Cách lập công thức hóa học hay cách viết công thức hóa học của một đơn chất hay hợp chất đều yêu cầu chúng ta vận dụng kiến thức đã học trong thời gian vừa qua nhất là kiến thức trong chương trình hóa học lớp 8. Cách viết công thức hóa học có nhiều kiểu và được phân chia ở nhiều cấp bậc khác nhau tuy nhiên trong bài này chúng tôi chỉ đề cập tới cách viết công thức hóa học trong chương trình mở đầu môn hóa học mà thôi. Cách lập công thức hóa học chuyên sâu hơn nữa xin vui lòng truy cập danh mục tìm kiếm. Công thức hóa học được chia thành các loại như công thức hóa học của kim loại thường trùng với ký hiệu hóa học của kim loại đó nên khi viết công thức hóa học của kim loại chúng ta lấy luôn ký hiệu hóa học của kim loại đó. Ví dụ cách viết công thức hóa học của kim loại: - Công thức hóa học của Natrium là Na - Công thức hóa học của Kalium là K - Công thức hóa học của Canxium là Ca
- Công thức hóa học của Sắt là Fe
Lập công thức Hóa Học của Phi kim
Công thức hóa học của phi kim thường tồn tại ở dạng khí nên khi viết công thức hóa học chúng ta thường có hai nguyên tử của nguyên tố phi kim liên kết với nhau. Ví dụ viết công thức hóa học của phi kim: - Công thức hóa học của Hidro là H2 - Công thứ hóa học của Clo là Cl2 - Công thức hóa học của Nitơ là N2 - Công thức hóa học của Oxy là O2 Một số quy ước khác, công thức hóa học phi kim cũng có thể là ký hiệu hóa học. Chúng ta thường gặp tình huống này với những phi kim có trạng thái rắn. Một vài ví dụ về cách viết công thức hóa học của phi kim ở bên dưới sẽ giúp các bạn hiểu hơn. - Công thức hóa học của Cácbon là C - Công thức hóa học của Phốt pho là P - Công thức hóa học của hợp chất- Công thức hóa học của Lưu huỳnh là S
2. Lập công thức của hợp chất
Hợp chất hóa học là hỗn hợp được tạo nên bởi hai hoặc nhiều nguyên tố hóa học khác nhau. Do đó, cách viết công thức hóa học của một hợp chất cũng rất khác nhau.
Khi chúng ta lập công thức của hợp chất hóa học của một hợp chất nào đó thì trước tiên chúng ta phải biết được thành phần cầu tạo nên hợp chất đó có những nguyên tố hóa học nào. Tiếp theo, chúng ta phải nắm rõ được hóa trị của những nguyên tố hóa học đó là bao nhiêu và cuối cùng chúng ta cần phải nắm vững được quy tắc hóa trị và vận dụng quy tắc hóa trị để viết công thức hóa học hoàn chỉnh. Nếu chúng ta không biết được: - Kí hiệu hóa học của nguyên tố, chúng ta không thể triển khai chính xác được công thức hóa học của nguyên tố đó. - Hóa trị của nguyên tố hóa học đó, chúng ta không thể nào vận dụng được quy tắc hóa trị hoặc đơn giản chúng ta kiểm tra lại công thức hóa học xem có vấn đề gì không.- Quy tắc hóa trị thì chúng ta không thể lập được công thức hóa học với những dữ kiện mà đề bài đưa ra đâu.
Hóa trị là gì?
Hóa trị là của một nguyên tố được xác định bằng số liên kết hóa học mà một nguyên tử của nguyên tố đó tạo nên trong phân tử
Quy tắc hóa trị là gì ?
Xét một hợp chất hóa học có công thức tổng quát AxByTrong đó:
A, B là hai nguyên tố Hóa Học khác nhau
a, b là số hóa trị của hai nguyên tố tương ứng của hai nguyên tố A, B
x, y là chỉ số thể hiện số phân tử của nguyên tố A và B trong hợp chất
Tích chỉ số và hóa trị của nguyên tố này bằng tích chỉ số và hóa trị của nguyên tố kia. Mở rộng ra, chúng ta cũng có thể phát biểu quy tắc hóa trị với những nhóm nguyên tố hóa học. Như vậy ta được: xy=ba Chọn ba sao cho tối giản nhất [rút gọn nhất] sau đó điền vào công thức hóa học tổng quát như ban đầu thì khi đó ta đã viết được công thức hóa học chính xác, hoàn thiện. Như vậy, để áp dụng được quy tắc hóa trị thì thông thường đề bài sẽ cho các em biết hợp chất hóa học đó được tạo nên bởi nguyên tố hay nhóm nguyên tố nào. Sau khi xác định được những yêu cầu như trên thì bước tiếp theo chúng ta mới bắt đầu lập công thức hóa học. Lưu ý: Khi biết số hóa trị của các nguyên tố có trong hợp chất thì chúng ta có đủ dữ kiện để lập được công thức Hóa Học. Ví dụ:
Lập công thức hóa học của Nhôm Oxit biết trong hợp chất Nhôm[Al] có hóa trị [III] và Oxy[O] có hóa trị [II]
Gọi công thức hóa học của hợp chất là
Theo quy tắc hóa trị ta có
Chọn
Vậy công thức Hóa Học của Nhôm Oxit là Al2O3
3. Bài tập lập công thức Hóa Học
Bài 1: Lập công thức Hóa Học của các hợp chất sau đây:a. Lập công thức hóa học của Cu[II] và Clo tạo thành hợp chất Đồng Clorua[CuCl2] Bài giải: - Gọi công thức tổng quát của hợp chất là CuxCly Theo quy tắc hóa trị ta có: 2x=y Chọn x=1, y=2 ta được công thức hóa học của đồng clorua là CuCl2
b. Lập công thức hóa học giữa Al và [NO3] tạo thành chất Nhôm Nitơrát [Al[NO3]3]
Bài giải:- Gọi công thức Hóa Học của hợp chất là
Chọn x=1, y=3 ta được công thức hóa học của Nhôm Nitơrát là Al[NO3]3
c.Lập công thức hóa học của Canxi Phốt phát chứa nguyên tố Ca và nhóm phốt phát [PO4] có số hóa trị là 3 Bài giải:- Gọi công thức hóa học của hợp chất là Cax[PO4]y
- Theo quy tắc hóa trị ta có: 2x=3y Chọn x=3, y=2 ta được công thức Hóa học của Canxi photphat là Ca3PO4Bài 2: Lập công thức hóa học của sắt có hóa trị tương ứng trong công thức FeCl2 với nhóm [OH] có hóa trị I.
Trong bài giải trên thì chúng ta thấy yêu cầu của bàit oán là lập công thức hóa học của sắt với nhóm hidroxit khi biết trước hóa trị của sắt thông qua hợp chất khác là FeCl2.
Như vậy, đầu tiên chúng ta cần phải xác định hóa trị của sắt trong hợp chất FeCl2 là bao nhiêu. Để thực hiện việc này các em học sinh cần phải định hình được rằng: - Sắt đang có hóa trị x trong hợp chất. - Clo có hóa trị là I Fe1xCl21 Sau đây, chúng ta áp dụng quy tắc hóa trị thì được: 1.x = 1.2 | x = 2
Vậy trong hợp chất FeCl2 sắt có hóa trị II.
Bước 1: Gọi công thức tổng quát hợp chất là Fex[OH]y
Bước 2: Áp dụng quy tắc hóa trị ta có: II.x = I.y hay 2.x = 1.y Chọn x = 1, y = 2Vậy công thức hóa học cần lập là Fe[OH]2
Bài 3: Lập bảng công thức hóa học của hóa chất sau:
a, Al [III] và nhóm SO4 [II] b, P [III] và H Bài giải: a. Gọi công thức hóa học của hóa chất là Alx[SO4]y Trong đó: - Al là kim loại nhôm.
- SO4 là gốc của axit sunfuric.
x là chỉ số biểu thị số nguyên tử nhôm có trong hợp chất. y là chỉ số biểu thị số nhóm nguyên tử [SO4] có trong hợp chất. Theo bài ra ta có:- Hóa trị của nhôm là III và hóa trị của gốc [SO4] là II. Do vậy, ta có thể viết:
AlxIII[SO4]yII Theo quy tắc hóa trị ta có: 3.x = 2.y Chọn x=2 và y=3.
Vậy công thức hóa học của hợp chất là Al2[SO4]3
b. Làm tương tự như câu a ta được đáp án là PH3
Đây là một bài học lý thuyết hóa học lớp 8 cơ bản nhưng rất quan trọng đối với học sinh khi bắt đầu học chương trình hóa học lớp 8. Học và năm vững lý thuyết bài công thức hóa học các em sẽ giải được nhiều dạng bài tập ví dụ như dạng bài tập lập công thức hóa học. Hãy cùng học tập và nghiên cứu đúng cách và hãy đặt câu hỏi ngay lập tức khi có thắc mắc nhé các em.
Công thức hóa học là tập hợp ký hiệu hóa học của các nguyên tố tạo nên chất.
Công thức hóa học dùng để biểu thị thông tin những nguyên tố có trong đơn chất hoặc hợp chất hóa học. Ngoài ra, công thức hóa học còn sử dụng để mô tả phản ứng hóa học xảy ra như thế nào.Với phân tử, nó là công thức phân tử, gồm ký hiệu hóa học các nguyên tố với số các nguyên tử các nguyên tố đó trong phân tử.
II - Công thức Hóa Học của đơn chất.
Công thức hóa học của đơn chất chỉ bao gồm kí hiệu hóa học của một nguyên tố tạo nên chất đó.1. Công thức hóa học của đơn chất kim loại
Các hạt hợp thành nguyên tố kim loại là nguyên tử nên kí hiệu hóa học A của nguyên tố kim loại được coi là công thức hóa học của kim loại đó.
Ví dụ: Công thức hóa học của Natri, Nhôm . . . là Na, Al . . .2. Công thức hóa học của phi kim
Phi kim có phân tử mà phân tử lại bao gồm một số nguyên tử liên kết với nhau [thường là 02] nên chúng ta viết công thức hóa học của phi kim thường thêm chỉ số này ở dưới chân kí hiệu hóa học của nguyên tố phi kim.Ví dụ: Công thức hóa học của Hiddro, Oxi . . . là H2, O2 Có một số phi kim, quy ước lấy kí hiệu hóa học làm công thức hóa học giống như kim loại.
Chú ý: Thường những phi kim ở dạng khí hoặc hơi thì chúng ta thêm chỉ số vào chân kí hiệu hóa học của nguyên tố đó.
III - Công thức hóa học của hợp chất
Hợp chất là những chất được tạo nên từ hai nguyên tố hóa học trở lên do vậy công thức hóa học của hợp chất bao gồm những kí hiệu hóa học của các nguyên tạo ra chất kèm theo chỉ số ở dưới chân. Chúng ta có thể gọi công thức hóa học của hợp chất ở dạng chung là: AxBy hoặc AxByCz . . . Lưu ý: Trong chương trình hóa học lớp 8, chúng ta thường sẽ tìm hiểu công thức hóa học của hợp chất được tạo nên từ 2 hoặc 3 nguyên tố hóa học. Trong công thức AxBy hoặc AxByCz thi, - A,B,C . . . là kí hiệu hóa học của nguyên tố. - x, y, z . . . là những số nguyên [1, 2, 3, 4 . . .] chỉ số nguyên tử của mỗi nguyên tố có trong một phân tử hợp chất và chúng ta thường gọi là chỉ sốVí dụ công thức hóa học
Công thức hóa học của nước là H2O
Công thức hóa học của đá vôi là CaCO3
Lưu ý: Nếu chỉ số là 1 thì chúng ta có thể không ghi và ngược lại không có chỉ số chúng ta quy ước ở đó là số 01.
Ví dụ: NaCl ta hiểu là Na1Cl1
IV - Ý nghĩa của công thức hóa học
Mỗi công thức hóa học còn chỉ một phần tử của chất, ngoại trừ một số đơn chất kim loại và một số đơn chất phi kim. Như vậy, theo công thức hóa học của một chất ta có thể biết được những thông tin sau:
- Nguyên tố tạo nên chất là gì - Số nguyên tử của mỗi nguyên tố có trong một phân tử của chất - Phân tử khối của chất đóVí dụ ý nghĩa công thức hóa học
a. Từ công thức hóa học của Ni tơ ta có thể biết được những thông tin sau:- Công thức hóa học của Ni tơ là N2
+ Khí ni tơ do nguyên tố ni tơ tạo nên + Trong phân tử có 2 nguyên tử Nitơ + Phân tử khối của Nitơ là: 2 x 14 = 28b. Công thức hóa học của đá vôi hay còn gọi với tên khác là canxi cacbonat : CaCO3
- Canxi Cacbonat do 3 nguyên tố hóa học tạo nên là Ca, C và O- Trong 1 phân tử CaCO3 có:
+ 1 nguyên tử canxi + 1 nguyên tử cacbon + 3 nguyên tử oxi - Phân tử khối: 40 + 12 + 16 x 3 = 100 [đvC] Lưu ý quan trọng: Viết H2 để chỉ 1 phân tử khí Hidro khác với khi chúng ta viết 2 H là chỉ 2 nguyên tử Hidro.Công thức hóa học của nước cho biết trong một phân tử nước có 2 nguyên tử hidro và 1 nguyên tử oxi. Chúng ta nói phân tử nước có phân tử hidro là sai
Muốn chỉ 3 phân tử Hidro chúng ta viết là 3 H2 Tài liệu sử dụng: - Mạng xã hội
- Sách giáo khoa hóa học lớp 8 - NXB Giáo Dục
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn