Lời xin lỗi luôn là điều chúng ta được dạy ngay khi còn rất bé. Một lời xin lỗi chân thành có tác dụng bày tỏ nỗi ân hận vì đã gây ra sự phiền toái, tổn thương hay thiệt hại cho người khác. Tuy nhiên, nói ra lời xin lỗi không phải lúc nào cũng dễ dàng. Theo nhà trị liệu tâm lý Beverly Engel, có rất nhiều chướng ngại trên con đường thực hiện điều đúng đắn.
1. Tổn thương lòng kiêu hãnh
Xin lỗi tức là gạt lòng kiêu hãnh sang một bên để thừa nhận thiếu sót của bản thân. Với một số người đây là điều quá nhạy cảm và mạo hiểm. Họ không muốn thừa nhận mình có sai sót hoặc điểm yếu. Vì vậy, con người thường có xu hướng biện hộ hoặc đổ lỗi cho người này, việc kia, thậm chí cho... thời tiết thay vì đứng ra chịu trách nhiệm cho hành động của bản thân.
2. Dấu hiệu của sự yếu đuối
Đối với nhiều người, đặc biệt là phái mạnh chịu ảnh hưởng của tính nam độc hại, xin lỗi thể hiện sự yếu đuối. Những người này có xu hướng muốn được công nhận là luôn đúng và muốn được xem như người mạnh mẽ và quyền lực. Họ sợ rằng những sai lầm này sẽ khiến họ yếu kém hoặc thất bại.
Tuy nhiên, xin lỗi và nhận trách nhiệm cho những tổn hại đã gây ra mới là một biểu hiện của sự dũng cảm và mạnh mẽ. Khi chấp nhận lỗi lầm của mình, họ đang bộc lộ bản thân trước ánh mắt soi xét của người khác. Đây là điều chỉ người mạnh mẽ mới làm được.
3. Sợ hãi sự hổ thẹn
Một phần nguyên nhân là vì đã từng trải qua quá nhiều sự xấu hổ trong thời thơ ấu. Ngoài ra, việc sống giữa một cộng đồng thường chỉ trích hoặc bác bỏ lẫn nhau sẽ khiến một số người dựng lên cơ chế phòng thủ. Họ cho rằng cách đơn giản nhất để giải quyết vấn đề là tránh né các nguy cơ rơi vào tình trạng bị chỉ trích, bao gồm việc thừa nhận sai lầm và xin lỗi.
4. Lo lắng về hậu quả
Nhiều người cho rằng nếu họ mạo hiểm xin lỗi thì có thể bị khước từ và không nhận được sự tha thứ từ người khác. “Lỡ như anh ấy không bao giờ nói chuyện với tôi nữa thì sao?” và “Lỡ đâu cô ấy rời bỏ tôi thì sao?” là hai câu nói phổ biến nhất của nỗi sợ này.
Số khác thì e ngại việc xin lỗi vì không muốn bị vạch trần trước mặt người khác, tiếp đó là huỷ hoại danh tiếng của mình. Những người này luôn thường trực nỗi lo “Lỡ như cậu ta nói với mọi người điều tôi đã làm thì sao?” mỗi khi cân nhắc đến việc nói xin lỗi.
Một số người lại sợ mình sẽ mất đi sự tôn trọng của người khác. “Lỡ như cô ấy nghĩ tôi kém cỏi thì sao?”. Ngoài ra, cũng có những người sợ sự trả đũa,“Lỡ mình bị mắng thì sao?” hay “Lỡ mình bị trả thù thì sao?”Cuối cùng, nỗi sợ bị vạch trần hay thậm chí là bị bắt giữ có thể ngăn chúng ta làm điều cần làm. Kể cả những người rất hối lỗi vì hành động sai trái của mình cũng chần chừ vì sợ thiệt hại.
5. Thiếu nhận thức và mất khả năng thấu cảm
Nhiều người không xin lỗi vì họ hoàn toàn không biết hành động của mình đã để lại hậu quả gì cho người khác. Họ không xin lỗi đơn giản vì không nhận thức được mình sai ở đâu. Có thể họ quá tập trung vào tổn hại từ người khác mà quên mất điều ngược lại, hoặc có khả năng là họ chỉ tập trung vào bản thân.
Mỗi người đều có nỗi khổ riêng. Và trong nỗ lực sau cùng để chấm dứt nỗi khổ, nhiều người chọn cách đóng cửa tâm trí hay hóa đá trái tim. Mặc dù mục đích ban đầu là để không cảm nhận nỗi đau của mình nữa, nhưng dần dần họ cũng không nhận thấy được nỗi khổ của người khác. Từ đó, họ mất đi khả năng đặt mình vào vị trí của người khác để cảm nhận.
Kết
Khi thừa nhận mình sai, vượt qua nỗi sợ và sự kháng cự đối với việc xin lỗi, chúng ta hình thành một sự tôn trọng sâu sắc đối với chính bản thân mình. Lời xin lỗi còn là cách con người trao nhau thấy tấm lòng trân trọng đối với mối quan hệ, và rộng lượng cho đôi bên thêm một cơ hội nữa.
Có nhiều nhân viên không bao giờ hoặc ít khi nhận sai lầm của họ - cho dù là sai lầm nghiệm trọng có thể ảnh hưởng đến sự nghiệp của họ. Nhưng cũng có những người luôn luôn xin lỗi, dù bất kỳ đâu cũng xin lỗi, dù không có gì phải xin lỗi vẫn xin lỗi... Thật kì lạ!
Khi bạn lạm dụng cụm từ "Tôi xin lỗi" hoặc sử dụng nhiều quá mức cần thiết, ý nghĩa của từ xin lỗi sẽ bị pha loãng và mất đi sự chân thành. Thêm nữa, việc gì mà làm đi làm lại quá nhiều sẽ dễ khiến đồng nghiệp khá khó chịu.
"Một số người chỉ cần sử dụng 'Tôi xin lỗi’ là một cụm từ phụ, như ‘như vậy…’, hoặc ‘um…’, hoặc họ có thể sử dụng xin lỗi bởi vì họ nghĩ rằng điều này làm cho họ có vẻ lịch sự hơn" Michael Kerr, một diễn giả về kinh doanh quốc tế giải thích và là tác giả của "The Humor Advantage." "Những người khác nói" Tôi xin lỗi "để truyền đạt một cảm giác của sự tôn kính với cấp trên của họ - và nhiều người sử dụng 'Tôi xin lỗi' như là một cuộc tấn công phủ đầu để tránh phải chịu trách nhiệm cho hành động của họ [" Tôi thật sự xin lỗi nhưng đó chỉ là không có cách nào để tôi có thể hoàn thành báo cáo này vào ngày thứ 2]" Kerr giải thích.
Không biết bạn sử dụng vì lý do gì, nhưng nếu lạm dụng từ xin lỗi quá nhiều "là nó có thể làm cho bạn trông quá thụ động hoặc thiếu quyết đoán -. Và cuối cùng có thể tạo ra cảm giác rằng bạn thiếu tự tin"- Kerr nói.
Trong cách quản lý nhân viên hiệu quả, bạn nên xin lỗi, đó là điều tất nhiên khi bạn đã vô tình làm tổn thương cảm xúc của một ai đó trong công việc, hoặc những sai lầm làm ảnh hưởng đến người khác [đồng nghiệp, khách hàng, sếp], tuy nhiên không nên xin lỗi nếu điều đó là ngoài tầm kiểm soát của bạn, trừ khi bạn là người phải chịu trách nhiệm cuối cùng, chẳng hạn như bạn là người đứng đầu của một bộ phận và họ đã gây ra một lỗi lớn" Lynn Taylor, chuyên gia về môi trường làm việc quốc gia và là tác giả của "Tame Your Terrible Office Tyrant: How to Manage Childish Boss Behavior and Thrive in Your Job".
Dưới đây là 10 trường hợp trong cách quản lý nhân viên hiệu quả mà bạn không nên nói "Tôi xin lỗi" khi đi làm
1/ Khi bạn thực sự không muốn xin lỗi
"Nếu bạn nói 'Tôi xin lỗi" với ý mỉa mai hoặc không thành thật, mà chỉ đơn thuần nói bởi vì bạn nghĩ rằng nó sẽ xóa tan được mọi vấn hoặc giúp người đối diện không để ý đến chuyện đó nữa, sau đó lảng tránh qua vấn đề mời" Kerr khuyên. "Hãy xin lỗi chỉ khi bạn thực sự muốn xin lỗi và muốn truyền tải sự chân thành của mình về một vấn đề."
2/ Khi bạn hoàn toàn không có gì phải xin lỗi
Nếu bạn là một trong những người chỉ nói "Tôi xin lỗi" là một cụm từ phụ hoặc chọn điều này như “lối đi tắt” thể hiện sự lịch sự. Cách quản lý nhân viên hiệu quả khuyên bạn nên suy nghĩ cẩn thận, nếu những gì bạn sắp nói ra không có gì để xin lỗi thì việc lạm dụng này sẽ làm câu nói trở nên “vô duyên”, làm mất đi sự chân thành.
3/ Khi bạn đưa ra quyết định liên quan đến các nguyên tắc sống của bạn
Trong cách quản lý nhân viên hiệu quả, đừng bao giờ xin lỗi nếu bạn làm đúng hay đó là việc làm bạn thật sự tin tưởng.
Ví dụ, "Tôi xin lỗi nhưng tôi không thể nói dối với khách hàng"- với câu này bạn không nên bắt đầu bằng một lời xin lỗi.
4/ Khi bạn sử dụng xin lỗi chỉ để thoát tội
Nhiều người nói xin lỗi như một cách là để ăn năn nhưng cũng gián tiếp muốn phoái thác trách nhiệm của mình đi đi, ví dụ: "Tôi xin lỗi nhưng tôi chỉ... không thể hoàn thành... đúng thời hạn. Thật tệ!". Câu nói "Tôi xin lỗi" trong trường hợp này là một cách rủ bỏ tất cả trách nhiệm trên vai, và xa hơn nữa, điều này có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng” Kerr cho biết.
5. Khi bạn xin lỗi chuyện không đáng
"Tôi xin lỗi, nhưng tôi không có nhiều thời gian để thuyết trình nhưng tôi sẽ cố gắng giải thích, hu vọng các bạn sẽ không khó chịu về điều này…”
"Tất cả các bạn làm là đặt mình lên những thất bại được suy nghĩ trong đầu và không cần thiết đặt đối phương trong một tư thế phòng thủ," Kerr nói. Cách quản lý nhân viên hiệu quả trong trường hợp này đó là hãy tự tin vào việc mình làm, xin lỗi sẽ làm hình ảnh của bạn trong mắt mọi người là sự thiếu tự tin, rụt rè, lo sợ thất bại.
6. Khi lầm tưởng rằng: Xin lỗi sẽ dẫn đến sự tha thứ
Trong cách quản lý nhân viên hiệu quả, rất nhiều người “ảo tưởng sức mạnh” rằng cụm từ "Tôi xin lỗi" là sẽ là thẻ bài hộ mệnh, mọi lỗi lầm đều được tha thứ, nhưng thực tế thì đó là sự kỳ vọng.
"Nói rằng bạn xin lỗi vấn đề nào đó chỉ là một phần của quá trình “hối lỗi” vì còn phải tùy thuộc vào bối cảnh. Những người bạn gửi lời xin lỗi có thể sẽ không sẵn sàng tha thứ cho bạn" Kerr nói.
7. Khi bạn đang xin lỗi thay cho người khác
Nếu được nhận lời nhờ vả xin lỗi thay cho ai đó thì tốt nhất bạn nên khéo léo từ chối và khuyên đồng nghiệp nên nói chuyện thẳng thắn trực tiếp với người đó.
Trong cách quản lý nhân viên, nếu đó là một lời xin lỗi vì họ không thể tham gia sự kiện, một buổi picnic hay những các hoạt động trong công ty, thì việc làm này có thể chấp nhận được. Nhưng nếu họ muốn bạn nói xin lỗi vì lỗi lầm của họ, hãy nhanh giải thích bạn không thoải mái khi làm điều đó, và nói rằng lời xin lỗi có ý nghĩa là nhiều hơn nếu đến trực tiếp từ phía họ.
8. Khi bạn đang trong một cuộc tranh luận sôi và không đồng ý với một ai đó
Trong cuộc tranh luận, nếu mỗi lần đưa ra ý tưởng bạn lại lặp lại câu nói:” Tôi xin lỗi, nhưng mà…” có thể với cách quản lý nhân viên hiệu quả này sẽ giúp làm dịu bớt không khí căng thẳng, tuy nhiên việc này cũng “tố giác” bạn là người thiếu tự tin và cũng khiến đối phương thêm khó chịu khi bạn cứ lặp lại câu này trong phòng họp.
9. Trước khi bạn đưa ra yêu cầu
"Tôi xin lỗi, nhưng bạn sẽ phiền giúp tôi không?" hoặc "Tôi ghét phải hỏi, nhưng bạn có thể giúp tôi với ...?" những cách khủng khiếp để mở đầu cho một yêu cầu.
Chỉ cần nhảy ngay vào yêu cầu, hoặc bắt đầu với một lời khen, như, "Tôi biết bạn rất giỏi về Excel. Bạn không phiền khi giúp tôi chứ?"
10. Khi bạn đã được bỏ qua mà vẫn cứ xin lỗi
Nếu bạn gây ra một sai lầm và đã nói lời xin lỗi, sau đó tất cả mọi người bỏ qua cho bạn. Nhưng có lẽ vì sự áy náy nên bạn cứ liên tục nói ra lời xin lỗi. Cách quản lý nhân viên hiệu quả trong trường hợp này, bạn không nên khơi lại những việc mà người khác đã chấp nhận bỏ qua vì sẽ có lúc, vô tình bạn đang đẩy người ta cũng khơi lại việc làm ấy và suy xét, trách khứ bạn. Xin lỗi quá nhiều về một việc gì đó cũng khiến đối phương cảm thấy khó chịu và khá phiền toái.