Tiêm trưởng thành phổi ngày nay đã là một trong những chỉ định phổ biến, nó góp phần giúp làm giảm thiểu nguy cơ tử vong do suy hô hấp và nhiều bệnh khác ở trẻ em sinh non.
Bác sĩ thường khuyến nghị tiêm trưởng thành phổi cho các trường hợp thai phụ bị dọa sảy thai và có nhiều nguy cơ sinh non. Bên cạnh công dụng giúp làm giảm nguy cơ trẻ sinh non bị suy hô hấp, biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi cũng tồn tại gây lo lắng cho mẹ bầu.
1. Định nghĩa tiêm trưởng thành phổi
Tiêm trưởng thành phổi là một cách giúp cho phổi của thai nhi phát triển nhanh hơn bình thường, điều này giúp cho trẻ khi sinh non tránh được nguy cơ bị suy hô hấp do phổi chưa phát triển toàn diện. Mũi tiêm trưởng thành phổi cũng giúp cho trẻ sinh non tránh các nguy cơ như xuất huyết não, trẻ sơ sinh nhiễm trùng hệ thống, tử vong ở trẻ sinh non hay tình trạng chậm phát triển.
Tiêm trưởng thành phổi ngày nay đã là một trong những chỉ định phổ biến - Ảnh: healthline
Đọc thêm:
Thời tiết chuyển mùa, tiêm vaccine đúng thời điểm đem lại hiệu quả tăng miễn dịch cho trẻ nhỏ
Những điều cần biết khi tiêm vaccine phòng bệnh Rubella cho trẻ nhỏ
Thuốc được dùng tiêm trưởng thành phổi là các loại thuốc trong nhóm corticosteroid. Hai loại corticosteroid được dùng phổ biến nhất trong tiêm trưởng thành phổi là Betamethasone và Dexamethasone. Hai loại thuốc này có các ưu điểm phải kể đến như:
- Tác dụng của thuốc kéo dài hơn so với hydrocortison
- Khả năng ức chế miễn dịch thấp
- Thuốc truyền qua nhau thai khá tốt
- Loại thuốc này không tồn tại quá 40 giờ trong hệ tuần hoàn của trẻ.
Phương pháp tiêm trưởng thành phổi bằng thuốc nhóm corticosteroid chi phụ nữ mang thai nhằm giúp hỗ trợ phổi của thai nhi trưởng thành được thực hiện lần đầu năm 1972. Từ đó tới nay, phương pháp tiêm này được chỉ định rộng rãi mà mang về nhiều kết quả vô cùng khả quan.
Một chuỗi 12 nghiên cứu được thực hiện ngẫu nhiên trên 3000 sản phụ sinh non từ năm 1972 đến năm 1989 cho thấy, corticosteroid có khả năng giúp trẻ sinh non trước tuần 31 giảm 50% nguy cơ mắc chứng suy hô hấp.
2. Tác dụng của thuốc tiêm trưởng thành phổi là gì?
Thuốc được dùng tiêm trưởng thành phổi là các loại thuốc trong nhóm corticosteroid - Ảnh: verywellfamily
Sau khi thuốc tiêm trưởng thành phổi được tiêm vào cơ thể phụ nữ mang thai sẽ thông qua nhau thai đến được với em bé trong bụng. Và tác dụng của thuốc tiêm thành phổi bao gồm:
- Thuốc tiêm trưởng thành phổi sẽ giúp kích thích thúc đẩy quá trình tổng hợp và phóng thích surfactant xảy ra ở phế nang thai nhi. Đối với một thai kỳ bình thường, surfactant thường chỉ xuất hiện khi thai nhi chạm mốc 32 tuần tuổi. Surfactant sẽ hỗ trợ làm giảm bớt đi sức căng trên bề mặt phế nang sau khi trẻ chào đời; đồng thời giúp các phế nang luôn trong tình trạng mở để trao đổi không khí.
- Thuốc trưởng thành phổi còn hỗ trợ kích thích tăng thể tích phổi và làm giảm bớt đi lượng chất lỏng trong phổi.
3. Có nên tiêm mũi trưởng thành phổi không? Những trường hợp nào nên tiêm?
Câu hỏi có nên tiêm mũi trưởng thành phổi không sẽ do bác sĩ chuyên khoa sản quyết định, việc tiêm này sẽ được cân nhắc khi bác sĩ chẩn đoán thai phụ có nguy cơ sinh non. Một số dấu hiệu biểu hiện cho nguy cơ sinh non bao gồm:
- Thai phụ thấy xuất hiện thường xuyên các cơn gò tử cung
- Ra máu cá hoặc các chất nhầy ở đường âm đạo
- Cảm giác bụng trì nặng, đau thắt lưng nhiều
- Khi thăm khám, bác sĩ xác định được sự biến đổi ở cổ tử cung
- Bị vỡ ối, vùng xương chậu cảm thấy đau tức
Một số nguyên nhân dẫn đến sinh non ở phải kể đến là:
- Thai phụ bị hở eo tử cung, có dị tật tử cung bẩm sinh, viêm nhiễm âm đạo, u xơ tử cung, cổ tử cung ngắn hoặc từng có tiền sử sinh non.
- Một số nguyên nhân khác như đa ối, rỉ ối, đa thai, nhiễm khuẩn ối, thai được thụ tinh ống nghiệm, có khuyết tật thai nhi…
- Tuy nhiên, thai phụ không nên quá lo lắng bởi hơn 50% các trường hợp sinh sớm trước ngày dự sinh không có xác định được nguyên nhân. Vì vậy, phụ nữ mang thai cần tái khám theo hẹn với bác sĩ để được khám và tầm soát nguy cơ sinh nón nếu có. Khi xác định được nguy cơ sinh non, việc tiêm trưởng thành phổi cho thai nhi sẽ được bác sĩ chuyên khoa chỉ định.
Câu hỏi có nên tiêm mũi trưởng thành phổi không sẽ do bác sĩ chuyên khoa sản quyết định - Ảnh: healthline
4. Khi nào tiêm trưởng thành phổi?
Câu trả lời của câu hỏi khi nào tiêm trưởng thành phổi là từ tuần 24-34 của thai kì. Sau mũi tiêm đầu tiên 1 tuần, nếu thai phụ vẫn chưa sinh thì sẽ được tiêm tiếp mũi thứ 2 để nhắc lại.
Liều lượng đối với 2 loại thuốc tiêm trưởng thành phổi như sau:
Betamethasone: 12mg/liều tiêm bắp, mỗi liều tiêm cách nhau 24 tiếng đồng hồ, tiêm 2 liều.
Dexamethasone: 6mg/liều tiêm bắp, mỗi liều tiêm cách nhau 12 tiếng đồng hồ và tiêm 4 liều.
Tiêm trưởng thành phổi thường chỉ tiêm tối đa 2 đợt và không tiêm sau khi thai nhi qua 34 tuần tuổi. Bởi sau 34 tuần tuổi, thuốc không còn tác dụng đối với thai nhi.
Tiêm trưởng thành phổi thường chỉ tiêm tối đa 2 đợt và không tiêm sau khi thai nhi qua 34 tuần tuổi - Ảnh: nypost
5. Biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi có thể xảy ra là gì?
Ngoài những công dụng tuyệt vời mà thuốc đem đến, biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi bằng thuốc nhóm orticosteroid cũng có thể gây ra nhiều ảnh hưởng cho sức khỏe của mẹ bầu lẫn thai nhi. Những tác dụng phụ khi tiêm trưởng thành phổi phải kể đến như:
- Có nguy cơ gây suy thượng thận ở thai phụ và cũng có khả năng gây suy thượng thận ở em bé khi chào đời tuy nhiên rất hiếm gặp.
- Thai phụ có thể gặp tình trạng sốc phản vệ, có nguy cơ nhiễm trùng, hạ huyết áp, dị ứng.
- Một biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi phải kể đến nữa là gây tăng đường huyết. Do đó, thai phụ cần được theo dõi đường huyết và tầm soát tiểu đường thai kỳ để tránh nguy cơ tăng đường huyết sau khi tiêm trưởng thành phổi.
- Nhiều nghiên cứu cho thấy, sử dụng trên 3 liều Betamethason có thể gây ra tình trạng tăng động ở em bé về sau. Còn đối với dexamethasone, nếu dùng quá nhiều liều có thể gây nhiễm độc thần kinh nguy hiểm.
- 23:03 11/01/2022
- Xếp hạng 4.88/5 với 20323 phiếu bầu
Tiêm trưởng thành phổi được thực hiện lần đầu tiên trên thế giới năm 1972. Từ đó đến nay, phương pháp tiêm trưởng thành phổi đã trở nên phổ biến, góp phần quan trọng làm giảm nguy cơ suy hô hấp cấp, tử vong và các bệnh tật khác ở trẻ sinh non.
Tiêm trưởng thành phổi là phương pháp giúp phổi thai nhi phát triển nhanh chóng hơn, tránh nguy cơ trẻ sinh non bị suy hô hấp do phổi chưa phát triển đầy đủ về chức năng. Thuốc trưởng thành phổi cũng làm giảm nguy cơ nhiễm trùng hệ thống, xuất huyết não, chậm phát triển, tử vong ở trẻ sinh non, trẻ sơ sinh bị suy dinh dưỡng.
Thuốc tiêm trưởng thành phổi hiện nay là các thuốc thuộc nhóm corticosteroid. Trong đó, hai thuốc được sử dụng phổ biến là Dexamethasone và Betamethasone. Ưu điểm của hai loại thuốc này là:
- Khả năng ức chế miễn dịch yếu
- Tác dụng kéo dài hơn hydrocortison
- Thuốc qua nhau thai tốt
- Thuốc không tồn tại lâu trong hệ tuần hoàn của trẻ [40 giờ].
Phương pháp tiêm corticosteroid cho thai phụ nhằm kích thích sự trưởng thành phổi thai nhi được thực hiện lần đầu tiên vào năm 1972. Từ đó đến nay, phương pháp đã được áp dụng rộng rãi và thu được nhiều kết quả thành công tốt đẹp. 12 nghiên cứu ngẫu nhiên được thực hiện từ 1972 đến 1989 trên 3000 phụ nữ sinh non, số phụ nữ này được chia thành hai nhóm, một nhóm sử dụng betamethasone và một nhóm dùng giả dược. Kết quả cho thấy, corticosteroid giúp làm giảm 50% nguy cơ suy hô hấp ở trẻ sinh non trước tuần 31 của thai kỳ. Năm 2000, Hội thảo về Hiệu lực của điều trị corticosteroid trước sinh cho trưởng thành thai nhi của Học viện y khoa quốc gia Hoa Kỳ một lần nữa khẳng định vai trò của tiêm thuốc trưởng thành phổi trong làm giảm nguy cơ suy hô hấp cấp, nguy cơ tử vong và các bệnh tật khác ở trẻ sinh non.
Thuốc tiêm trưởng thành phổi hiện nay thuộc nhóm corticosteroid
Thuốc trưởng thành phổi sau khi được tiêm vào cơ thể thai phụ sẽ qua nhau thai để đến cơ thể thai nhi. Tác dụng thuốc trưởng thành phổi là:
- Kích thích sự tổng hợp và phóng thích surfactant vào phế nang thai nhi. Trong thai kỳ bình thường, surfactant là hoạt chất chỉ xuất hiện khi thai nhi được 32 tuần tuổi. Surfactant giúp làm giảm sức căng bề mặt ở phế nang sau khi trẻ được sinh ra, giúp các phế nang luôn mở để trao đổi khí. Nếu thiếu surfactant sẽ tăng nguy cơ xẹp phổi, suy hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh.
- Tiêm trưởng thành phổi còn giúp kích thích thể tích phổi tăng lên và giảm lượng chất lỏng trong phổi.
Tiêm trưởng thành phổi được thực hiện khi bác sĩ xác định thai phụ có dấu hiệu sinh non hoặc có nguy cơ cao sinh non.
Các dấu hiệu cảnh báo nguy cơ sinh non gồm:
- Xuất hiện những cơn gò tử cung gây đau với tần suất thường xuyên
- Ra máu hoặc chất nhầy màu hồng ở âm đạo, đau thắt lưng, trì nặng bụng
- Qua thăm khám, bác sĩ nhận thấy có sự biến đổi ở cổ tử cung
- Vỡ ối, đau tức vùng xương chậu
Một số nguyên nhân gây sinh non thường gặp đó là :
Các nguyên nhân từ thai như: đa thai, đa ối, vỡ ối, rỉ ối, thai bị nhiễm khuẩn ối, thai có khuyết tật, thai được thụ tinh trong ống nghiệm,...
Thai phụ tiến hành tiêm trưởng thành phổi khi có nguy cơ sinh non
Tuy nhiên có hơn 50% các trường hợp sinh non không xác định được nguyên nhân, do đó thai phụ cần khám thai định kỳ để bác sĩ theo dõi sức khỏe. Khi có các dấu hiệu bất thường, cần đến các cơ sở y tế có chuyên khoa sản để được khám và điều trị kịp thời, tiêm trưởng thành phổi cho thai nhi nếu cần thiết.
Tiêm trưởng thành phổi được thực hiện từ tuần thứ 24 đến 34 của thai kỳ. Nếu sau khi tiêm thuốc 7 ngày mà thai phụ vẫn chưa sinh và vẫn còn nguy cơ sinh non trong 7 ngày tiếp theo thì thai phụ sẽ được tiêm nhắc lại 1 đợt.
Liều lượng tiêm mỗi đợt như sau:
- Betamethasone: 12mg/liều tiêm bắp, tiêm 2 liều, mỗi liều cách nhau 24 giờ
- Dexamethasone: 6mg/liều tiêm bắp, tiêm 4 liều, mỗi liều cách nhau 12 giờ.
Tiêm trưởng thành phổi không khuyến cáo tiêm theo định kỳ hay tiêm nhiều hơn 2 đợt. Nếu thai nhi sau 34 tuần thì không cần thiết phải tiêm trưởng thành phổi, vì thuốc lúc này không còn tác dụng.
Thuốc trưởng thành phổi không có tác dụng với thai nhi 34 tuần tuổi
Ngoài những lợi ích thuốc mang lại, tiêm trưởng thành phổi bằng corticosteroid cũng có thể gây các tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe của người mẹ và thai nhi như:
- Gây suy thượng thận ở mẹ, có trường hợp báo cáo về suy thượng thận ở trẻ sơ sinh nhưng hiếm gặp.
- Người mẹ có thể gặp sốc phản vệ, dị ứng, hạ huyết áp, tăng nguy cơ nhiễm trùng khi tiêm trưởng thành phổi.
- Gây tăng đường huyết bắt đầu từ mũi tiêm đầu tiên và kéo dài trong khoảng 5 ngày. Do đó thai phụ cần tầm soát đái tháo đường thai kỳ để tránh nguy cơ sau khi tiêm không kiểm soát được đường huyết.
- Sử dụng từ 3 liều Betamethason trở lên có thể liên quan đến tình trạng tăng động ở trẻ sau này. Dùng nhiều liều dexamethasone, thai nhi có nguy cơ nhiễm độc thần kinh.
Do có nhiều nguy cơ, nên tiêm trưởng thành phổi chỉ được thực hiện khi có sự chỉ định của bác sĩ. Thai phụ sẽ được theo dõi chặt chẽ sau tiêm để đề phòng các tai biến có thể xảy ra.
Nếu bạn có tiền sử sinh non hoặc có các dấu hiệu sinh non thì bạn nên thực hiện khám thai định kỳ, đồng thời lựa chọn các phương pháp chăm sóc thai sản trọn gói để cả thai kỳ các bác sĩ đều có thể nắm được tiền sử bệnh và có hướng theo dõi, điều trị và hạn chế các bệnh lý ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và thai nhi.
Để bảo vệ sức khỏe thai phụ và bé trong suốt thai kỳ, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp dịch vụ thai sản trọn gói như một giải pháp giúp mẹ bầu an tâm vì đã có sự đồng hành của đội ngũ y bác sĩ trong suốt thai kỳ. Khi lựa chọn Thai sản trọn gói, thai phụ được:
- Quá trình mang thai được theo dõi bởi đội ngũ bác sĩ có trình độ chuyên môn cao
- Thăm khám đều đặn, phát hiện sớm các vấn đề bất thường
- Thai sản trọn gói giúp thuận tiện cho quá trình sinh đẻ
- Trẻ sơ sinh được chăm sóc toàn diện
Để đăng ký khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ đến Hotline Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đến trực tiếp thăm khám tại bệnh viện.