Top cao ngựa bạch giá bao nhiêu năm 2022

Ông nổi tiếng đến nỗi nhiều người ở các cơ quan Trung ương và bạn đồng học ở bệnh viện Xanh Pôn phải lên tận Yên Bái nhờ ông nấu hộ cao. 

 Ông chủ yếu nấu cao ngựa bạch, cái nghề do bố ông truyền dạy lại. Trong giới những người dùng cao đã tôn ông là “vua cao”, còn bình thường người ta quen gọi ông là Kế Cao…

Thế giới ngựa bạch

Gần đây tôi mới biết ông Lê Thiết Kế làm nghề nấu cao, mặc dù đã dùng nhiều cao của ông do những người bạn của tôi tặng.

Đó là hôm theo ông Trần Đức Lâm, PGĐ Sở NN-PTNT Yên Bái và ông Nguyễn Huy Bái - GĐ Trung tâm Giống cây trồng - Vật nuôi dẫn hai cán cán bộ của ông Trần Mạnh Báo, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Cty Giống cây trồng Thái Bình đến nhà ông chọn một con ngựa bạch để nấu cao cho lễ tổng kết cuối năm.

Hóa ra ông là Tổng Thư ký Hội Đông y tỉnh Yên Bái, cơ quan giáp với Thường trú Báo Nông nghiệp Việt Nam khu vực miền núi phía Bắc đóng tại TP Yên Bái khiến tôi bất ngờ.

Để hỏi cặn kẽ nghề nấu cao, hẹn hò mãi ông mới dành cho tôi một buổi trò chuyện, bởi 64 tuổi rồi nhưng ông vẫn một mình lái xe rong ruổi khắp vùng núi phía Bắc, nay Sơn La, mai Cao Bằng, Bắc Kạn… tìm mua những con ngựa trắng thuần chủng về nuôi và nhân giống để nấu cao phục vụ nhu cầu của mọi người.

Ông kể rằng: Bố tôi quê Yên Mô, tỉnh Ninh Bình năm 16 tuổi thì đi làm con nuôi người Dao đỏ thôn làng Co, xã Khánh Thiện, huyện Lục Yên, mẹ tôi người huyện Nam Ninh, tỉnh Nam Định, năm 10 tuổi bị ông bác bán cho gia đình người Tày ở xã Khánh Thiện.

Mặc dù là con nuôi nhưng bố mẹ tôi vẫn giữ họ của mình. Tôi sinh ra ở thôn làng người Tày nên khai sinh là dân tộc Tày, có lẽ chỉ mỗi cái họ là dân tộc Kinh còn lại con người tôi thấm đẫm văn hóa Tày.

Chuyện đời ông dài lắm, nhưng chỉ tóm tắt vài dòng thế này: Sau khi học xong lớp 7, ông về làm thư ký đội sản xuất được vài năm thì xin vào làm công nhân quốc doanh dược phẩm Yên Bái, rồi làm cán bộ thu mua dược liệu, được cử đi học dược tá, sau học dược sĩ, làm chủ nhiệm hiệu thuốc rồi giám đốc Cty Dược Lục Yên, tháng 7/2006 ông được điều về làm Thường trực Hội Đông y tỉnh Yên Bái.

Ông học cái nghề nấu cao của cha mình từ khi 9 - 10 tuổi, nên bước chân vào ngành dược, họ giao cho ông nấu cao thuốc lá cây đến các loại cao xương hươu, nai, gấu, hổ đủ loại. Ông bảo: Ngày xưa có nhiều thú rừng, nên nấu cao gì cũng sẵn, bây giờ chỉ còn cao ngựa bạch, cao xương thú rừng phải mua gom ở rất nhiều nơi, lâu lắm mới được một nồi.

Với đàn con 5 đứa, vợ làm nghề nông cuộc sống vô cùng khó khăn nên nghề nấu cao như việc làm tay trái để giúp vợ chồng ông vượt qua những năm tháng khó khăn, chứ thực tình ông cũng chẳng muốn thức đêm, thức hôm canh nồi cao, để cuối cùng ông chỉ được vét chút dính chảo.

Biết tiếng ông, nên khi về Hội Đông y nhiều người tìm được con ngựa bạch nào lại nhờ ông nấu hộ. Có người nhờ ông tìm giúp họ những con ngựa trắng tinh từ mõm tới chân, khiến ông phải lặn lội đến những vùng đất xa xôi tìm mua bằng được những con ngựa như yêu cầu của họ.

Từ đó ông nghĩ ra phải lập một trang trại nuôi ngựa bạch, tự tay chọn những con ngựa để làm giống, nhất là khi người dân vùng cao không dùng ngựa chuyên chở hàng hóa như những năm trước đây, giống ngựa bạch càng trở nên hiếm.

Mặc dù mấy chục năm trời sống ở miền núi, nhưng tôi như bị cuốn vào thế giới ngựa bạch của ông. Có hai giống ngựa bạch, đó là bạch hung và bạch bông. Ngựa bạch hung da và lông màu trắng hồng, mõm hồng, mắt màu nâu thau, móng hồng, bộ phận sinh dục cũng màu hồng. Còn ngựa bạch bông cũng có những đặc điểm như thế nhưng lông da có màu trắng xanh. Nếu giống ngựa bạch hung lai với giống bạch bông thì thế hệ con cháu có màu lông trắng rất đẹp.

Nếu là ngựa bạch, thì vào đúng 12 giờ trưa không bị va chạm, nó đứng im lặng đầu cúi xuống, mắt kéo một màng màu trắng tựa như đang ngủ. Người ta bảo ngựa bạch giữa trưa bị mù là như thế. Một ngày mắt của ngựa bạch đổi màu liên tục: Đỏ, ánh hồng, trắng… Nghe ông Kế nói như vậy, tôi xem lại những bức ảnh mà tôi vừa chụp ông với đàn ngựa bạch, thì quả là không sai, mắt chúng bắt đèn màu đồng thau sáng rực.

Mấy chục năm nuôi ngựa bạch nấu cao ông Kế theo dõi giống ngựa bạch không “loạn luân” như nhiều gia súc khác. Chúng là giống vật tinh khôn và có tổ chức gia đình rất cao, bố không phối giống con, anh em cùng mẹ không phối giống nhau.

Trước đây ông lập một trang trại ngựa bạch đặt ở xã Nam Cường, thành phố Yên Bái, nhưng tỷ lệ ngựa bạch con sinh ra chỉ được hai lăm phần trăm, những con còn lại mầu lông lôm nhôm, chẳng ra bạch cũng chẳng ra hung. 

Nản quá, ông nghĩ do giống bố mẹ chưa thuần chủng hoặc do nguồn nước khiến màu lông của chúng biến dạng như vậy? Cuối cùng ông quyết định chọn những con ngựa bạch tốt nhất di chuyển trang trại lên xã Tân Lĩnh, huyện Lục Yên quê ông.

Sau nhiều năm chọn lựa, trang trại ngựa bạch của gia đình ông hiện nay có 21 con, đó là những con ngựa bạch thuần chủng, nhìn con ngựa đực đầu đàn dáng cao lớn, lông trắng da hồng mắt màu đồng thau chẳng khác gì con ngựa chiến của Triệu Tử Long trong truyện Tam Quốc.

Ai có nhu cầu nấu cao ông chụp ảnh gửi cho họ cùng báo giá nếu họ đồng ý thì ông mới chở ngựa từ trang trại về Yên Bái hoặc đưa đến tận nơi cho họ.

Trong 6 con ngựa mà ông đang nhốt tại nhà trong đó có con ngựa đực mà ông Trần Mạnh Báo đã đặt mua với giá 90 triệu. Ông bảo: Nếu đấu giá, chắc chắn con này phải trên trăm triệu, nhưng cán bộ của ông ấy đã đặt tiền cọc rồi nên chỉ lấy giá đó thôi…
 

Kỹ nghệ nấu cao

Điều mà tôi muốn tìm hiểu là kỹ thuật nấu cao của ông như thế nào, ông bảo: Mỗi người có một bí quyết riêng, nhưng với tôi vẫn nấu theo cách mà bố tôi truyền dạy, mỗi nồi cao phải nấu 7 ngày đêm bằng than và bằng nồi chuyên dụng.

Do học nghề dược sĩ tôi biết axit amin là chất nhầy nằm ở trong xương, nếu nấu bằng nồi áp suất thì axit amin bị tiêu diệt. Nấu bằng than với nhiệt độ vừa phải khiến cho axit amin nằm trong xương từ từ được chiết xuất ra. Cao chính là chất nhầy nằm trong xương, vì thế tôi tuyệt đối không nấu cao bằng nồi áp suất.

Mỗi năm ông Kế nấu khoảng 15 nồi cao, mỗi nồi phải nấu 7 ngày đêm, nước 1 sau 48 tiếng thì rút ra, nước 2 sau 36 tiếng, từ nước thứ 3 trở đi cứ 24 tiếng thì rút nước một lần. Các nước đó được cô đặc lại thành cao.

Cao của ông không có vẩn đục là bởi ông vớt hết các váng mỡ xương, dùng chất để thu gom toàn bộ chất cặn bã còn lại nên cao của ông khi ngâm không lắng cặn dưới đáy chai. Nói rồi ông vào nhà lấy ra hai chai rượu cao đưa cho tôi xem: Những chai rượu này tôi ngâm mấy tháng nay rồi, uống gần hết mà có chút cặn nào đâu?

Ông Kế rót cho tôi chén rượu cao ngựa bạch màu sữa bảo: Tôi nhìn miếng cao thì biết ngay cao do tôi nấu hay người khác nấu. Nấu cao có nhiều công đoạn, công đoạn nào cũng phải làm tỷ mỷ, bắt đầu từ việc chẻ làm sạch xương, ngâm tẩm với các loại cây thuốc trước khi nấu, đến lúc cô đặc thành cao phải đun nhỏ lửa, làm nghề này không thể vội được. Chính vì thế mà cao tôi nấu ra không đủ bán, những con ngựa trong chuồng mà anh vừa chụp ảnh đều có khách đặt rồi…

Ông Kế còn cho một số loại thuốc lá cây vào cao theo yêu cầu của quý khách để tăng cường sinh lực đàn ông. Bởi ông hiện đang là đầu mối thu mua dược liệu cung cấp cho Cty Dược Yên Bái, nên ông có nhiều bài thuốc hay, khiến nhiều quý ông mê.

Không chỉ nâng cao hiệu quả chăn nuôi, chú trọng quảng bá, xây dựng thương hiệu, Hợp tác xã [HTX] Dịch vụ và chăn nuôi ngựa bạch Hữu Kiên, xã Hữu Kiên, huyện Chi Lăng còn đa dạng hóa các sản phẩm từ ngựa bạch, qua đó góp phần nâng cao giá trị, tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân.

Ông Nông Văn Chưng, Giám đốc HTX cho biết: Hữu Kiên là xã thuần nông, người dân chủ yếu trồng trọt và chăn nuôi ngựa bạch. Tuy nhiên, trước đây người dân chăn nuôi ngựa theo hình thức nhỏ lẻ; chưa có sự đầu tư về khoa học kỹ thuật, quản lý dịch bệnh, quản lý giống; chuồng trại chưa đảm bảo. Mặt khác, do thả rông nên việc phối giống là hoàn toàn ngẫu nhiên, không có sự tác động kiểm soát của con người dẫn đến mức độ cận huyết cao, ảnh hưởng đến chất lượng đàn ngựa. Xuất phát từ thực trạng đó, năm 2020, chúng tôi thành lập HTX gồm 9 thành viên, hoạt động chính trong lĩnh vực chăn nuôi và chế biến các sản phẩm từ ngựa bạch như: cao ngựa, giò ngựa và các món ẩm thực.

Thành viên HTX chăm sóc ngựa bạch

Sau khi thành lập HTX, các thành viên đã thực hiện đồng bộ kỹ thuật trong chăn nuôi, chăm sóc nên đàn ngựa tăng nhanh về số lượng, chất lượng đàn được đảm bảo, có thương hiệu. Qua đó, thị trường tiêu thụ ngày càng rộng mở, nhu cầu về ngựa bạch ngày càng lớn, giá trị ngựa bạch tăng từ 10 đến 15 triệu đồng/con so với trước đây. Hiện nay, HTX có trên 200 con ngựa, trong đó, 90% là ngựa bạch, giá trị ước tính gần 8 tỷ đồng.

Ông Nông Văn Hải, thành viên HTX cho biết: Tham gia vào HTX, chúng tôi đã được tập huấn, hướng dẫn và được học hỏi về kỹ thuật chăn nuôi, phát triển đàn ngựa. Chúng tôi biết ứng dụng tiến bộ khoa học – kỹ thuật để cải tạo đàn ngựa, thực hiện phương pháp tuyển chọn và nhân giống ngựa bạch; kiến thức trong phòng và trị bệnh cho ngựa bạch; được hỗ trợ quảng bá và xây dựng thương hiệu… Nhờ đó, hiện nay, đàn ngựa 25 con của gia đình tôi phát triển khỏe mạnh, nhiều người tìm đến xem và mua. Gia đình tôi có thu nhập trung bình trên 100 triệu đồng/năm từ chăn nuôi ngựa bạch.

Với giá trị kinh tế cao gấp 2 lần so với ngựa thường, hiện nay, HTX đang tập trung phát triển đàn ngựa bạch, trung bình mỗi năm HTX tăng đàn thêm từ 20 đến 30 con. Hiện nay, ngựa bạch cái được bán làm giống với giá từ 30 đến 35 triệu đồng/con; ngựa đực bán với giá từ 25 triệu đồng/con; ngựa trưởng thành từ 3 năm tuổi trở lên bán với giá từ 60 đến 75 triệu đồng/con. Khách hàng chủ yếu đến từ các tỉnh, thành như: Hà Nội, Bắc Giang, Thái Nguyên và các huyện, thành phố trong tỉnh.

Ngoài phát triển chăn nuôi, HTX còn hướng đến đẩy mạnh chế biến, đa dạng hóa các sản phẩm từ ngựa bạch. Ông Nông Văn Chưng cho biết thêm: HTX mới đưa ra thị trường sản phẩm cao ngựa bạch với đầy đủ bao bì, nhãn mác bước đầu được người tiêu dùng đánh giá cao. Ngoài ra, HTX còn có các sản phẩm như: giò ngựa, thịt ngựa tươi, thịt ngựa đóng hộp… Nhờ đó, các thành viên HTX có thu nhập bình quân trên 100 triệu đồng/năm, thành viên có quy mô đàn lớn từ 40 đến 50 con có thu nhập trên 200 triệu/năm.

Ông Nguyễn Văn Tin, Chủ tịch UBND xã Hữu Kiên cho biết: Hiện nay, trên địa bàn xã có HTX Dịch vụ và chăn nuôi ngựa bạch Hữu Kiên đang hoạt động ổn định và hiệu quả, qua đó, nâng cao thu nhập cho các thành viên. Trong năm 2021, chính quyền xã tiếp tục phối hợp với các phòng chuyên môn của huyện tổ chức tập huấn, hỗ trợ triển khai thực hiện ứng dụng khoa học – kỹ thuật trong chăn nuôi cho người dân [trong đó có các thành viên của HTX]. Đồng thời, phối hợp với các cơ quan liên quan triển khai dự án “Phát triển và bảo tồn nguồn gen ngựa bạch” của Bộ Khoa học và Công nghệ trên đàn ngựa bạch của HTX. Qua đó, tiếp tục nâng cao chất lượng, tăng giá trị sản phẩm chăn nuôi trên địa bàn.

Nhờ chủ động ứng dụng khoa học – kỹ thuật vào chăn nuôi, chú trọng quảng bá, xây dựng thương hiệu, HTX Dịch vụ và chăn nuôi ngựa bạch Hữu Kiên đã không ngừng vươn lên và phát triển ổn định. Qua đó, góp phần phát triển kinh tế – xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế hợp tác trên địa bàn xã Hữu Kiên.

Theo Baolangson.vn