Bệnh dịch tả heo Châu Phi tên tiếng Anh là African Swine Fever [ASF], bệnh Dịch tả heo cổ điển tên tiếng Anh là Classical Swine Fever [CSF] hoặc Hog cholera. Hai bệnh này do hai loại vi- rút hoàn toàn khác nhau gây ra nhưng triệu chứng và bệnh tích của hai bệnh này lại rất giống nhau nên khó phân biệt, chỉ có xét nghiệm trong phòng thí nghiệm mới phân biệt được bệnh. Hiện nay bệnh Dịch tả heo Châu Phi đang bùng phát mạnh tại Trung Quốc, gây chết heo 100% và nguy cơ lây lan sang nước ta là rất cao. Sau đây là một số đặc điểm giống và khác nhau giữa hai bệnh này:
Do bệnh DỊCH TẢ HEO CHÂU PHI chưa có thuốc điều trị và chưa có vắc xin phòng bệnh nên biện pháp CHĂN NUÔI AN TOÀN SINH HỌC để phòng bệnh phải đặc biệt quan tâm với các biện pháp sau đây:
1. Phải tiêm ngừa đầy đủ các bệnh truyền nhiễm cho heo khi heo đang còn khỏe mạnh.
2. Sát trùng chuồng trại định kỳ 2 lần một tuần ở tình trạng bình thường. Khi trong vùng chăn nuôi có dịch bệnh xảy ra thì 1-2 ngày sát trùng một lần với các thuốc sát trùng hiệu quả cao như BIODINE ®, BIO-GUARD, BIOXIDE, BIOSEPT ® hoặc BIO-KON.
3. Tăng cường sức đề kháng cho heo những lúc thời tiết thay đổi hoặc khi mới nhập heo vào trại bằng cách tiêm mỗi con 1 liều thuốc BIO-TULACIN 100 hoặc trộn thuốc BIO-TYLODOX PLUS vào thức ăn và cho ăn liên tục 5 ngày. Ngoài ra nên bổ sung thêm thuốc bổ BIO B.COMPLEX + A,D,E,C và BIO ANTI-STRESS 4. Hạn chế người lạ vào trại. Xe ra vào trại phải phun xịt thuốc sát trùng kỹ lưỡng. 5. Không mua thịt heo bệnh từ nơi khác mang vào trại.
6. Phun xit ruồi, muỗi thường xuyên bằng thuốc BIO-DELTOX
7. Phải cho heo ăn đầy đủ chất dinh dưỡng, thức ăn phải bảo quản kỹ và không bị ẩm mốc.8. Cung cấp nước sạch cho heo uống. Nếu nghi ngờ nước uống bị nhiễm bẩn thì phài sát trùng bằng thuốc BIODINE ® trước khi dùng.
| Hình 1.Heo bị chảy máu mũi [DTH Châu Phi] |
| Hình 2.Chảy máu ở hậu môn [Dịch tả heo Châu Phi] |
| Hình 3.Heo nái bị sẩy thai [Dịch tả heo Châu Phi] |
Ban cố vấn kỹ thuật công ty liên doanh BIO-PHARMACHEMIE
Dịch tả lợn Châu phi [ASF] hiện nay đang diễn biến phức tạp, bệnh chưa có Vacxin phòng ngừa và phương pháp điều trị hiệu quả. Khi dịch bùng phát phải tiêu hủy bắt buộc toàn bộ đàn lợn khi trong đàn đã có con nhiễm bệnh đồng thời cấm vận chuyển lợn ra, vào vùng dịch ít nhất 30 ngày sau khi xảy ra dịch bệnh. Vì vậy người chăn nuôi cần tìm hiểu các thông tin về sự nguy hiểm cũng như biện pháp phòng tránh để chủ động bảo vệ đàn lợn trước dịch bệnh nguy hiểm này.
Tính chất nguy hiểm của dịch tả lợn Châu phi: Bệnh do virus gây ra, gây tỷ lệ chết cao, lên đến 100%. Lây lan rộng qua các phương tiện vận chuyển, vật chủ trung gian truyền bệnh và con người… Virus có sức đề kháng cao đối với môi trường, khi bệnh xảy ra có thể trở thành dịch và tồn tại nhiều năm, khó thanh toán dịch. Lợn nhiễm bệnh sẽ thải virus suốt đời. Bệnh không có thuốc điều trị, không có vacxin phòng bệnh.
Triệu chứng và bệnh tích: Lợn bị nhiễm Dịch tả lợn Châu phi có nhiều triệu chứng và tùy thuộc mức độ nghiêm trọng của bệnh. Thời gian lợn ủ bệnh từ 4-19 ngày, ở thể cấp tính ủ bệnh 3-4 ngày. Lợn bệnh có triệu chứng giống lợn mắc dịch tả cổ điển. Khi mắc bệnh lợn bỏ ăn, sụt cân, ủ rũ, sốt đột ngột, sốt rất cao 42-43 độ C, vành tai, đuôi, cẳng chân, da phần dưới vùng ngực và bụng xuất huyết có màu sẫm xanh tím, có con có biểu hiện nôn mửa, tiêu chảy, sảy thai, lợn chết nhanh, tỷ lệ chết rất cao [100%]. Ở lợn bị triệu chứng cấp tính, khi mổ khám thấy hạch bạch huyết sưng to, lách đen và sưng to, xuất huyết điểm trên bề mặt khí quản, tụ máu ở gan và túi mật sưng to. Khi lợn bị mãn tính: lợn còi cọc, hoại tử da hoặc viêm loét mãn tính, lợn có triệu chứng hô hấp và mãn tính. Mổ khám thấy xuất hiện hoại tử ở phổi, viên cơ tim, viêm khớp.
Cần thực hiện chăn nuôi an toàn sinh học để phòng ngừa ASF xâm nhập vào trại chăn nuôi: Theo dõi chặt chẽ đàn lợn, áp dụng an toàn sinh học trong chăn nuôi. Thực hiện chăn nuôi theo mô hình chuồng kín, thực hiện nguyên tắc cùng vào cùng ra. Xây dựng hệ thống chuồng nuôi có hàng rào bao quanh, có cổng, đảm bảo độ cao tối thiểu 1,5m và chắc chắn. Hạn chế tối đa người thăm quan ra vào khu chăn nuôi. Trang bị quần áo bảo hộ, ủng cho công nhân trong khu vực chăn nuôi và người thăm quan, trước mỗi cửa chuồng nuôi phải có hố sát trùng, người ra vào khu chuồng nuôi phải lội qua hố sát trùng, [nếu có điều kiện tiến hành sát trùng các dụng cụ cá nhân bằng tia UV của tất cả mọi người trước khi vào khu vực chăn nuôi]. Thực hiện tốt quy trình vệ sinh sát trùng với các phương tiện vận chuyển ra vào khu vực chăn nuôi, khu vực chăn nuôi, khuôn viên trại, các thiết bị, dụng cụ trước khi đưa vào trại, dụng cụ chăn nuôi sau khi sử dụng, thiết bị, dụng cụ thu y như xilanh, kim tiêm…. Không dùng chung dụng cụ thú y giữa các dãy chuồng/trại. Vệ sinh và tiêu độc khử trùng chuồng trại ít nhất 1 lần/tuần. Hạn chế tối đa người ra, vào khu vực chăn nuôi. Kiểm soát chăt chẽ nguồn nước, đảm bảo nguồn nước sạch, đã được xử lý Chlorine khi sử dụng cho chăn nuôi. Thực hiện xử lý phân và nước thải chăn nuôi đúng quy trình, không thải phân và chất thải trực tiếp ra môi trường. Kiểm soát chặt chẽ nguồn thực phẩm đưa vào trại và nguồn thức ăn cho lợn ăn. Không được mang thịt lợn sống không rõ nguồn gốc và các sản phẩm chế biến từ thịt lợn chưa được nấu chín vào khu vực trại đang nuôi lợn. Định kỳ diệt vật chủ trung gian truyền bệnh côn trùng, ruồi, muỗi, thường xuyên đặt bẫy diệt chuột, quản lý chó, mèo và các đối tượng vật nuôi tự do khác vì đây là mối nguy hiểm tiềm tàng rất lớn có thể mang virus gây bệnh dịch tả và các bệnh khác vào trại. Không nuôi chung các vật nuôi khác như gà, vịt, lợn rừng cùng khu trại nuôi lợn.
Virus dịch tả lợn châu phi mẫn cảm với một số chất sát trùng thông thường. Một số chất sát trùng người chăn nuôi sử dụng diệt virus hiệu quả: Omnicide, Aldekol, Virkon. Các chất sát trùng như Sodium Chloride 0,8%, Hypochlorites –Chlorine 2,3%, Formalin 0,3%, Ortho-phenylphenol 3% có thể diệt Virus trong 30 phút.
Khi hộ nuôi nghi lợn mắc bệnh, cần phối hợp kịp thời với cơ quan thú y lấy mẫu để xét nghiệm. Không điều trị lợn mắc bệnh ASF, nghi mắc bệnh ASF, tiến hành tiêu hủy toàn bộ số lợn và các sản phẩm từ lợn của hộ chăn nuôi khi có dịch theo đúng theo quy định. Thực hiện tổng vệ sinh, phun thuốc sát trùng liên tục khu vực có dịch, đường ra vào ổ dịch và các khu vực có nguy cơ cao. Tại vùng dịch và vùng bị uy hiếp, thực hiện việc tổng vệ sinh và tiêu độc khử trùng liên tục 1lần/ngày trong vòng 1 tuần đầu tiên, 3 lần/tuần trong 2-3 tuần tiếp theo đồng thời theo dõi lâm sàng và lấy mẫu xét nghiệm khi có con có triệu chứng nghi mắc ASF. Tái đàn lại sau 30 ngày tiêu hủy lợn và các sản phẩm lợn bị nhiễm bệnh ASF và đã thực hiện các biện pháp phòng chống dịch đúng theo quy định. Cơ sở từng bước nuôi tái đàn với số lượng khoảng 10% tổng đàn, sau khi tái đàn 30 ngày lấy mẫu xét nghiệm, nếu âm tính với ASF mới tái đàn 100% tổng đàn.
Th.s Nguyễn Thị Dịu
Là bệnh dịch có khả năng lây lan với tốc độ nhanh, dịch tả lợn Châu Phi đang trở thành mối lo ngại cho người chăn nuôi và người tiêu dùng. Chính vì vậy, việc hiểu rõ về dịch bệnh này cũng những dấu hiệu của bệnh ở từng cấp độ là vô cùng cần thiết.
1. Tìm hiểu về dịch tả lợn Châu Phi
dịch tả lợn Châu Phi là một bệnh lây nhiễm do virus gây ra và có nguồn gốc đầu tiên từ Châu Phi. Bệnh có thể bắt gặp ở bất kỳ loài lợn nào, ở bất kỳ lứa tuổi nào của lợn với khả năng lây lan vô cùng nhanh. Theo thống kê cho thấy, lợn nhiễm bệnh có tỷ lệ chết lên tới 100%.
Dịch tả lợn Châu Phi bắt nguồn từ Châu Phi và là bệnh lây nhiễm do virus gây ra
Virus gây bệnh tả lợn có thể tìm thấy trong dịch bài tiết, trong máu hay các cơ quan của lợn mắc bệnh dịch tả lợn. Bệnh có khả năng lây lan kéo dài và trên phạm vi rộng bởi virus này có sức đề kháng cao. Cụ thể, chúng có thể tồn tại được từ 3 - 6 tháng ở nhiệt độ thường và có khả năng chịu được nhiệt độ thấp. Tuy nhiên, virus này sẽ chết ở nhiệt độ 56oC [trong 70 phút], 60oC [trong 20 phút] và ở nhiệt độ 70oC.
Con đường lây nhiễm bệnh dịch tả lợn thường là qua tiêu hóa và hô hấp. Bệnh có thể lây lan thông qua tiếp xúc [có thể là trực tiếp hoặc gián tiếp] với những đồ vật có nhiễm virus như: chuồng trại, lợn nhiễm bệnh, đồ dùng, dụng có nhiễm virus, phương tiện vận chuyển, thực phẩm chế biến từ lợn nhiễm bệnh,...
Người là một trong những tác nhân khiến bệnh phát tán, tuy nhiên bệnh không có khả năng lây sang người.
2. Dịch tả lợn Châu Phi có biểu hiện như thế nào?
Thời gian ủ bệnh của dịch tả lợn Châu Phi là từ 3 đến 15 ngày, riêng thể cấp tính thường ủ bệnh từ 3 - 4 ngày. Tùy từng thể khác nhau mà triệu chứng của bệnh cũng sẽ khác nhau.
2.1. Thể quá cấp tính
Lợn mắc dịch tả ở thể này thường không có biểu hiện triệu chứng lâm sàng và chết một cách nhanh chóng. Một số trường hợp trước khi chết có thể sốt cao và nằm ủ rũ.
Lợn mắc dịch tả thể quá cấp tính thường nằm ủ rũ hoặc sốt cao trước khi chết
Những vùng da mỏng như bụng, mang tai hay vùng bẹn có xuất hiện nhiều nốt đỏ và chuyển dần sang màu tím.
2.2. Thể cấp tính
- Lợn có hiện tượng sốt cao, nhiệt độ từ 40.5 - 42oC.
- Trong khoảng 2 đến 3 ngày đầu tiên, lợn lười vận động, nằm chồng đống, không ăn và thích chỗ nằm gần nước.
- Các vùng da trắng [như tai, ngực, bụng, đuôi, cẳng chân] chuyển sang màu xanh tím hoặc màu đỏ.
- Lợn đi lại bất thường.
- 1 - 2 ngày tiếp đó, trước khi chết lợn có các triệu chứng như đi lại không vững, viêm mắt, khó thở, thở gấp, nôn mửa, tiêu chảy hoặc táo bón, mũi có bọt lẫn máu và một số biểu hiện thần kinh.
- Lợn chết trong vòng từ 7 - 14 ngày, thậm chí có thể kéo dài đến 20 ngày. Trường hợp lợn đang mang thai nhưng mắc bệnh sẽ dẫn đến sẩy thai và tỉ lệ chết gần như 100%.
- Nếu lợn nhiễm virus nhưng không có triệu chứng hay khỏi bệnh thì trong cơ thể vẫn sẽ tồn tại virus đến suốt đời và trở thành nguồn lây nhiễm bệnh nguy hiểm.
2.3. Thể á cấp
- Có các biểu hiện như: khó thở, ho, giảm ăn, sụt cân, viêm khớp, đi lại khó khăn, có thể sẩy thai ở lợn đang mang thai.
- Lợn sốt nhẹ hoặc không sốt.
- Tỉ lệ lợn chết khi mắc dịch tả lợn Châu Phi thể á cấp là 30 - 70%, sau khoảng 15 - 45 ngày nhiễm bệnh.
- Lợn có thể nhiễm bệnh mạn tính hoặc khỏi bệnh.
2.4. Thể mạn tính
- Thường thấy ở những heo nhỏ 2 đến 3 tháng tuổi. Các triệu chứng lúc này có thể kéo dài từ 1 - 2 tháng.
- Lợn gặp phải tình trạng rối loạn tiêu hóa: lúc tiêu chảy, lúc táo bón, kèm theo khó thở và ho.
- Các nốt xuất huyết trên da chuyển từ đỏ sang tím. Tróc từng mảng da ở những vùng da mỏng.
- Khi mắc bệnh ở thể này, heo có tỷ lệ chết thấp hơn các thể khác. Tuy nhiên, khi khỏi bệnh vẫn tồn tại virus và là nguồn lây bệnh.
Thể mạn tính của dịch tả lợn Châu Phi thường gặp ở heo nhỏ 2 - 3 tháng tuổi
3. Sức khỏe con người có bị ảnh hưởng bởi dịch tả lợn Châu Phi không?
Theo nghiên cứu, bệnh dịch tả lợn Châu Phi không trực tiếp đe dọa đến sức khỏe con người bởi chúng không có khả năng lây lan cho người. Tuy nhiên, do virus gây bệnh có khả năng sinh tồn cao dẫn đến xu hướng lây lan dịch bệnh nhanh và trên phạm vi rộng. Điều này làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh khác ở lợn như cúm, tai xanh, thương hàn,...
Trong khi đó, con người nếu ăn phải thịt lợn chưa nấu chín hay tiết canh lợn có nhiễm những bệnh như kể trên sẽ gặp phải các vấn đề về rối loạn tiêu hóa. Đặc biệt là khi người có vết thương hở tiếp xúc với lợn mắc bệnh tai xanh vi khuẩn liên cầu có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn thâm nhập vào cơ thể. Từ đó, gây ra những biểu hiện như buồn nôn, đau đầu, sốt cao, xuất huyết vài nơi, nghiêm trọng hơn có thể bị nhiễm độc đường tiêu hóa và viêm màng não.
Dịch tả lợn Châu Phi không trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe con người nhưng có thể ảnh hưởng gián tiếp qua các bệnh khác
4. Biện pháp phòng tránh dịch tả lợn Châu Phi
Cho đến thời điểm hiện tại, dịch tả lợn Châu Phi vẫn chưa vắc xin phòng ngừa cũng như thuốc điều trị đặc hiệu. Do đó, một số biện pháp có thể thực hiện giúp phòng tránh dịch tả lợn Châu Phi như:
- Tại các cơ sở chăn nuôi và các điểm bán buôn: thường xuyên vệ sinh, sát trùng phương tiện vận chuyển, dụng cụ chăn nuôi và giết mổ lợn bằng vôi hoặc xóa chất.
- Đối với những người tham gia chăn nuôi: vệ sinh cá nhân sạch sẽ sau khi tiếp xúc với lợn.
- Lập tức cách ly lợn nghi bị bệnh hoặc lợn bị bệnh.
- Tránh để mầm bệnh phát tán ra bên ngoài bằng cách diệt các sinh vật trung gian truyền bệnh như muỗi, ruồi,...
- Không mua bán lợn chưa xác định được nguồn gốc xuất xứ.
- Đảm bảo thức ăn hợp vệ sinh, ăn chín uống sôi.
Thường xuyên vệ sinh sạch sẽ cơ sở chăn nuôi và các dụng cụ chăn nuôi
Nắm rõ được các biểu hiện của lợn nhiễm bệnh để có biện pháp cách ly và xử lý kịp thời, tránh dịch bệnh lây lan rộng, không chỉ gây thiệt hại về tài chính mà còn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của con người.
Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, vui lòng liên hệ MEDLATEC qua hotline 1900 56 56 56 để được hỗ trợ và giải đáp.