This Paper
A short summary of this paper
37 Full PDFs related to this paper
Download
PDF Pack
Mục lụcMục lục...........................................................................................................1Lời nói đầu.....................................................................................................2Chương I. Lý luận chung về kỹ năng giao tiếp...............................................3I. Câu hỏi.........................................................................................................3II. Bài tập.........................................................................................................3Chương II. Một số kỹ năng giao tiếp...............................................................14I. Câu hỏi.........................................................................................................14II. Bài tập.........................................................................................................14Chương III. Vận dụng kỹ năng giao tiếp trong tìm kiếm việc làm và tại nơi làmviệc..................................................................................................................28I. Câu hỏi.........................................................................................................28II. Bài tập.........................................................................................................28Tài liệu tham khảo.........................................................................................531Lời nói đầuTừ năm học 2012-2013, học phần Kỹ năng giao tiếp chính thức được BộGiáo dục & Đào tạo qui định là môn học tự chọn trong khối các môn kiến thứcchung của chương trình đào tạo trung cấp chuyên nghiệp hệ chính qui và vừalàm vừa học. Học phần này trang bị cho sinh viên hệ thống tri thức khoa học cơbản, hiện đại về giao tiếp và kỹ năng giao tiếp; đồng thời rèn luyện cho sinh viêncó được các kỹ năng giao tiếp như kỹ năng làm quen, kỹ năng lắng nghe, kỹnăng nói trước đám đông, kỹ năng giải quyết xung đột, kỹ năng khắc phục khókhăn trong giao tiếp và biết vận dụng nâng cao hiệu quả giao tiếp trong cuộcsống, trong tìm kiếm việc làm và trong công tác sau này.Trong chương trình đào tạo giáo viên mầm non, học phần này càng có ýnghĩa quan trọng vì kỹ năng giao tiếp không chỉ là kỹ năng chung mà còn là kỹnăng nghiệp vụ cần được trang bị bên cạnh các kỹ năng nghề nghiệp khác nhưnhư kỹ năng lập kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ, kỹ năng tổ chức các hoạt độnggiáo dục...Để phục vụ việc giảng dạy học phần Kỹ năng giao tiếp, được sự đồng ýcủa nhà trường, chúng tôi xin giới thiệu cuốn tài liệu “câu hỏi và bài tập thựchành Kỹ năng giao tiếp”. Với những câu hỏi ngắn gọn, dễ hiểu và một hệ thốngcác bài tập thực hành đa dạng, phong phú, chúng tôi hy vọng cuốn tài liệu nàygóp phần hỗ trợ giảng viên và sinh viên đổi mới phương pháp dạy và học, gắnhọc đi đôi với hành, kích thích hứng thú học tập của sinh viên, góp phần hìnhthành kỹ năng giao tiếp…đáp ứng được yêu cầu nâng cao chất lượng dạy học.Hệ thống câu hỏi và bài tập thực hành được phân chia thành các chươngtheo chương trình chi tiết của học phần Kỹ năng giao tiếp, bao gồm 03 chương :Chương I. Lý luận chung về kỹ năng giao tiếpChương II. Một số kỹ năng giao tiếpChương III. Vận dụng kỹ năng giao tiếp trong tìm kiếm việc làm vàtại nơi làm việcVới nhiều lý do khác nhau, việc biên soạn tài tiệu có thể chưa đáp ứng hếtcác yêu cầu đặt ra, chúng tôi rất mong nhận được sự chia sẻ và đóng góp ý kiếncủa các nhà giáo và người học để tài liệu được biên soạn hoàn thiện hơn.Các tác giả2Chương 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ KỸ NĂNG GIAO TIẾPI. Câu hỏi1. Định nghĩa giao tiếp. Giải thích tại sao giao tiếp chỉ có ở người?2. Phân tích vai trò của giao tiếp; nêu và lấy ví dụ minh họa các hình thức vàphương tiện giao tiếp.3. Thế nào là giao tiếp ngôn ngữ? Khi giao tiếp bằng ngôn ngữ cần chú ý điểmgì?4. Nêu các loại phương tiện phi ngôn ngữ được sử dụng trong giao tiếp và phântích ý nghĩa, những điểm cần lưu ý khi sử dụng các phương tiện đó để giao tiếpthành công.5. Nêu và phân tích các nguyên tắc giao tiếp? Ý nghĩa của các nguyên tắc đótrong giao tiếp?6. Thế nào là kỹ năng giao tiếp và phân loại kỹ năng giao tiếp?7. Thế nào là kỹ năng định hướng? Ý nghĩa của kỹ năng định hướng trong giaotiếp?8. Thế nào là kỹ năng định vị? Ý nghĩa của kỹ năng định vị trong giao tiếp.9. Thế nào là kỹ năng điểu khiển giao tiếp? Để điều khiển giao tiếp cần cónhững kỹ năng cụ thể nào?10. Phân tích biểu hiện của kỹ năng điều khiển đối tượng giao tiếp, kỹ năng điềukhiển bản thân chủ thể, kỹ năng sử dụng phương tiện giao tiếp?II. Bài tập1- Hãy nêu 2 tình huống: một tình huống bạn cho rằng đã có sự thành công vàmột tình huống mà bạn cho rằng đã sai lầm trong giao tiếp, từ đó phân tích đượcvai trò của kỹ năng giao tiếp.2- Đóng vai một tình huống giao tiếp cụ thể và thực hành sử dụng phương tiệngiao tiếp.3- Một bạn hãy đóng vai cô giáo kể câu chuyện dưới đây, các bạn khác lắngnghe và nhận xét về kỹ năng sử dụng phương tiện giao tiếp của bạn.Chiếc ấm sành nở hoa.Có một chiếc ấm Sành sứt quai bị vứt lăn lóc bên vệ đường. Ấm Sànhbuồn lắm vì chẳng có ai làm bạn.Một hôm, trời đang nắng bỗng đổ mưa to, đôi Bướm Vàng vội tìm chỗtrú. Ấm Sành rụt rè gọi:- Các bạn ơi! Hãy vào trong lòng tôi này!Đôi Bướm Vàng liền bay vào lòng ấm Sành. Thật là một chỗ trú tuyệt vời,3ấm áp và khô ráo. Mưa tạnh, đôi Bướm Vàng tạm biệt ấm Sành và bay đi. Cònlại một mình, vừa buồn, vừa tủi thân, ấm Sành khóc nức nở.Mấy ngày sau, một cô bé đi qua, nhìn thấy ấm Sành liền nhặt và đem vềnhà. Cô bé đổ đầy đất vào lòng ấm Sành rồi gieo xuống đó vài hạt giống.Bỗng một hôm, ấm Sành hốt hoảng kêu lên:- Ối! ối! Cái gì đang cựa quậy trong lòng tôi thế này?Có tiếng đáp lại:- Tôi đây! Tôi là hạt giống đang nảy mầm đây!Thế rồi, ngày qua ngày, chiếc mầm cây lớn dần thành cây. Cây trổ lá xanhnon mơn mởn và kết những nụ hoa màu hồng chúm chím. Chẳng bao lâu, nụhoa xòe cánh thành bông hoa rực rỡ, tỏa hương thơm ngát. Các bạn ong rủ nhaubay đến để hút mật hoa. Các bạn bướm cũng bay đến, lượn quanh khóm hoa vàreo lên:- Hoa đẹp quá, thơm quá! Cảm ơn bạn ấm Sành nhé!Từ đó, ấm Sành không còn buồn vì thiếu bạn nữa.Quà tặng mẹ- Ngày mai là sinh nhật mẹ đấy!- Bố thì thầm nói với bé Nhi.Vui quá, vậy thì Nhi phải có quà tặng mẹ mới được. Tìm quà gì bây giờ?Nhi đăm chiêu suy nghĩ như người lớn.Nhi có một gói kẹo bố cho, nhưng mẹ chẳng thích ăn kẹo. Hay là búp bê?Không được, mẹ lớn rồi, đâu có chơi búp bê. Chợt bé Nhi nhớ ra: “Đúng rồi, mẹthích hoa! Sinh nhật mẹ năm ngoái, bố cũng tặng hoa cho mẹ.”Nhìn ra vườn, Nhi thấy mấy cây hồng, cây cúc ông trồng đang nở hoa,khoe sắc rực rỡ dưới ánh mặt trời. Nhưng Nhi muốn dành nhiều điều bất ngờcho mẹ. Nhi muốn Món Quà tặng mẹ thật ý nghĩa.Nhi chạy đi tìm ông để hỏi xin hạt giống hoa. Ông ngạc nhiên lắm, khônghiểu Nhi định làm gì.- Suỵt! Ông cứ cho cháu rồi ngày mai, cả nhà sẽ biết mà!Nhìn thấy vẻ mặt quan trọng của Nhi, ông cũng đành chiều cháu gái.Cầm mấy hạt giống bé xíu trong tay, Nhi nói nhỏ:- Ông nhớ giữ bí mật cho cháu nhé!Nhi gieo hạt vào cái cốc nhựa cũ đựng đầy đất và tưới nước như ông vẫnlàm. Đêm ấy, cô bé tưởng tượng ra những hạt giống sáng mai sẽ nảy mầm vàcây sẽ nở những bông hoa đẹp.Sáng hôm sau, không đợi mẹ gọi, Nhi dậy thật sớm. Chưa xuống khỏigiường, cô bé đã reo lên:- Con chúc mừng sinh nhật mẹ! Con có quà tặng mẹ đây!4Vừa nói Nhi vừa chạy lấy chiếc cốc đã gieo hạt. Nhưng Nhi sững lại, ỉuxìu gần phát khóc. Mấy hạt giống vẫn nằm im dưới lớp đất nâu. Chẳng có bôngcúc, bông hồng nào nở cả. Nhi không có những bông hoa tự tay trồng để tặngmẹ rồi.Biết chuyện, mẹ cảm động ôm Nhi vào lòng. Mẹ giảng cho Nhi hiểu từcái hạt gieo xuống đất nảy mầm, đâm chồi, kết lá, trổ hoa phải có thời gian vàcông sức chăm sóc. Như bé Nhi ngày trước, mẹ sinh ra bé xíu, đến nay lớnkhôn, biết yêu thương mẹ, nghĩ đến mẹ đấy. Mẹ thơm lên má Nhi:- Con biết không? Con chính là bông hoa đẹp nhất, là món quà ý nghĩanhất tặng mẹ hôm nay đấy!4- Bạn hãy tưởng tượng tình huống hai người đang tạm biệt nhau. Hãy đóng vai[cặp đôi] thể hiện tình cảm phù hợp tình huống đó chỉ bằng ngôn ngữ cơ thể.5- Nhận xét về cách sử dụng ngôn ngữ của cô gái trong tình huống sau:“Em bảo: anh đi đi!Sao anh không ở lại?Em bảo: anh đừng đợi!Sao anh lại về ngay?Lời nói thoảng gió bayĐôi mắt huyền đẫm lệSao mà anh ngốc thếKhông nhìn vào mắt em”6. Hãy đọc đoạn văn dưới đây và nhận xét về sử dụng phương tiện giao tiếp củathầy giáo, từ đó rút ra kết luận sư phạm.a/ Giờ trả trả bài viết văn của học sinh.Nam: - Cho tớ xem bài của cậu, thầy giáo có phê như của mình không?Long: - Tớ không hiểu lời thầy phê trong bài của tớ nghĩa là như thế nào.Cả lớp ồn ào, thầy giáo quát:- Làm cái gì mà như cái chợ thế. Xem kỹ lại bài đi.Chợt Thắng – lớp trưởng đứng dậy:- Thưa thầy, các bạn xì xào vì những chữ thầy phê trong bài đấy ạ, thậtchúng em không hiểu.- Chữ gì? Mang lên đây xem...Thắng nhanh nhảu mang lên cho thầy xem, nét mặt thầy tỏ vẻ không vui.- Lạ thật! Các em suy luận kém quá! Nghe đây: T2 nghĩa là trúc trắc, N25nghĩa là nặng nề; L.C là lủng củng; còn K.H nghĩa là khó hiểu. Hiểu chưa?- Thưa thầy, thế còn “R bình phương” là gì ạ?Chừng như không nhịn được nữa, thầy gắt lên:“R bình phương”, R bình phương là rườm rà, rắc rối chứ còn là cái quái gìnữa! Có thế mà cũng không suy ra được.b/ “Thưa các bác”Tiễn thầy giáo đi khuất, người vợ trẻ phàn nàn với chồng:- Chúng mình còn trẻ, đáng tuổi em thầy giáo, thế mà thầy giáo cứ mộtđiều “thưa các bác”, hai điều “thưa các bác”, em đến khó xử.Vừa lúc đó, cậu con trai từ sau cách cửa chạy ra:- Thầy giáo xưng hô thế là đúng đấy mẹ ạ, vì đối với chúng con thầy cũngmột điều “các anh các chị”, hai điều “các anh các chị” mà lị!7. Hãy đọc đoạn văn dưới đây và rút ra bài học về rèn luyện kỹ năng sử dụngphương tiện ngôn ngữ trong giao tiếp.a/ Người ta thường có nhận định kiểu như: “Tính cách anh này cởi mở”,hay “chị kia sống khép kín”. Thực ra, khi nhận xét “cởi mở” và “khép kín”,người ta không dựa vào bản chất thật sự của đối tượng, mà chỉ căn cứ theo biểuhiện bên ngoài. Một nhà tâm lý học người Nhật kể lại câu chuyện sau:Mới đây, bạn tôi gọi điện đến hỏi: “Công ty tôi đang cần gấp một nhânviên, anh có quen ai thích hợp không?” Thật may, tôi có cậu học trò vừa mới tốtnghiệp, năng lực cũng phù hợp với điều kiện tuyển dụng. Thế là tôi giới thiệucậu ta đến phỏng vấn, bụng đinh ninh rằng cậu sinh viên ưu tú vào bậc nhất củatôi thế nào cũng trúng tuyển.Buổi tối hôm ấy, anh bạn tôi gọi điện đến. Tôi chắc mẩm anh gọi để báo tinhọc trò tôi đã được chọn. Không ngờ kết quả ngược lại. Bạn tôi ngập ngừng:“Xem ra năng lực và phẩm cách của cậu sinh viên ấy rất tốt, nhưng tôi cảm thấycậu ta không được vui vẻ, có gì đấy không ổn, nên chúng tôi quyết định khôngtuyển”. Nghe vậy, tôi sực nhớ ngay khuyết điểm của cậu sinh viên này: cậu tanói chuyện rất nhỏ, dường như chỉ đủ mình cậu nghe.Phát hiện ra vấn đề mấu chốt, tôi vội vàng thuyết phục: “Anh cho cậu ấythêm cơ hội nữa đi, thực ra cậu ấy là một sinh viên rất ưu tú và cởi mở đấy!”Chắc vì nể mặt tôi nên bạn tôi đành đồng ý. Tôi lập tức báo cho cậu học trò biếtvà dặn cậu ta nhất định phải nói to lên.Lần này phản ứng của bạn tôi hoàn toàn khác trước. Anh nói: “Tôi thấycậu ta rất quyết đoán, có lẽ lần đầu do cậu ấy quá căng thẳng”. Vậy là cậu sinhviên ấy đã được tuyển dụng.6b/ Khi sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp, không phải nội dung lời nói là yếu tốchinh phục người nghe mà người nghe chỉ bị chinh phục bởi những ý nghĩ, xúccảm của người nói trong sự thể hiện âm thanh ngôn ngữ được nói ra.Vợ Pi-cat-xô rất thích vẽ tranh. Một lần bà ta đóng cửa phòng lại để vẽ.Đứa con trai của bà thấy vậy liền chạy đến gõ cửa. Người mẹ không muốn bịquấy rầy chỉ đáp một tiếng "Chà!" và không bỏ bút xuống. Đứa trẻ tuy còn nhỏnhưng tỏ ra rất thông minh, nó nói: “Mẹ ơi, con rất yêu quí mẹ!”.- "Mẹ cũng rất quý con, con yêu của mẹ!" Người mẹ đáp lại. Mấy phúttrôi qua không thấy mẹ đứng dậy mở cửa đứa bé nói tiếp:- "Mẹ ơi con rất thích tranh của mẹ"- "Cám ơn con, con yêu của mẹ. Con thật là sứ giả nhỏ của nhà trời"- "Mẹ ơi mẹ vẽ rất đẹp!". Người mẹ dừng bút mỉm cười, có thể đã đoán rasuy nghĩ của mẹ, đứa bé vội vàng tiếp lời: "Mẹ vẽ còn đẹp hơn cả bố".Đến phút này thì người mẹ phải bỏ bút mở cửa cho con. Tranh của bà tấtnhiên không đẹp hơn của chồng - danh hoạ Pi-cat-xô. Nhưng bà bỏ bút cónguyên nhân của nó. Một là lời nói đó đúng tâm trạng trong lòng bà muốn vẽđẹp hơn. Hai là trong lời nói phóng đại đó của đứa con bà hiểu rõ nhu cầu bứcthiết của nó "muốn được chơi bên mẹ".Trong cuộc sống có nhiều chàng trai khi nói với người yêu "Em đẹplắm!" "Em có đôi mắt biết nói, có chiều sâu tâm hồn". Người được khen tuy biếtmình không được như thế nhưng vẫn cảm thấy tự hào trong lòng thích thú.Khi nói chuyện với người cao tuổi hơn bạn vẫn thường dùng những cáchsau: "Ông đã ngoài 80 tuổi mà khí sắc vẫn còn tốt, giọng nói vẫn rất vang thật ítai bì kịp. Cháu thấy bố một người bạn cháu mới 70 tuổi mà già hơn ông...". Thậtra lúc đó bạn thấy ông có phần già yếu, song dùng những lời nói như vậy để anủi ông là rất cần thiết.Tuy nhiên việc sử dụng ngôn ngữ đằm thắm như trên phải là những lờinói thân thành, xuất phát từ mong muốn của trái tim - nếu không những lời nóiđó sẽ thành sáo rỗng, giao tiếp sẽ bị thất bại.8.Bạn hãy bình luận về nội dung các câu nói về GIÁ TRỊ CỦA NỤ CƯỜI dướiđây.I. Một nụ cười chẳng mất vốn, mà lời thật nhiều.II. Một nụ cười không làm nghèo người sinh ra nó nhưng làm giàu ngườinhận nó.III. Một nụ cười chỉ nở trong khoảng khắc, nhưng có khi làm cho người tanhớ suốt đời.IV. Kẻ phú quý tới bậc nào mà không có nụ cười thì cũng vẫn còn nghèo;còn kẻ nghèo hèn tới đâu mà sẵn có nụ cười trên môi thì vẫn còn cái vốn vô tận.7V. Nụ cười gây hạnh phúc trong gia đình, nó là nguồn gốc những hảo ýtrong thương nghiệp và là dấu hiệu của tình bạn bè.VI. Nụ cười không thể mua được, không thể xin được, không thể mượnđược mà cũng không thể ăn cắp được. Vì nếu ta khư khư giữ nó thì nó chẳng cógiá trị gì, nhưng nếu ta dùng nó một cách rộng rãi thì giá trị của nó vô cùng.VII. Nụ cười bồi dưỡng kẻ mệt nhọc, nó là hình ảnh bình minh cho kẻ ngãlòng, là nắng xuân cho kẻ buồn rầu và là thuốc mầu nhiệm nhất của tạo hoá đểchữa lo âu; Cho nên khi bạn gặp một người mệt nhọc, không còn sức tươi cườivới bạn được, thì bạn hãy mỉm cười với người đó vì người nào không còn lấynụ cười để tặng kẻ khác, người đó cần nhận một nụ cười hơn ai hết... Vậy nếubạn muốn được thương mến, xin nhớ quy tắc này: Giữ nụ cười trên môi.9. Hãy nhận xét về kỹ năng sử dụng khoảng cách trong giao tiếp của nhân viênD trong tình huống sau:D là đại lý của 1 công ty bảo hiểm có cuộc hẹn với 1 khách hàng tiềmnăng. Sau khi chào hỏi, tự giới thiệu, D ngồi đối diện với khách và đưa tờ giớithiệu sản phẩm của công ty. Khách hàng cầm tờ giấy và đọc chăm chú. D đứngdậy chuyển sang ngồi cạnh khách hàng và bắt đầu giải thích về sản phầm củacông ty và ích lợi của nó.10. Từ những hiểu biết về nguyên tắc giao tiếp, hãy nhận xét cách ứng xử của côgiáo trong bài thơ sau và rút ra bài học.TRONG LỚP8- Sao không chịu học bài?- Thưa.. cô.. nhà.. dầu.. hết.Đây hai bàn tay em- Ngồi xuống ngay điểm mộtMười ngón đau cua cắpLười học chỉ ham chơi!Áo vá rồi lại ráchChân không dép sưng gai.Phải thế đâu cô ơi!Làng đang mùa giáp hạtĐâu bởi em ham chơiSáng chờ xong buổi họcĐâu vì em lười họcTrưa ra đồng bắt cua.Khi cả nhà đói khátEm khó làm trò ngoan!Rau má ngày một xaRổ chưa đầy đã tốiÝ nghĩ thành nước mắtBữa rau ăn còn đóiRơi…Tiền đâu mua dầu đèn.Rơi…ướt mặt bàn.9[ Phí Văn Trân- Nguyên hiệu trưởng trường CĐSP Ngô Gia Tự BắcGiang]11. Từ những hiểu biết về nguyên tắc giao tiếp, hãy nhận xét cách ứng xử của côgiáo trong tình huống sau:Bé Việt học lớp mẫu giáo lớn rất hay nghịch. Một hôm cô cho cả lớp rachơi, Việt đã nhảy bậc thang và bị trượt ngã đập khủy tay xuống đất, cháu ômtay và kêu la. Cô giáo đã mắng Việt là nghịch ngợm và để mặc cháu khóc.12. Trong tình huống dưới đây, nguyên tắc giao tiếp nào được thể hiện rõ nhất?Từ đó rút ra bài học cho bản thân.a/ “Đang ngồi trong phòng nghỉ giáo viên chúng tôi bỗng thấy Thủy - một côgiáo trẻ mới ra trường - chạy vội vào và khóc nức nở. Chắc đó là những giọtnước mắt cố nén từ trong giờ học. Mọi người xúm vào hỏi han. Thuỷ trả lời quatiếng nấc và nước mắt:- Em, em chưa bao giờ gặp học sinh hỗn láo như vậy...Chờ cho cô bình tĩnh lại, anh Điền, một giáo viên có tuổi mới hỏi:- Thế chuyện gì đã xảy ra đối với cô?- Số là khi lớp 7A làm bài kiểm tra. Thủy trông thấy Tuyến nhìn bài củabạn. Thủy rất bực, khi thu bài cô mắng Tuyến không biết tự trọng và tuyên bố sẽhuỷ bài. Nói xong cô xé vụn bài của Tuyến trước cả lớp. Tuyến đã phản ứng mộtcách quyết liệt, em đứng lên nhếch mép cười, nhổ nước bọt và bước ra cửa.Sau khi trấn tĩnh lại và suy nghĩ tới lời khuyên của các bạn đồng nghiệp.Thủy đã xin lỗi Tuyến về việc xé bài kiểm tra trước lớp 7A và trong lòng cô dấylên một tình cảm khó tả khi Tuyến mặt mũi đỏ bừng, ấp úng xin lỗi cô giáo vàcác bạn về những hành động của mình”.b/ “Trống vào học đã gióng lên nhưng học sinh vẫn còn thói quen chưatốt: Cứ đứng lang thang ở các cánh cửa sổ và các bậc cầu thang. Thấy bóng côgiáo Nhung bước đến đầu bậc các em chạy vụt lên thông báo cho nhau:- Nhung lên, Nhung lên!- Cô giáo Nhung nghe rõ mồn một nhưng vẫn điềm tĩnh bước vào lớp vànhẹ nhàng nói:- Một số em vừa chạy dưới cầu thang lên còn mệt lắm phải không? Thôingồi nghỉ thở một tí cho lại sức rồi cố tập trung nghe cô giảng bài mới. Hôm naybài hơi khó.Tiết học diễn ra tốt đẹp.Cuối buổi học ấy, có tiết sinh hoạt lớp. Cô giáo Nhung tranh thủ nhắc:- Nghe trống, các em nên vào lớp ngay chờ thầy, cô vào. Đừng để đến khithấy giáo viên lên mới chạy vội vào gọi nhau thì không được trật tự. Và khi vội10như thế thì dễ có kiểu xưng hô bảo nhau ngắn cụt không thích hợp. Ví dụ nhưđầu giờ sáng đáng lẽ phải thông báo đầy đủ “cô giáo Nhung lên” nhưng vì vộiquá có em đã gọi là “Nhung lên”. Cô dừng một lát – Song trong trường hợp nàynếu cần phải dùng hai trong số bốn tiếng đó thì nên chọn hai tiếng nào các em?- Cô lên, cô lên!- Đúng, các em chọn hai tiếng đó vừa gọn, vừa lịch sự. Em nào sáng naychọn vội chưa đúng thì rút kinh nghiệm nhé.Các em nhìn nhau cười, cảm động. Từ đó, hiện tượng như thế không còndiễn ra nữa”.c/ “Nhà tôi ai cũng yêu loài vật, trong nhà không lúc nào vắng bóngnhững con chó con mèo. Một hôm, chẳng hiểu mấy chú chó tham ăn xực phải bảchuột ở đâu về rủ nhau lăn đùng ra cả. Em tôi mếu máo khóc mất mấy ngày.Vừa dịp nhà bác tôi ở quê có một bầy chó con, em tôi nhờ bố về quê xin.Bố về quê rồi, hai chị em tôi ngày nào cũng ngóng bố lên. Đến ngày bố hẹn,chúng tôi đứng ngồi không yên đợi bố. Đợi mãi, em tôi mệt lăn quay ra ngủ, thếmà nó còn dặn với tôi:- Bố về chị nhớ gọi em đấy nhá.Đến giờ nấu cơm, tôi vào bếp chuẩn bị bữa, nghe lạch cạch ngoài sân, tôichạy ra. Thấy bố xách cái lồng có hai chú cún mũm mĩm, đôi mắt tròn ướt, tôimừng quá reo tướng:- A chó! Chó về, chó về rồi Phương ơi!Em tôi liền lồm cồm bò dậy:- Đâu? Đâu? Ai, ai về?Sững người, tôi phát hoảng nhìn bố trân trân. Hiểu ngay sự tình, bố cườixoa đầu lấp liếm hộ tôi:- Bố đã đem chó về cho hai chị em đây. Nhớ chăm sóc chúng cẩn thậnnghe không.Vâng vâng dạ dạ, tôi lùi vội vào bếp. may hôm đó mẹ đi vắng, chứ khôngtôi sẽ được nghe bài ca muôn thuở “Con gái con đứa…””.13. Nếu là cô giáo Mai trong tình huống dưới đây, bạn sẽ xử lý như thế nào đểphù hợp nguyên tắc giao tiếp? Hãy giải thích.Các cháu mẫu giáo lớn trong lớp của cô Mai đang chơi trò chơi đóng vaicô giáo, học sinh. Cháu Phương được phân công đóng vai cô giáo và các cháukhác làm học sinh. Khi “cô giáo” Phương gọi học sinh Mỹ Hạnh đứng lên kểchuyện “Hai con dê qua cầu” thì Mỹ Hạnh đã không kể được. “Cô giáo” Phươngcầm thước kẻ giơ lên và quát:11- Hư quá! Không chịu học gì cả, để hai tay lên bàn! Phải đánh cho chừađi…Cô giáo Mai đã nhìn thấy cảnh đó.14. Hãy đưa ra một tình huống giao tiếp thành công hoặc thất bại và hãy phântích nguyên nhân dẫn đến thành công hoặc thất bại trong tình huống đó.15. Nguyên tắc giao tiếp nào đã được Giáo sư Passi vận dụng thành công trongtình huống dưới đây? Hãy giải thích?Giáo sư tiến sĩ B.K Passi sang Việt Nam giảng chuyên đề "tư duy sángtạo". Theo lịch đúng 13h30' bài giảng bắt đầu. Nhưng điều không may đã xảy ra.Trời mưa rất to. Đúng 13h30 chỉ có khoảng chục người. Đợi thêm 15 phút cóthêm vài người nữa vì trời vẫn mưa to. Không thể chậm trễ hơn được, bài giảngbắt đầu trong không khí căng thẳng nặng nề, cả chủ lẫn khách đều cảm thấyngượng ngùng.Sau lời chào, giáo sư B.K Passi nói: "ở đất nước chúng tôi vào những hômthời tiết như thế này, dù đó là cuộc nói chuyện của Tổng thống đi chăng nữa thìkhông cần phải thông báo, mọi người cứ việc ở nhà. Còn ở đây mặc dù trời mưarất to các bạn vẫn có mặt". Cả phòng cười ồ lên, không khí căng thẳng, nặng nềlập tức biến mất. Câu mở đầu của ông thật là hóm hỉnh và thông minh. Điều ôngnói chỉ là câu nói đùa tế nhị, cũng có thể hiểu là lời phê bình khéo, nhưng mọingười đều cảm thấy có "cớ" để cùng chấp nhận được một cách thoải mái tựnhiên.16. Kỹ năng định hướng trong giao tiếp giúp cho chúng ta biết cách giải quyếtmọi sự việc trong công tác, học tập và đời sống thường ngày một cách hợp lý vàhiệu quả hơn.a/ Bạn hãy kể lại một vài tình huống trong đó bạn đã dự đoán, hiểu đượctâm lý của người khác và có cách giải quyết phù hợp.b/ Bạn hãy tiến hành thí nghiệm sau: đưa cho 2 nhóm xem cùng một bứcảnh người đàn ông; cho nhóm thứ nhất xem với lời giới thiệu “đây là người anhhùng đã lập nhiều chiến công xuất sắc, các bạn có nhận xét gì về anh hùngnày?”. Đối với nhóm thứ hai, bạn đưa bức ảnh người đàn ông đó với lời giớithiệu “đây là một tên tội phạm đang bị truy nã, các bạn có nhận xét gì về tên tộiphạm này”. Cả hai nhóm đều đưa ra nhận xét khi xem bức ảnh đó. So sánh nhậnxét của hai nhóm và phân tích yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng định hướng của họ.17. Thực hành nhận biết đối tượng giao tiếp:Chọn một người trong nhóm và mỗi người viết nhận xét về người đó vàomột tờ giấy rồi thu lại, sau đó đối chiếu giữa nhận xét của người khác về ngườiđó và tự nhận xét của bản thân xem khác biệt thế nào? Thử phân tích nguyênnhân dẫn đến sự khác biệt trong nhận xét đó.1218. Sưu tầm kinh nghiệm dân gian nhận biết tâm lý con người qua hình thức bênngoài trong giao tiếp và phân tích.19. Đánh giá về kỹ năng giao tiếp của giáo viên trong tình huống dưới đây.Giờ tập làm văn. Cô giáo ra đề: "Hãy viết cảm xúc về mẹ của em".An cầm bút suy nghĩ, rồi nó hãnh diện. Nó nhủ thầm đây là dịp để bày tỏcảm xúc của mình. Nó viết: "... chưa một lần được nhìn thấy mẹ, nhưng em đãsống trong vòng tay thương yêu của dì. Dì thương yêu như một người mẹ thựcthụ, không như gièm pha của người đời: mấy đời bánh đúc có xương...". Giờ trảbài nó hồi hộp trong tâm trạng hạnh phúc. Nhưng thật bàng hoàng, trước mắt nó,bài văn chỉ được điểm 1 đỏ chót với lời phê của cô giáo: "Lạc đề". Nó chua xót:Mẹ ơi!20. Theo dõi đoạn hội thoại dưới đây và nhận xét về kỹ năng điều khiển giaotiếp của Long:Long [cười thật tươi]: Bạn ơi, cho mình làm quen nhé!Hương [mỉm cười nhẹ nhàng đáp lễ]:…Long: Mình tên Long. Bạn tên gì nhỉ?Hương: Mình tên Hương.Long: Hương đang học ở đâu vậy?Hương: Mình học đại học Kinh Tế.Long: Nhà Hương có gần đây không nhỉ?Hương: Ừ, cũng gần đây…Long: Ừm, Hương sinh năm bao nhiêu nhỉ?Hương: [bắt đầu cảm thấy chán nản]:…[ê, hỏi làm gì???]21. Tình huống: Có bạn trai đến nhà bạn nữ chơi, vừa vào nhà đã hỏi "Tối nayem không đi chơi đấy chứ?" còn bạn nữ đáp lại "Cứ làm như em hay đi chơi lắmấy". Thế là chưa kịp khơi luồng câu chuyện đã tắc luôn.Hãy phân tích nguyên nhân thất bại trong tình huống giao tiếp đó và chỉ rahướng khắc phục.22. Đọc câu chuyện dưới đây và trả lời câu hỏi:Tôi có một người bạn tên là Tiểu Tây. Cô ấy đang làm việc ở một việndưỡng lão. Cô ấy rất quan tâm đến những người già ở đó. Nhưng cô cũngthường trách móc có một số người tính khí cổ quái khó hiểu. Cô nói rằng quảthật là cô không biết phải làm thế nào để gắn kết được với những người già ấy.Có một lần, Tiều Tây kể cho tôi nghe về một bà già tên là Lưu mà cô cảmthấy rất khó chăm sóc. Cô đã thử vài lần mà vẫn chưa tìm được cách để bà cụcởi mở lòng mình. Tiểu Tây kể: “Cách đây hai ngày có một trận mưa rất lớn. Tôiđã thử tìm cách bắt chuyện với bà cụ, tôi nói:- Trận mưa tuần trước to quá bà nhỉ?Kết quả là bà lão chẳng một chút khách khí nói luôn:13- Quá là tốt cho hoa cỏ còn gì!Tôi hỏi Tiểu Tây là cô ta đã phản ứng ra sao. Cô nói:- Tôi còn có thể nói gì được nữa? Bà Lưu rõ ràng là không muốn hiểu tôi.- Thế sao bạn không hỏi xem cụ già ấy có thích hoa cỏ không ?- Hoa cỏ?- Đúng thế - tôi gợi ý - Bà Lưu đã đưa ra một chủ đề. Bạn hãy nói chuyệnvới bà ấy về hoa và cỏ. Bà ấy chắc chắn sẽ cởi mở với bạn.Tiểu Tây ra về mà vẫn còn bán tính bán nghi những lời tôi khuyên. Hômsau, cô gọi điện cho tôi bảo:- Bà Lưu quả thật rất thích hoa cỏ. Bà ấy nói trước đây bà ấy là một ngườilàm vườn…Câu hỏi:a/ Hãy đánh giá kỹ năng định hướng và điều khiển giao tiếp của Tiểu Tây.b/ Tại sao nghe theo lời khuyên của người bạn, Tiểu Tây lại thu hút đượcbà cụ vào câu chuyện? Từ đó, rút ra bài học rèn luyện kỹ năng điều khiển đốitượng giao tiếp.23. Hãy đưa ra một tình huống mà bạn cho rằng mình đã sai lầm trong giao tiếp.Dựa vào những hiểu biết về kỹ năng giao tiếp, bạn hãy phân tích tình huống đóđể thấy được thiếu sót cụ thể của bạn là gì?24. Đến trường mầm non quan sát tiết dạy theo dõi, ghi biên bản dự giờ; sau đóphân tích kỹ năng giao tiếp của giáo viên.Gợi ý thực hiện: Đến trường mầm non dự một số tiết dạy [2 – 3 tiết] củagiáo viên giỏi [giáo viên có kinh nghiệm dạy tốt ] của trường. Ghi chép đầy đủ,chi tiết mọi diễn biến của các tiết dạy; sau đó chọn một tiết mà mình cho là rõràng, thuận lợi, hoàn chỉnh nhất để nêu và phân tích kỹ năng giao tiếp của giáoviên25. Hãy lựa chọn một nội dung giao tiếp và tập trình bày trước lớp [khoảng 10phút], sau đó rút kinh nghiệm về rèn luyện kỹ năng giao tiếp.14Chương 2. MỘT SỐ KỸ NĂNG GIAO TIẾPI. Câu hỏi1. Thế nào là kỹ năng làm quen? Ý nghĩa của kỹ năng này trong giao tiếp?2. Theo bạn, khi lần đầu tiên làm quen với người khác thường gặp phải nhữngkhó khăn nào? Để thực hiện làm quen hiệu quả cần chú ý điều gì và nên tránhđiều gì?3. Phân biệt nghe, lắng nghe, kỹ năng lắng nghe. Hãy nêu vai trò của việc biếtlắng nghe trong cuộc sống?4. Phân tích những yếu tố cản trở việc lắng nghe hiệu quả. Từ đó, đề ra biệnpháp để nghe hiệu quả?5. Làm thế nào để khắc phục hiện tượng đối tượng không muốn nghe vì sự phứctạp của vấn đề?6. Thế nào là kỹ năng nói trước đám đông? Phân tích tầm quan trọng của kỹnăng nói trước đám đông?7. Bạn gặp những khó khăn nào khi nói trước đám đông? Bạn cần phải làm gìkhắc phục những khó khăn đó?8. Phân biệt xung đột và kỹ năng giải quyết xung đột? Vai trò của kỹ năng giảiquyết xung đột trong cuộc sống?9. Phân tích các nguyên nhân dẫn đến xung đột.10. Phân tích các nguyên tắc và phương pháp giải quyết xung đột?11. Nêu một số khó khăn gặp phải trong giao tiếp? Cách khắc phục?II. Bài tập1. Hãy kể lại một tình huống làm quen thành công mà theo bạn là đã để lại ấntượng sâu sắc nhất. Hãy phân tích những nguyên nhân để lại ấn tượng sâu sắccho bạn?2. Hãy nêu vài trường hợp làm quen với người khác không hiệu quả và hãy phântích những nguyên nhân dẫn đến việc chúng ta làm quen với người khác kémhiệu quả.3. Theo bạn cách giới thiệu tên như thế nào sẽ để lại ấn tượng nhất? Thực hànhgiới thiệu tên để minh họa.4. Tình huống: Các bạn hội viên CLB Tâm Lý học ứng xử tâm sự:Có bạn trai nói: Đến dự đám cưới một người bạn, tôi đã gặp một ngườicon gái mà tôi thầm mơ ước, tôi rất muốn làm quen với người con gái ấy nhưngkhông biết phải bắt đầu như thế nào?Một bạn nữ tâm sự: "Tôi chẳng biết bắt đầu câu chuyện thế nào ngoài việcrót nước mời anh ta, còn anh ấy thì cứ việc uống hết chén này đến chén khác...15mòng cả bụng".Có bạn trai lần đầu tiên đến nhà bạn nữ chơi, vừa vào nhà đã hỏi "Tối nayem không đi chơi đấy chứ" còn bạn nữ đáp lại "Cứ làm như em hay đi chơi lắmấy". Thế là chưa kịp khơi luồng câu chuyện đã tắc luôn.Nếu thoát được những sai sót trên thì một số bạn lại rơi vào sai lầm khác,vừa gặp mặt đã đưa ra một "bảng câu hỏi" như kiểu anh công an hộ khẩu đangđiều tra lý lịch.Với tư cách là nhà tư vấn về kỹ năng giao tiếp, bạn hãy đưa ra lời khuyêngiúp các bạn trong tình huống trên làm quen với người khác một cách tự nhiên,thoải mái?5. Trong những biểu hiện dưới đây, biểu hiện nào là nên và không nên làm khilần đầu làm quen người khác?Biểu hiệnNênKhôngnên- Phá bầu không khí xa lạ bằng việc hỏi han hoặcnhững câu nói đùa.- Đề cập ngay vào vấn đề chính.- Nói về những chủ đề chung, ít chạm đến quanđiểm cá nhân.- Nói ít về mình.- Chú ý quan sát cử chỉ, điệu bộ, nét mặt của đốiphương.- Nêu ra những câu hỏi thăm dò, chủ động gợichuyện- Dùng câu hỏi đóng.- Dùng câu hỏi gợi mở.- Đặt những câu hỏi liên quan nhiều đến cá nhân.- Nói nhiều về mình, dốc bầu tâm sự, nói thẳng vềmình khi đối phương đặt những câu hỏi thăm dò.- Có thể chê bai một ai đó mà mình cho là xấu.- Giới hạn thời gian giao tiếp, không kéo dài.- Nói nhiều chủ đề, kéo dài cuộc giao tiếp.- Tự tin.- Lảng tránh, e ngại.6. Hãy đọc tình huống dưới đây và đánh giá cách làm quen của Long trong tinhhuống đó.16Tình cờ đi dạo trong nhà sách thì Long phát hiện thấy một cô bé rất dễthương. Long mỉm cười thật tươi và tiến đến làm quen với cô bé [tên là Hương].Cuộc trò chuyện diễn ra trong vài phútLong [cười thật tươi]: Bạn ơi, cho mình làm quen nhé!Hương [mỉm cười nhẹ nhàng đáp lễ]:…Long: Mình tên Long. Bạn tên gì nhỉ?Hương: Mình tên Hương.Long: Hương đang học ở đâu vậy?Hương: Mình học đại học Kinh Tế.Long: Nhà Hương có gần đây không nhỉ?Hương: Ừ, cũng gần đây…Long: Ừm, Hương sinh năm bao nhiêu nhỉ?Hương: [bắt đầu cảm thấy chán nản]:…[ê, hỏi làm gì???]7. Khi làm quen việc phá vỡ bầy không khí xa lạ, tìm ra điểm chung [sự đồngđiệu] giữa những người giao tiếp là mấu chốt để tạo không khí thân thiện, tựnhiên, cởi mở giữa mọi người. Bạn hãy nêu một tình huống làm quen và thảoluận về các biện pháp tạo nên điểm chung giữa 2 người trong tình huống đó, sauđó thực hành đóng vai.8. Thực hành nhóm: Nêu một tình huống làm quen và thực hành đóng vai. Sauđó hãy đánh giá các vai diễn về kỹ năng làm quen.9. Hãy nêu vài trường hợp nghe không hiệu quả và hãy phân tích những nguyênnhân dẫn đến việc chúng ta nghe kém hiệu quả.10. Hãy đọc câu chuyện dưới đây và giải thích tại sao nhân viên hoà giải thànhcông và rút ra bài học cho bản thân về kỹ năng lắng nghe.Ông khách khó tínhLần nọ, có vị khách hàng nổi trận lôi đình với nhân viên tổng đài ngay tạivăn phòng công ty điện thoại N vì cho rằng công ty đã tính sai cước phí cho ôngta. Lời qua tiếng lại thế nào mà lát sau ông khách giận điên lên, quát tháo ầm ĩ,còn dọa sẽ tháo hết đường dây điện thoại, rồi thì sẽ khiếu nại, thưa kiện khắpnơi. Cuối cùng, công ty điện thoại phải cử một nhân viên hòa giải lão luyện đếngặp ông khách muốn gây sự kia.Nhân viên hòa giải ngồi im lắng nghe, để ông khách trước mặt tha hồ trútgiận, thỉnh thoảng chỉ xem vào câu “Đúng lắm!” tỏ vẻ đồng tình.“Ông ấy nói thao thao bất tuyệt, còn tôi ngồi đó vểnh tai lắng nghe suốt 3giờ đồng hồ”. Nhân viên hòa giải này kể lại sau đó.“Tôi gặp ông ta tổng cộng 4 lần, lần nào cũng tỏ thái độ đồng tình với ýkiến của ông. Đến lần gặp thứ tư, ông nói sẽ thành lập “Hiệp hội bảo vệ kháchhàng sử dụng điện thoại”, tôi lập tức tán thành, còn nói nhất định sẽ gia nhậphiệp hội này. Ông ta nghe vậy liền toét miệng cười. Từ đầu tới cuối, tôi chẳng hề17tranh cãi gì cả, thậm chí còn không đề cập đến lý do tìm gặp ông nữa là. Songđến lần gặp thứ tư, tôi đã giải quyết ổn thỏa vụ này, cước phí được ông thanhtoán đầy đủ, không thiếu một xu, đồng thời ông cũng bỏ qua ý định sẽ đi kiệncáo công ty.Chắc chắn khi tranh cãi với nhân viên công ty điện thoại, ông khách kiakhông có ý kỳ kèo từng đồng cước phí, mà chỉ muốn chứng minh rằng mìnhđang bảo vệ chính nghĩa, bảo vệ quyền lợi của công chúng. Nói đúng hơn, thậtra ông ta muốn làm nhân vật quan trọng đấy mà. Một khi ông đã có được cảmgiác này, cơn giận dữ cũng nhanh chóng tan biến.Từ đầu đến cuối, anh nhân viên hòa giải chỉ làm mỗi một việc là …kiênnhẫn ngồi nghe ông ta phàn nàn. Chịu khó lắng nghe cũng có thể thay đổi lòngthù địch của đối phương.11. Những hành vi nào trong các hành vi dưới đây đã thể hiện được kỹ nănglắng nghe:- Thỉnh thoảng đặt câu hỏi phản hồi hoặc giữ sự im lặng đầy vẻ quantâm…- Nghe không hiểu hoặc khi thấy người nói không chính xác có thể ngắtlời người nói để giải thích- Thỉnh thoảng hỏi lại để làm rõ vấn đề, để hiểu đúng ý người nói.- Tư thế nghiêng người về phía người đối thoại.- Khoanh hai tay trước ngực khi giao tiếp.- Mắt nhìn đối tượng nhẹ nhàng nhưng không tập trung vào một điểm màbao quát toàn thân.- Mắt nhìn đối tượng không chớp.- Mắt nhìn các vật xung quanh hoặc ngó lơ đãng bên ngoài.- Có cử chỉ đáp ứng như gật đầu, mỉm cười… theo nội dung câu chuyện.- Ngồi im lặng suốt quá trình nói chuyện thể hiện đang chăm chú nghe.- Tay cầm mân mê một vật gì đó.12. Lựa chọn một nội dung và tiến hành thảo luận nhóm, mỗi nhóm cử ra 2thành viên quan sát, ghi lại các biểu hiện của kỹ năng lắng nghe của nhóm khác,nhận xét đánh giá [giáo viên hướng dẫn đánh giá].13. “Khi bạn giao tiếp với người khác, đừng vội vàng đưa ra lời nhận xét haynói chen vào khi họ chưa nói hết câu, hãy lắng nghe một cách cẩn thận”. Bạnhãy tìm những câu chuyện minh họa cho việc cần thực hiện lời khuyên đó. Dướiđây là một trong những câu chuyện minh họa:18Hôm nay, cô phải đi chợ thật sớm để chuẩn bị các món ăn. Cửa hàng nàygiá có đắt hơn nhưng cô vẫn hào hứng mua thật nhiều thứ vì có khách quí. Nhờcó nguyên liệu tốt và là một người phụ nữ khéo léo nên các món ăn đều ngon.Nhưng đến giờ hẹn mà vị khách cô đang chờ vẫn không tới. Gọi điện thoại thìkhông ai nghe. Cô chờ đến tối khuya mà không có một tín hiệu gì từ ngườikhách.Ngày hôm sau, người khách mới gọi điện cho cô. Không để cho anh ta kịpnói hết câu, cô mắng xối xả và lên án sự vô trách nhiệm. Người khách lặng lẽnghe. Và khi cô nói xong, anh ta nói giọng buồn bã: “Tôi rất xin lỗi nếu đã gâyra một điều gì bất tiện hoặc làm cô phiền lòng, nhưng hôm qua tôi rất khôngmay. Tôi phải đi lo thủ tục tang lễ cho mẹ tôi. Mẹ tôi mới mất”.Người phụ nữ không nói được lời nào, vì một lời chia buồn lúc đó cũng trởnên không hợp lý .14. Bạn hãy đọc [kể] một câu chuyện cho 2 nhóm nghe, với nhóm thứ nhất bạnnói câu chuyện này đã được coi là sự kiện nổi bật trong năm, nhóm thứ hai bạnkhông có tác động gì. Sau 1 tuần bạn kiểm tra lại hiệu quả nghe thông tin trongcâu chuyện của 2 nhóm. Theo bạn nhóm nào nghe tốt hơn? lý giải nguyên nhânvà rút ra bài học trong rèn kỹ năng lắng nghe của bản thân.15. Nêu một vài trường hợp nói trước đám đông mà bạn nhớ nhất. Điều gì làmcho bạn nhớ?16. Khi nói trước đám đông, khó khăn bạn hay gặp phải là gì? Hãy tìm giải phápkhắc phục khó khăn đó bằng cách nêu vấn đề thảo luận trước lớp và sau đó thựchành.17. Bạn hãy đọc những lời khuyên về rèn kỹ năng nói trước đám đông và thựchành những bài tập nhỏ sau đây [phần chữ in nghiêng]:a/ Không ngại gặp gỡ, tránh phụ thuộc vào Internet và mạng xã hội.Nếu bạn suốt ngày cắm đầu vào mạng và chỉ cập nhật trạng thái trênfacebook, tán gẫu qua chat, mail mà không có sự tiếp xúc, trao đổi mặt đối mặttrực tiếp, thì bạn đang tự làm cho kỹ năng giao tiếp của mình trở nên thui chộtđấy. Máy tính và giao tiếp ảo không bao giờ giống đời thực. Trong giao tiếpthực, bạn phải học cách kiềm chế cảm xúc, đoán ra ý nghĩ của người đó và phảicó thái độ hợp lý. Vì vậy, hãy dành thời gian để gặp gỡ mọi người thay vìchỉ giao tiếp với xã hội qua những mạng cộng đồng ảo.b/ Xóa bỏ sự nhút nhát: Một cản trở lớn nhất của giao tiếp là tính nhút nhát.Không dám tiếp xúc với người lạ, không thích nói chuyện với nhiều người dầndần khiến bạn thui chột khả năng diễn đạt bằng lời và gặp rắc rối lớn với việcgiao tiếp của mình. Hãy tập mạnh dạn hơn bằng cách chủ động gặp gỡ ngườikhác, khi gặp hãy chủ động chào trước. Bạn không cần phải nói nhiều, nhưnggặp ai đó quen biết hãy chào hỏi họ “bạn đi đâu vậy? Bác có khỏe không ạ?19Cháu chào bác ạ…” Đừng quên kèm theo một nụ cười thật tự nhiên để thể hiệnsự thân thiện của bạn.Lúc đầu bạn tập gặp gỡ người thân, hàng xóm, tích cực tham gia hoạtđộng tập thể, sau đó mới gặp gỡ với người lạ. Lúc đầu chỉ cần tập nói chuyệnphiếm với mọi người, sau đó mới nói chuyện nghiêm túc.Nếu ai đó rủ bạn đi hội thảo, tiệc tùng…gì đó, hãy cứ đi! cho dù bạn rấtngại và không thích buổi tiệc đó.Đặc biệt khi có cơ hội phát biểu trước đông người, bạn hãy mạnh dạntiến lên phía trước giành lấy chiếc Micro.Hãy luyện tập theo chỉ dẫn trên sẽ tập cho bạn làm quen với môi trườngnhiều người và hình thành phản xạ của bạn khi tiếp xúc với người khác. Cảmxúc sợ hãi sẽ bị chai dạn.c/ Tập phong thái tự tin bằng cách đi thẳng người, nhìn vào người đối diện.Bạn không có gì phải e ngại hay xấu hổ với ai đó. Hãy nghĩ họ cũng là ngườibình thường, và dù họ đứng ở vị trí cao đến đâu, bạn cũng có những giá trị củariêng mình mà họ không có được. Thân thiện và lễ phép với người lớn tuổi,những người kém hơn bạn về mặt địa vị, chức danh,…Bạn sẽ củng cố được lòngtự tôn và sự tự tin của mìnhd/ Luyện tập cách nói và thái độ khi nói- Tập nói lớn và rõ ràng: nhiều bạn thiếu tự tin một phần cũng vì thóiquen nói lí nhí khiến người khác không nghe rõ những điều bạn nói và hỏi lại,dẫn đến việc bạn ấy càng mất tự tin hơn.Một số khác thường bối rối và mất tự chủ trước đông người, hoặc khi họđang xúc động, giọng nói của họ bị nghẽn lại, và họ không thể phát âm rõ ràng.Những lúc rơi vào trường hợp tương tự, bạn hãy hít thở thật sâu để lấy lại bìnhtĩnh, rồi sau đó hãy nói thật chậm rãi và rõ ràng.Bạn có thể tập bằng nhiều cách, tập đọc sách báo để phát âm to rõ, ghiâm lại giọng nói của mình, tự nhận xét và điều chỉnh từ từ. Bạn sẽ nhận thấy sựcải thiện lớn trong giọng nói của mình khi duy trì luyện tập.Khi nói, bạn cần phải rõ ràng và súc tích bằng cách liệt kê trong đầunhững ý trực tiếp liên quan đến vấn đề cần nói và sắp xếp chúng theo trình tựhợp lý. Khi nói chuyện, đề cập thẳng vào những vấn đề quan trọng đó, khônglãng phí thời gian vẽ ra những câu chuyện dài lê thê làm người nghe phân tán tưtưởng.Hãy luôn hỏi người nghe xem họ có hiểu những gì bạn nói hay không?Đồng thời, luôn sẵn lòng để giải thích. Đừng mong đợi một người luôn “biết”những gì bạn đang nói, cho dù là bạn hiểu về vấn đề đó rất tường tận thì ngườinghe chưa chắc đã thấu hiểu vấn đề giống như bạn.20e/ Tập phản ứng lanh lợi khi nói: Khi bối rối, mất tự chủ trước đông người,miệng lưỡi của bạn bị líu lại, không thể phát âm rõ ràng. Để tập miệng lưỡi lanhlợi khi nói cần:- Lựa chọn những từ làm môi miệng phải linh hoạt như: “Lúa nếp là lúanếp làng”.- Luyện tập nói những từ đó: Lúc đầu đọc chậm nhưng rõ ràng, sau đótăng tốc độ đọc lên.g/ Tập nhờ vả người khác để tạo mối quan hệ thân thiện khi giao tiếp vớingười khác.Bạn hãy đọc câu chuyện dưới đây và hãy thử áp dụng bài học trong mốiquan hệ giao tiếp của mình:Mr.Thomas là một chủ nông trại giàu có. Ông và vợ mình đối xử rất thânthiện với mọi người nên ai cũng yêu mến họ cả. Một hôm ông thấy vợ mình, saingười giúp việc đến nhà bà John - một tá điền của ông ở cuối làng - để mượnmột cái bào rau củ.Sau khi người này đi khỏi, ông hỏi vợ:- Anh không nghĩ rằng nhà ta lại không có một cái bào hay không đủ khảnăng mua mà em lại sai người đi mượn cho thêm phiền phức như thế.Bà Thomas từ tốn trả lời:- Đây, anh xem, cái bào của nhà ta vẫn còn rất tốt. Em biết mọi người ởvùng này đều yêu quý chúng ta vì chúng ta đem lại nhiều của cải cho họ hơn cácông chủ khác, nhưng em không muốn một tình yêu như vậy mà em muốn đượcyêu mến bằng thứ tình cảm cao hơn; đó là tình làng xóm. Mà điều này chỉ cóđược khi chúng ta và họ không còn khoảng cách chủ - tớ, giàu - nghèo. Như vậy,chuyện cái bào rau củ chỉ là cái cớ để anh và em đến gần với mọi người hơn màthôi.18. Ngôn ngữ cơ thể đóng gớp phần rất lớn vào thành công của quá trình giaotiếp với đám đông, vì thế đừng né tránh người đang nói chuyện với bạn. Hãyduy trì một tư thế thoải mái, với những dấu hiệu cơ thể biểu hiện bạn đang quantâm đến cuộc trò chuyện.a/ Theo bạn, trong những biểu hiện dưới đây, những biểu hiện nào là nên vàkhông nên có khi nói trước đám đông?Biểu hiệnNên- Đứng thẳng người, hai tay buông thõng.- Ánh mắt chú tâm nhìn vào người nói chuyện.- Thỉnh thoảng gật đầu để thừa nhận một điểmquan trọng mà bạn đồng tình trong cuộc trò chuyện.21Không nên- Đứng với hai bàn tay đan lại phía trước,- Đứng khoanh tay lại.- Đứng siết chặt hai tay.- Đứng yên như pho tượng- Luôn đi lại, người cử động, lắc lư.- Lẩn tránh tiếp xúc mắt với khán giả- Phát biểu như đọc từ văn bản viết sẵn- Ăn mặc luộm thuộmb/ Thực hành theo nhóm: đưa ra 1 tình huống nói trước đám đông và luyện tậpngôn ngữ cơ thể khi nói, quan sát và nhận xét.19. Bạn hãy hãy lựa chọn một tình huống nói trước đám đông mà bạn đang engại và hãy thực hành những biện pháp tự trấn tĩnh bản thân dưới đây:- Bạn hãy thực hành các động tác thư giãn như hít thở sâu, đếm từ từchậm rãi từ 1 đến 10…- Hãy đưa ra các hướng suy nghĩ tích cực [ít nhất 3 hướng] giúp bạn tựtin: Ví dụ: nghĩ về điểm mạnh của bản thân, điểm thú vị trong nội dung nóichuyện; hãy nghĩ mọi người đang chờ đợi được nghe điều bạn nói; Hãy nghĩ đâylà vinh dự….20. Hãy nêu 1 tình huống nói trước đám đông và thực hành chuẩn bị nội dung,sau đó thảo luận nhóm về các nội dung đó.21. Lựa chọn 1 tình huống nói trước đám đông và thực hành đóng vai, sau đó rútkinh nghiệm.- Lựa chọn chủ đề bất kỳ về văn hóa – xã hội, phát triển thành một bàidiễn văn để trình bày.- Tập thể hiện diễn văn đó trong đầu.- Tập diễn văn bằng lời- Mô phỏng tình huống diễn thuyết- Diễn thuyết trước lớp [chủ động hoặc theo yêu cầu ngẫu nhiên của giảngviên]22. Ứng xử khi nói trước đám đông.a/ Đọc câu chuyện dưới đây và phân tích cách ứng xử khi nói trước đám đôngcủa nhà văn George Bernard Shaw:Nhà hát kịch nọ tổ chức buổi công diễn thật long trọng tác phẩm của nhàsoạn kịch, nhà văn George Bernard Shaw. Các nhân vật nổi tiếng thuộc mọi lĩnhvực khác nhau đều được mời đến thưởng thức.22Chương trình diễn ra khá thành công. Khi vở kịch kết thúc, mọi người yêucầu được gặp gỡ tác giả vở diễn. George Bernard Shaw bước lên sân khấu trongtiếng vỗ tay vang dậy của khán phòng. Nhưng khi ông chuẩn bị nói lời cảm ơnthì bỗng dưới khán đài có một người đứng lên hướng về phía ông la to: “GeorgeBernard Shaw! Kịch bản của ông tệ quá! Chẳng ai muốn xem đâu! Hãy ngừngdiễn đi!”Mọi người ai nấy đều kinh ngạc, nghĩ rằng George Bernard Shaw nhấtđịnh sẽ rất giận dữ. Nhưng không, ông không những không đổi sắc mặt, mà cònkính cẩn khom lưng chào người đó, lễ độ nói: “Thưa anh bạn, tôi đồng ý vớiđiều anh vừa nói, nhưng tiếc là chỉ có hai chúng ta nghĩ thế mà thôi. Anh xem,phản đối lại số khán giả đông thế này thì có tác dụng gì?” Nói xong, ông vẫy tayvới mọi người, nhà hát lại vang lên tiếng vỗ tay như sấm, ai ai cũng tấm tắckhen tài ứng đối tuyệt vời ấy.Khi đối diện với sự công kích và chỉ trích của kẻ khác, thượng sách là ứngxử nhẹ nhàng mưu mẹo, trung sách là bị động giải thích, hạ sách là giận dữ phảnứng lại.b/ Khi bạn đang thuyết trình trước đám đông về một vấn đề nào đó, cómột người đặt cho bạn một câu hỏi hóc búa liên quan đến nội dung mà bạn chưachuẩn bị và không thể trả lời được. Bạn sẽ xử lí như thế nào?23. Cô giáo Nga dạy lớp mẫu giáo 4-5 tuổi bị đau chân nên đi tập tễnh. Tronggiờ chơi, tình cờ cô nhìn thấy một cháu đang bắt chước dáng đi của cô. Cô đãmắng cháu hư và phạt làm cháu khóc.a/ Hãy chỉ ra nguyên nhân xung đột trong tình huống trên.b/ Là cô giáo, nếu gặp tình huống tương tự bạn sẽ xử lý như thế nào đểđạt mục đích giao tiếp sư phạm tốt?24. Trong một cuộc họp quan trọng, khi nhân vật chính đến muộn 10 phút làmTrưởng phòng rất bức xúc. Khi anh vừa xuất hiện, sếp liền mắng té tát: “anh làngười vô ý thức, thiếu trách nhiệm”, cuộc họp tiến hành trong không khí nặngnề, căng thẳng.Hãy chỉ ra nguyên nhân xung đột trong tình huống trên. Nếu là trưởngphòng trong trường hợp đó bạn cần ứng xử thế nào để có hiệu quả tốt về côngviệc và quan hệ?25. Hãy đọc và phân tích nguyên nhân xung đột trong câu chuyện dưới đây, từđó rút ra bài học trong giải quyết xung đột.Một anh chàng người Pháp bước vào nhà hàng, ngồi vào bàn và gọi mónăn. Khi người hầu bàn bưng món ăn ra cho một ông người Mỹ ngồi bàn bêncạnh, anh chàng người Pháp nhìn vào dĩa thức ăn với đôi mắt tròn xoe rồi chỉtay vào đó và nói: “Ô, pho mi”.23Ông người Mỹ nghe được giận lắm, liền lớn tiếng nói lại: “Nô, nô, phomi”. Giữa hai người cứ đáp qua đáp lại: “pho mi”. Ông người Mỹ giận quá mớiđấm cho anh ta một cái vì tội giành món ăn. Anh chàng đó sợ hãi quá chạy mất.Lúc ấy, người hầu bàn đã hiểu, anh ta giải thích cho ông người Mỹ rằng:- Người Pháp kia thấy có con kiến bò trên mép dĩa nên nói: “Oh, formi”nghĩa là “con kiến kìa”. Thế những Ông lại nghe rằng “For me” nghĩa là “củatôi”.Ngày hôm sau, anh chàng người Pháp lại bước vào quán, ông người Mỹcũng ở đó. Mừng quá, ông ta quyết định phải xin lỗi nên nói to: “Come here.You come here”. Anh chàng người Pháp vừa nghe như thế thì nói: “Non, comehiere” và bỏ chạy mất. Ông Mỹ ngạc nhiên và nhờ người hầu bàn giải thích. Anhta chậm rãi nói:- Ông la lên “come here” có nghĩa là lại đây, thế nhưng anh chàng kia lạinghe thành “come hiere”, theo tiếng Pháp là như ngày hôm qua. Vì sợ bị ôngđánh tiếp nên anh ta bỏ chạy.26. Bạn bè đang xì xầm chuyện gì đó, khi Lan bước đến thì chúng im bặt. Lúcấy Lan nghĩ rằng mình đang bị nói xấu nên rất tức giận. Theo bạn nguyên nhânxung đột trong tình huống trên là gì? Trong tình huống đó cần ứng xử thế nào đểgiải quyết xung đột?27. Phương pháp giải quyết xung đột nào được thể hiện trong tình huống sau,hãy phân tích?Có ông quan nọ một hôm nhận được thư ở quê nhà cho biết người nhàông và hàng xóm phát sinh tranh chấp. Số là bức tường ngăn cách hai nhà đã bịđổ, khi dựng lại bức tường mới, hàng xóm nhích thêm một ít đất qua ranh giớinhà ông nên người nhà ông không chịu. Họ gởi thư mời ông về ra mặt nóichuyện để hàng xóm rút lui.Không bao lâu, người nhà của viên quan nhận được thư trả lời của ông,trong thư chỉ có mỗi bài thơ:Ngàn dặm đưa thư vì đổ tườngBa thước nhường họ, lẽ nào không?Vạn lý Trường Thành còn đứng đấyMà Tần Thủy Hoàng có thấy đâu.Người nhà viên quan hiểu được đạo lý trong bài thơ nên chủ động nhườngcho hàng xóm ba thước đất. Trong khi đó, nhà hàng xóm không biết nghĩ saocũng lùi lại ba thước, thế là xuất hiện một ngõ hẻm rộng sáu thước nằm giữa hainhà. Người dân trong làng đặt tên hẻm là “Ngõ hẻm nhân nghĩa”.28. Bạn gọi điện thoại cho một người bạn vì có chuyện quan trọng. Vừa quay sốxong và nói cần gặp người bạn của mình, bỗng nghe phía đầu dây bên kia lờimắng với thái độ giận dữ: “Gọi gì mà lắm thế, suốt từ sáng đến giờ...muốn hẹn24hò tán tỉnh gì thì để đến tối...”.Hãy phân tích nguyên nhân dẫn đến xung đột và đưa ra biện pháp xử lý.29.a/Hãy đọc bài viết hài của nhà văn Đức Khainixkoblocx dưới đây và rút ranhững nguyên nhân dẫn đến xung đột trong quan hệ giữa nhân viên và giám đốcvà rút ra bài học trong ứng xử.Làm giám đốc khó thật- Đến làm việc không đúng giờ người ta mỉa mai: “lãnh đạo chẳng đếnmuộn đâu, chỉ mắc kẹt một tí thôi”.- Đến làm việc đúng giờ người ta sẽ bàn tán: “thì đã đến từ lúc tinh mơ,chắc muốn lau mặt cho cánh ta đây”.- Nếu hỏi: “vợ con thế nào?”, người ta sẽ bảo: “thò mũi vào việc riêng tưlàm gì!”- Không hỏi. “Gớm, con người này thật vô tình!”.- Nếu hỏi: “có kiến nghị gì không?”, người ta sẽ xì xào: “Chính bản thânchẳng có được kiến nghị nào”.- Không hỏi. “Không chịu lắng nghe ý kiến quần chúng”.- Giải quyết công việc nhanh: “vội vàng không chịu suy nghĩ”.- Giải quyết chậm: “chần chừ, trốn tránh trách nhiệm”- Xin thêm một biên chế: “lại muốn thổi phồng biên chế”.- Không tham khảo ý kiến cấp trên: “lộng quyền”.- Thực hiện nghiêm chỉnh chỉ thị cấp trên: “Quan liêu, máy móc”.- Không nói đùa, người ta châm chọc: “không cù thì không cười đượcđâu”.- Đối xử thân mật “Đấy, lại muốn chinh phục lòng tin”.- Tỏ thái độ tách biệt khô khan, người ta nói: “làm bộ làm tịch, làm gì màkhô như ngói”.- Công việc tiến hành tốt, người ta nói: “nói cho cùng vẫn là cánh ta cảđây”.- Không hoàn thành kế hoạch: “Thực ra mình giám đốc có lỗi”.b/Nêu ví dụ minh họa cho các nguyên nhân dẫn đến xung đột trong giaotiếp .30. Trong giờ trả bài, một học sinh thắc mắc bài của mình làm đúng mà cô chođiểm thấp. Cô giáo xem qua rồi nói “đã dốt lại hay thắc mắc”. Học sinh cho rằngcô xúc phạm mình, tức giận xé ngay bài trước lớp.25