Giun ống sống ở đâu

Giun tròn có thân hình ống, màu ngà hay trắng hồng, không phân đoạn, đối xứng qua trục giữa của thân. Trên thân có những trục nhỏ.

Kích thước giun tròn rất thay đổi. Có loại dài 1- 2 mm [giun soắn, giun lươn..] có loại dài tới 20 - 30 cm như giun đũa, có loại dài trên 1m như giun chỉ Medine.

Giun tròn có lớp vỏ ngoài bằng kitin, cứng nhẵn hoặc có khía ngang, khía dọc, khía chéo.

Đầu trước có thể có răng, móc, dao cắt... Các bộ phận này giúp giun tròn bám vào nơi kí sinh...

Hình thể trong:

Thành cơ thể: bao quanh thân, cắt ngang thân giun, từ ngoài vào trong có:

Lớp vỏ cứng, trong, thuần nhất, cấu tạo bởi protein cứng, tương tự như keratin.

Lớp hạ bì  [subcuticular epithelium] chỉ có một lớp tế bào hạt, có chỗ lồi ra ở 4 phía chia thân giun làm 4 phần: 2 đường bên đường lưng, đường bụng. Hai đường bên chứa đựng các ống bài tiết, có các dây thần kinh.

Lớp cơ: gồm những thớ cơ dọc.

Lớp giữa là xoang chứa các cơ quan.

Các cơ quan nội tạng của giun:

Cơ quan tiêu hoá: miệng, thực quản, ruột, trực tràng, hậu môn.

Cơ quan bài tiết: gồm hai ống chạy dọc theo chiều dài thân giun, ở hai bên mép thân, có hai hạch bài tiết, nhô ra ngoài băng lỗ bài tiết ở gần thực quản.

Cơ quan thần kinh: gồm một vòng thần kinh bao quanh thực quản và một vòng bao quanh khúc sau của ruột. Từ vòng bao quanh thực quản, xuất phát ra phía trước 6 sợi thần kinh, ngoài ra có những sợi thần kinh đi dọc theo nối liền hai vòng và đi thẳng ra phía sau thân, trong đó có 2 sợi thần kinh lớn đi dọc theo lưng. Một vài giun tròn có cơ quan thần kinh cảm giác [cơ quan nhạy cảm] ở gần hậu môn, đó là Phasmida. Người ta dựa vào đặc điểm này để phân loại giun tròn.

Cơ quan sinh dục:

Bộ phận sinh dục đực: có một hay hai tinh hoàn tùy từng loại giun. Tinh hoàn là một ống dài cuộn lại hay uốn khúc. Tiếp đến là ống dẫn tinh, về cuối ống này mở ra thành túi đựng tinh, ống tinh thông ra ngoài sau hậu môn, nơi đó có gai giao phối. Ở một vài loài phía đuôi phình ra tạo thành túi giao hợp.

Bộ phận sinh dục cái: thường khúc khuỷu, gồm 2 buồng trứng, hai ống dẫn trứng, túi nhận tinh, hai tử cung, dẫn đến âm đạo và âm môn, ăn thông với bên ngoài bởi một lỗ sinh dục nằm ở giữa hay nửa trước của thân, luôn nhô ra phía bụng.

Đặc điểm sinh học của giun tròn.

Sinh lí, sinh thái:

Giun tròn có thể sống tự do ở thiên nhiên, nhưng đa số sống kí sinh. Có loài vừa sống tự do vừa sống kí sinh.

Vị trí kí sinh: giun tròn có thể kí sinh ở ống tiêu hoá, hệ tuần hoàn, hoặc các cơ quan nội tạng. Trước khi đến kí sinh ở vị trí cố định, một số giun tròn có giai đoạn di chuyển chu du trong cơ thể vật chủ. Giun có thể di chuyển bất thường, gây hiện tượng lạc chỗ. Mỗi loài giun tròn có vật chủ thích hợp, nhưng có thể kí sinh bất thường ở những vật chủ không thích hợp - hiện tượng lạc chủ.

Giun tròn chiếm chất dinh dưỡng của vật chủ bằng nhiều cách: hút thức ăn qua miệng, thẩm thấu qua thân. Giun ăn dưỡng chấp, máu, dịch mô,... phần lớn chất dinh dưỡng được hấp thụ dùng để tạo trứng. Trứng giun tròn đều có một màng bọc, do chất kitin tạo thành, một số giun đẻ ra ấu trùng [giun soắn, giun chỉ...].

Vòng đời sinh học:

Đa số giun tròn có vòng đời đơn giản, có một vật chủ: giun đũa, giun tóc, giun móc... Một số giun tròn có vòng đời phức tạp hơn, cần có vật chủ trung gian: giun chỉ... có loài giun tròn có cùng vật chủ chính và vật chủ phụ: giun soắn.

Giun là động vật có thể sống ký sinh trên người, động vật, chủ yếu ở ruột. Một số loại giun còn ký sinh trong cơ quan nội tạng, máu, gây ra nhiều vấn đề sức khỏe. Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ nhiễm giun cao do văn hóa và điều kiện sinh hoạt, vệ sinh tại nhiều vùng miền còn hạn chế. Vậy có các loại giun có thể ký sinh trong cơ thể người nào?

1. Tìm hiểu các loại giun có thể ký sinh trong cơ thể người phổ biến nhất

Các loại giun có thể ký sinh trong cơ thể người phổ biến là: giun kim, giun móc, giun tóc, giun đũa gây ra bệnh lý và vấn đề sức khỏe khác nhau.

Giun ký sinh ở cơ thể người thường tập trung ở đường tiêu hóa

1.1. Giun kim

Giống như tên gọi, giun kim có dạng dài, kích thước rất nhỏ, chiều dài thường nhỏ hơn 1/2 Inch. Con người thường nhiễm giun này khi không may nuốt phải trứng của chúng có trong thực phẩm, thức uống. Khi trứng giun kim đi vào trong ruột sẽ nở ra, sinh sôi phát triển tại đây.

Ban đêm là thời gian hoạt động chủ yếu của loài giun ký sinh này, chúng sẽ thoát ra khỏi cơ thể qua hậu môn và đẻ hàng ngàn trứng tại đây. Theo con đường này, trứng giun kim lại tiếp tục bị phát tán, có thể lây truyền cho người khác và khiến họ nhiễm bệnh.

Trẻ em là đối tượng dễ bị giun kim ký sinh nhất và cũng dễ lây truyền nhất. Giun kim có vòng đời khoảng 1 - 2 tháng, thời gian từ trứng đến trưởng thành là khoảng 2 - 4 tuần. Trong thời gian này, trứng có khả năng đẻ 4 - 16 ngàn trứng nên khả năng gây lây nhiễm rất cao.

Giun kim có dạng dài, thường ký sinh trong đường ruột

Triệu chứng do nhiễm giun kim ký sinh thường không rõ ràng, có những bệnh nhân không có triệu chứng và có những bệnh nhân bị buồn nôn, đau, ngứa hậu môn.

1.2. Giun đũa

Giun đũa là loài giun ký sinh có vòng đời khá dài, khoảng 13 - 15 tháng, trong thời gian này chúng có khả năng đẻ đến 200 ngàn trứng mỗi ngày.

Điều kiện môi trường ưa thích để giun đũa phát triển là những nơi ấm áp, điều kiện vệ sinh kém, cụ thể là các nước nhiệt đới và ôn đới. Người dân vùng nông thôn có điều kiện vệ sinh chưa tốt dễ nhiễm giun đũa ký sinh hơn người dân khu vực thành thị. Giống như giun kim, trẻ em cũng thường bị nhiễm giun đũa hơn người trưởng thành.

Con đường lây nhiễm giun đũa giống với giun kim, khi trứng giun phân tán trong môi trường và được con người nuốt vào. Giun đũa thường làm tổ và phát triển ở đường ruột, trước đó giun non thường di chuyển tới phổi và cổ họng. Với kích thước lớn nên bệnh nhân nhiễm giun đũa có nhiều triệu chứng khá rõ ràng gồm: đau bụng, mệt mỏi, thở khò khè, nôn mửa, ho khan, giảm cân nhanh, tiêu chảy,…

1.3. Giun móc

Loài giun ký sinh này phổ biến ở các nước nhiệt đới. Một điểm đặc biệt là trứng giun do người bệnh thải ra lẫn đất sẽ tự nở trong môi trường, sau đó có thể xâm nhập vào cơ thể người qua da. Vì thế, đi chân trần hoặc người làm công việc phải tiếp xúc dài, nhiều với đất kém vệ sinh rất dễ nhiễm giun móc.

Giun móc là loài giun ký sinh phổ biến ở các nước nhiệt đới

Giun móc có kích thước khá nhỏ, khi trưởng thành 1 con cái dài khoảng 10 - 13 mm, một con đực dài khoảng 8 - 11mm. Chúng cũng có khả năng đẻ trứng đáng kinh ngạc với khoảng 10 - 25 ngàn trứng mỗi ngày.

Mặc dù xâm nhập vào cơ thể người qua da nhưng đến giai đoạn trưởng thành, giun sẽ tập trung ở đường ruột, thường là tá tràng hoặc ruột non. Trong miệng chúng có đôi răng hình móc nên có thể cắn chặt vào niêm mạc đường tiêu hóa và hút máu để sống và trưởng thành.

Triệu chứng ban đầu do nhiễm giun móc gây ra là triệu chứng phát ban ngứa trên da. Ngoài ra, việc giun ký sinh bám chặt vào niêm mạc đường tiêu hóa sẽ gây đau bụng, tiêu chảy, cơ thể mệt mỏi, thiếu máu, rối loạn tiêu hóa, sụt cân,…

1.4. Giun tóc

Giun tóc có đặc điểm hình dạng giống như sợi tóc, rất mảnh và dài, môi trường sống ưa thích của chúng cũng là điều kiện thời tiết ấm áp khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới. Giun tóc có màu trắng sữa hoặc hồng nhạt, chiều dài từ 30 - 50mm tùy vào con đực hay con cái. Một giun tóc cái có khả năng đẻ 2 ngàn trứng mỗi ngày và vòng đời kéo dài tới 5 - 6 năm nếu không điều trị tốt.

Giun tóc có đặc điểm hình dạng giống như sợi tóc, rất mảnh và dài

Nhiễm giun tóc thường xảy ra ở các khu vực nông thôn, điều kiện vệ sinh kém, nhất là những người có thói quen dùng phân chưa qua xử lý để chăm sóc rau màu. Trứng giun có thể phát tán và phát triển ở điều kiện môi trường bên ngoài tới giai đoạn ấu trùng, sau đó lây nhiễm cho con người qua đường ăn uống.

Đa phần bệnh nhân nhiễm giun tóc không có triệu chứng rõ ràng nào, chỉ khi nhiễm trùng nặng sẽ thấy:

• Người gầy gò, còi cọc.

• Tiêu chảy kéo dài có lẫn máu hoặc chất nhầy.

• Sa trực tràng trượt ra khỏi hậu môn.

Ngoài 4 loài giun ký sinh phổ biến nhất này, con người còn có thể nhiễm 1 số loài khác như: giun lươn, giun xoắn, sán dây, sán máng, giun chỉ bạch huyết,… Đa phần chúng ký sinh trong hệ tiêu hóa, một phần trong máu hoặc cơ quan nội tạng.

2. Dấu hiệu bị nhiễm giun ký sinh

Tùy vào số lượng giun ký sinh trong cơ thể mà người bệnh có thể có hoặc không có dấu hiệu. Nếu số lượng giun ký sinh ít, triệu chứng bệnh là không rõ ràng. Song do không được điều trị nên theo thời gian, số lượng giun sẽ nhân lên nhanh chóng và gây ra nhiều ảnh hưởng cho cơ quan bị bệnh và cơ thể.

Nhiều trường hợp giun ký sinh quá nhiều gây tắc ruột, phải thực hiện phẫu thuật loại bỏ. Với người bệnh nhiễm giun nhiều, triệu chứng khá rõ ràng như:

Giun ký sinh quá nhiều có thể gây tắc ruột

• Giun kim: thường gây ngứa vùng hậu môn về ban đêm.

• Có triệu chứng thiếu dinh dưỡng, đặc biệt là vitamin và khoáng chất.

• Rối loạn tiêu hóa, lúc phân đặc lúc phân lỏng, đôi khi xuất hiện giun trong phân hoặc ở hậu môn.

• Đau bụng vùng rốn, tái phát nhiều lần kèm theo buồn nôn, đi ngoài.

• Trẻ nhỏ nhiễm giun ký sinh thường biếng ăn, khó ngủ, hay quấy khóc.

Khi có dấu hiệu, người bệnh nên chủ động đi thăm khám xác định tình trạng nhiễm giun và từ đó có biện pháp điều trị thích hợp. Các loại giun có thể ký sinh trong cơ thể người đa phần được điều trị bằng thuốc tẩy giun 1 liều, ít độc, tác dụng với nhiều loại giun. Tuy nhiên thuốc có thể gây ra một vài tác dụng phụ nên hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.