GGT là một enzyme gắn ở màng tế bào, có vai trò xúc tác vận chuyển nhóm gamma- glutamyl từ các phân tử như glutathione tới chất nhận có thể là amino acid, peptide... GGT đóng vai trò chủ đạo trong việc tổng hợp và giáng hóa của glutathione, thuốc, các chất xenobiotic. Mặc dù mô thận là nơi có nồng độ GGT cao nhất trong cơ thể, nhưng sự hiện diện của GGT trong máu chủ yếu có nguồn gốc từ hệ thống gan mật.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng GGT trong máu tăng cao, có thể kể đến một số nguyên nhân phổ biến dưới đây:
- Người bệnh có thói quen sử dụng bia rượu trong 1 thời gian dài. - Chế độ dinh dưỡng không khoa học khiến gan phải làm việc nặng nề như ăn nhiều chất béo, đồ dầu mỡ, ăn ít chất xơ và hoa quả. - Làm việc quá sức, stress căng thẳng kéo dài. - Mắc các bệnh lý về gan như viêm gan A, B, C, D.
- Bệnh nhân bị xơ gan có khối u ở gan, gan nhiễm mỡ. - Lạm dụng các chất kích thích. - Bệnh đái tháo đường, suy tim, viêm tuỵ.
.jpg] Hình ảnh minh họa
Mức độ GGT trong máu rất nhạy cảm với những thay đổi của chức năng gan. Bình thường, GGT trong máu ở mức độ thấp, nhưng khi gan bị tổn thương, mức độ GGT có thể tăng lên. GGT là men gan tăng cao trong máu khi có bất kỳ các ống dẫn mật từ gan xuống ruột bị tắc nghẽn bởi khối u hoặc sỏi. Điều này làm cho xét nghiệm GGT là enzyme gan nhạy cảm nhất trong việc phát hiện các vấn đề về ống mật.
Tuy nhiên, đo hoạt độ GGT không phải là xét nghiệm chuyên biệt và không phải là hữu ích trong sự phân biệt giữa các nguyên nhân khác nhau của tổn thương gan bởi vì nó có thể được tăng lên với nhiều loại bệnh gan [ung thư gan và viêm gan siêu vi], bệnh khác như bệnh mạch vành tim cấp tính.
.jpg]
Hình ảnh minh họa
GGT và ALP đều tăng lên trong các bệnh gan, nhưng ALP cũng tăng cao với các bệnh của mô xương. Vì vậy, GGT có thể được sử dụng giúp xác định bệnh gan hoặc bệnh xương khi có ALP tăng. Khi uống một lượng rượu nhỏ cũng có thể làm tăng GGT. Tăng cao hơn được tìm thấy trong nghiện rượu mãn tính, nặng hơn nữa ở những người tiêu thụ 2-3 ly mỗi ngày hoặc những người uống rất nhiều vào những dịp tiệc tùng. Xét nghiệm GGT có thể được sử dụng trong việc đánh giá một người lạm dụng rượu cấp tính hoặc mãn tính.
GGT có thể được sử dụng để biết tình trạng lạm dụng rượu mãn tính của một người [GGT tăng trong khoảng 75% người uống rượu mãn tính]. Đôi khi nó có thể được sử dụng để giám sát việc sử dụng rượu hoặc lạm dụng rượu ở những người đang được điều trị nghiện rượu, viêm gan do rượu.
Nếu GGT thấp hoặc bình thường, nhưng ALP tăng, nhiều khả năng là do bệnh xương. Kết quả GGT thấp hoặc bình thường cũng không loại bỏ được người đó không bị bệnh gan hoặc không uống rượu. Thuốc có thể làm tăng mức độ GGT bao gồm phenytoin, carbamazepine, và an thần như phenobarbital. Sử dụng nhiều loại thuốc theo đơn và thuốc không kê đơn khác, bao gồm các thuốc NSAIDs, thuốc hạ lipid máu, kháng sinh, thuốc chẹn thụ thể histamin [được sử dụng để điều trị nhằm giảm tiết acid trong dạ dày], các thuốc kháng nấm, thuốc chống trầm cảm, và hormone sinh dục như testosterone có thể làm tăng nồng độ GGT.
Với nhiều năm kinh nghiệm làm việc tại Khoa Nội Soi Tiêu Hóa Bệnh viện Nguyễn Tri Phương Thành phố Hồ Chí Minh. Ths. BSNT Thái Việt Nguyên đã trực tiếp tiếp xúc với nhiều ca bệnh tiêu hóa. Điều này đã giúp Bác sĩ củng cố thêm kinh nghiệm khám lâm sàng và chỉ định “đúng và đủ” các cận lâm sàng, hỗ trợ chẩn đoán chính xác bệnh lý tiêu hóa của bệnh nhân.
GGT là một enzyme được sản xuất chủ yếu ở gan, việc chỉ số này tăng cao có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau. Có nhiều nguyên nhân gây ra chỉ số GGT cao, từ những thói quen hàng ngày đến các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe. Hãy cùng tìm hiểu về những nguyên nhân này để có cái nhìn rõ ràng về tình trạng sức khỏe và cách giữ cho gan hoạt động một cách lành mạnh qua bài viết dưới đây của Nhà thuốc Long Châu.
Chỉ số GGT là gì?
GGT là gì?
GGT là viết tắt của Gamma-Glutamyl Transferase, một enzyme tồn tại nhiều vị trí trong cơ thể chủ yếu được sản xuất ở gan. Ngoài gan, GGT cũng tồn tại ở một số cơ quan khác như thận, tụy, lách,… Enzyme này tham gia vào quá trình chuyển đổi các acid amin trong cơ thể. Chức năng chính của GGT là giúp chuyển đổi các peptit và glutathione, một chất chống độc và chống oxy hóa tại gan.
Chỉ số GGT thường được xem xét đồng thời cùng 2 loại men gan khác là AST và ALT để đánh giá chức năng gan. GGT thường tăng cao trong trường hợp bệnh nhân mắc các bệnh lý tại gan, tuy nhiên chỉ số này cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác như sử dụng rượu trước khi xét nghiệm hoặc do một số bệnh lý khác. Việc kiểm tra chỉ số GGT thường được thực hiện trong quá trình đánh giá sức khỏe tổng quát và có thể cung cấp thông tin quan trọng về chức năng gan và các vấn đề liên quan đến khác.
Ý nghĩa của chỉ số GGT
Nồng độ GGT trong máu thường tăng cao trong các bệnh lý gan mật, đặc biệt là các trường hợp tắc mật tại gan và sau gan, hoạt độ GGT có thể tăng từ 5 đến 30 lần so với giới hạn bình thường. GGT là enzyme nhạy hơn AST, ALT trong phát hiện vàng da tắc mật, viêm đường mật, viêm túi mật, đồng thời cũng là enzyme tăng sớm hơn và kéo dài hơn các enzyme còn lại. Chính vì thế, GGT cao trong máu thường gợi ý đến một số bất thường ở người bệnh như:
- Các bệnh lý tại gan;
- Tắc mật, tổn thương ống mật;
- Bệnh nhân lạm dụng rượu.
Chỉ số bình thường của xét nghiệm GGT trong máu là bao nhiêu?
Nồng độ GGT bình thường trong cơ thể vào khoảng < 60 UI/L, tuy nhiên tùy thuộc vào giới tính, độ tuổi chỉ số này cũng có sự khác biệt:
- Nam: từ 7 - 32 UI/L;
- Nữ: từ 11 - 50 UI/L.
Khi nồng độ GGT cao, đó là lời cảnh báo tế bào gan đang bị tổn thương và gợi ý đến một số bệnh lý của gan như viêm gan mạn, viêm gan do rượu, viêm gan virus, xơ gan, ung thư gan di căn,... Mức độ tăng của GGT được chia thành 3 mức như sau:
- Nồng độ GGT tăng lên 1 - 2 lần so với giá trị bình thường: Mức độ nhẹ.
- Nồng độ GGT tăng gấp 2 - 5 lần so với giá trị bình thường: Mức độ trung bình.
- Nồng độ GGT tăng trên 5 lần so với giá trị bình thường: Mức độ nặng.
Chỉ số GGT cao có thể là cảnh báo của của viêm gan B
Những nguyên nhân nào khiến chỉ số GGT cao?
Một số nguyên nhân có thể khiến cho nồng độ enzyme GGT tăng cao, bao gồm:
- Bệnh viêm gan cấp, xơ gan, gan nhiễm mỡ.
- Ung thư gan.
- Mắc các bệnh viêm gan B, viêm gan vi – rút C, viêm gan vi – rút D,...
- Bệnh lý liên quan đến ứ mật, vàng da tắc mật.
- Đái tháo đường và các bệnh về tuyến tụy.
- Một số trường hợp tăng trong bệnh sốt rét, bệnh phổi, bệnh tự miễn ở ruột non,...
- Sử dụng quá nhiều rượu bia trong một thời gian dài.
- Chế độ dinh dưỡng không hợp lý, ăn các thực phẩm có hại cho gan như đồ cay nóng, đồ nhiều dầu mỡ, chất béo,...
- Sử dụng một số loại thuốc ảnh hưởng đến chức năng gan.
- Tinh thần căng thẳng stress kéo dài, thức khuya cũng làm ảnh hưởng xấu đến hoạt động của gan.
Những nguyên nhân khiến chỉ số GGT tăng cao
Khi nào cần xét nghiệm chỉ số GGT?
Xét nghiệm GGT có thể được yêu cầu khi bạn có mức ALP tăng cao. Xét nghiệm ALP có thể được chỉ định riêng lẻ hoặc như một phần của xét nghiệm chức năng gan thông thường để sàng lọc tổn thương gan, ngay cả khi không có triệu chứng. Xét nghiệm GGT có thể được chỉ định khi kết quả xét nghiệm ALP cao để xác định nguyên nhân do xương [GGT không tăng] hay do các bệnh lý tại gan [GGT tăng].
GGT có thể được chỉ định cùng với hoặc theo dõi các xét nghiệm chức năng gan khác khi bạn có các dấu hiệu hoặc triệu chứng gợi ý bệnh gan, chẳng hạn như:
- Suy nhược, mệt mỏi;
- Ăn không ngon;
- Buồn nôn và ói mửa;
- Trướng bụng và/hoặc đau bụng;
- Vàng da và/hoặc vàng củng mạc mắt;
- Nước tiểu sẫm màu, phân nhạt màu;
- Ngứa.
Ngoài ra xét nghiệm GGT cũng có thể được chỉ định khi người bệnh có tiền sử lạm dụng rượu; trước, trong và sau khi điều trị các bệnh lý, chỉ số này giúp theo dõi xem bệnh nhân có tuân thủ theo phác đồ điều trị bác sĩ đưa ra hay không.
Chỉ số GGT cao có đáng lo ngại không?
GGT tăng là dấu hiệu bất thường của cơ thể. Chỉ số GGT cao được chia ở các mức độ khác nhau:
- Nhẹ: Tăng 1-2 lần;
- Trung bình: Tăng 2 - 5 lần;
- Nặng: Tăng lớn hơn 5 lần.
GGT tăng cao trên 5 lần có thể gợi ý đến các bệnh lý nặng tại gan như: Suy gan, ung thư gan,… Tuy nhiên, chỉ số GGT tăng không thể phân loại các bệnh lý tại gan, cần phối hợp thêm nhiều phương pháp cận lâm sàng khác để có thể đưa ra chẩn đoán xác định tình trạng của người bệnh.
Khi phát hiện chỉ số này tăng, người bệnh cần đến khám tại các cơ sở y tế để được kiểm tra tổng thể và làm thêm các xét nghiệm khác giúp tìm ra nguyên nhân tăng GGT cũng như có hướng điều trị tốt nhất.
Cách kiểm soát chỉ số GGT
Để kiểm soát tốt chỉ số GGT, người bệnh cần thay đổi lối sống lành mạnh, tránh những thói quen có thể làm ảnh hưởng xấu đến cơ thể đặc biệt là gan. Một số phương án có thể tham khảo như:
- Hạn chế sử dụng rượu bia, các chất kích thích.
- Hạn chế sử dụng các thuốc ảnh hưởng đến chức năng gan.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ.
- Khi có các triệu chứng gợi ý đến tổn thương gan hoặc ống mất như: Đau hạ sườn phải, vàng da, thay đổi màu sắc phân – nước tiểu,… cần đến khám tại các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị bệnh kịp thời.
- Nếu đang trong quá trình điều trị các bệnh dẫn đến tăng GGT, cần tuyệt đối tuân thủ theo phương pháp điều trị của bác sĩ cũng như tái khám đúng hẹn.
Lối sống lành mạnh giúp kiểm soát chỉ số GGT
Bài viết trên của Nhà thuốc Long Châu đã cung cấp rất nhiều thông tin cho các bạn đọc về chỉ số GGT và trả lời câu hỏi: “Những nguyên nhân nào khiến chỉ số GGT cao?”. Từ đó, giúp mọi người hiểu rõ hơn về vấn đề này và có phương pháp để ngăn ngừa bệnh phát triển.