Con giời leo là tên dân gian chi loài côn trùng thuộc lớp chân môi giống rết, kích thước nhỏ như cây tăm, màu nâu. Khi di chuyển, chất nhầy chúng tiết ra có chứa chất acid phospho hữu cơ phát sáng xanh trong bóng tối. Giời leo thích sống nơi ẩm ướt, không ưa ánh sáng. Chúng thường bò ra ngoài săn mồi vào ban đêm.
Bệnh giới leo là hiện tượng viêm da do tiếp xúc với acid phospho hữa cơ do con giời leo bò lên người tiết ra, hoặc do dùng tay giết chúng làm dịch tuần hoàn vỡ ra bám vào người.
Ảnh: nguồn internet Phân biệt bệnh giời leo với bệnh zona thần kinh Khác với bệnh zona thần kinh: zona là do virus trú ngụ trong cơ thể gây nên. Chúng có thể tồn tại nhiều năm trong các sợi dây thần kinh cảm giác của cơ thể. Khi chúng hoạt động sẽ tạo ra các vùng phát ban và di chuyển theo đường đi của dây thần kinh. Triệu chứng ban đầu của viêm da tiếp xúc với côn trùng và bệnh zona cơ bản dễ nhầm lẫn khi có cùng biểu hiện là ngứa, đau rát có các mụn rộp nổi lên da. Khác với viêm da tiếp xúc với côn trùng, zona chỉ xuất hiện một bên cơ thể và không lan theo vết gãi, chủ yếu phỏng nước tập trung trên đường đi của dây thần kinh. Còn viêm da do côn trùng có tổn thương thành vết gãi, đặc biệt khi chúng ta làm vỡ mụn nước.
Cách xử trí bệnh giời leo
Do dịch tiết của giời leo có chứa acid phospho hữ cơ nên giai đoạn đầu có thể trung hòa bằng dung dịch kiềm nhẹ sau khi rửa vùng tiếp xúc bằng nước, xà phòng, nước muối loãng. Nếu không thể phân biệt bệnh giời leo với bệnh zona thần kinh, chúng ta nên tới gặp bác sĩ chuyên khoa da liễu để được khám, tư vấn và xử trí bệnh đúng cách. Bệnh giời leo không khó để chữa trị nhưng nếu không được điều trị đúng cách sẽ để lại những ảnh hưởng tới thẩm mỹ. Thanh nhiệt giải độc cơ thể bằng việc duy trì chế độ ăn hợp lý, bổ sung đầy đủ các dưỡng chất, vitamin, khoáng chất cần thiết để tăng sức đề kháng của cơ thể. Ăn nhiều thực phẩm có chất xơ, rau củ quả có màu xanh, uống nhiều nước để giải độc cho cơ thể.Những lưu ý trong điều trị bệnh giời leo
Theo kinh nghiệm dân gian chưa có bằng chứng khoa học về việc dùng đỗ xanh nhai nát hoặc các nước ép một số cây thảo dược thúc đẩy tốc độ lành da do vậy hết sức chú ý trước nguy cơ bội nhiễm vi khuẩn. Không nên làm vỡ các nốt phỏng nước, nếu lam vỡ ra sẽ làm lan sang vùng da bên cạnh.Không tự ý bôi hay uống acyclovir, bởi chúng chỉ có tác dụng với virus gây bệnh zona./.
Sưu tầm và tổng hợp: Linh Trang
Hợp tác chuyên môn
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Những kỹ thuật y tế dùng để chẩn đoán bệnh zona [zona thần kinh, giời leo]
Hầu hết các ca bệnh có thể được chẩn đoán bằng khám lâm sàng. Do đó, nếu bác sĩ nghi ngờ bạn mắc bệnh zona, họ sẽ thực hiện khám ban đỏ và mụn nước. Họ có thể hỏi về bệnh sử và yêu cầu bạn thực hiện một số xét nghiệm khi cần.
Trong vài trường hợp, bác sĩ sẽ sử dụng tăm bông vô trùng để thu thập mẫu mô da hoặc chất dịch trong mụn nước. Các mẫu này sau đó được gửi đến phòng thí nghiệm để xác nhận sự hiện diện của virus.
Những phương pháp điều trị zona [zona thần kinh, giời leo]
Đáng chú ý là cho đến nay vẫn chưa có thuốc đặc trị cho bệnh zona [zona thần kinh]. Tuy nhiên. việc điều trị kịp thời bằng các thuốc kháng virus theo toa có thể tăng tốc độ lành bệnh và giảm nguy cơ biến chứng. Những thuốc uống bao gồm:
- Acyclovir
- Valacyclovir
- Famciclovir
- Thuốc bôi ngoài da: dung dịch dimethyl sulfoxide [DMSO] và idoxuridine, là 1 thuốc kháng virus, có thể làm giảm sưng và giảm số lượng mụn nước.
Bệnh zona [zona thần kinh] có thể gây đau dữ dội hay châm chích khó chịu, ngoài thuốc giảm đau, bác sĩ có thể kê đơn:
- Kem capsaicin dán tại chỗ
- Thuốc chống co giật, như gabapentin
- Thuốc chống trầm cảm ba vòng, chẳng hạn như amitriptyline
- Thuốc tê như lidocain, dạng kem, gel, thuốc xịt hay miếng dán
- Các chế phẩm có chứa thuốc giảm đau gây nghiện như codeine
- Thuốc tiêm bao gồm corticosteroid và thuốc tê tại chỗ
Ngoài ra, để giảm tình trạng ngứa và đau do zona, bạn có thể tắm nước mát hoặc sử dụng gạc mát đắp lên các bóng nước, thư giãn, tránh căng thẳng, lo lắng. Cố gắng tránh gãi sẽ dễ khiến mụn nước bị nhiễm trùng, lâu lành và để lại sẹo xấu.
Bạn có thể xem thêm: Cách chữa giời leo [zona thần kinh] an toàn và hiệu quả
Biến chứng
Zona [zona thần kinh, giời leo] có nguy hiểm không?
Bệnh zona có thể gây ra các biến chứng như:
- Đau thần kinh sau zona. Nhiều người vẫn tiếp tục cảm thấy đau một thời gian dài sau khi các mụn nước đã biến mất. Tình trạng này xảy ra khi các dây thần kinh cảm giác bị tổn thương và gửi tín hiệu đau quá mức đến não bộ.
- Mất thị lực. Bệnh zona ở trong hoặc xung quanh mắt có thể dẫn đến nhiễm trùng mắt nặng, bao gồm viêm màng bồ đào, viêm giác mạc; gây liệt dây thần kinh thị giác. Điều này có khả năng gây mất thị lực.
- Các vấn đề thần kinh. Tùy thuộc vào vị trí bị ảnh hưởng, bệnh zona có thể gây ra liệt mặt, giảm thính giác, rối loạn thăng bằng, yếu cơ, liệt cơ hoành, bàng quang thần kinh, viêm tủy, hội chứng Guillain Barre. Trường hợp nặng có thể gây viêm não.
- Nhiễm trùng da. Nếu các mụn nước ở người bệnh không được điều trị đúng cách, hoặc gãi khiến mụn vỡ ra dễ gây nhiễm trùng da.
- Hoại tử do thiếu máu cục bộ: Virus có thể gây tổn thương các mạch máu, cản trở việc cung cấp máu và oxy. Khi zona phát triển trong miệng, nó có thể gây hoại tử xương hàm, mất răng, viêm nha chu, vôi hóa tủy, hoại tử tủy, tổn thương quanh răng và phát triển dị tật răng về sau.
Chế độ sinh hoạt phù hợp
Ngoài các phương pháp điều trị, bệnh nhân cũng cần lưu ý đến chế độ ăn để bệnh chóng lành và ít biến chứng hơn.
Bệnh zona [zona thần kinh, giời leo] kiêng gì?
Người bệnh zona [zona thần kinh, giời leo] nên kiêng một số thực phẩm sau:
- Chất béo: những thực phẩm giàu chất béo làm cho tình trạng viêm trở nên nghiêm trọng hơn và kéo dài thời gian lành bệnh.
- Đồ uống có cồn như rượu, bia: đồ uống có cồn sẽ ngăn cản hệ thống miễn dịch, khiến virus gây bệnh lây lan nhanh hơn.
- Ngũ cốc tinh chế [gạo trắng, bánh mì trắng, bún, phở,…]: những loại thực phẩm này sẽ làm tăng lượng đường trong máu, tăng nguy cơ bị nhiễm trùng và làm vết thương lâu lành hơn.
Bệnh zona [zona thần kinh, giời leo] nên ăn gì?
Những loại thực phẩm tốt mà người bệnh bị giời leo nên bổ sung mỗi ngày gồm:
- Thực phẩm giàu lysine: Lysine có nhiều trong sữa, các sản phẩm từ sữa, cá, các loại đậu, pho mát, thịt gà,…
- Thực phẩm giàu kẽm và vitamin C
- Cam thảo
- Vitamin B6, B12
Bên cạnh đó, hãy duy trì thói quen tập thể dục để nâng cao thể lực. Rửa tay thường xuyên giúp hạn chế lây lan virus.
Tôi có thể phòng ngừa Zona được không?
Có hai loại thuốc chủng ngừa bệnh Zona. Shingrix [RZV] được khuyên dùng thay cho vaccine cũ, Zostavax, vì nó có hiệu quả hơn 90% trong việc ngăn ngừa bùng phát Zona.
Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh [CDC] khuyến nghị bạn nên tiêm vaccine này nếu bạn là người lớn khỏe mạnh từ 50 tuổi trở lên, dù có hay chưa bị thủy đậu trước đó, hay đã chủng ngừa Zostavax.
Nếu bạn còn bất kỳ câu hỏi nào về bệnh zona [zona thần kinh, giời leo], hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.