Trẻ bị viêm da cơ địa bôi thuốc gì

01/10/2021

Viêm da cơ địa là bệnh ngoài da khá phổ biến trong cộng đồng, mọi lứa tuổi có thể mắc nhưng thường gặp nhiều ở trẻ em. Bệnh xuất hiện quanh năm, tuy nhiên thời tiết chuyển mùa, nhất là mùa lạnh, hanh khô là thời điểm bệnh xuất hiện nhiều hơn. Thời gian gần đây, trẻ đến khám và điều trị do viêm da cơ địa tại khoa Da liễu- Bệnh viện Nhi Trung ương có xu hướng gia tăng.

Hình ảnh: Viêm da cơ địa trẻ em [Nguồn: Internet]

Cách đây 3 tuần, bé trai T.P [14 tháng tuổi, ở Hà Nội] bị nổi mảng rát đỏ, da khô sần, ngứa ở lưng, ngực, hai tay, chân. Do gia đình e ngại dịch Covid -19 nên đã không cho con đi khám mà tự mua thuốc về nhà để điều trị. Tuy nhiên, tình trạng trạng sẩn ngứa của trẻ không thuyên giảm mà tiếp tục lan ra toàn thân khiến trẻ ngứa ngáy khó chịu, ngủ không ngon, ăn kém. Ngày 23/9/2021 trẻ được gia đình đưa đến khám tại phòng khám chuyên khoa Da liễu – Bệnh viện Nhi Trung ương và được chẩn đoán bị viêm da cơ địa.

TS.BS Phạm Thị Mai Hương – Phụ trách khoa khám bệnh Đa khoa, kiêm trưởng khoa Da liễu, Bệnh viện Nhi Trung ương thăm khám cho trẻ bị viêm da cơ địa

TS.BS Phạm Thị Mai Hương – Phụ trách khoa khám bệnh Đa khoa, kiêm trưởng khoa Da liễu, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, viêm da cơ địa còn gọi là bệnh chàm thể tạng [eczema], là một bệnh viêm da tái phát, mãn tính, chủ yếu gặp ở trẻ em và có liên quan tới cơ địa dị ứng. Bình thường da có một lớp màng bảo vệ, giúp ngăn nước trong da không bị bốc hơi và bảo vệ da khỏi các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài. Tuy nhiên, ở người viêm da cơ địa, lớp màng bảo vệ bị tổn thương, da bị khô, mất nước, các vi khuẩn bên ngoài xâm nhập và làm xuất hiện các nốt mẩn đỏ, mụn nước ngứa ngáy trên da. Bệnh viêm da cơ địa thường xuất hiện khá sớm, có tới 60% trẻ viêm da cơ địa phát bệnh trong năm đầu đời, 30% trong 5 năm đầu và chỉ có 10% phát bệnh sau 5 tuổi. Thông thường, 95% bệnh ổn định sau 2 tuổi, 5% chuyển thành viêm da cơ địa ở trẻ lớn. Tuy nhiên, một số trường hợp viêm da cơ địa tái đi tái lại nhiều lần cho tới khi trưởng thành gây nhiều bất tiện và ảnh hưởng tới sức khỏe của trẻ.

Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh viêm da cơ địa

Theo TS.BS Phạm Thị Mai Hương, hiện nay nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm da cơ địa chưa được xác định rõ, tuy nhiên có 1 số yếu tố chính gây bệnh như tổn thương hàng rào bảo vệ da, môi trường, di truyền và miễn dịch. Khi hàng rào bảo vệ da bị tổn thương do giảm sự sản xuất lớp lipit ở trên bề mặt của da, làm cho da khô, mất nước, tế bào bị biến dạng; từ đó tạo điều kiện cho các tác nhân bên ngoài như dị nguyên, vi khuẩn xâm nhập và gây bệnh.

Môi trường cũng là 1 yếu tố quan trọng làm khởi phát bệnh cũng như làm bệnh nặng thêm như thời tiết, khí hậu hanh khô, các dị nguyên hô hấp như mạt bụi nhà, phấn hoa, lông súc vật, hoặc dị nguyên thức ăn như trứng, sữa, lạc, tôm, cua… Ngoài ra, yếu tố di truyền là một trong những căn nguyên bệnh sinh của bệnh viêm da cơ địa.

Về triệu chứng, trẻ bị viêm da cơ địa có biểu hiện khác nhau tùy theo từng giai đoạn bệnh. Cụ thể, ở giai đoạn cấp tính, tổn thương là mụn nước dập vỡ trên nền dát đỏ, rỉ dịch, tạo thành vảy tiết…, thường hay gặp ở trán, má, cằm và nếu nặng hơn có thể lan ra các chi và thân mình. Sang giai đoạn bán cấp, triệu chứng bệnh nhẹ hơn, các dát sần trên nền da đỏ, tập trung thành mảng hoặc rải rác, thường thấy ở mặt duỗi các chi. Tới giai đoạn mạn tính, da trẻ dày khô, vết nứt da đau, thường  ở các nếp gấp lớn, lòng bàn tay, lòng bàn chân, cổ tay, cổ chân…

Biến chứng của viêm da cơ địa

Bác sĩ cho hay, nếu không được chẩn đoán, điều trị và chăm sóc da kịp thời, bệnh viêm da cơ địa có thể gây ra một số tình trạng phiền toái cho trẻ như: Ngứa – có thể khiến trẻ quấy khóc, khó ngủ, ngủ không ngon giấc; kém ăn, chậm lớn, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của trẻ; hơn nữa thương tổn da có thể bị bội nhiễm vi khuẩn [tụ cầu], virus [HSV], nấm…làm bệnh viêm da cơ địa trầm trọng hơn, khó điều trị cũng như tiên lượng. Đối với một số trẻ lớn, viêm da cơ địa có thể có những ảnh hưởng tâm lý làm trẻ thiếu tự tin do ảnh hưởng đến thẩm mỹ.

Các phương pháp điều trị trẻ bị viêm da cơ địa

Nguyên tắc điều trị viêm da cơ địa là phục hồi hàng rào của da, kiểm soát nhanh đợt cấp bằng thuốc chống viêm đồng thời duy trì tình trạng ổn định của bệnh bằng việc giữ ẩm da.

Việc giữ ẩm da là rất cần thiết, vừa có tác dụng chống khô da, vừa có tác dụng tránh ngứa và hạn chế tái phát. Việc dưỡng ẩm cần thực hiện hàng ngày và lâu dài sau khi triệu chứng bệnh đã được cải thiện và tùy vào mức độ của bệnh để lựa chọn các chế phẩm giữ ẩm, có thể là dạng lỏng, dạng kem hoặc dạng mỡ. Tùy theo giai đoạn của bệnh là mãn tính hay cấp tính mà có các điều trị phù hợp.

Thuốc chống viêm corticosteroid dạng bôi rất hiệu quả trong điều trị viêm da cơ địa, tuy nhiên nếu dùng lâu dài không đúng liều lượng, nồng độ và độ mạnh của thuốc thì sẽ xảy ra 1 số tác dụng phụ không mong muốn như teo da, giãn mạch… Do vậy, khi dùng thuốc nhóm này cần có sự chỉ định chặt chẽ của bác sĩ.  Ngoài ra, tùy thuộc vào tình trạng bội nhiễm hay mức độ ngứa mà bác sĩ sẽ có những chỉ định thuốc phối hợp kèm theo như: thuốc kháng sinh, thuốc kháng virus, thuốc chống nấm, thuốc chống ngứa…

Hướng dẫn cách chăm sóc cho trẻ bị viêm da cơ địa

Để điều trị viêm da cơ địa, việc chăm sóc da cho trẻ là rất quan trọng, giúp bệnh được ổn định và tránh tái phát. Điều này cần sự tỉ mỉ khi chăm sóc và sự hợp tác chặt chẽ giữa thầy thuốc và cha mẹ của trẻ.

• Cha mẹ nên cho trẻ mặc quần áo chất liệu cotton, mềm, dễ thấm hút, hạn chế để đồ len, dạ tiếp xúc trực tiếp vào da của trẻ. Cha mẹ hoặc người chăm sóc trẻ cũng cần hạn chế mặc đồ len, dạ thô ráp khi bế ẵm trẻ.
• Cha mẹ không nên bôi, tắm cho trẻ bằng các nước lá không rõ nguồn gốc vì đây chính là nguyên nhân làm tình trạng bệnh của trẻ nặng thêm.
• Luôn luôn chú ý loại bỏ các yếu tố kích ứng làm cho tình trạng của bệnh nặng lên ví dụ như bụi, mạt nhà, phấn hoa, lông súc vật,..
• Không nên cho trẻ ăn các loại thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng hoặc thực phẩm lạ.
• Ngoài ra, những trẻ bị viêm da cơ địa nên tắm bằng những loại sữa tắm dịu nhẹ, ít kích ứng và có tính chất dưỡng ẩm, tắm nước không quá nóng và không nên ngâm trẻ quá lâu.

Bác sĩ khuyến cáo, khi thấy trẻ có biểu hiện mẩn đỏ, khô da nhiều, cha mẹ cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám xác định căn nguyên, điều trị kịp thời, tránh xảy ra biến chứng.

Vy Hiếu -Thu Hương – Phòng Truyền thông và Chăm sóc khách hàng 

Bệnh viêm da cơ địa ở trẻ sơ sinh rất phổ biến, tuy không quá nguy hiểm đến sức khỏe của bé nhưng gây nhiều khó chịu, đau đớn, nếu không chăm sóc tốt có thể gây sẹo vĩnh viễn, mất thẩm mỹ làn da. Điều trị và chăm sóc da cho bé tốt không những đẩy lùi bệnh mà còn phòng ngừa tái phát và biến chứng.

1. Đặc điểm bệnh viêm da cơ địa ở trẻ sơ sinh

viêm da cơ địa ở trẻ sơ sinh khởi phát do nhiều yếu tố kết hợp, đầu tiên là rối loạn miễn dịch [thường do gen di truyền] khiến khả năng tự bảo vệ của da kém đi. Làn da nhạy cảm khi gặp tác nhân gây kích ứng sẽ gây ra viêm da cơ địa. Bệnh khó điều trị dứt điểm, gần 50% trẻ đến tuổi thiếu niên và trưởng thành vẫn tái phát bệnh theo đợt và không thể điều trị dứt điểm.

Bệnh viêm da cơ địa khiến trẻ đau đớn, quấy khóc

Bệnh viêm da cơ địa thường bắt đầu từ những vùng da đầu, mặt [ở trẻ sơ sinh], vùng da sau tai, cánh tay, chân,… Với trẻ lớn hơn đã biết đi, da viêm cơ địa thường xuất hiện ở quanh đầu gối, mắt cá chân, cổ tay, khuỷu tay,… Các trường hợp bệnh tiến triển nặng và lây lan, viêm da cơ địa sẽ lan khắp cơ thể.

Vùng da tổn thương thường rất ngứa, trẻ sẽ có xu hướng đưa tay lên gãi, khó chịu và quấy khóc nhiều hơn. Về đêm, cơn ngứa trầm trọng hơn có thể khiến trẻ càng quấy khóc, mất ngủ. Các yếu tố sau có thể khiến bệnh tiến triển nặng hơn và gây tái phát trở lại sau điều trị:

• Khô da: Độ ẩm không khí thấp do sử dụng điều hòa hoặc thời tiết khô nóng, kết hợp với dưỡng ẩm da không tốt, dùng chất tẩy rửa mạnh làm khô da,…

Khô da khiến trẻ dễ bị viêm da cơ địa hơn

• Yếu tố gây kích thích dị ứng: Lông động vật, phấn hoa, nhãn mác quần áo, bụi, cát, cỏ,…

• Nóng: Thời tiết nóng, sử dụng lò sưởi hoặc bếp lửa, chất vải nóng không thấm mồ hôi, quần áo dày hoặc tắm nước quá nóng.

• Vi khuẩn hoặc virus gây bệnh trên da, không những gây viêm da cơ địa mà còn gây nhiễm trùng, sưng đau.

• Yếu tố khác: Yếu tố gây dị ứng như hóa chất, môi trường, thực phẩm,…

Hiện nay chưa có phương pháp điều trị viêm da cơ địa ở trẻ triệt để, chủ yếu vẫn là giảm nhẹ triệu chứng, phòng ngừa biến chứng và tái phát. Vì thế cần hạn chế yếu tố nguy cơ để tránh bệnh tiến triển nặng hơn cũng như phòng ngừa bệnh trở lại.

2. Điều trị viêm da cơ địa ở trẻ sơ sinh

Đầu tiên cha mẹ cần biết rằng, 4 mục tiêu điều trị và chăm sóc da viêm cơ địa ở trẻ sơ sinh cần thực hiện và đạt được gồm:

• Bảo vệ da.

• Cải thiện tình trạng viêm, ngứa.

• Dưỡng ẩm.

• Phòng ngừa và điều trị nhiễm trùng.

Để thực hiện 4 mục tiêu này, chúng ta có những phương pháp điều trị sau:

2.1. Điều trị giảm ngứa do viêm da cơ địa

Ngứa sẽ khiến trẻ gãi nhiều, gây xước xát da, lây nhiễm và tiến triển bệnh nặng hơn. Vì thế đầu tiên cần điều trị giảm ngứa bằng cách:

Móng tay của trẻ có thể gây trầy xước da

• Vệ sinh sạch sẽ bàn tay cho trẻ, cắt ngắn móng tay, rửa sạch tay trước và sau khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau khi chơi hoặc ra ngoài,…

• Đắp ẩm, dưỡng ẩm cho vùng da tổn thương nói chung và da toàn thân nói riêng. Nên dùng dưỡng ẩm dạng mỡ sẽ lành tính hơn với da nhạy cảm của trẻ sơ sinh.

• Đánh lạc sự chú ý của trẻ như chơi cùng trẻ, cho trẻ học tập, khám phá,…

• Dùng thuốc giảm ngứa theo hướng dẫn của bác sĩ.

2.2. Cấp ẩm cho da

Cấp ẩm tốt cho da giúp da khỏe mạnh hơn, tạo lớp màng bảo vệ da khỏi tác nhân gây bệnh cũng như vi khuẩn, virus từ môi trường. Nên dưỡng ẩm cho bé ngay cả khi trẻ mới xuất hiện các dấu hiệu đầu tiên hoặc sau khi bệnh đã hết.

Cấp ẩm cần thực hiện cho toàn bộ da cơ thể chứ không chỉ vùng da bị tổn thương. Nếu có chỉ định bôi thuốc điều trị viêm da cơ địa cho trẻ, hãy hỏi bác sĩ về thứ tự thực hiện. Một số thuốc sẽ dùng sau khi bôi kem dưỡng ẩm, 1 số thuốc bôi trước và phủ bằng kem dưỡng ẩm.

Bôi thuốc và dưỡng ẩm cho da hiệu quả với hầu hết trường hợp viêm da cơ địa

2.3. Tắm đúng cách cho trẻ bị viêm da cơ địa

Nếu tắm cho trẻ sử dụng nước quá nóng sẽ gây khô da và gây ngứa nhiều hơn. Nước dưới 30 độ C là phù hợp nhất, tuy nhiên nếu thời tiết lạnh và nhà bạn không đủ ấm thì nên tăng nhiệt độ nước tắm cho trẻ.

Thay vì dùng xà phòng, nên dùng sữa tắm cho trẻ để bớt khô da hơn. Việc cho trẻ ngâm mình trong bồn tắm sẽ khiến trẻ thích thú hơn, cũng giúp da được cấp ẩm tốt hơn. Tuy nhiên chỉ nên cho trẻ tắm tối đa 30 phút tránh gây cảm lạnh hoặc khô da.

3. Lưu ý khác khi chăm sóc cho trẻ bị viêm da cơ địa

Làn da bị chịu ảnh hưởng sẽ mỏng và nhạy cảm hơn, vì thế cha mẹ cần chú ý đến cả yếu tố nhỏ nhất để hạn chế bệnh tiến triển, bảo vệ làn da cho bé tốt hơn.

3.1. Chọn quần áo chất liệu mềm, thấm hút mồ hôi tốt

Chất liệu quần áo phù hợp cho trẻ là vải cotton mềm mại, loại bỏ nhãn mác và giặt sạch sẽ tránh gây cọ xát vào da. Các loại áo lông có thể gây kích ứng ngứa da, nên hạn chế nếu trẻ gặp tình trạng này.

Hạn chế dùng chất tẩy rửa gây khô và kích ứng da cho bé

3.2. Tránh chất gây kích ứng cho da

Chất tẩy rửa mạnh, xà phòng,… chính là tác nhân khiến da của trẻ bị viêm cơ địa nặng hơn, hãy tránh xa những yếu tố này.

3.3. Tạo môi trường sống thoáng mát

Môi trường nhà ở, trường học,… hãy cố gắng tạo không gian thoáng mát, độ ẩm vừa đủ cả ngày lẫn đêm. Việc sử dụng lò sưởi, quạt sưởi, điều hòa,… có thể khiến không khí khô hơn, da trẻ cũng dễ bị khô nứt, viêm da hơn.

Nếu việc chăm sóc điều trị tại nhà bệnh viêm da cơ địa ở trẻ không đạt hiệu quả, triệu chứng bệnh nặng và có dấu hiệu nhiễm trùng thì cha mẹ nên đưa trẻ đi khám y tế càng sớm càng tốt.