Dẫn ý Chúng ta có nên bước qua các ranh giới trong cuộc sống

Ngày 03/10/2021 10:53:38, lượt xem: 3752

Cuộc đời luôn tồn tại những ranh giới. Giữa lằn ranh sống chết mong manh, con người còn sức là còn cố gắng đến cùng, yêu thương đến cùng. Điều đó được ta thấy rõ trong thời điểm dịch bệnh như hiện nay. Đây cũng là lúc để ta biết nâng niu quý trọng từng hơi thở, từng phút giây của sự sống đẹp đẽ này… Sau khi xem xong bộ phim “Ranh giới” của VTV tôi có ấn tượng với một câu kết rất hay rằng: “Sự sống nảy sinh từ trong cái chết, hạnh phúc hiện hình trong những hi sinh, gian khổ, ở đời này không có con đường cùng, chỉ có những ranh giới, điều cốt yếu là phải có sức mạnh để bước qua những ranh giới ấy…”, vậy bạn có suy nghĩ gì về những  “ranh giới” ấy?

“Ranh giới” chúng ta có thể hiểu nôm na đó chính là đường phân giới hạn giữa hai khu vực, hai địa hạt, hai phạm trù nào đó… liền nhau. Như niềm vui- hạnh phúc, thất bại- thành công,.... hay thậm chí là sự sống và cái chết. Cuộc sống và cái chết là hai thái cực đối lập nhau dữ dội. Bởi thế càng yêu cuộc sống, con người lại càng sợ hãi trước cái chết. Khi chết, người ta sẽ phải rời xa vĩnh viễn tất cả những gì yêu thương, gắn bó, không còn được tận hưởng niềm hạnh phúc, những thú vui, lao động, cống hiến và sáng tạo. Đôi khi, lối sống hiện đại bộn bề khiến chúng ta chông chênh và bất an trước tương lai vô định. Ranh giới giữa sự sống và cái chết cũng dần trở nên mong manh vì bon chen kèn cựa, hãm hại lẫn nhau, vì bệnh tật hiểm nghèo, vì vô vàn điều bất trắc có thể xảy ra mỗi ngày. Có những cái chết đến một cách an tường như đi vào giấc ngủ, bên gia đình, người thân chăm lo thì cũng có những cái chết đầy đau đớn, dày vò, trong cô đơn và lạnh lẽo. Có những sự ra đi khiến người ta xót xa tận đáy lòng thì cũng có những sự ra đi không người quan tâm, chẳng ai hay biết. Đó cũng chính là ranh giới của lòng người.

Ở trong bối cảnh dịch bệnh như hiện nay, chúng ta ám ảnh từ những bước chạy “ngật ngưỡng” trong bộ quần áo bảo hộ kín mít dọc theo hành lang hẹp, những cú điện thoại khẩn thiết đến lạc giọng, những tiếng tíc tíc kéo dài đến vô tận của máy monitor theo dõi… Ám ảnh từ những cú ép tim, thổi ngạt, những tiếng dỗ dành “thở đi, thở đi”… Tất cả đã hiện hữu một cách khốc liệt ở lằn ranh có thể nói là rất mỏng manh giữa sự sống và cái chết. Ranh giới, mỗi người chúng ta đã bao nhiêu lần đối diện với nó trong cuộc đời mình? Chắc chắn là rất nhiều, từ ranh giới giữa sáng và tối, chăm chỉ và lười biếng đến ý chí và dục vọng, rồi thiện lương và thấp hèn… Nhưng trên hết, ai đã từng đứng trước ranh giới giữa sự sống và cái chết mới thực sự thấm đầy đủ ý nghĩa của hai chữ này. Chỉ cách nhau một làn hơi, một nhịp đập, một tia sáng… là đã thuộc về phía bên kia của thái cực.

ĐỌC THÊM NHỮNG CÂU NÓI CÀNG ĐỌC CÀNG THẤM THÍA

Nếu ai đã từng xem bộ phim “Ranh giới” của VTV đặc biệt thì sẽ dễ dàng nhận ra rằng: Trước mắt chúng ta là những con người bằng xương bằng thịt, đang đau đớn, đang giành giật từng nhịp thở chứ không còn là những con số thống kê mỗi chiều hiện lên trên bản tin thời sự. Đã bao lâu rồi họ chưa được về nhà? Đã bao lâu rồi họ chưa có bữa cơm gia đình? Đã bao lâu rồi họ chưa nhìn thấy ánh mặt trời lúc bình minh hay hoàng hôn? Thay cho tiếng cười đùa là những tiếng tít tít của đống thiết bị y tế vô hồn, mà nhịp nhanh chậm của âm thanh ấy gắn liền với sinh mạng của nhiều người. Các y bác sĩ đang phải chiến đấu, theo đúng nghĩa của từ này, để giành giật sự sống cho các bệnh nhân, trong cuộc chiến với những kẻ thù vô hình ngày càng hung hãn hơn với nhiều biến thể. Nó đã cướp đi mạng sống của nhiều bệnh nhân và cũng đe dọa mạng sống của chính các y bác sĩ. Với tôi, ở nơi mà bệnh nhân cần hơi thở gấp gáp, từng phút từng giây, nơi mà bác sĩ đang căng mình giành giật từng sự sống... không có chỗ cho những vai diễn hay những lời hoa mỹ. Nơi ấy, tôi cảm nhận được từ đôi mắt họ khát khao muốn trở về nơi bệnh nhân đang cần chứ không phải những lời nói sáo rỗng.

“Ranh giới” chân thực nhất ở chính giữa lằn ranh sự sống và cái chết. Đó là nơi những bác sĩ phải tiếp thêm nghị lực sống cho những bệnh nhân chấp chới nơi cửa tử, là những hoạt động cấp cứu diễn ra hàng giờ, là nụ cười hạnh phúc khi người bệnh từ cõi chết trở về.

“Ranh giới” ấy là khoảng cách giữa một người bác sĩ với một người bệnh nhân. Các thai phụ mắc COVID-19 rất nặng, các y bác sĩ phải giúp bệnh nhân thở, trông họ trong lúc thở, vận hành mọi thứ để có Oxy, lúc hết Oxy thì bóp bóng bằng tay cả đêm cho bệnh nhân... Họ như những “bình Oxy sống” cho bệnh nhân của mình trong cuộc chiến này.

Và “ranh giới” ấy chính là khi phải đối mặt với sự sống và cái chết của bệnh nhân thì bác sĩ không màng đến cả sự lây nhiễm. Hình ảnh người bác sĩ nhấn tim liên tục khi thai phụ trở nặng, kịp thời cứu sống bệnh nhân khiến người xem nghẹt thở, bởi nhấn tim là nguy cơ lây nhiễm cao nhất, nhưng cũng chỉ một giây phút do dự, có thể sẽ không cứu được người. Bản thân họ cũng đứng trước quá nhiều ranh giới, là ranh giới của sự lây nhiễm, của ý chí và hy vọng, của đoàn tụ và chia ly, của lựa chọn nên cứu mẹ hay cứu con... Bộ phim cho thấy, trên cuộc đời này, vẫn có những con người quên hết mọi thứ để cứu sống người khác, nhẫn nại và bao dung để yêu thương người xa lạ như người thân của mình, và đôi khi không màng đến nguy hiểm mà bản thân đang phải đối diện. Khoảnh khắc ấy chính là ranh giới không có rào cản về tình người, về sự quyết tâm giành giật sự sống cho các bệnh nhân. Thế nhưng, “Ranh giới” không chỉ có những căng thẳng và nỗi đau tột cùng. Nó còn có nhiều khoảnh khắc yêu thương và những niềm vui ấm áp trên nụ cười của bệnh nhân đang hồi phục, trên gương mặt những thiên thần vừa chào đời ở giữa nơi mà cái chết cận kề...

ĐỌC THÊM CẢI THIỆN ĐIỂM SỐ MÔN VĂN DỄ HAY KHÓ?

Con người thật nhỏ bé khi đứng trước bệnh tật, cuộc sống lúc ấy mong manh làm sao. Bao nhiêu sự nghiệp, tiền của đều không thể đáp ứng được bất cứ nguyện vọng của chúng ta ngay lúc ấy. Phải làm sao khi sự sống ngày một xa dần nhưng còn bao nhiêu điều tuyệt vời ngoài kia chúng ta còn chưa được trải nghiệm hết?.... Cuộc chiến chống dịch Covid -19 vẫn hết sức cam go. Ranh giới sinh tử còn đó. Sức mạnh nào để bước qua ranh giới ấy. Sự kiên cường, tình yêu thương, chấp nhận hy sinh, gian khổ của các y, bác sĩ, nhân viên y tế là chưa đủ, mà cần thêm sự chung tay của mỗi người chúng ta, trước hết bằng ý thức cao hơn trong việc phòng tránh dịch.

Mỗi con người cần phải biết trân trọng sự sống của bản thân, sống có ích và có trách nhiệm với mọi người xung quanh. Đừng bao giờ lãng phí nó, vì cuộc sống chỉ có 1 lần thôi, đừng bao giờ để nó trôi qua vô nghĩa. “Thời gian không đo bằng năm tháng mà nó đo bằng những gì ta đã làm được”. “Cuộc sống là chiến đấu và lao động, sự nghỉ ngơi hoàn toàn chỉ chờ chúng ta trong những nấm mồ”.
 

Để giúp ích cho các em thật nhiều trong kì thi quan trọng sắp tới thì chỉ có thể là những buổi học tại KHÓA VĂN VIP 2K7  – một khóa học sẽ giúp các em cải thiện cũng như nâng cao kĩ năng làm bài để đạt được kết quả cao nhất.

Đăng ký khóa học và đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn khác của Học Văn Chị Hiên tại đây:
Facebook Học Văn Chị Hiên THCS.
Youtube Học Văn Chị Hiên.
Instagram Học Văn Chị Hiên.
Tiktok Học Văn Chị Hiên.

Tiếp tục là đề thi Văn của trường chuyên Biên Hòa, Hà Nam. [Có gợi ý làm phía dưới]

Câu 1[8 điểm]: Anh chị hãy viết bài văn trả lời câu hỏi: Chúng ta có nên bước qua các ranh giới trong cuộc sống.

Câu 2[12,0 điểm]:
Viết truyện ngắn đều phải kiêng kỵ 2 điều: hết chuyện là hết văn và hết văn là hết chuyện [Trích văn học và nhân cách, Nguyễn Thanh Hùng, NXB Văn học, 1994, tr.90]

Anh/chị hiểu như thế nào về ý kiến trên? Qua một số truyện ngắn của Văn học Việt Nam 1930 – 1945 trong chương trình Ngữ văn 11 hãy làm sáng tỏ vấn đề.

Đáp án và gợi ý trả lời:

Câu 1 [8,0 điểm] 

1. Kĩ năng: Đáp ứng đúng yêu cầu của bài văn nghị luận xã hội; bố cục rõ ràng, hợp lí; lập luận chặt chẽ, giàu sức thuyết phục; những dẫn chứng thực tế phù hợp; khuyến khích những bài viết sáng tạo.

2. Kiến thức: Trên cơ sở hiểu đúng vấn đề, biết cách làm bài nghị luận xã hội, học sinh có thể trình bày, diễn đạt theo nhiều cách khác nhau song về cơ bản cần có những ý sau: 

a] Mở bài. Dẫn dắt giới thiệu được vấn đề cần nghị luận. [0,5 điểm] 

b] Thân bài

*Giải thích [1,0 điểm]
– Ranh giới: Đường phân giới hạn giữa hai khu vực, hai địa hạt, hai phạm trù… liền nhau.

Quảng cáo - Advertisements

– Bước qua ranh giới: Vượt qua, phá vỡ làn đường giới hạn để chuyển từ bên này sang bên kia.

* Bàn luận [5,0 điểm] 

– Có những ranh giới không nên, không thể bước qua. Đó là những ranh giới giúp ta giữ được giá trị làm người; đảm bảo sự an toàn, phát triển tốt đẹp của xã hội. Nếu bị phá vỡ hậu quả sẽ khôn lường. [2,0 điểm]
[Thí sinh lấy dẫn chứng thực tế làm sáng tỏ vấn đề]

– Đôi khi cần bước qua ranh giới để mạnh mẽ hơn, trưởng thành hơn, khẳng định giá trị của bản thân, tạo nên những thay đổi cần thiết, tăng tính hiệu quả, tìm ra cái mới mang tính đột phá, đi được xa hơn, có được nhiều hơn trên một địa hạt khác. Đó là những ranh giới kìm hãm con người, xã hội. [2,0 điểm]
[Thí sinh lấy dẫn chứng thực tế làm sáng tỏ vấn đề]

– Ranh giới trong cuộc sống nhiều khi rất mong manh. Để không phá bỏ hay vượt qua được ranh giới luôn cần có sự tỉnh táo, sáng suốt, bản lĩnh… [0,5 điểm] 

– Phê phán những hành động liều lĩnh, cực đoan bất chấp ranh giới; sự hèn nhát, thu mình… [0,5 điểm] 

Quảng cáo - Advertisements

* Bài học nhận thức và hành động. [1,0 điểm] 

c] Kết bài. [0,5 điểm]

Câu 2 [12,0 điểm]

1. Kĩ năng: Đáp ứng đúng yêu cầu của dạng đề nghị luận văn học về một vấn đề lí luận văn học; bố cục rõ ràng, hợp lí; lập luận chặt chẽ, giàu sức thuyết phục; phân tích được một số truyện ngắn của Văn học Việt Nam 1930-1945 trong chương trình Ngữ văn 11để làm nổi bật vấn đề; khuyến khích những bài viết sáng tạo.

2. Kiến thức: Trên cơ sở hiểu đúng vấn đề, biết cách làm sáng tỏ một vấn đề lí luận văn học, học sinh có thể trình bày, diễn đạt theo nhiều cách khác nhau song về cơ bản cần có những ý sau:

a] Mở bài. Dẫn dắt giới thiệu được vấn đề cần nghị luận. [0,5 điểm] 

b] Thân bài

b.1. Cách hiểu ý kiến [3,5 điểm] 

*Giải thích [1,0 điểm] – Truyện ngắn: Tác phẩm tự sự cỡ nhỏ. Nội dung của thể loại truyện ngắn bao trùm hầu hết các phương diện của đời sống: Đời tư, thế sự hay sử thi nhưng cái độc đáo của nó là ngắn. – Điều phải kiêng kỵ – tránh, không được phép mắc vào của nhà văn khi viết truyện ngắn: Hết chuyện là hết văn và hết văn là hết chuyện + Chuyện: Sự việc được kể lại bằng lời văn.

+ Văn: Ngôn từ, lời kể của tác phẩm văn học.

→ Hết chuyện là hết văn: Sự việc khi đã kể xong mà lời văn của truyện ngắn không có khả năng gợi suy ngẫm, không còn âm vang trong tâm trí bạn đọc. → Yêu cầu: Chuyện kể đã hết nhưng điều muốn nói đằng sau câu chuyện, lời kể lại phải bắt đầu. Sự việc trong truyện ngắn đòi hỏi phải nhiều trữ lượng mới có khả năng khơi gợi ở độc giả những suy tưởng.

→ Hết văn là hết chuyện: Lời văn dừng, những điều viết ra trên bề nổi câu chữ đã khép lại là chuyện muốn nói cũng hết. Tác phẩm không để độc giả viết tiếp câu chuyện, không đặt ra được những chuyện nhân sinh → Yêu cầu: Lối viết trong truyện ngắn phải có khả năng tạo nhiều vùng trắng, dồn nén, có độ mở lớn. 

→ Từ chỗ nêu ra những điều nhà văn phải kiêng kỵ, ý kiến đã đề cập đến yêu cầu về phẩm chất quan trọng gắn với đặc trưng của thể loại truyện ngắn: Tác phẩm đã dừng nhưng những sự việc, lời văn lại có khả năng khơi gợi, nói được nhiều điều.

* Cơ sở lí luận văn học [2,5 điểm]
– Đặc trưng của văn chương nghệ thuật: quá trình sáng tác văn học chính là quá trình kí hiệu hóa, nhà văn phản ánh đời sống và tư tưởng tình cảm của mình thông qua hình tượng nghệ thuật. Hơn nữa văn chương coi trọng tính hàm súc, ý tại ngôn ngoại. Truyện ngắn nói riêng và văn học nói chung không chỉ nói ở những điều viết ra trên bề mặt câu chữ mà còn nói ở tầng sâu, tầng chìm từ những vùng trống, chỗ trắng, khoảng im lặng giữa các con chữ, lời văn.

– Đặc trưng của thể loại truyện ngắn: Truyện ngắn là ngắn nên tất cả phải cô đặc, dồn nén. Bởi vậy mỗi sự việc, chi tiết, hình ảnh, ngôn từ, hành văn …trong truyện ngắn đều phải có sức chứa lớn, có dư lượng dồi dào hơn nhiều những gì trên bề mặt… 

b.2. Làm sáng tỏ vấn đề qua một số truyện ngắn của Văn học Việt Nam 1930-1945 trong chương trình Ngữ văn 11 [6,0 điểm]
Thí sinh phải chọn đúng một số truyện ngắn theo yêu cầu và bám sát đề khi phân tích để làm nổi bật được vấn đề: Chuyện kể của tác phẩm đã hết, câu chữ đã dừng nhưng tác phẩm không khép kín bưng mà lại có khả năng mở ra được nhiều điều.

b.3. Bàn luận mở rộng và ý nghĩa của vấn đề. [1,5 điểm] – Bàn luận mở rộng: Những điều cấm kỵ khác khi viết truyện ngắn, so sánh một số vấn đề với tiểu thuyết… [1,0 điểm]

– Ý nghĩa của vấn đề đối với người sáng tác và người đọc. [0,5 điểm]

c] Kết bài. [0,5 điểm]