Nếu có dịp ra Bình Thuận, Ninh Thuận thì bà con mình dễ dàng bắt gặp những vườn táo tươi tốt. Bây giờ ở ngoài đó, người ta trồng nhiều táo lắm! Có nơi còn coi cây táo là cứu tinh, là nguồn thu nhập chính của gia đình…
Cây táo ta là loại cây quen thuộc của dân mình. Suốt từ Bắc vào Nam, chỗ nào cũng trồng được táo. Táo dễ trồng, dễ sống, mau cho quả và lại cho năng suất cao. Táo là loại quả ngon, có vị chua ngọt, giàu vitamin, được dùng để ăn tươi, ăn khô, làm rượu, làm mứt, làm nước giải khát… Nó còn được coi là một vị thuốc tăng sức khỏe cho con người. Người già, người trẻ đều thích ăn táo. Vì vậy, táo là một mặt hàng bán rất chạy. Ít khi thấy táo bị ế. Đặc biệt vào dịp tết, khi người ta ăn quá nhiều các thức ăn giàu đạm và uống quá nhiều rượu, lúc đó họ lại nghĩ tới đĩa táo. Táo không phải là loại quả sang trọng nhưng lại là loại quả rất phổ biến và tiện dùng.
Trồng táo đúng cách sẽ cho năng suất cao. Ảnh T.L
Có rất nhiều giống táo, cả giống trong nước và giống nhập ngoại. Nhưng hiện nay, phổ biến vẫn là các giống táo của Đài Loan và Thái Lan. Giống táo rất sẵn, cơ sở làm giống nào cũng có. Táo được nhân giống bằng phương pháp ghép. Ghép chúng cũng dễ nên giá cây giống không cao.
Táo không kén đất, đất nào cũng trồng được. Chỉ lưu ý, tránh trồng chúng ở nơi bị ứ nước. Mặt khác, nó là cây có tiềm năng cho năng suất rất cao, do đó, nên trồng ở những nơi đất tốt, tơi xốp, đủ nước và có nhiều chất mùn. Ta phải đào hố và bón lót trước khi trồng. Nên bón nhiều phân chuồng. Táo bén rễ rất nhanh. Nếu đủ phân, chúng lớn lên rất mau. Rễ táo có thể ăn sâu tới hơn 1m và lan rộng gấp 5 - 6 lần đường kính tán lá của nó. Vì vậy, thân chúng rất chắc. Có nơi còn dùng táo làm cây chắn gió.
Táo trồng đầu năm thì cuối năm đã có quả. Muốn cây phát triển tốt thì số quả lứa đầu ta bỏ đi hoặc bỏ bớt đi để tập trung dinh dưỡng cho cây phát triển. Từ năm thứ hai trở đi, táo cho năng suất rất cao nếu như chúng ta cung cấp cho nó đủ phân và nước. Ở phía Bắc, táo thường ra hoa từ tháng 8 - 9. Nó ra rộ vào tháng 10. Quả được thu vào tháng 12 trở đi. Còn ở phía Nam, ta thấy táo ra hoa quanh năm. Sau khi thu hết quả và ta tiến hành đốn cành thì chỉ 1 - 2 tháng nữa là nó lại ra hoa. Tuy nhiên, táo thường tập trung ra hoa vào hai thời điểm từ tháng 2 - 3 và tháng 9 - 10.
Xin lưu ý, 2/3 lượng phân cần bón ta tập trung bón khi cây vừa thu hoạch kết quả; còn 1/3 sẽ bón vào lúc cây bắt đầu ra hoa. Phải đào rãnh quanh gốc để bỏ phân, sau đó lấp lại. Ở một số nơi, bà con vét bùn ao lên và phơi khô. Sau đó, tán nhỏ chúng ra và bón cho gốc táo. Hiệu quả cũng rất tốt.
Muốn táo cho năng suất cao, còn có một biện pháp rất hay là khoanh vỏ: ta chọn thời điểm hoa táo ra rộ, dò từ trên ngọn xuống, tới chỗ nào cành cho hoa ít hoặc không ra hoa thì ta tiến hành khoanh vỏ. Ta khoanh 1 lớp vỏ rộng khoảng 2cm quanh thân. Lưu ý, không để sót 1 sợi xơ nào. Như vậy là ta đã cắt đường vận chuyển nhựa luyện từ trên lá xuống phần gốc, lúc này, chất dinh dưỡng dồn cả vào các cành mang hoa, ta dễ dàng nhận thấy bằng mắt thường số quả trên cây nhiều hơn và quả cũng lớn hơn. Vì rằng, chất dinh dưỡng đã làm cho cuống hoa chậm hóa bền, nên nó lâu rụng. Ong, bướm có dịp thụ tinh tiếp cho hoa nên số hoa đậu sẽ cao hơn. Mặt khác, do tiếp nhận nhiều dưỡng chất nên quả sẽ to hơn, thậm chí, nó to gấp rưỡi quả ở cành không được khoanh vỏ. Vì vậy, năng suất của cây táo sẽ tăng lên gấp rưỡi hoặc gấp đôi. Lúc này, điều cần lưu ý nhất là ta phải chống cho cành. Vì quả quá nhiều và to hơn nên cành rất dễ gãy. Gãy là mất ăn!
Sau khi thu hoạch, ta tiến hành đốn cây. Lưu ý, điểm đốn phải nằm ở phía dưới của nơi ta đã khoanh vỏ. Làm đúng như vậy, bà con sẽ có được những vụ táo bội thu.
Chuyên gia Sinh học - Nông nghiệp NGUYỄN LÂN HÙNG
1. Bồi liếp, vun gốc, làm cỏ, xới xáo
Sau khi trồng định kỳ làm cỏ, xới xáo nhẹ xung quanh và vun gốc, nhớ phải thận trọng, nhẹ nhàng tránh làm đứt những rễ non mới ra. Từ năm thứ hai trở đi, sau mỗi lần đốn tái sinh cuốc bỏ những phần đất cũ xung quanh gốc, bón 25-30kg phân chuồng đã được ủ hoai mục trộn với tro trấu hoặc phân mùn vi sinh, sau đó bồi thêm lên phía trên một lớp bùn ao, bùn mương hoặc đất phù sa ven sông đã được phơi khô, đập nhỏ. Trường hợp không có phân hữu cơ hoặc bùn ao... cũng phải xới đất cho tơi xốp rồi rải phân hóa học xuống, tủ gốc và tưới nước giữ ẩm thường xuyên.
2. Bón phân cho cây táo ta
Do hàng năm được đốn đau, phải ra thân cành mới, mặt khác số lượng trái lại ra nhiều... nên cây táo rất cần được cung cấp nhiều phân bón thì mới sinh trưởng, phát triển tốt và cho năng suất cao được. Lượng phân thay đổi tùy theo giống, đất đai, tuổi cây, tình trạng sinh trưởng tốt xấu của cây...
Sau khi trồng một tháng cây đã bén rễ, có thể bón bằng cách dùng phân chuồng đã được ủ mục pha loãng theo tỷ lệ 1/10 tưới xung quanh gốc, sau đó tăng dần tỷ lệ pha loãng lên 1/5, 1/4.... tùy theo độ lớn của cây, cũng có thể dùng phân đạm pha loãng theo tỷ lệ 1% tưới mỗi tuần một lần trong một vài tháng đầu. Các tháng sau đó dùng phân hỗn hợp NPK [loại có tỷ lệ NPK 20-20-15] mỗi gốc 0,1kg hòa với nước tưới, chia ra tưới làm 2-3 lần trong một tháng, sau đó tăng dần lên 0,2kg/gốc. từ năm thứ hai trở đi mỗi năm bón một số lần cơ bản như sau:
- Bón lót: khi đốn tái sinh, bón 0,3-0,4kg phân vô cơ hỗn hợp N, P, K [theo tỷ lệ 2-1-1] với 25-30kg phân chuồng mục trộn tro trấu cho một gốc, rồi bồi thêm một lớp bùn ao... như đã nói ở phần trên.
- Bón thúc: bón thúc định kỳ bằng phân vô cơ hỗn hợp N, P, K [theo tỷ lệ 2-1-1], mỗi tháng bón một lần với liều lượng 0,2kg/gốc [khi cây còn nhỏ] và khoảng 0,4-0,5kg/gốc [khi cây lớn]. Nếu táo phát triển tốt, ra nhiều hoa, mà ít đậu trái có thể tăng cường thêm phân kali.
3. Tưới tiêu nước cho cây táo
Táo là cây rất cần nước, nhất là khi cây còn nhỏ, khi ra hoa, khi trái đang lớn và đặc biệt là khi trái sắp chín đang lớn nhanh. Nếu gặp hạn trái sẽ nhỏ, vỏ dầy, ăn chát, phẩm chất kém, vì thế vào mùa khô hoặc gặp những đượt hạn kéo dài trong mùa mưa cần phải tưới đầy đủ nước để đảm bảo đủ độ ẩm cho cây. Táo cũng là một trong những loại cây sợ bị úng nước, gặp úng nước trái sẽ bị nứt v à rụng, nếu kéo dài cây có thể bị chết, vì thế ở những vùng đất thấp khi lập vườn cần phải theiets kế liếp trồng theo hình mai rùa, trên liếp phải có hệ thống rãnh thoát nước. Ở những vùng thường gặp lũ hàng năm như ở ĐBSCL, phải thiết kế liếp trồng cao, nếu cần phải đắp mô trên liếp rồi mới trồng cây lên những mô đó, phải có hệ thống bờ cao xung quanh vườn để kịp thời bơm nước ra khỏi vườn khi cần thiết.
4. Trồng xen che phủ đất
Khi trồng cây táo giống thường rất nhỏ, mặt khác trong thời gian khai thác hàng năm phải đốn tái sinh, mỗi năm có một thời gian khá dài mặt vườn không bị che phủ rất ít, nên việc trồng xen cây trồng khác ở giai đoạn đầu sau khi trồng hoặc sau khi đốn tái sinh để tận dụng diện tích mặt vườn tăng thêm thu nhập cho nhà vườn là một việc làm cần thiết, không những tận dụng được đất trồng mà trong quá trình chăm sóc tưới nước, bón phân xới xáo đất cũng có tác dụng rất tốt cho cây táo. Thực tế cho thấy chỉ nên trồng xen những cây ngắn ngày, thấp cây như các loại rau cải, đậu đỗ, hành, ngò... để tránh tình trạng cây trồng xen lấn át cây táo. Khi tàn cây táo lớn dần thì thu hẹp dần diện tích trồng xen, và sau đó loại bỏ hoàn toàn khi cây táo đã giao tán.
5. Lặt bông, tạo hình và đốn tái sinh cây táo ta
Sau khi trồng 1-2 tháng là táo có bông, cần lặt bỏ hết số bông này để tập trung dinh dưỡng nuôi và giữ sức cho cây. Đồng thời dùng cây cắm buộc, đỡ các cành bên trên tạo tán cây thành hình phễu, để các cành đều nhận được nhiều ánh sáng. Khi cành vươn dài được 1-1,5m thì bắt đầu để bông cho trái. Đặc điểm của táo là cho trái rất sai, nhất là những giống táo chua và táo Thiện Phiến. Để trái nhiều quá nếu không bón phân đầy đủ thì trái sẽ nhỏ, hạt to, thịt trái ít, cây chóng kiệt sức, vườn táo mau cỗi. mặt khác cành táo lại rất giòn có thể gẫy những cành lớn nếu không chống đơ khi quả sắp chín. Vì thế nếu có điều kiện khi thấy cây kết quả quá nhiều thì tỉa bỏ bớt [khi trái lớn cỡ hạt đậu], làm như vậy sau này quả sẽ lớn hơn, chín đều hơn.
Do cành quả của táo được mọc trên cành mẹ ra trong vụ xuân cùng năm, mặt khác gỗ táo rất chóng già, khi đã ra hoa trái rồi thì những cành nhỏ cấp 3, cấp 4 thường khô đi. Gỗ táo chóng già nếu không đốn số cành sẽ quá nhiều, trái bé chất lượng kém. Bởi vậy muốn cho táo có năng suất cao, phẩm chất tốt phải đốn cành tái sinh để cây ra được nhiều cành trong vụ xuân, từ đó mới có nhiều cành quả, cây mới cho năng suất cao. Mặt khác việc đốn tái sinh cũng giúp táo ra trái nghịch mùa theo ý muốn [từ khi đốn tái sinh đến khi thu hoạch trái thường mất khoảng 5-6 tháng]. Vì thế muốn có năng suất cao cần phải đốn tái sinh. Cụ thể là: vào thời điểm cần đốn dùng cưa sắc cưa bỏ tất cả các cành [cách gốc 0,3-0,5m], chừa lại mỗi gốc cành 3-4 mầm ngủ [ảnh 15,16,17]. Tiếp tục chăm sóc cây như đã nói ở mục 1 [phần VI]. 15 ngày sau khi đốn chồi non bắt đầu nhú ra, khoảng một tháng rưỡi sau chồi non sẽ phát triển dài 0,5-1m là có hoa, tiến hành cắm cọc tạo hình giống như đã làm với cây mới trồng như đã nói ở phần trên. Ở miền Nam táo có thể ra trái quanh năm, thời gian thu hoạch tùy thuộc vào thời gian đốn, từ khi đốn đến lúc thu hoạch trái thường khoảng 5-6 tháng, mùa đốn tái sinh thường vào tháng 12 đến tháng 1, tháng 2 [dương lịch] năm sau, để thu hoạch trái vào tháng 5,6,7. Nếu muốn một năm cho thu hai đượt trái thì sau khi thu hoạch trái tiến hành đốn tiếp một đợt vào tháng 6, tháng 7, sẽ cho thu hoạch trái vào tháng 11, 12. Ở miền Bắc thường đốn từ 15 tháng 2 đến 15 tháng 3 [dương lịch].
6. Điều khiển cho táo có trái nghịch mùa [ra hoa trái mùa]
Hoa cây táo ta
Để có thu nhập cao, ở các tỉnh phía Nam nhiều chủ vườn táo cũng đã mày mò tìm cách xử lý để điều khiển cho táo ra trái nghịch mùa, giống như người ta đã làm với nhãn, sầu riêng, bưởi, chanh... Để có được kết quả này ở mỗi vùng có một cách làm khác nhau. Sau đây là cách làm của một số bà con nhà vườn ở Tiền Giang, Vĩnh Long.
Theo tập quán trước đây nhà vườn thường “làm gốc” [đốn tái sinh, moi đất, bón phân, tưới nước...] vào cuối tháng 12 âm lịch, đến tháng 2 cây sẽ ra hoa, nhưng vào lúc này thời tiết quá nắng nóng, hoa rất khó đậu trái, đến tháng 5 khi có mưa cây táo mới ra hoa đồng loạt, và khoảng tháng 9, tháng 10 sẽ cho thu hoạch trái rộ. Do thu hoạch rộ nên lượng táo trên thị trường rất nhiều, đã thế vào thời gian này táo lại bị “đụng hàng” với nhiều loại trái cây khác nên giá táo rất rẻ. Để có thu nhập cao bà con ở đây đã tìm cách điều khiển cho cây táo ra trái nghịch mùa bằng cách thay vì “làm gốc” vào cuối tháng 12 âm lịch thì họ “làm gốc” vào đầu tháng 11. Sau khi cưa cây, cách gốc khoảng 0,3-0,4m dùng cuốc moi hết đất ở xung quanh gốc cho đến gần hết hình chiếu của tán lá, moi sâu khoảng 0,2-0,3m, kéo đất ra xung quanh để phơi đất. Ba ngày sau bón cho mỗi gốc [3-5 tuổi] 40-50kg phân chuồng mục, 0,5-1,0kg phân lân Long Thành, 0,5kg phân Urea và 20cc Komix, riêng Urea và Komix thì pha chung vào một thùng nước rồi tưới xung quanh gốc. Bón phân xong lấp đất trở lại, vét bùn mương rải lên trên mặt một lớp dầy 3-5cm, chờ cho lớp bùn khô nứt thì tưới nước định kỳ 3 ngày một lần để giữ ẩm thường xuyên. Sau khi tưới vài lần cây sẽ ra tược non, lúc này giảm bớt lượng nước tưới, khi tược non dài 0,5-0,8m thì tưới tăng trở lại.
Khi tược non dài khoảng 1m thì bón cho mỗi gốc 0,5kg DAP, 0,2kg Urea và 0,2kg kali, hai tuần sau bón thêm một lần nữa. khi trái táo đã lớn cỡ đầu đũa ăn cơm thì bón tiếp cho mỗi gốc 0,5kg NPK [loại 16:16:8] và 0,5 DAP. Sau đó cứ khoảng một tháng lại bón thêm một lần [giống như lần bón vừa rồi] cho đến khi thu hoạch trái. Làm cách này cây táo sẽ cho thu hoạch trái vào đầu tháng 4 âm lịch. Lúc này táo còn ít, vả lại thời gian này ít bị “đụng hàng” với những loại trái cây khác, nên giá táo bán được rất cao.
Nguồn: theo kỹ sư Nguyễn Danh Vàn