Lý trí rốt cuộc là gì? Theo từđiển, lý trí là phân biệt rõ thị phi,đúng sai, mối quan hệ lợi hại, và năng lực khống chế hành vi của bản thân. Trong cuộc sống, lý trí có thểđược hiểu là lý tính quan sát, nhậnđịnh vàđốiđãi với con người và sự việc.Kỳ thực, người có lý trí chính là người làm bất cứđiều gì cũng có thể tiết chế , bảo trìđược sự cân bằng, không quá mức hạn cho phép.
Vì sao nhiều người ngày nay sống không có lý trí? Suy cho cùng đó cũng là bởi vì dục vọng quá lớn [ham muốn] của con người mà ra. Người ta nói, các cao tăng trong quá khứ thông thườngđều là người có lý trí,đó là bởi vì họ có thể buông bỏđược thất tình lục dục. Họ không có ham muốn truy cầu công danh, lợi lộc mà đãtu luyệnđược một loại tâm thái bình thản được dửng dưng, mất ung dung. Hơn nữa, người có lý trí là bởi vì họđã trải qua ma luyện, việc gìđều cũng đã trải qua,đã biếtđược bất luận sự tìnhnào cũng đều không thể làm quá, họđã họcđượcđạo trung dung rồi.
Có lý trí chúng ta mới biết nên làm gì, không nên làm gì. Lý trí nhận thức là không tách rời với việc nên hay không nên làm việc nào đó.Có lý trí chúng ta mới biếtđược một việc nên làm như thế nào và không nên làm như thế nào.
Lý trí có thể giúp người ta nhậnđịnhđược thời thế,điđược đúng hướng dẫn đến thành công. Trái lại, người khuyết thiếu lý trí thường dựa vào cảm xúc nhất thờiđể hànhđộng, kết cụcđều là uổng phí thời gian, tinh lực, rốt cuộc trở thành kẻ vô tích sự, thậm chí là đầu rơi máu chảy.
Người lý trí có thểđốiđãi chính xác với các loại cảnh ngộ nhân sinh
Người lý trí thắng không kiêu, bại không nản, gặpthuận cảnh,đắcý mà không kiêu căng, gặp nghịch cảnh, hay bị ngườiđời khinh bỉ mà vẫn bảo trìđược sự bình tĩnh. Trái lại, người không có lý trí gặp cảnh bất thường là quên tất cả, khi thất bại là mất niềm tin, hoặc phẫn nộđến mức mất phương hướng.
Người lý trí khi gặp việcđều suy nghĩ thấuđáo mới hành xử.Đó là bởi vì khi làm việc, họ có thể bảo trìđược tâm thái bình thản vàđầu não thanh tỉnh.Điềuđó giúp họ thoát khỏi tự tư tự lợi và có mộtý chí khoan dung rộng lượng. Trái lại, người không lý trí gặp chuyện sẽ nổi trận lôiđình, nóng giận mà làm ra một số việc hại người hại mình.Đó là bởi vì người không lý trí có tri thức và kinh nghiệm khôngđủ.Điều nàyđặc biệt xảy raở những người trẻ tuổi nôn nóng, dễ dàng bị kích động.
Vậy làm saođể có thể lý trí làm người, làm việc? Một người chỉ có thoát khỏi nô dịch của dục vọng, của lòng tham mới có thể lý trí, thanh tỉnh và thực sự tự do. Khi không còn làm nô dịch cho dục vọng, người ta mới có thể không vị tư vị lợi mà làm việc một cách có lý trí, có lợi cho người cho mình.
Người lý trí dễ dàng họcđược cách bao dung người khác
Trongđườngđời sinh mệnh, mỗi một bướcđiđều không ai có thể tránh khỏi những sự tình không nhưý, những chuyện khiến người ta phiền não là rất nhiều. Chúng ta có thể tự nhiên bị người khác chỉ trích, bịađặt vô căn cứ, thậm chí tạo ra những lờiđồn không hay Khiấy, nếu chúng ta không thể khoan dung mà luôn lođược mất của bản thân thì sống sẽ rất mệt mỏi, cuộcđời cũng vì thế mà mấtđi rất nhiềuđiều tốtđẹp, thoải mái.
Một số người cho rằng, bao dung là nuông chiều sai lầm, là biểu hiện của kẻ yếu thế. Kỳ thực không phải như vậy mà trái lại, bao dung là biểu hiện của người lý trí và có tình yêu thương mạnh mẽ, là một loại trí tuệ hóa giận thành vui, là đại trí giả nguđứng ngoài cuộc tranhđấu.
Nhường nhịn người khác, lấy đức báo oán không phải sợ người mà là một loại phong độ khiêm cung và cảnh giới cao thượng.Chỉ người có lòng dạ hẹp hòi, kẻ yếu, mất lý trí mới khó bao dung người khác. Chỉ người có lý trí mới lýgiảiđược nỗi khổ riêng của người khác mà bao dung họ.
Lý trí là cách tốt nhất mở ra cánh cửa trực giác
Hiểu đượcnỗi khổ của người khác là phải chúý lắng nghe. Mà chúý lắng nghekhông phải chỉ là dùng taiđể nghe mà càng phải dùng tâmđể nghe, thậm chí dùng tất cả các giác quan của cơ thể để nghe. Khiấy, người ta sẽ tỏa ra một loại năng lượng lớn mạnh hơn, thấu hiểu người khác hơn.
Một người có lòng dạ hẹp hòi,ánh mắt thiển cận thường quá nghiêm khắc với người khác bởi vì những xungđột mâu thuẫn trong nội tâm của ngườinày vĩnh viễn khôngđược giải thoát, khiến cho mối quan hệ giữa người và người trở nên căng thẳng, cách xử sự tùy tiện, rối loạn, mất lý trí,đồng thời cũng khiến bản thân sống trong u buồn.
Cho nên, họcđược cách hiểu nỗi khổ của người khác có lẽ là cách xử sự cao thượng nhất trong cuộcđời nhưng cũng gian nan nhất. Người có thểhiểuđược nỗi khổ củangười khác trước tiền cần phải là người có tu dưỡng, lương thiện và lý trí thanh tỉnh.
Người lý trí có thể đặt mình vàohoàn cảnh người khác mà suy nghĩ
Đặt mình vào hoàn cảnh người khác mà suy nghĩ, nghe thìđơn giản nhưng lại không phải chuyện dễ làm. Cóđôi khi, một phút xúcđộng, một phút bị kích thích có thểchiến thắng lý trí.
Cổ nhân giảng rằng: Lương ngôn nhất cú tam đông noãn, ác ngữ thương nhân lục nguyệt hàn [Thiện ý một câu ấm ba đông, lời ác lạnh ngườisáu tháng ròng]. Người không có lý trí, khiở vào lúc bị kích động dễ dàng nói những lờiác và gây hậu quả khôn lường.
Ở cùng hay kết giao với người khác, họcđược cách suy nghĩ cho người khác,đặt mình vào hoàn cảnh của người khác một chút, nói những lời thận trọng hơn một chút chỉ chỉ là thể hiện của người có lý trí mà còn là người có tu dưỡng. Trong cuộc sống, không có ai là không thayđổi, không có thế giới bất biến nên phải lý trí làm người làm việc mới không dễ bị mất phương hướng.
An Hòa [t/h]
Xem thêm: