Dù chăm sóc cho người thân ốm bệnh, bạn cũng đừng quên chăm lo cho bản thân mình.
Hạn chế số lượng người chăm sóc. Lý tưởng nhất, hãy giao cho một người có sức khỏe tốt và rủi ro diễn biến nặng không cao nếu mắc COVID-19 – chẳng hạn như đã tiêm phòng đầy đủ, dưới 60 tuổi và không mắc bệnh mãn tính.
Hỗ trợ người ốm làm theo các chỉ dẫn của bác sỹ. Nhìn chung, người ốm nên nghỉ ngơi, uống nhiều nước và ăn thực phẩm giàu dinh dưỡng.
Theo dõi triệu chứng
Ngay lập tức tìm kiếm sự hỗ trợ của các chuyên gia y tế nếu người ốm có triệu chứng:
- Khó thở
- Đau tức ngực
- Lú lẫn
- Mất khả năng nói hoặc vận động
Một số triệu chứng xuất hiện tùy vào độ tuổi. Bạn cần liên hệ khẩn cấp với cơ sở y tế nếu trẻ sơ sinh không thể bú mẹ, trẻ nhỏ sốt cao, hoặc trẻ đột nhiên trở nên lú lẫn, không chịu ăn, hoặc mặt hoặc môi chuyển xanh tím.
Theo dõi xem bản thân hoặc người khác trong gia đình có bất kỳ triệu chứng nào của COVID-19 hay không – bao gồm sốt, đau họng, đau cơ hoặc đau người, nghẹt hoặc sổ mũi, buồn nôn hoặc nôn mửa, tiêu chảy, thở gấp, ho khan hoặc mệt mỏi. Các triệu chứng ở trẻ em rất đa dạng. Những triệu chứng ở trẻ sơ sinh có thể kể đến khó bú, thở gấp và ngủ lịm. Hãy xét nghiệm nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào kể trên.
Phòng bệnh
Kể cả khi đã tiêm phòng đầy đủ, bạn và các thành viên khác trong gia đình vẫn cần tuân thủ các biện pháp phòng, chống dịch. Không có vắc-xin nào bảo vệ bạn tuyệt đối, và nếu mắc COVID-19, bạn có thể làm lây lan vi-rút cho người khác.
Hãy trao đổi với con về các biện pháp phòng, tránh dịch này và tầm quan trọng của việc tuân thủ nghiêm những biện pháp đó nhằm góp phần ngăn chặn vi-rút lây lan.
Giữ khoảng cách: Tránh tiếp xúc với người ốm khi không cần thiết. Người ốm nên ở trong phòng riêng nếu có thể, hoặc cách các thành viên khác trong hộ tối thiểu 1 mét để giảm nguy cơ lây lan vi-rút.
Đeo khẩu trang: Mọi người phải đeo khẩu trang y tế vừa khít với khuôn mặt của mình khi ở cùng phòng với người ốm [người ốm cũng phải đeo khẩu trang].
Rửa tay thường xuyên: Rửa tay thường xuyên với nước và xà phòng hoặc dung dịch chứa cồn, đặc biệt sau khi tiếp xúc với người ốm.
>> Đọc thêm: Mẹo rửa tay cho trẻ em
Giữ cho nhà cửa thông thoáng: Đảm bảo rằng các không gian sinh hoạt chung [ví dụ: phòng bếp, phòng tắm/vệ sinh] được thông thoáng [bằng cách mở cửa sổ].
Vệ sinh: Cho người ốm sử dụng đĩa, cốc chén, dụng cụ ăn, ga giường và khăn tắm riêng. Giặt/rửa tất cả những đồ dùng đó bằng xà phòng và nước nóng.
Xác định các bề mặt mà người ốm thường xuyên tiếp xúc [như bàn ghế, thành giường, tay nắm cửa và đồ chơi] và vệ sinh, khử khuẩn những bề mặt đó hàng ngày.
>> Đọc thêm: Mẹo làm sạch và khử trùng
Sau mỗi lần người ốm sử dụng, hãy đeo găng tay [nếu có] để vệ sinh, khử khuẩn phòng tắm/vệ sinh nếu họ không thể tự làm.
Có thể giặt chung quần áo bẩn của người ốm với đồ của những người khác, nhưng cần thực hiện các biện pháp phòng tránh như sau:
- Đeo găng tay [nếu có] khi giặt đồ của người ốm.
- Giặt đồ bằng xà phòng hoặc nước giặt và nước ở nhiệt độ ấm nhất có thể và sấy khô quần áo hoàn toàn – cả hai bước này nhằm tiêu diệt vi-rút.
- Rửa tay bằng nước và xà phòng hoặc dung dịch chứa cồn ngay sau khi giặt đồ xong.
- Cân nhắc việc để quần áo cần giặt/phơi vào túi dùng một lần thay vì giỏ đựng hàng ngày.
Dùng một túi rác riêng để đựng giấy ăn, khẩu trang và những thứ khác mà người ốm thải bỏ sao cho an toàn.
Không tiếp khách đến thăm cho đến khi người ốm khỏi hẳn và không còn dấu hiệu hoặc triệu chứng của COVID-19.
Tuân thủ hướng dẫn của quốc gia về việc cách ly tại nhà đối với người ốm và những thành viên khác trong gia đình. Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới [WHO], người ốm nên tự cách ly trong vòng 10 ngày kể từ khi bắt đầu xuất hiện triệu chứng, cộng thêm 3 ngày sau khi hết triệu chứng.
Làm thế nào để rửa tay sạch
BS. Mạnh Cường - thành viên Nhóm bác sĩ tình nguyện viên điều trị mẹ và bé F0 tại nhà, đưa ra một số lời khuyên cũng như hướng dẫn dành cho các bậc phụ huynh nếu trong gia đình có trẻ mắc COVID-19.
Theo đó, các trường hợp bệnh nghi ngờ mắc COVID-19 là khi trẻ tiếp xúc với ca bệnh COVID-19 hoặc tiền sử tiếp xúc gần với các trường hợp nghi ngờ hoặc ca bệnh trong vòng 14 ngày trước khi khởi phát các triệu chứng cần làm xét nghiệm chẩn đoán COVID-19 [bằng test nhanh hoặc bằng kỹ thuật Real-time RT-PCR].
Thông thường, trẻ sẽ trải qua 3 giai đoạn gồm:
Giai đoạn khởi phát [ngày 1 - 5]
- Sốt thường cao như sốt virus [38 - 39 độ C].
- Mệt mỏi, đau cơ khớp, đau đầu [trẻ lớn].
- Nhiều trường hợp trẻ biểu hiện chán ăn, ăn kém, bỏ bú là dấu hiệu nhận biết chính với bé đang bú.
- Ho khan hoặc có đờm, đau họng, nghẹt hoặc sổ mũi, chảy nước mũi, mất vị giác, khứu giác, họng đỏ xung huyết.
- Có thể buồn nôn và tiêu chảy; xung huyết giác mạc, phát ban, da hồng ấm, giãn mạch.
Phần lớn trẻ mắc COVID-19 không có triệu chứng hoặc thể nhẹ, tuy nhiên cha mẹ không nên chủ quan, cần theo dõi sát diễn biến sức khỏe của trẻ. Ảnh minh họa.
Giai đoạn chuyển biến nặng [5 - 8 ngày]
- Khi bé sốt trên 38,5 độ C, dùng thuốc hạ sốt nhưng không hạ.
- Đo SpO2 60 lần/phút; 2 - 11 tháng: nhịp thở > 50 lần/phút; 1 - 5 tuổi: nhịp thở > 40 lần/phút; lớn hơn 5 tuổi: nhịp thở > 30 lần/phút], co rút cơ gian sườn, môi tím, chân tay lạnh.
- Bé bỏ ăn, chán ăn, bú kém.
- Bé buồn nôn, nôn nhiều, đi ngoài > 3 lần một ngày, phân lỏng hoặc tóe nước.
- Bé dị ứng với các thuốc điều trị triệu chứng COVID-19.
Theo BS. Cường, khoảng 2% trẻ mắc COVID-19 chuyển biến nặng thường vào ngày thứ 5-8 của bệnh, thường rơi vào các bé có yếu tố nguy cơ cao. Mẹ cần báo ngay với bác sĩ Nhi khoa để được hỗ trợ và hướng dẫn kịp thời. Cụ thể:
- Trẻ đẻ non [dưới 37 tuần], cân nặng thấp, không được nuôi bằng sữa mẹ.
- Béo phì thừa cân, đái tháo đường, bệnh lý di truyền rối loạn gen.
- Bệnh tim bẩm sinh, bệnh phổi mạn tính, các bệnh lý tâm thần kinh, bệnh hệ thống, ung thư.
- Bệnh máu như: Thalassemia, hồng cầu hình liềm...
- Sử dụng Corticoid kéo dài.
Giai đoạn phục hồi [ngày 7 - 10]:
- Bé hết sốt, ăn ngon, chơi tốt và ngủ ngon.
- Nếu không có triệu chứng ngày thứ 9 trẻ sẽ xét nghiệm test nhanh hoặc RT-PCR. Nếu có triệu chứng ngày thứ 13 trẻ sẽ xét nghiệm test nhanh hoặc RT-PCR.
2. Cách chăm sóc và xử lý khi trẻ bị COVID-19
- Đối với các trẻ mắc ở mức độ nhẹ, các phụ huynh có thể điều trị tại nhà và dưới hướng dẫn của nhân viên y tế và cơ sở y tế địa phương.
Với những trẻ mắc COVID-19 với triệu chứng mức độ nhẹ, bé thường chơi tốt, ăn ngon, không có biểu hiện khó thở [nhịp thở bé nhanh, bé thở gắng sức, thở rên, co rút cơ hô hấp], có chỉ số SpO2 > 96%, cho bé thở khí trời.
- Khi trẻ sốt trên 38,5 độ C, các phụ huynh chườm ấm cho bé và dùng thuốc hạ sốt theo đúng cân nặng [10 - 15mg/kg cân nặng/lần, các liều cách nhau 4 - 6 tiếng], với bé khó uống, gia đình có thể sử dụng thuốc dạng đạn đặt hậu môn hoặc dùng uống bằng bơm tiêm.
- Khi trẻ khó thở do tắc mũi, các phụ huynh nhỏ mũi bằng nước muối ấm khoảng 5 - 6 lần và dùng các lọ xịt [theo hướng dẫn của bác sĩ], nếu dùng máy hút mũi nên dùng nhẹ nhàng và hợp lý tránh tổn thương niêm mạc mũi trẻ: nên nhỏ nước muối ấm trước khi hút khoảng 5 phút
Riêng trẻ lớn mất khứu giác, gia đình nên cho con ngửi các mùi quen thuộc: chanh, bưởi, cam…
- Khi trẻ đau rát họng, họng đỏ, các phụ huynh có thể giúp bé làm sạch họng bằng nước muối sinh lý, mật ong [ bé lớn hơn 1 tuổi] hoặc thảo dược [3 - 5 lần/ngày].
- Nếu bé đi ngoài, kém ăn, mẹ có thể bổ sung men vi sinh và kẽm
- Bổ sung các vitamin nhóm B, vitamin D
- Tích cực cho bé uống nước orezol, nước ép hoa quả [ổi, cam…] để bổ sung chất khoáng
- Các bé đang bú mẹ thì phải tiếp tục bú và đảm bảo mẹ không bị lây chéo bằng cách đeo khẩu trang, kính che giọt bắn và sát khuẩn tay nhanh
- Cha mẹ có thể tập thể dục nhẹ nhàng cho con 15 phút mỗi ngày [trẻ lớn] duy trì các thói quen tốt để giữ tinh thần lạc quan để cùng nhau chiến thắng đại dịch COVID-19
- Các bé cần được điều trị tại nhà hoặc cơ sở cách ly dưới sự giám sát của nhân viên y tế.
Mức độ trung bình khi trẻ có chỉ số SpO2 96%-94%. Theo đó, phụ huynh cần theo dõi chỉ số SpO2, tần số thở, nhịp tim, huyết áp và nhiệt độ của con để báo cho nhân viên y tế để đưa ra hướng giải quyết cho các bé nhập viện
Mức độ nặng khi chỉ số SpO2 90% - 94%.
- Trẻ bỏ ăn, ăn kém, bỏ bú, chơi kém.
- Trẻ có biểu hiện viêm phổi nặng như: khó thở, môi tím, co rút cơ liên sườn.
Trong tình huống này, các phụ huynh cần ngay lập tức liên hệ với cơ quan y tế để có hướng dẫn nhập viện cho trẻ.
Các bác sĩ thăm khám cho trẻ mắc COVID-19 tại bệnh viện
3. Những việc phụ huynh cần làm khi con mắc COVID-19
Bước 1: Phụ huynh hãy báo ngay cho y tế địa phương;
Bước 2: Kết với nhân viên y tế để được hỗ trợ
Bước 3: Nếu trẻ là F0 điều trị tại nhà: phụ huynh cần mua thuốc hạ sốt dạng bột, siro, viên đạn tùy tuổi của con. Orezol vị hoa quả cho dễ uống theo hướng dẫn của bác sĩ. Bổ sung các loại thảo dược như tía tô, hành, gừng tươi, sả.
Nếu trẻ phải vào viện cần chuẩn bị quần áo, đồ vệ sinh cá nhân đảm bảo trong 10-14 ngày, các nhóm thuốc điều trị triệu chứng, khẩu trang, nước sát khuẩn tay nhanh và bảo hiểm y tế, giấy giới thiệu CDC địa phương hoặc trạm y tế. Tránh mua thuốc không rõ nguồn gốc, xuất xứ...
Tại Quyết định về việc ban hành Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị COVID-19 ở trẻ em, theo Bộ Y tế phần lớn trẻ em mắc COVID-19 đều không triệu chứng hoặc nhẹ với triệu chứng viêm hô hấp cấp trên hoặc tiêu hóa [55%], trung bình [40%], nặng [4%], nguy kịch [0,5%].
Trẻ nhũ nhi dưới 12 tháng tuổi có nguy cơ cao diễn tiến nặng. Trẻ mắc COVID-19 thường ở thể nhẹ vì thế tỷ lệ nhập viện và tử vong ít so với người lớn.
Bộ Y tế đưa ra các dấu hiệu chuyển nặng cần báo cấp cứu 115 hoặc đội phản ứng nhanh tại xã phường để được cấp cứu tại nhà hoặc đưa trẻ đến bệnh viện ngay, gồm:
- Thở nhanh;
- Khó thở, cánh mũi phập phồng;
- Rút lõm lồng ngực;
- Li bì, lờ đờ, bỏ bú/ăn uống;
- Tím tái môi đầu chi;
- SpO2 < 95%.
Ngoài ra, với 8 triệu chứng sau đây của trẻ, gia đình cần báo ngay cho nhân viên y tế:
- Sốt > 38 độ C;
- Đau rát họng, ho;
- Tiêu chảy;
- Trẻ mệt, không chịu chơi;
- Tức ngực;
- Cảm giác khó thở;
- SpO2 < 96%;
- Ăn/bú kém.
Thái Bình