụng. Xuất phát từ thực tiễn nảy sinh trong quá trình NTD tìm kiếm thông tin sản phẩm trên các trang thương mại điện tử mà các nhà lập pháp đã đặt ra các khái niệm về thương mại điện tử chung nhất để đáp ứng yêu cầu chất lượng sản phẩm đến tay NTD.
Tổ chức Thương mại thế giới WTO cho rằng: “thương mại điện tử là một lĩnh vực thương mại mới liên quan đến thiết lập giao dịch điện tử hàng hóa xuyên biên giới.
Hiệp hội thương mại điện tử [AEC – Association for Electronic Commerce], và một số tổ chức khác như Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển [UNCTAD–United Nation Conference on Trade and Development] cho rằng:
– Dưới góc độ doanh nghiệp, thương mại điện tử bao gồm các hoạt động của doanh nghiệp, theo chiều ngang: “thương mại điện tử là việc thực hiện toàn bộ hoạt động kinh doanh bao gồm tiếp thị [quảng cáo chào hàng – marketing], bán hàng, phân phối và thanh toán thông qua các phương tiện điện tử”. Khái niệm này đã đề cập đến toàn bộ hoạt động kinh doanh, chứ không chỉ giới hạn ở riêng mua và bán, toàn bộ các hoạt động kinh doanh này được thực hiện thông qua các phương tiện điện tử. Khái niệm này được viết tắt bởi bốn chữ Tiếp thị – Bán hàng – Phân phối – Thanh toán [MSDP], trong đó:
– Marketing [có web, hoặc xúc tiến thương mại qua internet] S – Sales [có web, có hỗ trợ chức năng giao dịch, ký kết hợp đồng] D – Distribution [Phân phối sản phẩm số hóa qua mạng] P – Payment [Thanh toán qua mạng hoặc thông qua ngân hàng]
Như vậy, đối với doanh nghiệp, khi sử dụng các phương tiện điện tử và mạng viễn thông [internet] vào trong các hoạt động kinh doanh cơ bản như marketing, bán hàng, phân phối, thanh toán thì được coi là tham gia thương mại điện tử.
Xem thêm: Chủ thể tham gia hoạt động thương mại điện tử là những ai?
– Dưới góc độ quản lý nhà nước, thương mại điện tử bao gồm các lĩnh vực Cơ sở hạ tầng; Thông điệp dữ liệu; Các quy tắc cơ bản; Các quy tắc riêng; Điều chỉnh từng lĩnh vực chuyên sâu; Các ứng dụng thương mại điện tử [IMBSA]:
– I – Infrastructure: Cơ sở hạ tầng “Công nghệ thông tin” và truyền thông là yêu cầu đầu tiên để phát triển thương mại điện tử.
– M – Message: Liên quan đến “thông điệp dữ liệu”. Thông điệp chính là tất cả các loại thông tin được truyền tải qua mạng trong thương mại điện tử. Ví dụ như hợp đồng điện tử, chào hàng, hỏi hàng qua mạng, chứng từ thanh toán điện tử... đều được coi là thông điệp, chính xác hơn là “thông điệp dữ liệu”.
– B – Basic Rules: Các quy tắc cơ bản điều chỉnh chung về thương mại điện tử: chính là các luật điều chỉnh các lĩnh vực liên quan đến thương mại điện tử trong một nước hoặc khu vực và quốc tế như các quy định về thương mại của WTO, quy định về sở hữu trí tuệ của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới WIPO.
– S – Sectoral Rules/ Specific Rules: Các quy tắc riêng, điều chỉnh từng lĩnh vực chuyên sâu của thương mại điện tử như: chứng thực điện tử, chữ ký điện tử, Ngân hàng điện tử [thanh toán điện tử].
– A – Applications: Được hiểu là các ứng dụng thương mại điện tử, hay các mô hình kinh doanh thương mại điện tử cần được điều chỉnh, cũng như đầu tư, khuyến khích để phát triển, trên cơ sở đã giải quyết được 4 vấn đề trên.
Như vậy, tác giả cho rằng thương mại điện tử là việc tiến hành hoạt động thương mại kinh doanh hàng hóa hoặc/và cung cấp dịch vụ giữa các bên trong quan hệ giao dịch thông qua các phương tiện điện tử như máy tính, ứng dụng điện thoại, vv. Các phương tiện điện tử này phát triển cùng với tiến bộ của CNTT cả trong lĩnh vực phần cứng và phần mềm chuyên dụng, trong đó máy tính và cùng các thiết bị thông minh đi động có kết nối mạng internet tại thời điểm hiện tại được sử dụng nhiều nhất để tiến hành các hoạt động thương mại điện tử.
2. Đặc điểm của thương mại điện tử:
Thương mại điện tử với tư cách là một mô thức tiến hành hoạt động thương mại mới xuất hiện và phát triển sau kế thừa các đặc tính chung của các loại hình thương mại truyền thống khác như tự do ý chí, năng lực chủ thể vv. Tuy nhiên, thương mại điện tử lại có những đặc điểm khác biệt cơ bản do sự phát triển của thương mại điện tử gắn liền và tác động qua lại với sự phát triển của CNTT và truyền thông [ICT].
Xem thêm: Vai trò và nội dung quản lý nhà nước về thương mại điện tử
Trong hoạt động thương mại truyền thống, các bên trong giao dịch phải có sự liên hệ trực tiếp để tiến hành giao dịch và ký kết hợp đồng. Hình thức giao dịch vẫn tồn tại thông qua các yếu tố vật lý hiện hữu trên thực tế một cách trực tiếp trong khi đối với các giao dịch thương mại điện tử, việc giao kết hợp đồng được tiến hành gián tiếp thông qua mạng viễn thông. Theo hình thức giao dịch này, dữ liệu của một phần hoặc toàn bộ giao dịch xuất hiện dưới dạng điện tử và được lưu trữ trong các thiết bị lưu trữ như ổ cứng, máy chủ, vv... [tồn tại hiện hữu dưới dạng vật lý]. Theo sự phát triển của công nghệ số, các phương tiện điện tử ngày càng được phổ biến và mở rộng về ngoại diện, thêm vào đó là độ bao phủ của các mạng viễn thông và Internet mà giờ đây các bên tham gia vào giao dịch không phải gặp gỡ nhau trực tiếp mà vẫn có thể thực hiện được các giao dịch và lưu trữ thông tin giờ đây có thể được số hóa và đưa vào lưu tại các kho lưu trữ mềm điện toán đám mây.
Phạm vi hoạt động của thị trường trong thương mại điện tử là thị trường phi biên giới. Thông qua Internet, mọi người ở tất cả các quốc gia trên khắp toàn cầu không phải di chuyển tới bất kì địa điểm nào mà vẫn có thể tham gia vào giao dịch, thương mại điện tử xuất hiện khiến cho chủ nghĩa cô lập, chủ nghĩa bảo hộ trở nên yếu thế so với sự xuất hiện ngày càng mạnh mẽ của toàn cầu hóa. Các khái niệm về biên giới giữa các quốc gia, thị trường, dân tộc, văn hóa, tín ngưỡng trở nên lu mờ với sự xuất hiện của một thị trường mới, duy nhất và không chia tách. Sự hiện hữu của nó, ngay cả khi mới trên ý tưởng: toàn cầu hóa, đã khiến cho các thực thể, thể chế kinh tế, chính trị trên khắp thế giới phải xem thương mại điện tử không còn là một hình thức thương mại đơn thuần nữa mà còn là một lĩnh vực mới về cả kinh tế, chính trị lẫn luật pháp.
Trong hoạt động thương mại điện tử phải có tối thiểu ba chủ thể tham gia. Đối với các hoạt động thương mại truyền thống, các chủ thể cơ bản là bên bán và bên mua nhưng đối với thương mại điện tử, sự tham gia của bên thứ ba là các website thương mại điện tử là không thể thiếu với tư cách là bên tạo nền tảng cho các giao dịch thương mại điện tử. Bên thứ ba này có thể là nhà cung cấp dịch vụ mạng, cơ quan bảo mật thông tin giao dịch, và cũng có thể là bên cung cấp dịch vụ thanh toán, vv...
thương mại điện tử phụ thuộc vào trình độ CNTT và dữ liệu người dùng. Trong môi trường toàn cầu, việc tiếp cận NTD, với tư cách là bên mua, là điều tất yếu. Sự cạnh tranh trong thương mại điện tử vô cùng khốc liệt khi bên bán không phải bán cho một khu vực, một địa phương mà bán cho một thị trường toàn cầu và bên mua, với tất cả sự lựa chọn họ có, sẽ bị tiếp cận dựa trên dữ liệu người dùng ghi nhận trong suốt quá trình tham gia thương mại điện tử. Hoạt động thu thập dữ liệu người dùng này mang tính hệ thống và bắt buộc đối với người sử dụng để có thể sử dụng dịch vụ của bên cung cấp.
Như vậy, thương mại điện tử mang cả đặc điểm động và tĩnh, kế thừa các đặc tính chung của thương mại truyền thống và tiến bộ của công nghệ thông tin trong giao dịch thương mại đã được số hóa với phạm vi hoạt động toàn cầu và bị ảnh hưởng cả kinh tế, chính trị lẫn luật pháp.