I. KHÍ QUYỂN
- Khí quyển là lớp không khí bao quanh Trái Đất, chịu ảnh hưởng của Vũ Trụ, trước hết là Mặt Trời.
- Khí quyển là lớp vỏ bảo vệ Trái Đất, có vai trò quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của sinh vật trên Trái Đất.
- Thành phần khí quyển: Khí nitơ 78,1%; ôxi 20,43%; hơi nước và các khí khác 1,47%.
1. Cấu trúc của khí quyển
- Gồm 5 tầng với đặc điểm khác nhau về giới hạn, độ dày, khối lượng không khí, thành phần.
a] Tầng đối lưu
- Nằm sát bề mặt đất, bề dày không đồng nhất: ở xích đạo 16km, ở cực khoảng 8km.
- Tập trung 80% khối lượng không khí của khí quyển, 3/4 lượng hơi nước và tro bụi, muối, vi sinh vật…
- Không khí chuyển động theo chiều thẳng đứng.
- Hấp thu bức xạ Mặt Trời $ \rightarrow$ mặt đất ban ngày đỡ nóng, ban đêm đỡ lạnh.
- Là hạt nhân ngưng tụ hơi nước $ \rightarrow$ tạo sương mù, mây, mưa…
- Nhiệt độ giảm theo độ cao.
b] Tầng bình lưu
- Phần lớn là ôzôn, không khí khô và chuyển động theo chiều ngang, nhiệt độ tăng dần theo độ cao.
c] Tầng giữa
- Nhiệt độ giảm mạnh theo độ cao [xuống còn khoảng –700C $ \rightarrow$ –800C ở đỉnh tầng].
d] Tầng ion
- Không khí loãng, chứa nhiều ion mang điện tích dương hoặc âm $ \rightarrow$ có tác dụng phản hồi sóng vô tuyến điện từ mặt đất truyền lên.
e] Tầng ngoài
- Chủ yếu là khí hêli và hiđrô, không khí rất loãng.
2. Các khối khí
- Trong tầng đối lưu có 4 khối khí cơ bản [2 bán cầu]:
+ Khối khí cực [rất lạnh]: A
+ Khối khí ôn đới [lạnh]: P
+ Khối khí chí tuyến [rất nóng]: T
+ Khối khí xích đạo [nóng ẩm]: E
- Mỗi khối khí chia ra 2 kiểu: kiểu hải dương [ẩm]: m; kiểu lục địa [khô]: c .
- Riêng không khí xích đạo chỉ có Em.
- Các khối khí khác nhau về tính chất, luôn luôn chuyển động, bị biến tính.
3. Frông
- Là mặt ngăn cách hai khối khí khác biệt nhau về tính chất vật lí.
- Trên mỗi bán cầu có hai frông:
+ Frông địa cực [FA].
+ Frông ôn đới [FP].
- Ở khu vực xích đạo có dải hội tụ nhiệt đới cho cả hai bán cầu [FIT]. Dải hội tụ nhiệt đới là mặt tiếp xúc của các khối khí xích đạo bán cầu Bắc và Nam, đây đều là 2 khối khí có cùng tính chất nóng ẩm.
II. SỰ PHÂN BỐ CỦA NHIỆT ĐỘ KHÔNG KHÍ TRÊN TRÁI ĐẤT
1. Bức xạ và nhiệt độ không khí
- Bức xạ Mặt Trời là các dòng năng lượng và vật chất của Mặt Trời tới Trái Đất, được mặt đất hấp thụ 47%, khí quyển hấp thụ một phần, còn lại phản hồi vào không gian.
- Nhiệt cung cấp chủ yếu cho không khí ở tầng đối lưu là nhiệt của bề mặt Trái Đất được Mặt Trời đốt nóng.
- Góc chiếu của tia bức xạ Mặt Trời càng lớn, lượng nhiệt thu được càng lớn và ngược lại.
2. Sự phân bố nhiệt độ của không khí trên Trái Đất
a] Phân bố theo vĩ độ địa lí
- Nhiệt độ trung bình năm giảm dần từ xích đạo đến cực [vĩ độ thấp lên cao] do càng lên vĩ độ cao, góc chiếu sáng của Mặt Trời [góc nhập xạ] càng nhỏ dẫn đến lượng nhiệt ít.
- Biên độ nhiệt lại tăng dần [chênh lệch góc chiếu sáng, thời gian chiếu sáng càng lớn].
b] Phân bố theo lục địa, đại dương
- Nhiệt độ trung bình năm cao nhất và thấp nhất đều ở lục địa:
+ Cao nhất 300C [hoang mạc Xa-ha-ra].
+ Thấp nhất –30,20C [đảo Grơn-len].
- Đại dương có biên độ nhiệt nhỏ, lục địa có biên độ nhiệt lớn, do sự hấp thụ nhiệt của đất, nước khác nhau $ \rightarrow$ Càng xa đại dương, biên độ nhiệt năm càng tăng do tính chất lục địa tăng dần.
c] Phân bố theo địa hình
- Nhiệt độ không khí thay đổi theo độ cao, trung bình cứ 100m giảm 0,60C [không khí loãng, bức xạ mặt đất yếu].
- Nhiệt độ không khí thay đổi theo độ dốc và hướng phơi sườn núi:
+ Sườn cùng chiều, lượng nhiệt ít.
+ Sườn càng dốc góc nhập xạ càng lớn.
+ Hướng phơi của sườn núi ngược chiều ánh sáng Mặt Trời, góc nhập xạ lớn, lượng nhiệt nhiều.
[*] Ngoài ra nhiệt độ không khí cũng thay đổi do sự tác động của dòng biển nóng, lạnh, lớp phủ thực vật, hoạt động sản xuất của con người.
Page 2
SureLRN
Câu hỏi xoay quanh văn 10
Soạn văn 10 tập 1 ngắn nhất
Soạn văn 10 tập 2 ngắn nhất
Bài soạn văn lớp 10 siêu ngắn
Giải tin học 10 chân trời sáng tạo
Giải toán 10 tập 2 kết nối tri thức
Giải giáo dục thể chất[cầu lông] 10 kết nối tri thức
Giải hóa học 10 cánh diều
Giải âm nhạc 10 chân trời sáng tạo
Soạn văn 10 tập 1 kết nối tri thức
Giải giáo dục thể chất[bóng đá] 10 kết nối tri thức
Giải sinh học 10 cánh diều
Giải mĩ thuật 10 chân trời sáng tạo
Soạn văn 10 tập 2 kết nối tri thức
Giải giáo dục thể chất[bóng rổ] 10 kết nối tri thức
Giải giáo dục thể chất[đá cầu] 10 kết nối tri thức
Giải an ninh và quốc phòng 10 cánh diều
Giải hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp 10 chân trời sáng tạo
Giải lịch sử 10 kết nối tri thức
Giải toán 10 tập 1 chân trời sáng tạo
Giải kinh tế và pháp luật 10 cánh diều
Giải tiếng Anh 10 chân trời sáng tạo
Giải địa lí 10 kết nối tri thức
Giải toán 10 tập 2 chân trời sáng tạo
Giải công nghệ 10 cánh diều
Giải giáo dục thể chất[cầu lông] 10 chân trời sáng tạo
Giải vật lí 10 kết nối tri thức
Câu hỏi xoay quanh Địa lý 10
Soạn văn 10 tập 1 chân trời sáng tạo
Giải tin học 10 cánh diều
Giải giáo dục thể chất[bóng đá] 10 chân trời sáng tạo
Giải hóa học 10 kết nối tri thức
Soạn văn 10 tập 2 chân trời sáng tạo
Giải âm nhạc 10 cánh diều
Giải sinh học 10 kết nối tri thức
Soạn công dân 10 cực chất
Giải lịch sử 10 chân trời sáng tạo
Giải mĩ thuật 10 cánh diều
Giải giáo dục thể chất [bóng rổ] 10 chân trời sáng tạo
Giải an ninh và quốc phòng 10 kết nối tri thức
Giải công dân 10 cực chất
Giải địa lí 10 chân trời sáng tạo
Giải hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp 10 cánh diều
Giải giáo dục thể chất[đá cầu] 10 chân trời sáng tạo
Giải kinh tế và pháp luật 10 kết nối tri thức
Giải toán 10 tập 1 cánh diều
Giải vật lí 10 chân trời sáng tạo
Giải tiếng Anh 10 cánh diều
Giải công nghệ 10 kết nối tri thức
Giải toán 10 tập 2 cánh diều
Giải hóa học 10 chân trời sáng tạo
Giải giáo dục thể chất[cầu lông] 10 cánh diều
Giải tin học 10 kết nối tri thức
Soạn văn 10 tập 1 cánh diều
Giải sinh học 10 chân trời sáng tạo
Giải giáo dục thể chất[bóng đá] 10 cánh diều
Giải âm nhạc 10 kết nối tri thức
Soạn văn 10 tập 2 cánh diều
Giải an ninh và quốc phòng 10 chân trời sáng tạo
Giải giáo dục thể chất[ bóng rổ] 10 cánh diều
Giải mĩ thuật 10 kết nối tri thức
Giải lịch sử 10 cánh diều
Giải kinh tế và pháp luật 10 chân trời sáng tạo
Giải giáo dục thể chất[đá cầu] 10 cánh diều
Giải hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp 10 kết nối tri thức
Giải công nghệ 10 chân trời sáng tạo
Giải toán 10 tập 1 kết nối tri thức
Giải tiếng Anh 10 kết nối tri thức
Giải môn Giáo dục công dân lớp 10