Ảnh hưởng của thuốc bảo vệ thực vật đến sức khỏe con người và môi trường sống, hệ sinh thái đang là vấn đề nghiêm trọng đáng báo động tại Việt Nam cũng như nhiều quốc gia trên thế giới. Vậy những ảnh hưởng này là gì? Đâu là phương pháp xử lý hiệu quả? Cùng Biogecy tìm hiểu rõ hơn.
1/ Ảnh hưởng nghiêm trọng của thuốc bảo vệ thực vật đến sức khỏe con người và môi trường
Thuốc bảo vệ thực vật [BVTV] là tên gọi chung để chỉ các loại hóa chất dùng trong nông nghiệp nhằm diệt sâu, bệnh, cỏ dại, các côn trùng gây hại, động vật gặm nhấm để bảo vệ cây trồng, các kho lương thực hàng hóa… Tuy nhiên việc lạm dụng thuốc BVTV, dùng sai cách, dùng bừa bãi của con người đã và đang tác động không hề nhỏ đến môi trường sống, gây nguy hiểm trực tiếp đến sức khỏe của con người.
Hình 1. Hình ảnh nông dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật
Tồn dư thuốc BVTV trong đất sẽ gây hại trực tiếp cho cây trồng. Đặc biệt là nhóm Clo có trong nó cực kỳ khó phân hủy trong nhiều năm. Điều này dẫn đến việc lượng tồn dư khi ở lại trong đất quá lâu sẽ sinh ra một hợp chất mới. Thường sẽ có độc tính cao hơn cả bản thân nó ban đầu.
Ví dụ: Sản phẩm tồn lưu của DDT [DICLODIPHENYLTRICLOETAN] trong đất là DDE có tác dụng như thuốc trừ sâu. Tác hại đối với sự phát triển của phôi bào trứng chim độc hơn DDT từ 2-3 lần.
Loại thuốc Aldrin tương tự như DDT, có khả năng tồn lưu trong môi trường sinh thái đất. Tạo thành sản phẩm “Dieldrin” mà độc tính của nó cao hơn Aldrin nhiều lần. Thuốc diệt cỏ 2.4-D tồn lưu trong môi trường sinh thái đất cũng có khả năng tích lũy trong quả hạt cây trồng.
Như vậy, việc lạm dụng thuốc BVTV sẽ gây hại trực tiếp cho cây trồng, đất đai, phá hủy thế cân bằng của sinh vật, hệ sinh thái, gây ra nhiều hệ lụy khôn thường khó hồi phục với môi trường xung quanh.
Hình 2. Bao bì các loại thuốc bảo vệ thực vật gây hại cho môi trường
Các thuốc trừ sâu dẫn xuất từ EDBC [Acid Ethylene Bis Dithiocarbamate] như Maned, Propionate không có tính độc cao đối với động vật máu nóng. Không tồn tại lâu trong môi trường. Nhưng lượng dư của chúng trên nông sản như khoai tây, cà rốt,… dưới tác dụng của nhiệt độ có thể tạo thành ETV [Ethylenethiourea]. Mà ETV, qua nghiên cứu cho chuột ăn gây ung thư và đẻ ra chuột quái thai.
Thuốc BVTV, có tác dụng bảo vệ cây trồng trước các loại dịch hại như: cỏ dại, côn trùng, nấm bệnh,… Dư lượng thuốc BVTV còn là nguyên nhân chính của các vụ ngộ độc cấp tính và mãn tính cho người tiếp xúc, người sử dụng. Đó là nguy cơ tiềm ẩn của một số bệnh ung thư do nhiễm hóa chất BVTV.
Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trên nông sản và trong môi trường [đất, nước, không khí] sẽ tham gia vào chuỗi thức ăn của con người. Bắt đầu quá trình gây hại trực tiếp cho con người & môi trường. Tác hại của chúng ngay lập tức, tiềm ẩn và tích lũy theo thời gian. Một số loại hóa chất BVTV và hợp chất của chúng qua xét nghiệm cho thấy có thể gây quái thai và bệnh ung thư cho con người và gia súc.
Con đường lây nhiễm độc chủ yếu là qua ăn, uống [tiêu hóa] 97.3%, qua da và hô hấp chỉ chiếm 1,9% và 1,8%. Thuốc gây độc chủ yếu là Volfatoc [77,3%], sau đó là 66 [14,7%] và DDT [8%].
Hình 3. Tác hại của hóa chất BVTV đối với con người
[Nguồn: Tổng cục môi trường, 2009]
Thông thường, các loại hóa chất BVTV xâm nhập vào cơ thể con người và động vật chủ yếu từ 3 con đường sau:
- Hấp thụ xuyên qua các lỗ chân lông ngoài da;
- Đi vào thực quản theo thức ăn hoặc nước uống;
- Đi vào khí quản qua đường hô hấp.
Môi trường thành phần như đất, nước, không khí là một hệ thống hoàn chỉnh có sự tương tác và tương hỗ lẫn nhau. Sự ô nhiễm của môi trường này sẽ tác động đến môi trường xung quanh và ngược lại.
2/ Giải pháp giảm thiểu tác động của thuốc BVTV đến con người và môi trường
Để giảm thiểu các tác động của thuốc BVTV đến con người và môi trường, các chuyên gia khuyến khích bà con cần tuân thủ các nguyên tắc sử dụng đúng chuẩn như:
- Chỉ sử dụng thuốc BVTV trong trường hợp thực sự cần thiết, tránh lạm dụng.
- Chỉ sử dụng loại thuốc BVTV ít độc, có thương hiệu, nhãn mác rõ ràng đối với người, gia súc.
- Đối với người tiến hành phun thuốc BVTV cần chú ý đựng chai, hộp thuốc cẩn thận, bảo quản nơi khô ráo. Khi sử dụng cần pha loãng theo đúng nồng độ, dùng bao nhiêu pha bấy nhiêu, không nên pha nhiều. Khi pha cần pha nơi thoáng, rộng rãi, đầu hướng gió. Khi phun cần trang bị bảo hộ như khẩu trang, găng tay, quần áo bảo hộ… Phun kho trời râm mát. Sau khi phun cần súc rửa chai lọ với xà phòng 3-5%, nước vôi soda 3-5%, ngâm giặt quần áo. Với dư lượng thừa cần chôn sâu 0.5m tại bãi hoang xa nhà dân, xa nguồn nước, bãi chăn gia súc…
Tuy nhiên để đảm bảo được ngành nông nghiệp phát triển bền vững. Tốt nhất bà con cần chuyển đổi từ hình thức canh tác sử dụng thuốc BVTV sang canh tác hữu cơ. Để an toàn cho cả người trồng trọt – người sử dụng. Đảm bảo được tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm của các nước nhập khẩu.
Để giải bài toán về dư lượng thuốc BVTV, các nhà khoa học đưa ra phương pháp sử dụng phân vi sinh nông nghiệp nhằm mang lại thực phẩm an toàn nhất cho con người. Trong đó được ưa chuộng nhất phải kể đến dòng phân vi sinh Quantum Growth [bao gồm Quantum Light và Quantum VSC] đã được tạo ra bởi Viện nghiên cứu sinh Thái Hoa Kỳ để phục vụ cho hoạt động trồng trọt.
Tổ hợp vi sinh trong phân vi sinh sạch Quantum Growth kết hợp với các thành phần tự nhiên của đất để cung cấp các lợi ích sau:
+ Lưu giữ và sản xuất nước, chịu được hạn hán.
+ Tăng sức khoẻ thực vật [tăng mức Brix], tăng lượng rễ và phát triển cây trồng.
+ Điều khiển được sự thất thoát phân bón do chảy trôi. Phân huỷ phân bón đến mức cân bằng nhờ vi sinh.
+ Nảy mầm hạt nhanh hơn, dự trữ chất dinh dưỡng, giảm sự chảy trôi các chất dinh dưỡng.
+ Cố định Cacbon và nitơ trong đất.
+ Vi khuẩn quang hợp làm tăng sức khỏe của thực vật và rễ.
+ Có thể tăng năng suất tăng hiệu quả 30-50%.
Quantum Growth – Vi sinh sạch cho nông sản sạch, góp phần vào công tác xây dựng một nền nông nghiệp hữu cơ phát triển tại Việt Nam!
Liên hệ Hotline 0909 538 514 để được tư vấn chi tiết hơn!
chế phẩm vi sinh nông nghiệp, phân vi sinh, Quantum Growth, Quantum- Light, Quantum- VSC, vi sinh sạch cho nông sản sạch, vi sinh sạch Quantum Growth
Thực phẩm sẽ trở thành mối nguy hại cho sức khỏe khi dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hóa học không đúng quy trình trong sản xuất lương thực…
Thuốc bảo vệ thực vật [BVTV] có nguồn gốc từ thiên nhiên hay hóa chất tổng hợp được dùng để bảo vệ cây trồng và nông sản, chống lại sự phá hoại của những sinh vật gây hại cây trồng. Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trên nông sản và trong môi trường [đất, nước, không khí] sẽ tham gia vào chuỗi thức ăn của con người. Tuy nhiên tình trạng nhiễm độc hóa chất BVTV, cũng như mức độ độc hại sẽ tùy theo loại hóa chất và liều lượng dùng ít hay nhiều và thời gian cách ly dài hay ngắn mà chúng có thể tác động ngay lập tức, tiềm ẩn hoặc tích lũy theo thời gian tới sức khỏe của con người.
Các triệu chúng nguy hại cho sức khỏe có thể xuất hiện rất muộn sau nhiều năm, thậm chí tới tận thế hệ sau: gây khó khăn trong học tập, điều khiển hành vi ứng xử và khả năng sinh sản [dậy thì sớm, lão hóa sớm] tăng khả năng mắc bệnh ung thư. Ngoài ra, còn có một số tác động lâu dài khác như: Quái thai [cơ thể bị dị tật từ trong phôi thai] và đột biến gen.
Thông thường có 3 con đường chính để thuốc BVTV đi vào cơ thể. Thứ nhất, ăn các loại thực phẩm, rau quả nhiễm độc từ các loại thuốc BVTV khi chúng đang có tồn dư thuốc, chưa đủ thời gian cách ly. Thứ hai, qua đường hô hấp khi chúng ta hít phải thuốc, có thể đi qua chỗ người ta đang phun thuốc, gió thoảng qua. Thứ ba là qua việc tiếp xúc trực tiếp, tức sử dụng các loại thuốc mà không đeo găng tay, đồ bảo hộ.
Khi ngộ độc thuốc ở dạng cấp tính, người bệnh sẽ có những triệu chứng dễ thấy như nôn mửa, nhức đầu, chóng mặt, đổ mồ hôi… Nặng hơn chất độc sẽ chuyển hóa qua gan, gây nên rối loạn thần kinh, mất ngủ, kém trí nhớ, mờ mắt, giảm thính lực, suy nhược cơ thể, ở phụ nữ dễ gặp tai biến sảy thai, đẻ non, gây dị tật bẩm sinh ở trẻ, ung thư…
Khi nhiễm độc nặng sẽ tê liệt, ngứa, thiếu khả năng điều phối các cơ quan trong cơ thể, đau đầu chóng mặt, rùng mình, buồn nôn, chuột rút ở vùng bụng, đổ mồ hôi, giảm khả năng thị lực, khó thể, suy hô hấp và tim đập chậm. Lượng thuốc lớn có thể gây bất tỉnh, co giật và chết. Nhiễm độc hóa chất BVTV nhẹ, thường có triệu chứng đau bụng, giảm thị lực, đau ngực, tiêu chảy, chóng mặt, đổ mồ hôi nhiều, nhức đầu, đau nhức cơ và chuột rút, buồn nôn và nôn, chảy nước mắt, mũi và miệng.
Ngộ độc mãn tính xảy ra khi một người nhiễm với liều lượng nhỏ, nhiều lần trong thời gian dài. Tiếp xúc với hóa chất BVTV trong thời gian dài, cơ thể có triệu chứng suy giảm trí nhớ và khả năng tập trung, mất phương hướng, suy nhược nghiêm trọng, dễ bị kích động, rối loạn, đau đầu, nói khó, phản ứng chậm, hay gặp ác mộng, mộng du, thờ thẫn hoặc mất ngủ; Ngoài ra người bị nhiễm độc còn có thể bị các vấn đề về tiết niệu, và hội chứng cường cholinergic gặp trong ngộ độc cấp hóa chất BVTV phospho hữu cơ, carbamat. Với hội chứng này, người nhiễm độc sẽ nôn mửa, kêu khó thở tức ngực, da tái lạnh, vã mồ hôi, run toàn thân hoặc co giật…
Làm gì để hạn chế nguy cơ phơi nhiễm, ngộ độc thuốc BVTV?
Để hạn chế tối đa nguy cơ phơi nhiễm, ngộ độc thuốc BVTV, người sản xuất nông nghiệp lưu ý chỉ sử dụng các loại hóa chất BVTV trong danh mục, có hiệu quả cao đối với sinh vật gây hại nhưng ít độc đối với người và động vật. Khi sử dụng hóa chất BVTV trong trồng rau quả, chỉ sử dụng các sản phẩm an toàn; thực hành theo hướng dẫn của nhãn thuốc BVTV để hạn chế tác hại HCBVT trực tiếp người dùng, môi trường xung quanh và sức khỏe cộng đồng.
Khi sử dụng các thuốc BVTV cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc vệ sinh an toàn lao động: đeo găng tay, đeo khẩu trang, đứng ở đầu gió khi phun thuốc.
Khi thu hoạch rau củ quả phải chờ hết thời gian cách ly [thời gian cách ly của mỗi thuốc khác nhau, thông thường từ 10-15 ngày].
Các loại chai lọ bao bì đựng thuốc BVTV cần có đầy đủ nhãn hiệu, không đựng thuốc BVTV trong các vỏ chai lọ nước giải khát, để tránh nhầm lẫn uống phải.
[Nhạn Nguyễn, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật PY]