Rác thải không xử lý lỗi do ai năm 2024

Phân loại rác thải là một trong những việc làm cần thiết, nhưng hầu như không phải ai cũng biết được tầm quan trọng và có ý thức cho điều này. Ngày nay, do sự phát triển ngày càng nhanh chóng, các loại chất thải từ đó cũng được hình thành với khối lượng vô cùng lớn, nên việc phân loại rác là công cuộc giúp giảm thiểu lượng chất thải và bảo vệ môi trường ngay tại nhà.

* Tại sao các hộ gia đình trong xã cần phân loại rác thải ngay tại nhà?

Tuy đây là một công việc không quá to lớn, nhưng nếu mỗi người đều tự giác phân loại rác thải tại nhà sẽ mang lại nhiều lợi ích đến với môi trường sống, cụ thể như:

- Phân loại rác thải còn giúp giảm đi một lượng rác thải ra môi trường một cách đáng kể, tiết kiệm thêm nhiều khoản chi phí khác như thu gom, vận chuyển và xử lý.

- Phân loại rác tại nhà còn góp phần giảm đi sự ô nhiễm môi trường, nâng cao ý thức cộng đồng, sử dụng và bảo vệ hợp lý nguồn tài nguyên của chúng ta.

Xây dựng ý thức phân loại rác thải và để rác đúng nơi quy định của mỗi người dân sẽ giúp giảm những chất thải rắn từ rác, mang lại nguồn kinh tế lớn từ các chất thải có khả năng tái chế và sử dụng lại.

Khi phân loại rác thải là bạn đã góp phần tiết kiệm nguồn tài nguyên, tiết kiệm thời gian xử lý rác thải, mang lại nhiều lợi ích từ việc tận dụng nguồn chất thải đó vào công cuộc tái chế thành các sản phẩm khác có ích trong cuộc sống hằng ngày như phục vụ cho công cuộc nuôi trồng, sinh hoạt hằng và còn cực kì thân thiện với môi trường.

Có thể nói, việc phân loại rác và tái chế chất thải tại nguồn, đặc biệt là từ các hộ gia đình sẽ giúp cho công cuộc xử lý chất thải trở nên đơn giản và dễ dàng hơn. Mỗi người tự xây dựng cho mình ý thức và thói quen này để cùng chung tay bảo vệ môi trường sống của chúng ta.

* Cách phân loại rác thải tại nhà

Trước khi mang rác thải đi xử lý, bạn cần phải biết cách tự phân loại rác tại nhà theo các loại như sau:

Phân loại rác hữu cơ dễ phân hủy: Là các loại rác có khả năng tự phân hủy hoặc dễ dàng phân hủy. Chúng còn được người ta đưa vào ứng dụng với các loại chế phẩm vi sinh, sử dụng làm thức ăn chăn nuôi cho động vật hoặc phân bón cây trồng. Loại rác này có nguồn gốc từ các loại thực phẩm thừa, thực phẩm đã chế biến hoặc bị hư hỏng, không thể sử dụng. Ví dụ như: thức ăn thừa, vỏ trái cây, xác côn trùng, rau củ hư hỏng, thịt cá ươn,…

Phân loại rác thải tái chế: Là loại rác được xếp vào thành phần khó phân hủy, nhưng người ta có thể đưa vào sản xuất để tái chế thành những sản phẩm khác, với mục đích sử dụng khác nhau. Những loại rác tái chế sẽ thường là những chất vô cơ. Ví dụ như: Giấy thải, vỏ lon, kim loại, giấy bìa các tông, vỏ chai nhựa, các dụng cụ gia dụng,…

Phân loại rác thải vô cơ không tái chế: Là loại rác khi đã thải ra thì không còn sử dụng được nữa, và cũng không thể tái chế. Chúng chỉ có thể xử lý theo những phương pháp khác nhau như chôn lấp hoặc đốt. Nguồn gốc các loại rác vô cơ này thường là các loại vật liệu xây dựng, vỏ hộp không tái chế được. Ví dụ như: túi ni lông, kem, đồ da, cao su, đĩa CD, vỏ đựng bánh,…

Đại đa số người dân ở nước ta đều có thói quen là gom chung các loại rác thải vào một túi, bao gồm cả loại rác tái chế, rác vô cơ và rác hữu cơ mà không thông qua các phương pháp phân loại nào. Việc làm này sẽ khiến cho quá trình xử lý rác phát sinh thêm nhiều vấn đề, làm tăng lượng chất thải, tăng chi phí, tổn hại đến nền kinh tế và môi trường sống.

Các phương pháp xử lý sau khi phân loại rác thải

Sau khi rác đã được phân loại, người ta sẽ sử dụng một trong các phương pháp sau để xử lý chúng. Cụ thể như:

Sử dụng phương pháp chôn lấp (hố rác hữu cơ)

Đây là phương pháp đơn giản nhất và được ứng dụng khá nhiều tại Việt Nam. Các loại rác thải sẽ được chôn theo từng lớp, đầm nén để giảm đi diện tích. Sau mỗi lớp, người ta sẽ phủ lên một lớp đất để hạn chế côn trùng và mùi hôi thối.

Từ ngày 1/1/2022, Luật Bảo vệ môi trường 2020 chính thức có hiệu lực, trong đó quy định người dân thuộc hộ gia đình, cá nhân không phân loại rác tại nguồn sẽ bị từ chối thu gom. Dù quy định đã có song còn không ít bất cập vẫn đang chờ được tháo gỡ dẫn đến việc phân loại rác tại nguồn (PLRTN) chưa có nhiều chuyển biến trong thực tế. TS Hoàng Dương Tùng, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Bộ Tài nguyên và Môi trường (ảnh bên) đã trao đổi với Nhân Dân hằng tháng chung quanh vấn đề này.

Ông đánh giá thế nào về thực trạng PLRTN và thu gom rác thải hiện nay?

Hiện nay, có tới 95% số rác thải thu gom được xử lý qua chôn lấp, ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm mùi trầm trọng ở nhiều nơi. Ngay tại Hà Nội, có những bãi tập kết rác mà người ta ước tính lượng ruồi... bằng đơn vị kilogram! Nhưng không còn cách nào khác, bởi lẽ, các địa phương đều đang khá lúng túng trong khâu thực hiện, tỉnh giao cho huyện, huyện giao cho xã. Mà xã thì chỉ có cách duy nhất là lấy một diện tích đất trống nào đó, như ngoài cánh đồng chẳng hạn để đào hố chôn lấp. Chúng ta đã quá quen thuộc với hình ảnh chiều chiều công nhân môi trường đẩy xe vào khu dân cư, đánh kẻng gọi các hộ dân mang rác ra đổ. Rác được gom về điểm trung chuyển - nơi công nhân thu gom hoặc lực lượng kinh doanh phế liệu phân loại lần đầu trước khi được xe chuyên dụng vận chuyển đi. Nhà chung cư thu gom kiểu khác nhưng nói chung là đều không phân loại rác ngay tại nguồn thải.

Phí thu gom rác hiện do Hội đồng nhân dân các tỉnh, thành phố tự quyết định. Thí dụ như Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội quy định mức phí thu gom 6 nghìn đồng/người/tháng, đối tượng xả nhiều hay ít cũng trả chừng ấy tiền. Số này chỉ đủ cho việc thu gom từ hộ gia đình đến điểm trung chuyển. Còn vận chuyển và xử lý rác sau đó hoàn toàn do Nhà nước chi trả. Như vậy, nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền mà Luật Bảo vệ môi trường quy định chưa được áp dụng trong xử lý rác thải hiện nay.

Cách thu gom hiện không có khâu PLRTN, các địa điểm trung chuyển không bảo đảm vệ sinh môi trường. Năm ngoái, đơn vị thu gom rác gặp một số trục trặc, họ tạm dừng hợp đồng với Hà Nội là ngay lập tức, cả thành phố ngập rác, hôi thối không chịu nổi. Thực trạng này đã kéo dài bao năm qua.

Thưa ông, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định người dân phải PLRTN, nếu không thực hiện sẽ bị từ chối thu gom. Luật có hiệu lực đã nửa năm nhưng vì sao vẫn rất ít người dân thực hiện?

Tôi cho rằng một trong những nguyên nhân là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 vẫn còn quy định chung chung, chưa có chế tài xử phạt cụ thể. Luật phải quy định cụ thể chi tiết, không đa nghĩa thì người dân mới có thể thực hiện. Thí dụ, Luật quy định chất thải rắn phải phân loại để tái sử dụng, tái chế, chất thải thực phẩm nên ủ để làm phân bón... Vậy cái nào là chất thải rắn có thể tái chế, tái sử dụng, cái nào là chất thải thực phẩm? Nếu không có hướng dẫn chi tiết các loại chất thải dễ dẫn đến tranh cãi. Quy định công nhân môi trường được từ chối thu gom nếu người dân không phân loại rác tại nguồn cũng phải có hướng dẫn. Phân loại, thu gom như thế nào, nếu không hợp tác thì bị phạt ra sao? Việc này còn phải tuyên truyền, vận động để người dân hiểu rõ, phối hợp thực hiện chứ không chỉ áp dụng mức phạt tiền là xong. Nhưng hiện nay tôi thấy công tác tuyên truyền, vận động vẫn mang tính hình thức, chung chung.

Chúng ta có rất nhiều bài học trước đó, rằng luật ban ra có vẻ rất chuẩn chỉ nhưng khó thực hiện, đi vào cuộc sống. Sau khi xuống các địa phương tìm hiểu về phân loại rác, chúng tôi nhận thấy các cơ quan quản lý hiện đang khá lúng túng, khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 không quy định trách nhiệm của chính quyền địa phương phải đưa ra những đầu việc cụ thể về phân loại rác để người dân thực hiện. Và như vậy, luật không đi vào cuộc sống, không tạo nên chuyển biến trong vấn đề PLRTN.

Theo tôi chúng ta cần học tập kinh nghiệm của các nước đã làm rất tốt việc này. Đơn cử như Hàn Quốc, người dân được phát danh sách chi tiết, quy định rõ ràng từng loại rác có thể tái chế, tái sử dụng hoặc chuyển giao. Thậm chí, lon bia sau khi uống xong, phải rửa sạch trước khi cho vào túi rác vì số bia còn lại có thể gây mùi hôi thối. Luật cần có những quy định và chế tài cụ thể, do cơ quan nào chịu trách nhiệm. Tôi nghĩ rằng cấp phường, cấp quận rất khó thực hiện thì cấp tỉnh nên có những văn bản hướng dẫn tỉ mỉ. Nhưng cấp tỉnh làm thế nào để thực hiện được điều đó thì Bộ Tài nguyên và Môi trường và cao hơn là Chính phủ phải tính toán về vấn đề này, tránh luật ống, luật khung.

Theo ông, luật cần một số quy định cụ thể nào để PLRTN khả thi và thuận lợi?

Tôi lấy thí dụ, muốn PLRTN cần có các loại túi rác phù hợp, mầu sắc và kích thước của túi rác cũng cần quy định cụ thể để phân loại thuận tiện. Hiện nay có một số thiết bị có thể cân được rác bằng cách sử dụng trí tuệ nhân tạo, chỉ quẹt thẻ là máy tự động cân, hiện lên số lượng trừ tiền vào thẻ. Nhưng ở Việt Nam chưa thể áp dụng được, nên phổ biến là sử dụng các túi rác có dung tích xê dịch từ 3-5 đến 10 lít... Người dân dùng các túi ấy để phân loại rác và chuyển về nơi xử lý. Như vậy họ đã trả đầy đủ các loại phí: phí túi, phí thu gom, phí vận chuyển và phí xử lý rác. Túi phải tái chế được và nên có một số loại túi trong suốt để nhìn được bên trong. Chúng ta cần làm thử nghiệm một số địa phương sau đó phổ biến đại trà vì việc phân loại rác ở mỗi địa bàn có đặc điểm khác nhau, nông thôn khác thành thị, nhà cao tầng khác nhà mặt đất.

Luật phải bổ sung những quy định cụ thể để có thể đi vào thực tế. Ngay cả giờ thu gom rác cũng phải hợp lý, nếu cứ áp dụng khung giờ 16h30 hằng ngày để thuận tiện cho công nhân môi trường thì nhiều người dân chưa đi làm về, làm sao có thể phân loại rác. Ở nhiều nước, họ thu gom rác vào 8-9 giờ tối, khi người dân đều đã về nhà. Dĩ nhiên, họ có thể phải trả thêm một ít tiền nhưng rõ ràng sự tương tác giữa hai bên gần nhau hơn. Rồi cần thay đổi cả trong cách thực thi, như với hình thức đấu thầu thu gom rác, người dân có quyền yêu cầu công khai, minh bạch số tiền phí thu được từ họ sẽ dùng vào việc gì, cụ thể bao nhiêu?

Tôi thấy ý thức về PLRTN của dân cư đô thị như Hà Nội khá cao. Nhưng làm thế nào để người dân dễ dàng thống nhất thực hiện lại là trách nhiệm của chính quyền. Tôi từng tham khảo ý kiến từ rất nhiều gia đình, họ đều có ý thức phân loại rác, nộp phí vệ sinh nhưng luôn đòi hỏi phải kèm theo quy định rõ ràng. Nếu chính quyền có cách tổ chức tốt, người dân sẽ ủng hộ.

Tại sao không nên vứt rác bừa bãi?

Việc xả rác bừa bãi không chỉ gây ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí mà còn làm mất mỹ quan đô thị. Đặc biệt, việc đổ rác không đúng cách cũng sẽ gây tắc nghẽn hệ thống cống rãnh, làm tắc nguồn nước thải, dễ xảy ra tình trạng ngập úng khi trời mưa lớn.

Việc vứt rác bừa bãi gây ra hậu quả gì?

Tác hại của việc đổ rác thải bừa bãi Khí thải sinh ra từ các đống rác sẽ làm ô nhiễm môi trường không khí, gây mùi hôi; nước rỉ rác sinh ra sẽ chảy xuống ao hồ, làm ô nhiễm nguồn nước. Hơn nữa, môi trường ô nhiễm sẽ tạo nơi trú ngụ và phát triển lý tưởng của các loài gây bệnh hại cho người và gia súc.

Điều gì sẽ xảy ra nếu rác thải không được xử lý?

Tình trạng đốt rác thải sẽ gây ô nhiễm môi trường không khí nặng nề. Rác thải sinh hoạt tác động tiêu cực lên môi trường đất, nước và không khí làm suy thoái môi trường và giảm dần tính đa dạng sinh học ở mỗi loại môi trường.

Tại sao phải xử lý rác thải?

Việc xử lí rác thải là một vấn đề khách quan và cần thiết trong mọi hoạt động sinh hoạt và sản xuất kinh doanh của con người. Nó làm giảm nguy cơ gây ô nhiễm và hạn chế tối đa các chất thải tồn đọng từ việc sinh hoạt và sản xuất của con người.