Giữa lúc nhân dân Việt Nam đang náo nức chuẩn bị kỷ niệm 70 năm Cách mạng Tháng Tám thành công, một sự kiện có ý nghĩa lịch sử to lớn trong công cuộc dựng nước và giữ nước thì đâu đó vẫn có những tiếng nói lạc lõng, muốn phủ nhận giá trị của Cách mạng Tháng Tám, coi thắng lợi của nhân dân Việt Nam là “sự ăn may”.
Họ cho rằng, từ sau cuộc đảo chính ngày 9/3/1945, Đông Dương nói chung và Việt Nam nói riêng là thuộc địa của Nhật. Trong khi đó, phát xít Nhật đã bị quân Đồng minh đánh bại và tuyên bố đầu hàng vô điều kiện. Như vậy, ở Đông Dương xuất hiện “khoảng trống quyền lực”, cho nên cách mạng chỉ cần nổ ra là giành thắng lợi [?].
Trong cuộc phỏng vấn của phóng viên VOV, PGS. TS Vũ Quang Hiển - Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn [ĐHQG Hà Nội] cho rằng: Đây là sự xuyên tạc lịch sử và chưa bao giờ, Cách mạng Tháng Tám là “sự ăn may”.
PV:Thưa ông, là một nhà nghiên cứu lịch sử, ông đánh giá đâu là nguyên nhân chính dẫn đến thành công của Cách mạng Tháng Tám năm 1945?
PGS.TS Vũ Quang Hiển: Cách mạng Tháng Tám thành công do nhiều nguyên nhân khác nhau. Một trong những nguyên nhân quan trọng là sự kết hợp giữa sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại.
PGS.TS Vũ Quang Hiển - Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, ĐHQG Hà Nội |
Sức mạnh dân tộc thể hiện ở sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân, được Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh xây dựng trong Mặt trận Việt Minh với các đoàn thể mang tên cứu quốc.
Đó là sức mạnh của lực lượng vũ trang. Mặc dù mới được xây dựng, còn ít về số lượng, thiếu thốn về trang bị và non kém về trình độ tác chiến nhưng có vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động vũ trang tuyên truyền, diệt ác trừ gian, cũng như hoạt động chiến tranh du kích cục bộ trước Tổng khởi nghĩa giành chính quyền.
Sức mạnh dân tộc của Cách mạng Tháng Tám chính là sự vùng dậy của toàn dân, kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, trong đó các cuộc khởi nghĩa của quần chúng ở thành thị nhằm vào các cơ quan đầu não của kẻ thù có vai trò quyết định thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám.
Bên cạnh sức mạnh của dân tộc thì cần phải nói đến sức mạnh thời đại, sức mạnh của phe Đồng minh đánh thắng Chủ nghĩa Phát-xít trong chiến tranh thế giới lần thứ hai, trực tiếp là quân phiệt Nhật Bản, buộc Nhật Bản phải đầu hàng Đồng minh vô điều kiện. Điều đó làm cho Nhật và các thế lực tay sai ở Đông Dương hoang mang.
Quân đội Nhật mất hết tinh thần, tạo ra cơ hội vô cùng thuận lợi để nhân dân Việt Nam đứng lên giành chính quyền. Việc chuẩn bị lực lượng đầy đủ và nổ ra đúng thời cơ đã khiến cho Cách mạng Tháng Tám giành được thắng lợi nhanh, gọn, ít đổ máu.
PV:Phải chăng cũng vì thời cơ thuận lợi, cách mạng nổ ra ít đổ máu cho nên có ý kiến cho rằng, Cách mạng Tháng Tám là "sự ăn may", thưa ông?
PGS.TS Vũ Quang Hiển: Tôi đã từng nghe những luận điểm như vậy nhiều lần. Nhưng tôi cho rằng, nói như thế là hoàn toàn phiến diện.
Nhìn vào lịch sử thì thấy, cùng vào thời điểm năm 1945, không phải bất cứ nơi nào đang chịu ách chiếm đóng của Phát-xít đều có thể bùng nổ cách mạng và giành thắng lợi.
Chỉ có quốc gia nào có sự chuẩn bị chu đáo, có sự lãnh đạo của Đảng tiên phong, chớp được thời cơ và huy động được sức mạnh của toàn dân tộc thì mới có khả năng giành được chính quyền.
Điều đó bác bỏ những luận thuyết cho rằng, do thời cơ quá thuận lợi như vậy cho nên việc giành chính quyền quá đơn giản.
Cũng cần nói rằng, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám không phải là thành quả của một số ngày mà là kết quả của một quá trình đấu tranh lâu dài, gian khổ của dân tộc Việt Nam vì độc lập tự do gần một thế kỷ, là kết quả của quá trình chuẩn bị lực lương lâu dài dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản từ năm 1930 mà trực tiếp là cuộc vận động cứu nước giai đoạn 1939-1945.
Trong suốt quá trình lịch sử lâu dài đó, máu của các chiến sĩ cách mạng và đồng bào đã đổ xuống trên mặt trận chống đế quốc và tay sai.
Đến thời điểm tháng 8/1945, mặc dù ở Việt Nam lúc bấy giờ có nhiều lực lượng chính trị khác nhau, kể cả những lực lượng ít nhiều có tinh thần yêu nước, mong muốn dựa vào Nhật hay chủ trương lợi dụng Nhật để giành chính quyền, nhưng họ không có lực lượng thì họ cũng không thể giành được chính quyền.
Nhật chỉ đầu hàng Đồng minh chứ Nhật không đầu hàng nhân dân Việt Nam, đầu hàng dân tộc Việt Nam. Đó là sự thật lịch sử.
Bằng khả năng cách mạng của cả dân tộc, chúng ta mới có khả năng đập tan bộ máy chính quyền của đế quốc tay sai, thiết lập chính quyền cách mạng, đồng thời như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói, phải giành được chính quyền trước khi quân Đồng Minh vào Đông Dương và đứng ở vị thế người làm chủ nước nhà để đón tiếp quân Đồng minh vào giải giáp vũ khí của quân đội Nhật.
Nếu như không có một cuộc cách mạng thành công, không thành lập được chính quyền nhân dân thì đất nước Việt Nam lại dễ dàng chuyển vào tay một thế lực thực dân khác, một chính quyền thuộc địa khác.
Bởi vậy, giá trị của Cách mạng tháng Tám, giá trị của việc giành chính quyền là không thể phủ nhận.
Chính Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ nhận thức được tầm quan trọng của thời cơ mà còn dự báo được thời cơ, đánh giá chính xác thời cơ và kiên quyết chớp thời cơ nổi dậy Tổng khởi nghĩa giành chính quyền.
PV: Như vậy, không phải nước nào cũng có thể “chớp thời cơ” để làm cuộc cách mạng “long trời lở đất” như Việt Nam, thưa ông?
PGS.TS Vũ Quang Hiển: Đúng vậy. Vấn đề chớp thời cơ còn gắn liền với việc đẩy lùi nguy cơ bởi vì khi thời cơ Cách mạng Tháng Tám xuất hiện – một thời cơ chung cho tất cả các dân tộc thuộc địa đang đứng lên giành độc lập tự do thì có một nguy cơ đang hiện hữu.
Theo Hiệp định Posdam tháng 7/1945, đã phân công cho quân đội các nước Đồng minh phía bắc vĩ tuyến 16 là 200.000 quân đội Trung Hoa dân quốc và phía nam vĩ tuyến 16 là hơn 10.000 quân Anh - Ấn tràn vào Việt Nam.
Nếu như không giành được chính quyền và đứng ra với tư cách người làm chủ đất nước để đón tiếp quân Đồng minh thì các thế lực Đồng minh với bản chất đế quốc hoàn toàn dựng ra một chính quyền trái với ý chí và nguyện vọng của nhân dân Việt Nam.
Những thế lực trước đây từng theo Pháp hay theo Nhật cũng đang tìm cách bắt mối với các thế lực đế quốc. Nếu như không giải quyết tốt vấn đề thời cơ, không đẩy lùi nguy cơ đó thì không thể đưa cách mạng đến thành công.
PV:Theo ông, việc xuyên tạc lịch sử như vậy là nhằm mục đích gì?
PGS-TS Vũ Quang Hiển: Thực chất quan điểm của họ là nhằm phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng, sức mạnh của quần chúng và đi đến phủ nhận sự nghiệp cách mạng vĩ đại của nhân dân ta.
PV:Xin trân trọng cảm ơn ông./.
Trong khi cả nước ta đang chào mừng kỷ niệm 75 năm CMT8 và Quốc khánh 2-9 thì các thế lực thù địch, cơ hội chính trị lại giở chiêu bài xuyên tạc lịch sử, phủ nhận thành quả cách mạng của dân tộc. Chúng cho rằng, CMT8 là “ăn may”, “Cộng sản đã cướp công” chống phát xít của Đồng minh. Chúng quy kết CMT8 là “sai lầm lịch sử”, “đi ngược sự bảo hộ của mẫu quốc”, “nguyên nhân dẫn đến hai cuộc chiến tranh đẫm máu”, khiến cho đất nước bị tàn phá, đến nay vẫn nghèo đói, lạc hậu...
Những luận điệu sai trái và có phần “lộng ngôn” ở trên là mưu đồ của các thế lực thù địch hòng hạ bệ vai trò lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, làm cho nhân dân ta mất niềm tin vào Đảng và chế độ. Từ chỗ phủ nhận thành quả CMT8, chúng tấn công vào nền tảng tư tưởng của Đảng, hướng lái dân tộc Việt Nam đi theo quỹ đạo của chủ nghĩa tư bản.
Tranh cổ động của Yên Khánh
Ngược dòng lịch sử, ngay sau khi thành lập, Đảng ta đã lĩnh hội sứ mệnh cao cả trước dân tộc, tiến hành phát động và lãnh đạo hai cao trào cách mạng 1930-1931 và 1936-1939. Đây được coi là hai cuộc tổng diễn tập, chuẩn bị cho CMT8.
Tháng 9-1939, khi Chiến tranh thế giới thứ hai nổ ra, Đảng ta chuyển hướng chỉ đạo chiến lược, đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu và phát động cao trào đấu tranh mới tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền.
Tháng 5-1941, Trung ương Đảng xác định: Trong lúc này nếu không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, không đòi được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc, thì chẳng những toàn thể quốc gia dân tộc còn chịu mãi kiếp ngựa trâu, mà quyền lợi của bộ phận giai cấp đến vạn năm cũng không đòi lại được.
Tháng 3-1945, Nhật đảo chính lật đổ Pháp, Trung ương Đảng ra Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” đồng thời phát động cao trào chống Nhật cứu nước, chủ động tạo và nắm bắt thời cơ tổng khởi nghĩa giành chính quyền.
Tháng 8-1945, Nhật đầu hàng Đồng minh, Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc. Trước tình hình biến chuyển nhanh chóng có lợi cho cách mạng, Trung ương Đảng triệu tập Hội nghị toàn quốc, nhận định điều kiện khởi nghĩa chín muồi và cử ra Uỷ ban khởi nghĩa toàn quốc. Tiếp đó, Quốc dân Đại hội họp tại Tân Trào quyết định chủ trương tổng khởi nghĩa và thành lập Ủy ban giải phóng dân tộc [Chính phủ lâm thời] do Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Nghị quyết Quốc dân Đại hội nhấn mạnh: Không phải Nhật bại là nước ta tự nhiên được độc lập. Nhiều sự gay go trở ngại sẽ xảy ra. Chúng ta phải khôn khéo và kiên quyết. Khôn khéo để tránh những sự không có lợi cho ta. Kiên quyết để giành cho được hoàn toàn độc lập.
Ngày 16-8-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi: Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta. Hưởng ứng lời kêu gọi, nhân dân ta nhất tề nổi dậy. Chưa đầy nửa tháng, Tổng khởi nghĩa CMT8 đã giành toàn thắng, quân Nhật đầu hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Bộ máy thống trị thực dân, phát xít và phong kiến tay sai bị lật đổ. Chính quyền cách mạng được thiết lập trên toàn quốc.
Ngày 2-9-1945, tại quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập, tuyên bố trước quốc dân đồng bào và toàn thế giới: Việt Nam đã trở thành nước tự do, độc lập đồng thời khai sinh ra nước Việt Nam DCCH, nay là nước CHXHCN Việt Nam.
Như vậy, thắng lợi của CMT8 không phải “từ trên trời rơi xuống” và càng không phải là sự “ăn may”, “cướp công” như các thế lực thù địch rêu rao. Mà đó là kết quả tất yếu của quá trình vận động cách mạng lâu dài, đầy gian khổ, hy sinh của Nhân dân Việt Nam. Thắng lợi đó khẳng định sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, được tổ chức chặt chẽ, chuẩn bị kỹ lưỡng, đặt dưới sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, đặc biệt là nghệ thuật khởi nghĩa từng phần, kịp thời nắm bắt và chớp thời cơ “ngàn năm có một” để tiến lên tổng khởi nghĩa giành toàn thắng.
Mặt khác, CMT8 thành công là kết quả vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin ở một nước thuộc địa nửa phong kiến, đã được Hồ Chí Minh phát biểu trong luận điểm nổi tiếng: Cách mạng ở các nước thuộc địa có thể và phải chủ động tiến lên giành thắng lợi, không thụ động chờ thắng lợi cách mạng vô sản ở chính quốc. Các dân tộc thuộc địa càng không thể xin “mẫu quốc ban ơn”, “rủ lòng thương” cho mình được độc lập. Từ quan điểm đó, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đề ra đường lối cách mạng đúng đắn: Tự lực, tự cường, đem sức ta mà giải phóng cho ta. Bởi vậy, giá trị lịch sử và thời đại của CMT8 rất to lớn, ảnh hưởng sâu rộng, không chỉ ở Việt Nam, mà còn thức tỉnh các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới vùng lên đấu tranh giành độc lập.
Luận điệu cho rằng CMT8 dẫn đến “hai cuộc chiến tranh đẫm máu”, kéo lùi sự phát triển của đất nước là một sự bôi nhọ lịch sử trắng trợn. CMT8 đã đập tan chế độ áp bức, bóc lột “một cổ hai tròng” của thực dân Pháp, phát xít Nhật và phong kiến tay sai, đưa dân tộc ta từ thân phận nô lệ lên làm chủ đất nước, mở ra kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền CNXH. Nếu không có CMT8 sẽ không có Điện Biên Phủ 1954 và Đại thắng mùa Xuân 1975. Ngược lại, thành quả CMT8 sẽ không được bảo vệ và phát huy, nếu không có thắng lợi vĩ đại của hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ. Đó là những tiền đề cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đổi mới và hội nhập quốc tế thành công, đất nước đạt “thành tựu có ý nghĩa lịch sử”, “chưa bao giờ có cơ đồ và vị thế như ngày nay”. Vì vậy, không một thế lực nào có thể phủ nhận giá trị và ý nghĩa lịch sử của CMT8!
Kao Dân