- Neville Chamberlain: Người nuôi lớn một con quái vật
Ngày định mệnh
6h sáng ngày 15-3-1939, quân Đức Quốc xã tràn qua biên giới vào hai vùng Bohemia [Boehmen] và Moravia [Maehren], mà không gặp phải bất cứ sự kháng cự nào. Đến tối hôm đó, thậm chí Adolf Hitler dẫn đầu đoàn quân tiến vào thủ đô Prague của Tiệp Khắc. Mà thực ra, khi ấy, cũng không còn nước Tiệp Khắc - Czechoslovakia - ra đời sau Chiến tranh Thế giới lần thứ nhất nữa.
Bởi vì, 24 giờ trước đó [tức ngày 14-3], Slovakia đã tuyên bố độc lập [dĩ nhiên là dưới sự hậu thuẫn mạnh mẽ của Đệ Tam đế chế Đức], để khai tử cả cái thực thể chính quyền đã bị ép trở thành Czecho-Slovakia [với một dấu gạch nối trên các văn bản chính thức làm hằn rõ những tính toán chia cắt].
Trước khi rời Berlin, nhà độc tài nước Đức, theo thói quen và như một lẽ tất yếu, vẫn kịp đọc "một bản tuyên cáo hùng hồn" [theo sử gia William L.Shirer - cuốn “Sự trỗi dậy và suy tàn của Đế chế thứ ba”] trước quốc dân Đức, trong đó một lần nữa nhấn mạnh những lời dối trá về các hành động "quá trớn man dại" và "khủng bố" mà ông ta bắt buộc phải ra tay chấm dứt trên đất Tiệp Khắc, để rồi chấm dứt bằng một kết luận lạnh lùng: "Tiệp Khắc phải bị xóa sổ".
Đêm 15-3, Hitler nghỉ tại Hradschin - lâu đài của hoàng gia Bohemia. Ngày hôm sau, 16-3, ông ta tuyên bố thành lập Xứ bảo hộ Bohemia và Moravia, tạo dựng chế độ mới "tự trị và tự thành lập". Song, điều cốt lõi ở đây là: Mọi thực quyền đều thuộc về chức danh "Bảo quốc công" [một dạng Toàn quyền như trong chế độ thực dân] của đế chế.
Cùng ngày 16-3 ấy, Đức Quốc xã tuyên bố đặt Slovakia "dưới sự bảo vệ rộng lượng của mình". Quân Đức lập tức tiến sang Slovakia. Nền độc lập của quốc gia hoàn toàn mới này, như vậy, chỉ tồn tại 48 giờ.
Cuộc đầu hàng ở Munich
Điều đáng nói là chưa đầy nửa năm trước thời điểm bi kịch đó, đầu tháng 10-1938, Hitler còn phải đòi hỏi Tướng Keitel tùy viên những câu hỏi rất nghiêm túc: "Cần chuẩn bị lực lượng thế nào để đập tan mọi sự phản kháng của Tiệp Khắc ở Bohemia và Moravia? Cần thời gian bao nhiêu lâu để điều động và tập hợp các lực lượng? Cần thời gian bao nhiêu lâu cho cùng mục đích ấy, nếu thực hiện sau những biện pháp giải giới? Cần thời gian bao lâu để đạt được trạng tháng sẵn sàng tác chiến, như ngày 1-10?".
Nghĩa là, dù chắc chắn sẽ bằng mọi cách thôn tính Tiệp Khắc, người đứng đầu Đệ Tam Đế chế cũng vẫn đủ tỉnh táo để hiểu rằng đó sẽ không phải là một cuộc duyệt binh, hay một cuộc dạo chơi.
Có điều gì đã xảy ra vào ngày 1-10-1938? Đó là ngày đầu tiên Hiệp ước Munich - văn bản mà theo History.net là điều "định đoạt số phận của Tiệp Khắc, trao nó vào tay nước Đức Quốc xã, nhân danh hòa bình" - có hiệu lực. Hiệp định ấy được ký kết xong xuôi vào ngày 30-9.
Nó được Thủ tướng Anh thời đó - Neville Chamberlain - ca ngợi: "Đây là thứ sẽ đem lại hòa bình cho thời đại của chúng ta!", nhưng lại bị chính người kế nhiệm ông sau này - Winston Churchill - "chỉ mặt": "Chúng ta đã phải nhận một thất bại toàn diện, không gì cứu vãn được". Và tân Thủ tướng Tiệp Khắc - tướng Sirovy - nói với người dân của ông trên sóng phát thanh: "Chúng ta đã bị bỏ rơi. Chúng ta chỉ có một mình".
Có cả một chuỗi những bước lùi của hai đại cường lãnh đạo Tây Âu và cả Hội Quốc Liên ngày ấy, trước sự trỗi dậy hung hăng của nước Đức Quốc xã. Mỗi điểm mốc đều là những câu chuyện xứng đáng được kể lại mãi mãi, như các thí dụ kinh điển về giá trị của sự cứng rắn, cũng như hệ lụy của tư tưởng "hòa bình bằng mọi giá". Nước Đức tái vũ trang, trái với Hiệp ước Versaille kết thúc Đệ nhất Thế chiến, Anh và Pháp làm ngơ. Nước Đức tiến vào Rhineland, Anh và Pháp vẫn không có ý kiến gì. Nước Đức sáp nhập Áo, Anh và Pháp vẫn im lặng. Và, rõ ràng, sau Áo sẽ là Tiệp Khắc.
Vào thời điểm đó, trên lãnh thổ Tiệp Khắc có khoảng nửa triệu người Đông Slave [gần gũi với Nga, Ukraina, Belarus], 1 triệu người Hungary, hơn 2 triệu người Slovakia, và nhất là 3 triệu rưỡi người gốc Đức [trên tổng cơ cấu dân số khoảng hơn 10 triệu người]. Đó là những tàn dư mà lịch sử để lại, khi Tiệp Khắc được khai sinh như một mảnh vỡ của đế quốc Áo - Hung/Habsburg cũ, theo Hiệp ước Versaille mà Hitler căm ghét.
Và như thế, cũng đã là quá đủ.
Chỉ cần một cái cớ
Vào thời điểm năm 1938, Tiệp Khắc không chỉ là một trong những quốc gia phồn thịnh nhất Trung Âu, mà còn được cả Anh và đặc biệt là Pháp bảo trợ. Với 35 sư đoàn thiện chiến [chưa kể quân trù bị], lại sở hữu một hệ thống lô cốt - hào lũy kiên cố trên sườn núi phía Tây đất nước [được đánh giá là chỉ kém Chiến lũy Maginot lừng danh ở biên giới Pháp - Đức], đó là miếng xương quá "khó nhằn".
Nhưng Hitler nhất định muốn có Tiệp Khắc trong "cương thổ" Đệ Tam đế chế của mình, và ông ta tìm thấy những công cụ khác, bổ trợ cho sức mạnh quân sự.
Về mặt chính trị, từ năm 1933, năm Hitler mới lên nắm quyền, đảng Người Đức ở Sudeten [Sudentenland trong tiếng Anh, nơi tập trung đông người gốc Đức nhất tại Tiệp Khắc] được thành lập, chịu sự chỉ đạo trực tiếp từ Berlin. Đây là "căn cứ địa", là xuất phát của những cái cớ quan trọng nhất để đến năm 1938, nước Đức Quốc xã liên tục cáo buộc rằng người Đức tại Tiệp Khắc bị phân biệt đối xử, bị đày đọa, và nhiệm vụ của nước Đức là phải cứu vớt đồng hương trước nạn bạo hành.
Về mặt quân sự, tháng 5/1938, Đức điều 12 sư đoàn [gồm 10 sư đoàn bộ binh, 1 sư đoàn thiết giáp, 1 sư đoàn sơn cước áp sát biên giới Tiệp Khắc. Số quân này vẫn ở đó, và liên tục được tăng cường cho đến tận tháng 10-1938.
Về mặt ngoại giao, Hitler chỉ đạo cấp dưới phải bằng mọi cách "chứng tỏ cho các kẻ thù muốn can thiệp thấy rõ tình hình tuyệt vọng của quân đội Tiệp Khắc, và tạo động lực cho những nước có đòi hỏi về lãnh thổ cùng hợp nhất chống Tiệp Khắc.
Về mặt tuyên truyền, Đức Quốc xã liên tục dọa nạt và nỗ lực làm suy yếu ý chí kháng cự của Tiệp Khắc. Trong khi đó, trên mặt trận kinh tế, nước Đức dùng mọi công cụ, mọi nguồn lực để thúc đẩy sự suy sụp của Tiệp Khắc.
Điều đáng sợ là đây: Trong khi quân đội Tiệp Khắc không hề sợ hãi và quyết tâm chiến đấu, thì chính Anh và Pháp lại nhụt chí. Theo lời kể của Tướng Jodl tại Tòa án Nuremberg sau chiến tranh, cũng như những lần trước, chỉ cần hai cường quốc này có những động thái quyết liệt, sự nghiệp của Hitler có thể sẽ "đi đứt". Nếu 100 sư đoàn Pháp dứt khoát vượt sông Rhine, quân Đức năm 1938 không có cách nào chống đỡ.
Song, điều đó vĩnh viễn không xảy ra. Điều xảy ra, một cách dễ hiểu nhất, là đây: Nước Pháp không muốn vì Tiệp Khắc mà giao chiến với nước Đức. Nước Anh - sẽ phải tham chiến theo các cam kết hỗ trợ Pháp - lại càng không muốn "vì những chuyện xảy ra ở đâu đâu mà Luân Đôn phải đào hầm tránh bom". Họ không những tuyên bố sẽ không "động binh", mà còn thay Hitler tạo sức ép trên mặt trận ngoại giao, nhằm ép Tiệp Khắc phải nhượng bộ những đòi hỏi vô lý của Đức Quốc xã. Thậm chí, họ để mặc Tổng thống Tiệp Khắc Benes bị lăng nhục, bị mạt sát, bị khủng bố tinh thần, bị đe dọa tính mạng…
Hiệp ước Munich được ký kết như thế, để thực chất không chỉ cướp Sudeteland từ Tiệp Khắc, mà còn giao về cho Đức 66% sản lượng than, 70% sắt thép và 70% năng lượng điện của Tiệp Khắc, chưa kể đến hệ thống lô cốt phòng ngự kể trên. Lý do được đưa ra, thật "nhân văn", là "sự hy sinh vì nền hòa bình của châu Âu và thế giới". Đổi lại, Tiệp Khắc chỉ nhận được những lời hứa hẹn mà thực tế đã chứng tỏ là không có chút giá trị nào.
"Về cơ bản thì chúng ta bị phản bội", như nỗi đắng cay của Benes - người ngay sau đó phải nhường chức cho Emil Hascha để đi tị nạn. Và Tiệp Khắc, không còn khả năng kháng cự, "chỉ có thể trông chờ vào lòng thương xót của chúng ta" - Thống chế đế chế Đức Hermann Goering.
"Nhà tư tưởng hiện đại nổi tiếng người Mỹ Noam Chomsky viết trong cuốn "Tham vọng bá quyền"[Imperials Ambitions, dịch giả Trịnh Lữ]: "Khi Hitler chặt chém nước Tiệp, nó được đi kèm với những lời hùng biện tuyệt vời rằng đó là để mang hòa bình đến cho những nhóm sắc tộc đang xung đột, để đảm bảo rằng tất cả những nhóm người này sẽ có thể sống hạnh phúc được với nhau, dưới sự giám sát nhân từ của người Đức".
"Hiệp ước Munich được ký kết giữa Thủ tướng Anh Neville Chamberlain, Thủ tướng Pháp Edouard Dadalier, nhà độc tài phát-xít Ý Benito Mussolini, và Adolf Hitler. Đại diện Tiệp Khắc không được tham dự, họ chỉ có quyền nghe định đoạt về số phận đất nước mình. Liên Xô cũng bị gạt sang một bên, bởi Josef Stalin trước đó đã tỏ ý sẵn sàng thực hiện các cam kết quân sự - quốc phòng với Tiệp Khắc, nếu nước Pháp cũng thực hiện những cam kết ấy.
Thiên Thư
Cộng hòa Séc là một quốc gia thuộc khu vực Trung Âu và không giáp biển. Cộng hòa Séc giáp Ba Lan về phía bắc, giáp Đức về phía tây, giáp Áo về phía nam và giáp Slovakia về phía đông. Theo số liệu tháng 7 năm 2007, dân số Cộng hòa Séc là 10.228.744 người, mật độ dân số khoảng 130 người/km².
Lãnh thổ Cộng hòa Séc ngày nay bao gồm các vùng đất đã từng tồn tại trong lịch sử là Bohemia, Moravia và một phần Silesia. Séc trở thành một bộ phận của Đế chế Áo và Đế chế Áo-Hung trong nhiều thế kỉ cho đến năm 1918, khi Séc cùng với Slovakia tuyên bố thành lập nước Cộng hòa Tiệp Khắc. Trong Thế chiến thứ hai, Tiệp Khắc bị phát xít Đức chiếm đóng. Sau đó, nước này trở thành một quốc gia xã hội chủ nghĩa cho đến năm 1989 khi cuộc Cách mạng Nhung lụa yên bình diễn ra, đưa đất nước trở về tiến trình dân chủ. Ngày 1 tháng 1 năm 1993, một cuộc chia ly êm thắm đã diễn ra, Tiệp Khắc lại tách thành hai nước là Cộng hòa Séc và Cộng hòa Slovakia.
Cộng hòa Séc là một quốc gia đa đảng theo chế độ dân chủ nghị viện. Tổng thống là người đứng đầu nhà nước, còn thủ tướng là người đứng đầu chính phủ. Quốc hội có hai viện gồm thượng viện và hạ viện. Cộng hòa Séc đã gia nhập NATO vào năm 1999 và trở thành một thành viên của Liên minh Châu Âu từ năm 2004. Ngày 21 tháng 12 năm 2007, Cộng hòa Séc đã thông qua Hiệp ước Schengen, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại và du lịch vào nước này.
Đi khi nào?
Mùa cao điểm và thích hợp nhất đến đây là vào tháng 5 hay tháng 9, lúc đó thời tiết ôn hòa và khá đông. Nhiều viện bảo tàng, phòng trưng bày, đền đài chỉ mở cửa vào thời điểm này. Tháng 5 và tháng 10 khá lạnh nhưng bạn sẽ được tận hưởng không khí ít đông, phòng rẻ. Vào tháng 7 và 8, các nhà nghỉ đầy sinh viên, đặc biệt là ở Prague. Vào mùa đông, bạn sẽ được tận mắt nhìn một tấm thảm tuyết, các khu cắm trại đóng cửa, tuy nhiên mùa này thích hợp trượt tuyết và nhiều hoạt động mùa đông khác.
Đa số người dân Cộng hòa Séc và Slovaks như các nước châu Âu khác nghỉ lễ vào tháng 7 và 8, cùng mùa Phục Sinh, giáng Sinh và Năm mới. Các nhà nghỉ, khách sạn mùa này đông đúc, thường được đặt chỗ trước, nhất là ở Prague và các vùng nghỉ dưỡng trong núi, giá rất cao. Mặt khác, đa số lễ hội diễn ra vào mùa hè và các ký túc xá sinh viên cũng được tận dụng để đón khách du lịch. Riêng các vùng núi cao thì có mùa cao điểm từ tháng 11 đến tháng 3.
Đi lại
Có nhiều chuyến bay nội địa từ Prague đến Brno và Ostrava do công ty Czech Airlines cung cấp.
Ở Prague, Brno, Plzeň và Liberec có hệ thống xe bus của Student Agency rẻ và tiện lợi. Còn nhiều công ty xe khác hoạt động thường trực ở Prague và nhiều thành phố lớn. Trừ tuyến Praha-Ostrava thì đa số xe bus đều đi nhanh và rẻ hơn xe lửa, thông thường bạn không cần đặt chỗ trước nhưng nếu đi vào thứ 6 hay ngày lễ thì nên đặt trước.
Lái xe ở Cộng hòa Séc không đắt như nhiều nước khác nhưng nếu vi phạm luật lệ sẽ bị trừng phạt nặng.
Xe lửa cũng hoạt động ở khắp nơi, kể cả những khu vực hẻo lánh ở Cộng hòa Séc, thậm chí trong giờ thấp điểm cũng hoạt động thường xuyên.
Cộng hòa Séclà nơi thích hợp để chạy xe đạp. Có nhiều khu vực, đường sá dành cho xe đạp, có thể ngắm cảnh hai bên đường, rất dễ tìm đường.
Đi những đâu?
Thành phố Prague
Thành phố
Prague: thủ đô và thành phố lớn nhất của Cộng hòa Séc.
Brno: Thành phố lớn ở Moravia có nhiều bảo tàng tuyệt đẹp. Nơi đây hàng năm diễn ra cuộc đua xe GP Grand Prix.
Český Krumlov: Cổ trấn xinh đẹp ở Nam Bohemia, có lâu đài lớn thứ hai trong nước.
Jeseník: khu nghỉ dưỡng vùng núi, spa, đặc biệt nổi tiếng trong mùa đông vì dễ đến khu trượt tuyết.
Jindřichův Hradec: Cổ trấn xinh đẹp và có nhiều lâu đài.
Karlovy Vary hay Carlsbad, di tích lịch sử và khu nghỉ dưỡng, khách du lịch Đức và Nga rất thích đến đây.
Karvina: Spa gần Ostrava.
Kromeriz: Trung tâm thị trấn Moravian với di tích văn hóa UNESCO nổi tiếng, lâu đài theo kiểu baroc và các hoa viên xinh đẹp. Lâu đài này từng xuất hiện trong phim Amadeus.
Kutna Hora: Thị trấn lịch sử nổi tiếng với nhà thờ thánh Barbora, mỏ bạc cổ và nhà nguyện All Saints trang trí bằng hàng ngàn mảnh xương người.
Olomouc: một làng đại học nằm bên bờ sông sôi động với lịch sử 1000 năm và là trung tâm lịch sử lớn thứ hai ở Cộng hòa Séc.
Opava: đất mẹ của Silesia, thành phố giàu có và chứa đựng nhiều lịch sử ở Silesia, gần biên giới Ba Lan.
Ostrava: thành phố lớn thứ 3 tại Cộng hòa Séc, văn hóa đa dạng, nhiều mỏ than.
Pilsen: Nơi sản sinh ra bia Pilsner Urquell, thành phố lớn nhất ở Tây Bohemia.
Znojmo: một thị trấn hoàng tộc cổ gần biên giới nước Áo, các kiến trúc gothic bảo quản kỹ lưỡng và nhà thờ mái vòm kiểu La Mã xây dựng từ năm 1134.
Český Ráj: Một khu vực tháp đá và lâu đài hoang vắng nằm ở Đông bắc Prague. Cửa ngõ thành phố Jičín là điểm đến thú vị nhất, nhưng Turnov gần các lâu đài và tháp đá hơn. Tháp đôi của đền Trosky bị phá hủy là biểu tượng của khu vực này và có thể leo lên ngắm cảnh.
Jaroměřice nad Rokytnou: Thị trấn nhỏ cách Jihlava 50km, có đền Baroque và nhà thờ thánh Margaret.
Đền Karlštejn và tu viện thiêng trong hang động: Leo lên ngôi đền nổi tiếng để đến thăm tu viện xinh đẹp này.
Núi Người Khổng Lồ: Ngọn núi cao nhất Cộng hòa Séc, nằm dài theo biên giới Ba Lan.
Litomyšl: Thị trấn nhỏ xinh đẹp ở Đông Bohemia. Quảng trường kiểu phục hưng và các lâu đài xinh đẹp nhất ở Séc, thành phố này còn là quê hương của nhiều nghệ sĩ quan trọng và có sức ảnh hưởng lớn, như nhà soạn nhạc Bedrich Smetana, nhà điêu khắc Olbram Zoubek và họa sĩ Josef Váchal, mỗi năm tại lâu đài này diễn ra hai lễ hội opera quốc tế.
Moravský Kras: Khu vực đá vôi rộng lớn giữa Brno và Olomouc với vực thẳm sâu nhất nước, trong hang động Punkevní có thể đi thuyền dạo sông ngầm.
Khu vực làm rượu Mutěnice: Một trong những khu vườn nho nổi tiếng nhất ở Séc, là nơi rất thu hút du khách.
Mua sắm, giá cả
Tiền lưu hành: Czech Koruna – CZK
10000 VND = 12.0 CZK
Giá cả trung bình
Thanh chocolate: Kč 1.00Một ổ bánh mì trắng: Kč 15.001 lít vodka: Kč 150.001 lít xăng: Kč 30.001 chai nước: Kč 30.00
Kč 11.00
|
Thấp |
Trung Bình |
Cao |
Sang trọng |
|
Kč300-1000 |
Kč1000-3000 |
Kč3000-4500 |
Kč4500+ |
|
Thấp |
Trung Bình |
Cao |
Sang trọng |
|
Kč60-150 |
Kč150-300 |
Kč300-400 |
Kč400+ |
Đơn vị tiền tệ ở Cộng hòa Séc là koruna, ký hiệu là Kč. Một số cửa hàng lớn sẽ chấp nhận thanh toán bằng Euro.
Đừng bao giờ đổi tiền ngoài đường, không có giá chợ đen tốt mà bạn chỉ bị gạt thôi. Hãy cẩn thận nếu đổi tiền ở các kios nhỏ, nên đến ngân hàng là tốt nhất.
Newer news items:
Older news items: